Phạm Phú
Minh (Trưởng ban tổ chức)
Friday, July 05, 2013 8:03:41 PM
LTS: Cuộc Triển Lãm và Hội Thảo về Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực Văn Ðoàn, do Diễn Ðàn Thế Kỷ Online tổ chức, sẽ diễn ra trong hai ngày, 6 và 7 Tháng Bảy, 2013, tại Nhật Báo Người Việt. Nhân dịp này, tòa soạn xin đăng bài diễn văn khai mạc của nhà văn Phạm Phú Minh, trưởng ban tổ chức. Mời quý độc giả cùng theo dõi.
***
Kính thưa quý vị,
Tạp chí Diễn Ðàn Thế Kỷ và ban tổ chức Triển Lãm và Hội Thảo về Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực Văn Ðoàn xin hân hoan đón chào quý vị trong buổi khai mạc hôm nay. Sự hiện diện đông đảo của quý vị nói lên sự quan tâm của chúng ta về giá trị một di sản văn hóa quý báu của Việt Nam mà đây là dịp chúng ta cùng nhau hồi tưởng và tìm hiểu.
Poster
quảng bá chương trình triển lãm và hội thảo về Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực
Văn Ðoàn. (Hình: Linh Nguyễn/Người Việt)
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/168909-TLVD_01-400.jpg
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/168909-TLVD_01-400.jpg
Thưa quý vị, cách đây 80 năm Việt Nam đang ở trong một tình thế không có gì là lạc quan: Về chính trị thì đang bị người Pháp đô hộ, người Việt Nam không còn chủ quyền về đất nước của mình; về văn hóa thì đang ở trong tình trạng lưỡng lự, là nên giữ nếp sống theo Khổng Mạnh từ hàng ngàn năm, hay là nên triệt để đổi mới để đưa đất nước tiến lên theo kiểu mẫu của nền văn minh Tây phương. Thật ra, từ đầu thế kỷ 20, nhiều nhà cách mạng đã nhìn thấy nhu cầu đổi mới xứ sở để tự cường hầu dành lại độc lập, và phong trào Duy Tân đã ra đời để mở ra một cuộc vận động vừa chính trị vừa văn hóa. Cuộc vận động này đả phá lối học từ chương để hướng người dân vào con đường thực nghiệp; tổ chức phong trào Ðông Du, nhằm đưa thanh niên sang Nhật để học hỏi - Nhật Bản, một nước cũng trong ảnh hưởng cổ truyền của văn hóa Á Ðông nhưng nhờ sớm canh tân, vào thời điểm đó đã trở thành một cường quốc. Song song với các vận động vừa chính trị vừa văn hóa như thế mà người Pháp luôn luôn tìm cách tiêu diệt, lại cũng có những vận động có thể coi là “hợp pháp” của một số các nhà trí thức, từ vài thập niên đầu của thế kỷ 20, quý vị như Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh, với phương tiện mới mẻ là báo chí và và chữ quốc ngữ, đã cố gắng giới thiệu những hiểu biết về thế giới Tây phương, cho một quần chúng lâu nay chỉ biết quanh quẩn với những vị thánh hiền Nho Giáo.
Nhìn lại, trong 30 năm đầu của thế kỷ 20, ảnh hưởng của phong trào Duy Tân và của báo chí đã phần nào làm tan rã từ nền móng của khối băng quá lớn đã đóng chặt vào xã hội Việt Nam từ nhiều thế kỷ qua. Cũng trong 30 năm ấy, một thế hệ Tây học đã thành hình trong xã hội Việt Nam, hệ thống giáo dục của Pháp đã bắt đầu cho ra lò những mẻ đầu tiên những trí thức mới, trong đó có cả những người đi du học từ Pháp về. Bức tường ngăn đôi giữa quan niệm cũ và mới xem ra đã lung lay lắm rồi, chỉ còn chờ một cú xô ngã quyết định để nhào đổ hẳn. Và cú xô ngã quyết định ấy đã xảy ra, bắt đầu vào tháng 9 năm 1932, khi ông Nguyễn Tường Tam mua lại và làm số báo Phong Hóa đầu tiên.
