The Syria lessons - Project
Syndicate
Anne-Marie
Slaughter
Thứ
ba, ngày 18 tháng sáu năm 2013
Tình
hình Hội nghị thượng đỉnh G8 bị phủ đám mây đen ngay từ lúc bắt
đầu khai mạc hôm qua tại North Ireland vì nội chiến Syria. Nên tớ dịch bài viết
này để kịp với tình hình thế giới đa cực.
Bà
Anne-Marie Slaughter, là cựu giám đốc hoạch định chính sách trong Bộ Ngoại giao
Mỹ (2009-2011) và một cựu hiệu trưởng của trường Công Vụ và quốc tế Woodrow
Wilson thuộc Prineton University (Woodrow Wilson School of Public and
International Affairs), hiện là giáo sư chính trị và quan hệ quốc tế tại
Princeton University. Bà là tác giả của cuốn sách: Quan niệm nước Mỹ là: Giữ
đức tin với những giá trị của chúng ta trong một thế giới nguy hiểm (The Idea
That Is America: Keeping Faith with Our Values in a Dangerous World).
PRINCETON
- Khi Hoa Kỳ và Nga cố gắng môi giới một cuộc họp để đưa các bên khác nhau
trong cuộc xung đột Syria vào bàn đàm phán, chí ít cũng có tiềm năng tham gia
của phương Tây, chúng ta cần phải suy nghĩ về những tác động lớn của cuộc xung
đột Syria cho các nhà độc tài và dân chủ trên thế giới. Dưới đây là những bài
học cho đến nay:
Kẻ
xấu giúp đỡ bạn bè của họ. Nga và Ba Tư sẵn sàng làm bất cứ điều gì
để giữ cho Tổng thống Bashar al-Assad nắm quyền. Tổ chức khủng bố hồi giáo
Hezbollah được ủng hộ bởi Iran, hiện đã được công khai đưa đến chiến trường
trong sự hỗ trợ cho chế độ Assad. Nga và Iran đã bảo vệ chính phủ Syria bằng
cách cung cấp vũ khí hạng nặng và những viện trợ quân sự khác, trong đó có một
lô hàng tên lửa tối tân chống chiến hạm của Nga với các hệ thống radar tiên
tiến. Chúng sẽ giúp Assad ngồi xổm trên cả luật quốc tế và né tránh tất cả
những người phản đối từ bên trong quốc gia nhỏ bé Alawite (*), để đổi chác với
Nga bằng cách cho thuê lại bến cảng ở Tartus.
Ngoại
giao mà không có một lực lượng đe dọa đáng tin cậy là nói suông. Theodore Roosevelt
đã từng tuyên bố “Cây gậy phải đi với củ cà rốt”(“Speak softly and carry a big
stick,”: nói nhẹ nhàng và mang theo một cây gậy lớn). Nhưng tổng thống Barack
Obama lại muốn lãnh đạo các vấn đề toàn cầu bằng một cách đúng đắn thông qua
sức mạnh dân sự nhiều hơn là dùng quân sự, ông hiểu rằng giải pháp quân sự cho
vấn đề chính sách đối ngoại là vô cùng tốn kém và thường phản tác dụng trong
việc thúc đẩy an ninh và thịnh vượng lâu dài của Mỹ.
Nhưng
chiến lược của Obama ở Syria có vẻ là "đánh võ mồm to tiếng và vứt bỏ cây
gậy." Hết lần này đến lần khác Obama đã chứng tỏ cách ngoại giao này của
ông rõ ràng hơn (như lời của Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen) rằng ông
không quan tâm đến can thiệp quân sự ở Syria. Và cái gì là phản ứng của Mỹ cho
các lô hàng tên lửa mới nhất của Nga? Ngoại trưởng John Kerry nói: "Tôi nghĩ chúng tôi đã tỏ
rõ quan điểm rằng chúng tôi không muốn Nga hỗ trợ chính quyền Syria."
Mỹ
đã gạt sang một bên một trong những công cụ chính sách đối ngoại quan trọng
nhất của nó, tạo ra một động lực cho chính phủ Syria và những bên ủng hộ Syria,
để giữ cuộc nội chiến cho đến khi họ đang ở vị trí thuận lợi nhất có thể thương
lượng giải quyết - đó là, nếu họ có bất cứ động cơ nào để đàm phán cho tất cả
mọi vấn đề ở Syria.
Nếu
bạn là một nhà độc tài phải đối mặt với các cuộc biểu tình chính trị liên tục,
thì những gì tàn bạo nhất có thể và kể cả việc kích động giết những người trong
cùng phe phái của mình. Một phần cho sự đau đớn của Syria là bản chất tự thỏa
mãn của cuộc xung đột. Từ tháng Ba đến tháng Mười Hai của năm 2011, hàng trăm
ngàn người Syria tuần hành mỗi thứ Sáu, tìm kiếm sự tự do hóa chính trị tương
tự như Tunisia, Ai Cập, Yemen, Bahrainis, Jordan, và những người khác trên khắp
Trung Đông và Bắc Phi được tìm thấy cái gọi là lạc quan của "mùa xuân Ả
Rập". Không có vũ khí, họ đã bị bắn trên đường phố bỡi cảnh sát chống bạo
động và những tay súng bắn tỉa của chính phủ, cho đến khi cuối cùng họ buộc
phải bắt đầu hình thành lực lượng dân quân địa phương nhỏ để tự bảo vệ - lực
lượng dân quân dần dần phát triển thành liên quân lỏng lẻo mà bây giờ được gọi
là Quân đội tình nguyện Syria.
