Minh Diện
Thứ
sáu, ngày 10 tháng năm năm 2013
Tiếng loa phóng thanh của thôn Việt Thành bắt đầu cất lên
từ 5 giờ sáng đến 11 giờ trưa, rồi lại từ 4 giờ chiều đến tối. Ngày nào cũng ra
rả như vậy. Những chiếc loa sắt hình phễu, giống loa bên bờ Bắc sông Bến Hải
ngày xưa, âm thanh chát chúa, chói tai, gây cho người ta cảm giác hừng hực như
thời chiến.
Tôi ép mình giữa bụi cây trên bờ ao, nhìn đàn cá nổi trên
mặt nước hớp không khí, cố tìm sự yên tĩnh vốn có nơi thôn dã, nhưng bất lực.
Tiếng loa phóng thanh vẫn nhói vào tai, cái giọng nói vừa ngọng, vừa chua của
cô phát thanh viên không chuyên.
Một món ăn ngon, ăn hoài cũng chán! Một câu chuyện hay,
kể đi kể lại củng nhàm! Nội dung những buổi phát thanh của thôn Việt Thành quê
tôi không phải là món ăn ngon, cũng chẳng phải câu chuyện hay, mà cứ ra rả từ
sáng đến tối, hết ngày này qua ngày khác. Ngày xưa ít đài đóm đã đành, bây giờ
nhà nào cũng có TiVi , hàng chục kênh, phát sóng suốt ngày đêm, còn sử dụng
phương tiện thông tin cổ lỗ như vậy kể cũng lạ! Mà thông tin có gì mới và thiết
thực đâu? Ngoài mấy bản thông báo của ban lãnh đạo thôn, xã, nội dung toàn lấy
từ báo hình, báo nói, báo viết lề phải ra, đọc đi đọc lại, nghe nhàm tai. Phải
chăng dân không tự giác nghe nhìn những thứ ấy, nên phải dùng biện pháp nhồi
nhét ? Giữa bầu không khí làng quê, nhẽ ra để tiếng chuông chùa, chuông nhà thờ
ngân nga, lại oang oang tiếng loa phóng thanh! Những ngày nghỉ cuối tuần, nhiều
người muốn trốn sự ồn ào đô thị, tìm về làng quê, không ngờ “tránh vỏ dưa lại
gặp vỏ dừa!”.
Anh Lưu, cựu Hiệu trưởng trường phồ thông trung học, nói
với tôi:
- Tiếng loa phóng thanh chả khác gì tiếng kèn tây lạc
lõng trong một dàn nhạc hổ lốn, hoặc như những mảnh ghép không hài hòa trong
bức tranh!
Anh chép miệng, trầm ngâm suy nghĩ một lát, rồi nói tiếp:
- Nhưng thời buổi này nó thế! Quê mình chả khác một bức
tranh với nhiều mảnh ghép vênh vẹo, kệch cỡm!
Anh Lưu dẫn tôi ra cánh đồng đang thực hiện quy hoạch dồn
điền đổi thửa, theo chương trình xây dựng nông thôn mới. Chỉ cánh đồng nhằng
nhịt bờ ngang bờ dọc, Lưu hỏi tôi:
- Ông trông có khác gì tấm áo và chằng vá đụp không?
Tôi ngạc nhiên hỏi:
- Cứ tưởng dồn điền đổi thửa thì đồng ruộng thảng cánh cò
bay chứ?
Anh Lưu bĩu môi:
- Hôm nọ một cán bộ cao cấp về thăm, bảo cánh đồng này
như bức tranh tuyệt đẹp sau khi hoàn thành chương trình nông thôn mới. Ảo tưởng
! Thực tế hoàn toàn khác...
Nguyên hiệu trưởng phổ thông trung học chọn một mô đất
cao, kéo tôi ngồi xuống, châm điếu thuốc lá Vinataba rẻ tiền , móp má hít một
hơi dài, từ từ thả ra làn khói đen khét lẹt. Hình như cái vẻ đạo mạo của người
thầy giáo, Lưu đã gửi lại bục giảng, để trở về với gốc gác của mình. Khuôn mặt
rắn rỏi, mái tóc muối tiêu, cách tính toán và nói năng bộc trực của một nông dân
hiện rõ trên con người ông.