Người ta đã có nhận xét rằng, trong thiên nhiên cũng như trong xã hội con người, một khi có nhu cầu thay đổi rất lớn thôi thúc, thì sẽ xuất hiện cái nhân tố tạo ra sự thay đổi. Ví dụ một khu rừng nguyên sinh, trong đó năm này qua năm khác lá và cành khô rụng xuống đầy mặt đất, và cây cối thì cứ mọc cao mãi che kín cả ánh mặt trời, đến một lúc thiên nhiên sẽ giải quyết tất cả sự rậm rạp u uất đó bằng một trận cháy rừng, lửa sẽ dọn sạch và khai thông mọi tắc nghẽn.
Nhìn lại bối cảnh Việt Nam cách đây 80 năm, chúng ta có thể hình dung sự xuất hiện của báo Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực Văn Ðoàn giống như hình ảnh cháy rừng vừa nói. Muốn thực hiện một cuộc cải cách rộng rãi như thế, cần phải có những con người tài giỏi, có một mục tiêu rõ rệt, một chương trình hành động dứt khoát. Phẩm chất của những con người tập họp thành nhóm này quả là sự kết tụ lạ lùng của lịch sử để giải quyết một lần sự lưỡng lự của lịch sử. Nguyễn Tường Tam, tức nhà văn Nhất Linh, con chim đầu đàn, là một con người đa tài và giàu khả năng lãnh đạo. Ông đã quy tụ những họa sĩ tài năng nhất thời đó, những nhà văn xuất sắc, những nhà thơ dám mở một con đường mới chói lọi cho thơ ca, để cùng nhau làm báo, làm văn, và làm nên bộ mặt mới hẳn cho văn chương và báo chí Việt Nam, trong vòng không đầy mười năm, với một tinh thần mạnh mẽ yêu mến và tô điểm đất nước Việt Nam. Ðó là một hiện tượng có thể gọi là thần kỳ trong thế kỷ thứ hai mươi.
Nhưng khi nhắc tới báo Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực Văn Ðoàn, chúng ta không thể không nhắc đến dòng họ Nguyễn Tường, vào đúng thời điểm ấy đã đóng góp những người con nặng lòng với đất nước, đồng thời là những tài năng rực rỡ cho nền văn học Việt Nam. Ðến nỗi, chúng ta có thể nói mà không sợ sai lầm, rằng nếu không có anh em nhà Nguyễn Tường ở giai đoạn ấy, thì chắc chắn cũng chẳng có báo Phong Hóa, Ngày Nay hay Tự Lực Văn Ðoàn.
Có thể nói Nhất Linh Nguyễn Tường Tam cùng anh em và bạn bè của ông chính là những nhân tố quyết định đã xuất hiện vào đúng một điểm hẹn của lịch sử, để với báo chí và văn chương, tạo nên một ÐẠI NÁO làm biến đổi lớn lao và mới mẻ về phẩm chất cho xã hội Việt Nam, mà trong cuộc triển lãm và hội thảo này, chúng ta sẽ cùng nhau xem xét và mổ xẻ.
Kính thưa quý vị,
Là người Việt Nam đi ra sống ở hải ngoại, các cộng đồng của chúng ta lúc nào cũng cố gắng gìn giữ bản sắc của dân tộc mình trong khi hội nhập với thế giới. Việc tìm hiểu những giá trị của quá khứ từ đó mình ra đi trở nên cần thiết. Tự Lực Văn Ðoàn và báo Phong Hóa, Ngày Nay đã thành đề tài của một số luận án của sinh viên gốc Việt trên thế giới, và thật đáng mừng, đã thành đề tài nghiên cứu của một số học giả quốc tế. Hôm nay trong phòng hội thảo này chúng ta rất hân hạnh được đón tiếp Giáo Sư Kenichi Kawaguchi và cô Aki Tanaka là những người Nhật Bản đã và đang làm công việc ấy. Giáo Sư Kawaguchi đã có một số công trình giá trị về Tự Lực Văn Ðoàn, sẽ chia sẻ với chúng ta trong hội thảo. Chúng ta cũng rất vui mừng có một số học giả, nhà văn Việt Nam ở hải ngoại vẫn thiết tha nghiên cứu đề tài này, Giáo Sư Nguyễn Hưng Quốc đang dạy ở Ðại Học Victoria ở Úc Châu, Giáo Sư Trần Huy Bích của đại học UCLA, Giáo Sư Phạm Thảo Nguyên từ New York, nhà văn Trần Doãn Nho từ Boston, nhà văn Trần Mộng Tú từ Seattle, nhạc sĩ Lê Văn Khoa, các nhà văn nhà báo Ngự Thuyết, Ðặng Thơ Thơ, Ðỗ Quý Toàn, v.v... ở vùng Nam California này.