Trong
khi đó, những bạo lực của ông Assad đã được xem như là sản phẩm của những kẻ
khủng bố và cực đoan của dòng hồi giáo Sunni đang theo đuổi sự thống trị đối
với các các dân tộc Alawites thiểu số, Druze, người Kurd, những người theo Kitô
giáo, và các nhóm khác. Ông đã làm việc không ngừng nghỉ để quạt ngọn lửa của
cuộc nội chiến sắc tộc, thành công đến mức mà bây giờ lý do chính để không can
thiệp ngăn chặn việc giết hại dân thường vô tội của ông là việc không thể làm
để có hiệu quả trong một môi trường bạo lực sắc tộc.
Tổ
chức khu vực vẫn không thể giải quyết các vấn đề khu vực mà không có sự lãnh
đạo có quyền lực to lớn. Thổ Nhĩ Kỳ đã đe dọa và kêu gọi hành động quân sự
trong 18 tháng qua, nhưng các quan chức Mỹ nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ trong thực tế
không sẵn sàng làm bất cứ điều gì ngoài việc cung cấp và hỗ trợ cho người tị
nạn và các chiến binh phe đối lập. Qatar và Ả Rập Saudi cũng đang gửi vũ khí
cho các nhóm đối lập Syria, nhưng Liên đoàn Ả Rập và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh
đang bị tê liệt. Nếu không có một quyền lực to lớn quyết tâm chia sẻ và ủng hộ
từ phía sau, thì các tổ chức khu vực không thể chịu trách nhiệm với những xung
đột sắc tộc ở nước láng giềng của họ.
Đau
khổ của con người, thậm chí trên quy mô lớn và gây bất ổn, sẽ không làm cho thế
giới đi đến hành động. Trong một cuộc trò chuyện gần đây về Syria với một
vài chuyên gia chính sách đối ngoại nổi tiếng, một người tham gia cho rằng biên
giới hiện tại Trung Đông, được vẽ trong thời kỳ thuộc địa, không thể là biên
giới cuối cùng và phải được vẽ lại. Tôi đã chỉ ra khả năng của một đám cháy
Trung Đông tương đương với ba mươi năm chiến tranh ở châu Âu, trong đó ước tính
đã giết chết khoảng một nửa đến ba phần tư dân số của một số nước tham gia. Một
trong những người đối thoại với tôi đồng ý, nhưng người đó lại nói rằng chúng
ta có thể làm gì để ngăn chặn nó, bởi vì "đó là một giai đoạn của lịch sử
mà chúng ta đang sống".
Đối
với tất cả những tuyên ngôn đạo đức của thế giới đều chỉ đưa ra một nội dung
"Không bao giờ trở lại", một câu thần chú của Holocaust (*), giết
người hàng loạt gần như không bao giờ thúc đẩy sự can thiệp của nước ngoài.
Đáng kinh ngạc khi nghĩ rằng nó sẽ giống như câu chuyện cả thế giới được huy
động ngay lập tức để đẩy Iraq ra khỏi Kuwait vào năm 1991, ngược lại trong hơn
hai năm qua thế giới lại rúng động khi hàng chục ngàn người Syria đã thiệt
mạng, và đất nước của họ, một cái nôi của nền văn minh, phải gánh chịu sự tàn
phá.
Can
thiệp "Nhân đạo" - hành động được thúc đẩy bởi mối quan tâm của chúng
ta về số phận của những con người cùng chí hướng - thường được mô tả như thể
hiện “mối quan tâm vì đạo đức”. Nhưng có bao nhiêu cuộc chiến tranh nó đã cho chúng
ta hiểu rằng giết người luôn luôn đem đến sự giết chóc nhiều hơn? Những người
chứng kiến việc giết trẻ em và cha mẹ của họ, hiếp vợ, con gái, chị em của họ,
và sự tàn phá bừa bãi nhà cửa và sinh kế của họ thì không quên hận thù. Họ mang
trong tim mình sự trả thù từ thế hệ này sang thế hệ khác, cho đến khi một biện
pháp của công lý được thực thi, sự nuôi dưỡng hận thù của họ bị đóng băng trong
các cuộc xung đột làm ngăn chặn tăng trưởng kinh tế, cản trở sự hình thành vốn
cho xã hội, và làm tê liệt các tổ chức chính trị.
Khi
không có mặt trong một cuộc chiến tranh có một lý do để ngừng chiến, nhưng một
hội nghị hòa bình không thể thành công. Ở Syria, những lập luận đạo đức, chiến
lược, chính trị và tất cả các bên phải ủng hộ quyết định để ngăn chặn hành động
giết người, ít nhất là ngay bây giờ, để tạo ra một không gian hòa bình. Nhưng
nếu không thì việc bánh xe của bạo lực giết người sẽ còn tiếp tục quay, dù với
bất kỳ dưới sự chỉ đạo nào.
@Project
Syndicate May, 2013
Ghi
chú:
(*)
Quốc gia Alawite: là một thuộc địa cũ của Pháp được trả lại độc lập từ
năm 1920, cũng là quê hương của cha con al Assad, nằm ở bờ Tây của Syria tiếp
giáp với Địa Trung Hải có bến cảng Tartus mà al Assad đã ký hợp đồng cho thuê
cho Nga mới vừa rồi để Nga ủng hộ chính quyền al Assad vẫn còn tồn tại cho đến
hôm nay. (Xem bản đồ ở dưới)
(**) Holocaust: là từ Hy Lạp, nó được
ghép từ tiếp đầu ngữ Holo có nguồn gốc từ holos có nghĩa là toàn bộ. Tiếp vị
ngữ caust có nguồn gốc từ kaustos có nghĩa là đám cháy hoặc thảm họa. Đây
là một từ diễn tả một thảm họa diệt chủng giết người hàng loạt người Do Thái
của Hitler.
Bài đọc
liên quan:
No comments:
Post a Comment