Vũ Đức Khanh
Lê Quốc Tuấn. X-CafeVN chuyển ngữ
Tue,
08/07/2012 - 11:11
Việt Nam cần phải thay đổi từ trong nước, trước khi có thể đảm nhận bất kỳ
vai trò nào trên trường quốc tế
Hôm Thứ hai vừa qua, bà Đặng Thị Kim
Liềng, mẹ của Tạ Phong Tần, đã chết sau khi tự thiêu để phản đối việc giam giữ
con gái mình. Tạ, một cựu sĩ
quan công an, một người viết blogg, đã bị bắt vì tội tuyên truyền chống lại nhà
nước- một loại cáo buộc vốn gần đây đã trở nên rất phổ biến. Phiên toà sẽ được
xử trong tháng Tám cùng với người viết blog Nguyễn Văn Hải (còn được gọi là
Điếu Cày) và Phan Thanh Hải, mỗi người, có thể bị kết án đến 20 năm tù. Không
thể để giúp gì cho con gái, bà Đặng chỉ có thể dóng lên lời phản đối của mình
bằng cách tự thiêu.
Nhân quyền, cùng
sự diễn giải trong chính sách của Việt Nam ở trong nước, không thể được tách
rời khỏi chính sách đối ngoại của mình. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam hy vọng
sẽ thuyết phục được các nhà chỉ trích về nhân quyền, đặc biệt là Hoa Kỳ, rằng
một sự tách biệt như vậy là khả thi. Những bi kịch như của bà Đặng và việc tiếp
tục giam giữ lcác nhà hoạt động dân chủ và nhân quyền chỉ làm nổi bật tình hình
đang xấu đi ở Việt Nam.
Nói thẳng ra, chính quyền Hà Nội không hề tôn trọng ý muốn của công dân
mình, do đó không thể nói được rằng hành động của chính phủ này trên trường
quốc tế phản ánh ý nguyện của người dân. Các công dân Việt Nam mong muốn cải
cách nhưng chính phủ vẫn tiếp tục đàn áp những nỗ lực ấy. Thật không ngạc
nhiên, khi Hoa Kỳ tiếp tục từ chối việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam
cho đến khi các vấn đề nhân quyền này được giải quyết.
Bất chấp sự xuất
hiện của sự gần gũi ngày càng tăng giữa hai nước, chừng nào Việt Nam còn là một
nhà nước độc đảng và nhân quyền không được cải thiện, Hoa Kỳ sẽ vẫn tiếp tục
duy trì khoảng cách của mình. Chỉ có sự lo ngại về Bắc Kinh và mối tranh chấp ở
Biển Đông của Hà Nội đã giữ cho Việt Nam không bắt tay với Trung Quốc. Tuy
nhiên, niềm mong muốn không làm buồn lòng cả hai nước đã khiến Việt Nam tiếp
tục phải hành động cân bằng chính trị giữa hai bên.
Quan hệ đặc biệt
và quan hệ đối tác chiến lược
Việt Nam từng
khôn ngoan theo đuổi một con đường độc lập, tìm cách xây dựng mối quan hệ vuợt
lên trên cả Hoa Kỳ và Trung Quốc. Thay vì đặt tất cả trứng ấp của mình vào một
hoặc hai giỏ, Hà Nội đã quyết định trải dàn ra khắp các châu lục. Thiết lập
được quan hệ đối tác chiến lược là một khía cạnh quan trọng cho mục tiêu lý
tưởng muốn làm bạn với tât cả mọi người của Việt Nam. Nhưng thật không may, các mối quan hệ loại đối tác
chiến lược không phải là các tình bạn.
Dù Trung Quốc là
một đối tác chiến lược của Việt Nam, khó có thể nói rằng đấy là một người bạn
thân thiết. Chỉ cần xét đến các tranh chấp trên Biển Đông, mọi người đều có thể
tìm thấy bằng chứng cho điều này. Thật vậy, Việt Nam có thể khẳng định mình có nhiều đối tác trên
giấy tờ văn bản, nhưng lúc khủng hoảng, mấy ai sẽ đứng bên cạnh Việt Nam?
Mong muốn làm bạn với tất cả của Việt
Nam vốn không phải là sai nhưng là ngây thơ. Khi bạn của một nước (Vương quốc
Anh) bao gồm cả đối thủ của một nước bạn (Nga), sẽ đưa ra nghi vấn về ý định và
độ tin cậy của môt nước bạn. Việt Nam có nhiều "bạn bè", đúng thế,
nhưng có bao nhiêu nước bạn mà họ có thể thực sự xem là một nước bạn?
Tích lũy nhiều các quan hệ đối tác là không đủ. Việt Nam cần bạn bè, các nước có thể trông cậy được vào những lúc cần thiết. Mối quan hệ như thế là đặc biệt khó hình thành bởi vì nó đòi hỏi phải có niềm tin, mặt hàng vốn thiếu nơi chính phủ Việt Nam hiện nay.