Và một hân hạnh lẫn may mắn lớn nữa cho việc tổ chức, là có sự hiện diện đông đảo các thành viên của đại gia đình Nguyễn Tường cùng thành viên gia đình của những vị khác thuộc Tự Lực Văn Ðoàn lẫn báo Phong Hóa, Ngày Nay trong dịp triển lãm và hội thảo này. Tám mươi năm trước sự tập họp của quý vị tiền bối đã tạo ra báo Phong Hóa, Ngày Nay và Tự Lực Văn Ðoàn, thì hôm nay sự có mặt của thành viên các gia đình đem lại một ý nghĩa đặc biệt cho công cuộc tưởng niệm và tìm hiểu công lao của lớp người đi trước.
Trong lúc tìm kiếm các tư liệu cho cuộc triển lãm và hội thảo, chúng tôi đã nhận được nhiều nguồn yểm trợ quý báu. Trước hết toàn bộ báo Phong Hóa, Ngày Nay đã được điện toán hóa năm 2012 đã giúp cho ban tổ chức và các diễn giả không biết bao nhiêu là tài liệu và hình ảnh giá trị. Một nguồn khác là hình ảnh, tranh vẽ, bản thảo của gia đình các thành viên Tự Lực Văn Ðoàn và báo Phong Hóa, Ngày Nay, mà phong phú hơn cả là từ anh Nguyễn Tường Thiết, con của nhà văn Nhất Linh, anh Nguyễn Trọng Hiền, con của họa sĩ Lemur Nguyễn Cát Tường. Một nhà sưu tập sách xưa ở Sài Gòn đã vui lòng cung cấp cho chúng tôi toàn bộ hình ảnh bìa sách TLVÐ xưa mà anh ấy có, nhờ thế hôm nay quý vị có thể thấy hình ảnh những cuốn sách do Ðời Nay xuất bản từ bảy tám mươi năm trước tại Hà Nội.
Chúng tôi cũng để công tìm kiếm những tác phẩm của Tự Lực Văn Ðoàn đã được dịch sang tiếng nước ngoài. Kết quả, chúng tôi có được ba tác phẩm dịch sang tiếng Nhật, do cô Aki Tanaka cư ngụ tại Tokyo sưu tầm và gửi tặng; ba tác phẩm được dịch sang tiếng Pháp do nhà nghiên cứu Thụy Khuê từ Pháp gửi tặng; một tác phẩm dịch sang tiếng Nga do ông Nguyễn Minh Cần từ Mạc Tư Khoa gửi tặng. Riêng về mảng tiếng Anh, chúng tôi mượn được bản dịch (do James Banerian thực hiện) cuốn Ðoạn Tuyệt của Nhất Linh từ thư viện trường UCI và sao lại để triển lãm hôm nay; cuốn sách hoạt hình phóng tác từ truyện Hai Vẻ Ðẹp của Nhất Linh do Jason Rainey thực hiện; in lại bản dịch cuốn Ði Tây do Greg Lockhart thực hiện, từ trang nhà của một nhóm nghiên cứu văn học Á Châu tại Úc; sưu tầm in lại một số truyện ngắn của Khái Hưng, Thạch Lam, Nhất Linh đã được dịch sang tiếng Anh. Tất cả chỉ được dùng để triển lãm. Chúng tôi xin ngỏ lời chân thành cám ơn các ân nhân đã tìm kiếm và cung cấp cho chúng tôi các quyển sách dịch đã được xuất bản hoặc đưa lên mạng như vừa nói. Chúng tôi tin rằng số sách của Tự Lực Văn Ðoàn được dịch sang tiếng nước ngoài nhiều hơn là những cuốn được trưng bày trong cuộc triển lãm này, nhưng do khả năng và phương tiện hạn chế, chúng tôi chưa thể tìm hết được.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn những tấm lòng nặng tình với văn hóa Việt Nam, đã giúp cho sự sưu tầm của ban tổ chức được dễ dàng, giúp cuộc triển lãm và hội thảo thêm phong phú và thành công.
Xin cám ơn quý vị.
No comments:
Post a Comment