19/06/20
Người
Mỹ gốc Việt trước cơn lốc chống phân biệt chủng tộc
Trùng Dương, BBC, 19/06/2020
Như thể đại dịch Covid-19
chưa đủ, nước Mỹ từ hơn ba tuần nay bị cuốn vào một trận dịch khác trong cơn đại
dịch - trận dịch chống bạo lực của cảnh sát và phân biệt chủng tộc sau cái chết
tức tưởi của một người da đen dưới đầu gối của một viên cảnh sát da trắng ngày
25/5, 2020 ở thành phố Minneapolis thuộc tiểu bang Minnesota.
Người Mỹ gốc Việt tại
một buổi lễ nhập tịch Hoa Kỳ hồi tháng 7/2018
Cơn lốc không chỉ diễn ra
tại các thành phố ở Mỹ mà đã lan ra các nước khác, như Pháp, Anh, Đức, Úc, New
Zealand và vài nơi khác.
Cơn lốc dường như không
ngưng ở hiện tại mà còn vươn vào cả quá khứ, khi nhiều pho tượng không chỉ của
phe phiến loạn Confederate đòi ly khai trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ vào giữa thế
kỷ 19 bị giật đổ, mà cả những pho tượng của những nhân vật xưa tại một số thành
phố ở Âu Châu cũng bị chiếu cố vì đã chủ mưu, tiếp tay hay dung dưỡng nạn buôn
bán nô lệ da đen và tiêu diệt các sắc dân thuộc địa vào các thế kỷ trước.
Tất nhiên cơn lốc đã
không chừa những gia đình gốc Á. Và đã hẳn người gốc Việt cũng bị cuốn vào
trong đó.
Hầu như mọi người quên hẳn
Covid, mặc các chuyên viên y tế báo động về sự gia tăng của các ca nhiễm, của
những ca phải vào bệnh viện chữa trị, về các con số tử vong.
Một người bạn gửi cho tôi
bản điện thư bằng tiếng Việt kèm với hình chiếc quan tài mạ vàng chở xác người
đàn ông da đen chết dưới đầu gối của viên cảnh sát da trắng, đặt trong chiếc xe
tang sơn trắng do ngựa kéo, đưa người quá cố tới nơi yên nghỉ cuối cùng, với những lời lẽ miệt thị, vô ý
thức, như sau :
''Đang là 1 tội phạm ma túy phút chốc trở thành
thiên thần, với quan tài mạ vàng, có xe ngựa kéo, không khác gì Tổng Thống, với
hàng trăm nhân vật quan trọng trong đảng dân chủ, cùng hàng ngàn người tham dự.''
''Hàng trăm viên chức Chính Phủ quì mọp dưới linh cửu
của ngài để tỏ lòng thành kính và ngưỡng mộ.''
''Quỹ tương trợ đám tang cho ngài đã quyên góp được
trên 13 triệu đô la. Thành viên Dân chủ của Quốc hội Mỹ đã quỳ cầu nguyện
cho ngài và phong tặng ngài là Anh Hùng liệt sỹ. Nếu đảng Dân chủ nắm đa số
trong Quốc Hội, ngài sẽ được đặt tên đường. Tiểu sử của ngài tội phạm sẽ được
đem dạy cho lớp trẻ. Các em sẽ theo gương ngài, không cần phải học hành. Cứ phạm
tội xong vô tình tìm cách để cho cảnh sát bóp cổ chết, sẽ trở thành anh hùng đời
đời đi vào lịch sử. Nếu chưa được trở thành anh hùng cũng thành triệu phú
trong vài ngày.
Hy vọng ngài sẽ hiển linh để giúp đảng dân chủ nắm
quyền từ trên xuống dưới như ước mơ của đảng".
Người Mỹ gốc Việt
trước cơn lốc chống phân biệt chủng tộc
Chắn hẳn lời "tang
điếu" này đã khiến một chị bạn của tôi, một nhà truyền thông gốc Việt và
là người triệt để hỗ trợ Tổng thống Trump vì tin ông chống Trung Quốc, bất nhẫn
trước một viễn tượng kết quả bầu cử tổng thống sắp tới có thể ngoài ý muốn đó,
đã tuyên bố là nếu ông Trump thất cử và người của đảng Dân Chủ lên, chị sẽ… dọn
về Việt Nam. Ba mươi lăm năm trước, như bao người Miền Nam dạo ấy, chị đã xoay
sở để di cư sang Mỹ lánh nạn cộng sản độc tài đảng trị. Tôi nghĩ chị cũng chỉ
nói vậy trong cơn giận dữ.