Lưu bảo tôi:
- Những cánh đồng dồn điền đồi thửa, phải cắt ra từng
mảnh để chia cho từng hộ xã viên. Sau khi tổ chức bốc thăm, mà anh vừa nghe
thông báo trên đài truyền thanh, mọi người mang giấy chúng minh, hộ khẩu tới
đăng ký nhận đất, Hộ một mẫu, hộ vài sao, có hộ chỉ bảy tám chục thước. Dù đã
bốc thăm chấp nhận hên xui, nhưng vẫn có quyền đổi đi đổi lại chán. Muốn đồi
miếng đất ngon thi phải đi đêm với ban quy hoạch. Người ta dùng danh từ “đi
vồ”! Thế là tranh chấp, khiếu nại! Làng xóm lại một phen xào xáo rối bời...Dồn,
đổi băm nát ruộng đồng, chẳng qua cái cớ để chính quyền dễ dàng thâu tóm đất
đai mà thôi!
Cánh đồng cũng xào sáo tung lên như lòng dân chứ đâu có
phẳng phiu? Trước chia thành trăm mảnh, giờ ít nhất cũng bày, tám chục mảnh.
Vẫn là một tấm áo vá! Chỉ khác bờ ruộng được nắn thẳng hơn thôi. Giá phải trả
cho cái bờ ruộng thằng thớn ấy là 200 ngàn đồng bình quân mỗi đầu người. Xã
mình có 55 ngàn người, tồng số tiền đóng góp để đắp bờ lên tới 11 tỷ đồng.
Tôi hỏi ông Lưu:
- Vậy sao họ hăng hái làm?
- Vì có lợi cho chính quyền!
Lưu lấy quyền sổ nhàu nát trong túi, với thói quen của
một giáo viên dạy toán, ông viết những con số ngay ngắn trước mặt tôi:
- Bây giờ người ta chia ruộng theo sản lượng. Làng ta lấy
sản lượng năm 2011 làm chuẩn. Một sào loại A 250 kg thóc, loại B 220 kg, loại
C190 kg. Khi dồn điền đồi thửa, phá bờ, phá bãi, lấp hồ ao, diện tích đất dư
ra. Khi lấy sản lượng lúa quy ra diện tích đất, là lấy cái ảo, quy ra cái thực,
mập mà mập mờ, đất lại dư thêm . Dư bao nhiêu chính quyền quản lý bấy nhiêu,
Theo Hiến pháp, đất đai thuộc quyền sở hữu toàn dân , do nhà nước quản lý mà
lị! Anh biết không, trước kia xã ta, tổng diện tích đất công có 81 tấn, nghĩa
là khỏang 41 mẫu, đã sử dụng làm trường, trạm , cho thuê, và bán gần 30 mẫu ,
thế mà bây giờ, diện tích đất công là 134 tấn, nghĩa là khoảng 70 mẫu. Đất đẻ
ra nhờ dồn điền đổi thửa theo chương trình nông thôn mới đấy! Đất ấy chính
quyền quản lý, muốn bán chác thế nào quyền họ, dân chả còn lý do gì hạch hỏi
khiếu kiện!
Vậy là điều các nhà hoạch định chương trình nông thôn mới
chưa nhìn thấy đã và đang hiện hữu trên quê tôi. Những cánh đồng không thẳng
cánh cò bay, thuận tiện cho việc cơ giới hóa, hiện đại hóa sản xuất lớn đi lên
xã hội chủ nghĩa như họ kỳ vọng, mà lại ngăn bờ chia thửa , manh mún , vụn vặt
như thuở ban đầu. Vẫn là mảnh áo và mà gây tốn kém tiền bạc, công sức nhân dân,
lại tạo kẽ hở cho tham nhũng.
- Nhưng đó chưa phải là điều đáng buồn nhất! Còn những
mảnh ghép nhớp nhúa hơn!
Ông Lưu thở dài, nói với tôi như vậy, và ông rủ tôi ra bờ
sông Cô Giang để xem một “mảnh ghép đáng buồn hơn”.