Việt Nam nên thiết lập các mối quan
hệ đặc biệt với ai ? Lý tưởng nhất,
Việt Nam nên tìm kiếm các mối quan hệ gần gũi hơn với các nước cùng chia sẻ
chung các giá trị của mình. Từ đó, câu hỏi đặt ra là Việt Nam đại diện cho
những giá trị nào ? Đấy là những giá trị của chính phủ hay của dân chúng ?
Trong một nền dân chủ, chính phủ đại diện công bằng cho ý nguyện của người dân
và vì thế cả hai có thể thảo luận được với nhau. Tuy nhiên, đấy không phải là
trường hợp của Việt Nam, nơi chính phủ và người dân thường rõ ràng khác nhau về
vấn đề này.
Ngày càng rõ
ràng là người dân Việt Nam đang tìm kiếm sự thay đổi, đòi hỏi sự tôn trọng nhân
quyền và thậm chí cả cải cách dân chủ. Đây là những giá trị của người dân,
những giá trị vốn phản ánh gần gũi hơn với những gì đã được thiết lập trong
Tuyên ngôn Nhân quyền. Người dân ít có điểm chung với chính phủ, thành phần
từng thực hiện mọi nỗ lực để kiềm chế tiến bộ của dân chủ để duy trì ách kìm
kẹp của Đảng Cộng sản trên toàn cõi Việt Nam.
Khi chính phủ không thực sự đại diện cho người dân, Việt Nam sẽ còn bị ngăn chặn không thiết lập được một mối quan hệ lâu dài đặc biệt với bất kỳ quốc gia nào, thay vào đó là vẫn bị đối xử ở một khoảng cách và sự nghi ngờ.
Khi chính phủ không thực sự đại diện cho người dân, Việt Nam sẽ còn bị ngăn chặn không thiết lập được một mối quan hệ lâu dài đặc biệt với bất kỳ quốc gia nào, thay vào đó là vẫn bị đối xử ở một khoảng cách và sự nghi ngờ.
Tác động như một
phần của một tổng thể lớn hơn
Nhưng chúng ta
hãy giả định rằng những thay đổi này đã diễn ra: Việt Nam có thể hành động như
một trục chuyển đối với cả Mỹ và Trung Quốc hay không ? Có thể là có thể và có
lẽ không thể, nhưng thay vào đó Việt Nam nên dành nỗ lực để thống nhất Hiệp hội
các quốc gia Đông Nam Á, vốn là tổ chức có khả năng định hình lại khu vực,
nhưng đã không theo đuổi được tiềm năng này trong tình trạng hiện tại.
Hội nghị gần đây
tại Phnom Penh, Campuchia, là hội nghị đầu tiên trong lịch sử 45 năm, các nước
ASEAN đã kết thúc mà không đưa ra được một tuyên bố chung. Nguyên nhân chính
cho sự thất bại của sự hợp nhất này là vì các tranh chấp trên Biển Đông đã chia
rẽ tổ chức.
Để duy trì sự
thích hợp trong tương lai, ASEAN phải thay đổi và thích ứng với hoàn cảnh hiện
tại. Với tính tự nguyện - các nước thành viên không bị ràng buộc - hiệu quả của
hội phụ thuộc vào thiện chí của các thành viên. Từ sự đa dạng rộng lớn của các
quốc gia, các quyền lợi của nước thành viên có thể khác nhau. Do đó, một mặt
trận thống nhất phải được lập thành trên nền tảng của các giá trị chung, không
phải như Việt Nam. Vai trò của ASEAN trong tương lai là gì, và làm thế nào tổ
hức này có thể đạt được các mục tiêu này? Điều đó vẫn chưa được nhìn thấy, bởi
vì vấn đề cấp bách nhất là các nước thành viên phải uỷ thác và nhận ra tiềm
năng của ASEAN.
ASEAN đang không
có một lãnh đạo để tập hợp xung quanh mình. Indonesia có thể chứng minh là một
nước lãnh đạo, nhưng có cơ hội cho một nước Việt Nam mới để hành động như lương
tâm của hiệp hội , để nói lên mối quan tâm thực sự dù không được ưa chuộng và
để đề nghị những quyết định dù không được lòng người ưa thích khi các lựa chọn
khác không giải quyết được những mối quan tâm này.
Nếu Việt Nam nên
hành động như một trục chuyển đối với Mỹ và Trung Quốc, đất nước này nên hành
động như thế như một phần tử của ASEAN. Có một cơ hội để Việt Nam cải thiện và
củng cố sự tán thành chính sách đối ngoại của mình như là một phần của ASEAN,
nơi đất nước này có thể có được các khả năng và ảnh hưởng cần thiết để đóng một
vai trò lớn hơn trên trường quốc tế. Có một con đường mà Việt Nam có
thể đi theo để trở thành một nhà lãnh đạo, nhưng trước tiên đất nước này phải
thay đổi.
Nguồn: Asia Sentinel
No comments:
Post a Comment