Gia đình tôi cũng không
tránh khỏi chia rẽ, dù phần lớn ngấm ngầm. Cậu con lớn thuộc phe Cộng Hòa, tất
nhiên là ít nhiều chia sẻ và hỗ trợ đường lối của chính quyền ông Trump, từ một
số biện pháp chống dịch tới việc nhìn một cách tiêu cực các cuộc biểu tình của
người da đen, mặc dù đã có sự tham dự của nhiều sắc dân khác, kể cả người gốc
Á. Trong khi đó, hai cô em - một thuộc đảng Xanh, và một kín đáo hơn nên tôi
không biết cô thuộc đảng nào - có quan niệm chính trị phóng khoáng, tất nhiên
là bất đồng với cái gọi là chính sách chống dịch của chính quyền ông Trump. Và
hai cô có thái độ bao dung hơn, nếu không nói là có cảm tình, đối với cuộc tranh
đấu của người da đen nói riêng và da mầu nói chung, chống lại sự phân biệt chủng
tộc.
Phần tôi không thuộc đảng
nào - "nonpartisan", như vẫn được ghi trên các giấy tờ bầu bán. Tôi hỗ
trợ những việc làm có tính cách nhân bản, hữu ích cho xã hội nói chung, và chống
lại bất cứ sự bất công đàn áp nào. Dù vậy, đôi khi giữa cậu con và tôi có những
cuộc thảo luận dẫn tới bế tắc, đành đồng ý với nhau là… bất đồng ý. Các em của
cậu ta thì hoàn toàn tránh tranh biện với ông anh.
Thành ra, trong cơn đại dịch
ghê gớm chưa từng có, giữa một nền kinh tế khủng hoảng, xã hội bất ổn, không biết
tới bao giờ mới chấm dứt, mẹ con tôi hầu như không dựa được vào nhau ngoài những
thăm hỏi xã giao lấy lệ. Cậu con tôi, dù vậy, không nhìn các cuộc biểu tình đòi
được đối xử bình đẳng bằng cái nhìn nhiễm định kiến về mầu da, chủng tộc, mà với
những bận tâm thực tiễn, chẳng hạn như, nếu tước đi những lựu đạn cay, những thế
khóa cổ (chockhold), làm sao một cảnh sát khống chế được một đám người giận dữ,
một kẻ tình nghi to lớn hung dữ, v.v...
Tôi không có câu trả lời,
chỉ nói tôi không đồng ý việc quân đội hóa cảnh sát vốn nhiệm vụ chính là bảo vệ
an ninh cộng đồng. Tại sao cảnh sát mỗi khi nổ súng là phải chết người ? Tại
sao không chỉ bắn bị thương một kẻ tình nghi ? Đó là câu hỏi thường đến trong đầu
tôi mỗi khi nghe tin một cảnh sát bắn chết người, phần lớn là da đen.
Tôi biết nhiều gia đình gốc
Á nói chung và Việt nói riêng cũng không thuận hòa gì hơn. Trên Facebook, cô
con gái út kể lại (vì tôi không dùng diễn đàn này), các cháu của tôi đang phản
đối việc một cô em tôi đã đưa những hình ảnh kỳ thị người da đen lên trang của
mình. Trong đám cháu này có hai cô, một sinh ra ở Pháp nhưng lớn lên tại Mỹ và
một sinh ra tại Mỹ, đã tham gia Cuộc Diễn Hành của Phụ Nữ vào đầu năm 2017 phản
đối ông Trump.
Dường như cái hố ngăn
cách thế hệ giữa các bậc cha mẹ di dân vốn bảo thủ và con cái - trưởng thành hoặc
sinh ra tại Mỹ và chịu ảnh hưởng của nền giáo dục nhân bản và khai phóng, nên
phóng khoáng trong các suy nghĩ về chính trị, xã hội, và cả trong việc bảo vệ
môi trường - đã thêm bị khơi rộng ra trong tình huống dịch-trong-đại-dịch hiện
tại".