Dòng sông này chảy qua mấy thôn trong xã, ngày xưa nước
trong xanh, giờ đổi màu đen kịt. Ông Lưu nói, nước đổi mầu mấy năm nay rồi, từ
khi xuất hiện cái nhà máy cán thép Chen-Lee của người Trung Quốc.
Cái nhà máy ấy, ban ngày cách xa khoảng nửa cây số có thể
nhìn thấy ba ống khói màu nâu đậm nhô lên trên các mái tôn hoen rỉ , nhả khói
đen xì, còn ban đêm, cách vài cây số cũng nhìn thấy từng quầng lửa đỏ rực bốc
cao lên trời.
Ngày ngày những chiếc xe Container, xe tải bịt kín ra vảo
nhà máy. Những con đường bị vằm nát, khói bụi mù mịt. Người dân quanh vùng chỉ
biết cái nhà máy của Trung Quốc , trên đất đai tổ tiên ông bà mình như vậy!
Nguyễn Thanh cùng học với tôi hồi cấp hai, đi bộ đội, sau
giải phóng chuyển ngành sang công an, mới về hưu , hiện đang sinh sống cách nhà
máy Chen- Lee không xa, mà cũng không được biết gì hơn người dân bình thường.
Theo bà con quanh khu vực, năm năm trở lại đây số người
mắc bệnh ung thư ruột, ung thư gan trong thôn tăng đột biến. Chỉ trong năm 2012
đã có mười người ở hai thôn Cổ Lạc và Mỹ Lạc tử vong vì ung thư. Phải chăng do
bà con uống nước sông Cô Giang bị nhiễm chất độc từ nhà máy cán thép Chen - Lee
thải ra?
Tôi gặp Quân, một công nhân trẻ từng làm việc ở nhà máy
Chen-Lee.
Nước da xanh xám, hai mắt lõm sâu, Quân dè dặt nói với
tôi:
-Tuy làm việc cho nhà máy ấy gần 5 năm, nhưng cháu chỉ là
công nhân khuân vác vòng ngoài, phải qua ba vòng, ba trạm gác mới vào vòng
trong. Chưa bao giờ cháu dám bén mảng tới đó. Bọn bảo vệ người Trung Quốc sẵn
sàng dùng dùi cui cao su đánh vào đầu công nhân Việt nếu vô tình xâm phạm vùng
cấm . Theo cháu biết thì không có bất kỳ công nhân Việt Nam nào được lọt vào
vòng trong . Ở đó toàn công nhân Trung Quốc đầu trọc. Chúng được tuyển chọn ,
đưa từ Trung Quốc sang. Hầu hết có vợ con , thành lập một khu tập thể , treo cờ
Trung Quốc, cấm người Việt lai vãng...
Theo lời Quân, số công nhân của nhà máy Chen-Lee khoảng
hơn một ngàn . Trước kia có khoảng hai trăm người Việt Nam , bây giờ không còn
ai. Quân là người cuối cùng bị sa thải cách đây một tháng.
Bọn chủ nhà máy kỷ thị chủng tộc, hay chúng làm chuyện
phi pháp, nên giữ bí mật tuyệt đối như thế? Câu hỏi đó dành cho những người có
trách nhiệm. Điều có thể khẳng định là , nhà máy Chen-Lee đã gây ô nhiễm môi
trường một cách khủng khiếp.
Quân nói với chúng tôi:
-Nó chở phế liệu từ Trung Quốc sang, nấu nhôm, sắt thành
phẩm chở về Trung Quốc, còn các chất phế thải đổ hết xuống sông!
Ở Trung Quốc bọn chủ nhà máy nhôm này chắc chắn đã bị tẩy
chay, nên phải chạy qua Việt Nam. Chúng biến đất nước ta thành những bại chất
thải độc hại. Dòng sông Cô Giang trước kia xanh trong thế, giờ đen đặc, bốc mùi
thum thủm. Bầu không khí trong lành của miền quê , giờ hầm hập nóng , khét lẹt
mùi khói. Mức độ ô nhiễm môi trường đã lên tận đỉnh !
Tại sao ta phải trả cái giá ấy ? Bình quân thu nhập của
tỉnh nhà thêm được bao nhiêu đô la? Bao nhiêu người dân có công ăn việc làm,
khi toàn bộ công nhân nhà máy thép Chen-Lee giờ toàn người Trung Quốc?