Kỳ thị da đen trong cộng
đồng gốc Á có căn nguyên từ huyền thoại 'dân thiểu số mẫu mực,' mà giới lãnh đạo
người da trắng đã, để đối phó với phong trào đòi dân quyền vào thập niên 1960,
tạo nên để gây chia rẽ giữa người Mỹ gốc Á với các dân da mầu
khác", Marina Fang viết gần đây. "Nhiều di dân gốc Á đã nhập tâm cái tinh thần
ấy, đã hành xử dưới cái cảm tưởng sai lầm là cứ sống 'ngoan ngoãn' thì sẽ sớm hội
nhập vào với xã hội da trắng và được nhập phe với người da trắng".
Luật sư Tín Nguyễn
(phải) trao đổi với hai người Mỹ gốc Việt bị trục xuất tại Thành phố Hồ Chí
Minh ngày 19/4/2018
Tác giả Fang cho rằng đây
là nguyên nhân sâu xa của thái độ phân biệt mầu da của người gốc Á. Tất nhiên
việc người gốc Á phân biệt hoặc cả kỳ thị người da đen cũng còn do những va chạm
đưa tới xung đột kình chống lẫn nhau, từ đó thành định kiến, cũng có, song vấn
đề đó ở ngoài phạm vi của bài này.
Trong trường hợp người Việt thì cái nguyên nhân,
theo tôi, còn sâu xa hơn là muốn làm những người gốc Á "ngoan ngoãn"
để mau hội nhập.
Người Việt đến Mỹ mang
theo nhiều di sản quí giá có, mà không đáng gì cũng có. Quí giá thì là cái di sản
Cộng Hòa (đúng nghĩa, không phải là cái lý tưởng Cộng Hòa đã bị sa đọa từ vài
năm trở lại đây tại Mỹ) mà tôi đã đề cập tới trong bài "Nhìn lại hành
trình dựng nước trong thời chiến : Việt Nam Cộng Hòa, 1954-1975".
Di sản không đáng mang theo là tinh thần kỳ thị đối với những chủng tộc
khác, trừ người da trắng. Ai thuộc thế hệ tôi, những
người hiện ở lứa tuổi 70-80 gần đất xa trời, hẳn đều nhớ hồi ở Việt Nam, người
Việt có thói quen gọi tất cả những người thuộc dân tộc thiểu số, phần lớn sinh
sống trên cao nguyên là Mọi, không coi họ là ngang hàng với mình. Ai cũng biết
con lai đã bị đối xử thế nào, dưới thời thực dân Pháp cũng như sau này trong thời
kỳ quân đội Mỹ tham chiến ở Miền Nam.
Các trẻ em lai Mỹ, nhất
là Mỹ đen, đã bị hư hại tới độ nhiều em khi tới Mỹ trong chương trình
Homecoming không còn có thể thích nghi, khoan nói tới hội nhập vào đời sống tại
quê hương của cha, mặc cho các giúp đỡ của chính phủ và cơ hội học hành để tiến
thân. Bởi vì, giản dị, nhiều em hồi còn ở Việt Nam không hề được cắp sách tới
trường vì phải tranh sống và đương đầu với tinh thần kỳ thị.
Dù đã nhiều thập niên sống
tại Mỹ, chúng ta vẫn có thói quen nhìn xuống những người có mầu da đậm hơn da
mình. Tôi có chị bạn kể là khi con gái chị có bạn trai là người da đen, chị buồn
và lo lắm. "May sau cháu lấy một một người da trắng, lại có cấp bậc cao
trong quân đội, lại vừa lên chuẩn tướng", chị hân hoan kể. Đã hẳn là chị
không chịu được khi Hoa Kỳ có vị tổng thống da đen đầu tiên. Chị thù ghét vợ của
ông ta tàn tệ. Tới nỗi tôi phải hỏi chị tại sao, bà ta có làm gì chị không, thì
chị đáp : "Tại bà ta xấu quá" !
Chị bạn này không phải là
người bạn gốc Việt duy nhất của tôi ghét Tổng thống Obama vì ông đen, dù tổ
tiên không phải là dân Phi Châu bị người da trắng bắt cóc mang bán làm nô lệ bốn
thế kỷ trước. Có chị bạn kết tội ông cựu tổng thống da đen là tham nhũng, tôi hỏi
sao biết, thì chị nói khi lên làm tổng thống, hai ông bà nghèo rớt mồng tơi, mà
giờ ngồi trên bạc triệu. Chị không biết, hay không muốn biết, là cái đống bạc
triệu ấy phần lớn là từ giao kèo cho hai cuốn hồi ký của ông bà. Chị bạn còn bảo
tôi "chờ vụ Obamagate đang ra ánh sáng" rồi khắc biết.
Đấy là người gốc Việt ở Mỹ.
Nhiều người Việt ở Âu Châu cũng không chịu thua tinh thần kỳ thị này. Tác giả
Lâm Bình Duy Nhiên, một nhà hoạt động cộng đồng sinh sống tại Thụy Sĩ, mới
đây kể trong một bài viết với cái tựa vỏn vẹn chữ Mọi, một lần ông theo mấy người
bạn vào một tiệm ăn Việt ăn tối :
Khi chúng tôi vào, bà chủ
quán nhìn anh bạn của tôi và nói lớn :
- Dữ chưa, hôm nay dẫn thằng
mọi nào tới vậy ?
Tôi hiểu liền, nên nói :
- Chào cô.
Bà chủ quán đớ người, chỉ
tôi hỏi :
- Ủa, da đen biết nói tiếng
Việt hả ?
Anh bạn tôi vội vàng giải
thích. Cô chủ quán buột miệng xin lỗi và cố giải thích vì nhìn thấy tôi
"đen giống tụi da đen quá" !
Sau khi kể một số những
trường hợp kỳ thị mà chính mắt ông chứng kiến, tác giả thở dài:
"[K]hông biết bao
nhiêu lần, khi trò chuyện với những người Việt trong cộng đồng, thậm chí với những
người bạn, họ vẫn thường có những suy nghĩ rất lạ lùng. Thậm chí, họ còn huyên
thuyên giảng dạy cho con cái họ là đừng chơi với 'bọn da đen' ở trường vì
'chúng nó ngu, dốt và lười lắm'. Còn 'bọn Rệp' thì thôi khỏi nói, toàn là bọn
khủng bố cực đoan và cũng lại... ngu dốt nên cũng cần phải tránh xa, không giao
du với chúng !"
Tác giả bài "Mọi"
trích một câu văn (nói là của Phan Chu Trinh, và tôi ghi lại đây vì không có
phương tiện để kiểm chứng) : "Dân tộc nước Nam, trên lịch sử, có hai đặc
tính cực đoan phản đối nhau : một là đặc tính bài ngoại và ỷ ngoại ; hai là đặc
tính tự tôn và tự ti. Hai đặc tính đó sẵn ở quốc dân, trong não mọi người. Mỗi
cái nhân thời thế, địa vị của nó mà phát hiện, rồi trong khi phát hiện lại đều
đi tới cực đoan, lại khi đã tới cực đoan, mỗi cái đều giữ lý do, chuyên cậy vào
tập quán, lợi hại đều bị che lấp không thấy".
Người Việt đặt chân tới Mỹ vào giữa thập niên 1970 khi cỗ bàn dân quyền
dù chưa toàn hảo đã được bầy sẵn, chỉ việc ngồi vào bàn ăn. Ít ai hỏi cỗ bàn đó
do đâu mà có.
Đó là do những cuộc tranh
đấu gian khổ đẫm máu của người da đen trong phong
trào tranh đấu đòi quyền công dân vào giữa thập niên 1960. Đấy là chưa
kể cuộc tranh đấu kéo dài trên bẩy thập niên của phụ nữ Mỹ đòi
quyền đầu phiếu. Và cả những cuộc phấn đấu của người Mỹ gốc Á, cũng
không ngoài mục đích đòi quyền con người không phân biệt chủng tộc hay cái giống.
Họ phấn đấu để hoàn tất nền
dân chủ chưa hoàn hảo của Hoa Kỳ vì các vị lập quốc khi viết bản Hiến Pháp 254
năm về trước chỉ mới nghĩ được tới quyền bình đẳng riêng của người đàn ông da
trắng. Chính các dân thiểu
số da mầu đã và đang giúp cho nền dân chủ Hiệp Chủng Quốc trở nên hiện thực và
toàn hảo hơn.