Những câu hỏi đó , như đại tá cựu chiền binh Nguyễn Văn
Phổ cho tôi biết , đã được nêu trong hàng trăm lá đơn của nhân dân gửi lên các
cấp , và đã có vài đoàn cán bộ về làm việc. Nhưng sau khi được chủ nhà máy
người Trung Quốc đón tiếp rất long trọng, họ ra đi. Không ai lên tiếng công
khai trên báo chí về ô nhiễm môi trường do nhà máy Chen- Lee gây ra, không một
đề tài nghiên cứu xác minh tại sao mỗi năm hàng chục người dân trong khu vực
sông Cô Giang chết vỉ bệnh ung thư kể từ khi nhà mày này hoạt động.
Cái gì đã bịt miệng những đoàn cán bộ ấy ? Vì sao họ trở
nên vô cảm như vậy? Tôi được biết cách nhà máy Chen- Lee không xa, có một nhà
máy khác, cũng liên doanh với Tàu, cũng gây ô nhiễm môi trường, hồi trước tết
âm lịch vừa qua đã đánh gần chết một công nhân Việt Nam, chỉ vì anh tiết lộ
thông tin gây ô nhiễm môi trường. Một đoàn cán bộ cũng đến rồi đi , như không
có chuyện gì sảy ra.
Ôi chả nhẽ vì tiền mà người ta coi rè dân mình, quê hương
mình như vậy?
Buổi tối hôm ấy, Hào, Nghĩa, Thắng, Hải, Ngọc cùng nhập
ngũ và ở cùng đơn vị với tôi thời chống Mỹ , mời đại tá Phan Lân uống rượi. Đại
tá Phan Lân mặc quân phục, đeo quân hàm quân hiệu đàng hoàng . Bốn mươi tám năm
trước, chúng tôi đeo lon binh nhì, tập tễnh bước vào đời lính, dưới sự dẫn dắt
cùa đại đội trưởng đồng hương Phan Lân. Ông nhập ngũ năm 1951, tham gia chiến
dịch Điện Biên Phủ, năm 1965 đeo lon trung úy , và 1984, về hưu với cấp bậc đại
tá.
Trong thời gian chiến tranh chống Mỹ, chúng tôi thường
gặp nhau , và luôn luôn đồng tâm nhất trí với nhau, như những mảnh ghép hài hòa
trong một bức tranh.
Nhân buổi họp mặt, tôi muốn mang những chuyện bức xúc ra
nói cho hả. Nhưng tôi vừa mở miệng thì đại tá Phan Lân gạt đi:
- Đừng nói chuyện chính trị!
- Chuyện ô nhiễm môi trường, chuyện tham nhũng hối lộ
ngay trên quê hương mình thủ trưởng ạ!
- Đảng biết rồi, có đảng lo!
- Đảng bây giờ...
- Cậu định nói như bầy sâu chứ gì? Các cậu ăn phải bả bọn
phản động , đòi sửa đổi điều 4 Hiến pháp, đòi phi chính trị hóa quân đội , đòi
tư hữu hóa đất đai chứ gì? Láo toét!
Hảo ngắt lời đại tá Lân:
- Ô hay , thủ trưởng phải nghe anh en nói chứ!
-Tớ không muốn nghe!
Hào nói nhỏ vào tai tôi:
- Cái sồ hưu 10 triệu mụ mị ông già rồi!
Bữa tiệc rượu trở nên nhạt thếch. Những người từng gắn bó
vào sinh ra tử với nhau , tưởng hiểu thấu lòng nhau , mà bây giờ lại không hiểu
nhau. Một đại tá về hưu không thèm nghe những người lính cũ, bỏ ngoài tai mọi
sự trớ trêu, chỉ vì cái sổ hưu 10 triệu đồng một tháng, thì thử hỏi những kẻ
đương chức đương quyền mỗi năm kiếm vài chục tỷ chịu nghe ai?
Chẳng lẽ cái bức tranh quê hương tôi, đất nước tôi là
những mảnh ghép rời rạc, vênh vẹo như vậy chăng?
chán nvl
ReplyDelete