May mắn thay giới trẻ gốc
Việt không chia sẻ cái nhìn thiển cận của cha anh mình. Họ không quên nhắc
nhở các bậc cha anh về việc vào cuối thập niên 1970 khi hàng trăm, chục, vạn
người Việt lánh nạn cộng sản bị kẹt ở những trại tị nạn trong vùng Đông Nam
Á, một
nhóm trí thức da đen đã mua nguyên một trang báo của tờ New York Times
để kêu gọi chính phủ Mỹ mở cửa giúp họ được định cư tại Mỹ.
Trang Web diacritics.org của nhóm trẻ Diaspora of
Vietnamese Artist Network cũng đã dành số đặc biệt tháng này để xác
định chỗ đứng bên cạnh người da đen chống lại bạo lực của cảnh sát.
Trang Pivot cũng
có bài viết về người Việt và người da đen.
Giới trẻ gốc Việt đã
không im lặng. Tôi cảm thấy hãnh diện về họ. Cầu xin chúng ta sẽ sớm qua các
cơn dịch bệnh hiện tại. [td2020-06]
Trùng Dương
Nguồn : BBC, 19/06/2020
Nhà báo Trùng Dương là cựu Chủ nhiệm Nhật báo Sóng
Thần (1971-1975), hiện đang sống tại Sacramento, California, Hoa Kỳ.
*******************
Joe
Biden không hề chống người tị nạn Việt Nam vào Mỹ
Thắng
Đỗ, Việt Báo, 17/06/2020
Chỉ một bài viết sai lệch
(dường như cố tình) đã gây ra bao nhiêu hiểu lầm trong cộng đồng người Việt.
Báo Washington Times (một tờ báo với nhiều tai tiếng như ghi ở
cuối bài) đã loan tin vào ngày 4/7/2019 rằng Joe Biden, khi còn là thượng nghị
sĩ vào năm 1975, đã chống việc cho người tị nạn Việt Nam vào nước Mỹ. Chúng tôi
đã tra cứu tận gốc xem tin này xuất phát từ đâu và khám phá rằng điều này hoàn
toàn sai.
Thượng nghị sĩ Joe Biden (đảng Dân chủ) năm 1975 và
năm 2020 - Ảnh minh họa
Bài viết của tờ báo trên
chỉ dựa vào nguồn tin duy nhất, đó là một bản tường trình của buổi họp tại Nhà
Trắng vào ngày 14/4/1975. Những nhân vật chính tham gia buổi họp này là Tổng thống
Ford, Bộ trưởng Ngoại giao Henry Kissinger, Bộ trưởng Quốc phòng James
Schlesinger, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia tướng Brent Scowcroft, và Ủy ban Quốc
ngoại Thượng viện gồm các Thượng nghị sĩ Sparkman (DC), Case (CH), Percy (CH),
Javits (CH), Baker (CH), Church (DC), Biden (DC), Symington (DC), Mansfield
(DC), Scott (CH), Glenn (DC). Danh sách các thượng nghị sĩ chỉ ghi tên những
ai phát biểu trong bản tường trình và có thể không đầy đủ.
Bản tường trình này là
tài liệu được lưu giữ ở Thư viện và Bảo tàng Tổng thống Gerald R. Ford. Người đọc
có thể đọc nguyên bản tiếng Anh ở đây :
Bài viết sai lệch trên tờ
Washington Times có thể đọc ở đây :
Chúng tôi xin tóm lược diễn
tiến của buổi họp cũng như trích và dịch nguyên văn những đoạn đối thoại có
liên hệ đến cựu Phó Tổng thống Joe Biden, nay là ứng cử viên tổng thống của Đảng
Dân chủ trong cuộc bầu cử tháng 11 năm nay.
Phần đầu của buổi họp, họ
bàn về tình hình quân sự đen tối của Nam Việt Nam, số tiền viện trợ cần thiết để
tăng cường cho quân đội Việt Nam Cộng Hòa, di tản người Mỹ và những người Việt
liên hệ. Vài thượng nghị sĩ phát biểu ý kiến của mình, kể cả Biden. TNS Baker
(CH) nói quan tâm chính phải là rút công dân Mỹ ra, còn những việc khác là phụ.
TNS Javits (CH) nói sẽ chấp thuận tiền để mang người ra (không nói rõ chỉ người
Mỹ hay luôn cả người Việt). TNS Church (DC) nói sẽ chấp thuận tiền để rút người
Mỹ ra, còn người Việt thì phức tạp hơn. Rút người Việt ra sẽ đòi hỏi mang quân
đội Mỹ trở lại. Biden (DC) nói nguyên văn như sau :
Biden : "What concerns us is that a week ago Habib told us we
would be formulating a plan. A week has gone by and nothing has happened. We
should focus on getting them out. Getting the Vietnamese out and military aid
for the GVN are totally different".
Dịch : "Việc chúng tôi lo ngại là tuần trước, Habib (Thứ trưởng
Ngoại giao) nói sẽ có kế hoạch. Một tuần sau, vẫn chưa thấy gì cả. Chúng ta phải
tập trung nỗ lực đưa họ ra. Đưa người Việt ra và viện trợ quân sự cho Nam Việt
Nam là hai việc hoàn toàn khác".
Kissinger nói về những khó khăn của việc di tản người
Việt. Biden đáp lại :
Biden : "I feel put upon in being presented an all or nothing
number. I don’t want to have to vote to buy it all or not at all. I am not sure
I can vote for an amount to put American troops in for one to six months to get
the Vietnamese out. I will vote for any amount for getting the Americans out. I
don’t want it mixed with getting the Vietnamese out".
Dịch : "Tôi cảm thấy bị áp lực với một tình huống một là lựa hết,
hai là từ chối hết. Tôi không muốn bỏ phiếu để chấp thuận tất cả hay không chấp
thuận gì cả. Tôi không chắc tôi có thể hỗ trợ việc mang quân đội Mỹ trở lại từ
1 đến 6 tháng để rút người Việt ra. Tôi sẽ ủng hộ bất cứ số tiền nào đề đưa người
Mỹ ra. Tôi không muốn lẫn lộn chuyện này với việc đưa người Việt ra".
Sau đó họ bàn về trách nhiệm của Hoa kỳ trong Hiệp
định Paris 1973 và số tiền cần thiết.
Biden : "I don’t want to commit myself to any precise number. How
much money depends on how many we try to get out".
Dịch : "Tôi không muốn buộc mình vào bất cứ con số nào. Số tiền
tùy thuộc vào chúng ta dự định mang bao nhiêu người ra".
Dựa trên toàn bài tường
trình, không có bất cứ chỗ nào ông Biden nói ông chống người tị nạn Việt Nam.
Cuộc đối thoại phản ảnh sự mệt mỏi của các thượng nghị sĩ cả hai đảng. Không ai
chống việc di tản người Việt, nhưng quan tâm chính của cả hai đảng là di tản
người Mỹ ra khỏi Việt Nam bằng mọi giá. Đây chỉ là bối cảnh rất đáng buồn của
tình hình chính trị nước Mỹ nói chung chứ không riêng gì bất cứ nhân vật nào
vào những ngày đau thương cuối cùng của Việt Nam Cộng Hòa.
Vài dòng về tờ báo
Washington Times và tại sao họ lại viết một bài với tin thất thiệt như thế. Tờ
báo do ông Sun Myung-Moon, người Hàn Quốc đã tự nhận mình là ‘đấng cứu thế’ và
sáng lập một tôn giáo mới tên Giáo Hội Thống Nhất. Ông đã từng ở tù nhiều lần
do trốn thuế, và có quan hệ mật thiết với nhiều nhà độc tài trên thế giới, kể cả
Kim Nhật Thành của Bắc Triều Tiên. Ông và tờ Washington Times đã từng công khai
mạnh mẽ ủng hộ Tổng thống Donald Trump.
Thắng Đỗ
Nguồn : Việt Báo, 17/06/2020
Thắng Đỗ là thành viên Hội đồng quản trị của PIVOT
(The Progressive Vietnamese American Organization-Hội
người Mỹ gốc Việt cấp tiến) gửi bài từ San Jose, California
No comments:
Post a Comment