Nguyễn
Văn Khanh
December
3, 2016
Nói
thế nào cũng đúng. Giải thích thế nào cũng chẳng sai.
Bảo
rằng ông Trump mới làm chuyện ngoạn mục khi nói chuyện qua điện thoại với
bà tổng thống Đài Loan cũng đúng, cho rằng chuyện ông vừa làm khiến mọi người
giật mình cũng chẳng sai. Bảo rằng dường như ông Trump muốn thách thức Trung Quốc
cũng đúng, cho rằng ông Trump chưa nhậm chức mà đã đẩy Tòa Bạch Ốc và Bộ Ngoại
Giao tới chỗ phải chữa cháy cũng… đúng nốt.
Chuyện gây sôi nổi trong chính trường
Hoa Kỳ bắt đầu từ trưa Thứ Sáu, mùng 2
tháng Mười Hai 2016, khi văn phòng Tổng Thống Đắc Cử Donald Trump đưa ra bản
tin ngắn, cho hay bà Thái Anh Văn, Tổng Thống Đài Loan gọi điện thoại chúc mừng
ông tỷ phú sắp sửa lãnh đạo nước Mỹ. Theo bản tin, ông Trump và bà Thái Anh Văn
có nói tới quan hệ chặt chẽ giữa đôi bên “về kinh tế, chính trị và an ninh,” đồng
thời Tổng Thống Tân Cử Trump còn ngỏ lời chúc mừng bà Tổng Thống Đài Loan, người
mới đắc cử hồi đầu năm nay.
Từ
Đài Bắc, thông cáo do Văn Phòng Tổng Thống Đài Loan đưa ra nói rõ hơn, cho thấy
không chỉ gọi điện thoại chúc mừng vị tổng thống tân cử Hoa Kỳ, nhà lãnh đạo
Đài Loan còn muốn cuộc nói chuyện này sẽ mở đầu “cho mối quan hệ vững chắc hơn
giữa đôi bên,” hy vọng Hoa Kỳ trong “sẽ tiếp tục giúp đỡ để Đài Loan có cơ hội
tham gia và đóng góp” với cộng đồng thế giới, đồng thời tiết lộ hai nhà lãnh đạo
cũng nói đến việc đẩy mạnh phát triển kinh tế và tăng cường hợp tác an ninh quốc
phòng “để người dân có thể hưởng đời sống tốt hơn và an ninh hơn.”
Chuyện
lãnh đạo một nước bạn gọi điện thoại chúc mừng một vị tổng thống đắc cử là chuyện
bình thường, nhưng ít nhiều, chuyện tổng thống đắc cử Hoa Kỳ nói chuyện với tổng
thống Đài Loan là điều khiến mọi người ngạc nhiên, đồng thời gây tranh cãi. Lý
do: năm 1979 Hoa Kỳ quyết định cắt quan hệ chính thức với Đài Bắc để công nhận
Bắc Kinh, từ đó đến giờ chưa một vị tổng thống Mỹ hay tổng thống đắc cử Mỹ nào
nói chuyện với người lãnh đạo Đài Loan.
Cũng
cần nói rõ hành pháp Mỹ vẫn duy trì mối “quan hệ bán chính thức” với Đài Loan,
Quốc Hội Hoa Kỳ cũng thông qua đạo luật mang nội dung “có trách nhiệm” giúp Đài
Loan bảo vệ an ninh quốc phòng, “nhưng đồng thời cũng có những quy định cả Đài
Loan lẫn Hoa Kỳ đều ngầm hiểu phải tôn trọng,” theo một viên chức ngoại giao Mỹ
từng làm việc tại Văn Phòng Đại Diện Hoa Kỳ ở Đài Bắc. Viên chức này trình bày
rõ hơn: trong những quy định “ngầm hiểu” đó, “Hoa Kỳ đồng ý để máy bay của tổng
thống Đài Loan quá cảng ở Mỹ nhưng không đáp ở Washington D.C., hai bên vẫn cử
người mang chức đại sứ dù chỉ làm trưởng văn phòng đại diện trao đổi thương mại-văn
hóa đặt ở thủ đô 2 phía, phòng thương mại-văn hóa này hoạt động với tính cách
tư nhân chứ không phải chính thức,” và đương nhiên “cũng ngầm hiểu là có cả quy
định lãnh đạo hai bên không nói chuyện trực tiếp với nhau” để cả hai phía
“không phải đối phó với trở ngại ngoại giao với Trung Quốc.”
Nhưng
tại sao chuyện tổng thống đắc cử Trump nói chuyện điện thoại với người lãnh đạo
Đài Loan xảy ra?
Tin
từ Washington D.C. và từ Đài Bắc cho biết cuộc nói chuyện kéo dài khoảng 10
phút đồng hồ “chẳng phải là chuyện tình cờ” mà “được dàn xếp trước.” Tờ Taipei
Times cũng như ông Alex Huang, phát ngôn viên của Tổng Thống Đài Bắc kể lại
“chuyện được sắp xếp bởi một nhân viên đang làm việc với ông Trump có lòng ủng
hộ Đài Loan,” được ông Trump đồng ý sau khi dàn cố vấn “trình bày cho ông biết
về những vấn đề liên quan đến Đài Loan và tình hình eo biển Đài Loan” ám chỉ những
căng thẳng đang xảy ra giữa hai chính phủ Bắc Kinh và Đài Bắc.
Tin
từ Washington D.C. cho hay người khởi xướng ý kiến này là ông Ed Feulner, cựu
chủ tịch Viện Nghiên Cứu Heritage Foundation của cánh bảo thủ Cộng Hòa, cũng là
người cuối Tháng Tám vừa rồi nhận lời tham gia trong ban cố vấn chính trị cho
ông Trump, lãnh trách nhiệm giúp ông Trump “sửa soạn những điều cần phải làm” nếu
đắc cử. Cũng theo tin nghe được từ giới biết chuyện tại thủ đô Hoa Kỳ, ông
Feulner là người nêu ý kiến “nhưng chuyện chỉ thành hình sau khi ông được sự ủng
hộ của những nhân vật bảo thủ có chung lập trường đang làm việc chặt chẽ với
ông Trump.”
Những
nhân vật này là ai? Một người rất quen thuộc trong giới sinh hoạt chính trị tại
Washington D.C. trả lời “gồm các ông Cựu Đại Sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc John
Bolton, hai người mới được tổng thống tân cử Trump đề cử giữ chức tổng trưởng
tài chánh và tổng trưởng thương mại là ông Steven Mnuchin và ông Wilbur Ross,”
đều là những người hoặc ủng hộ Đài Loan, hoặc không ưa Trung Quốc. Nhân vật yêu
cầu không nêu tên này cho biết thêm “ai ai cũng biết ông Fuelner và Đại Sứ
Bolton là những người hết lòng ủng hộ Đài Loan, hai ông Steven Mnuchin là tác
giả của kế hoạc phải đặt Trung Quốc trong danh sách những nước cố ý hạ giá đồng
bạc để trục lợi khi xuất khẩu hàng sang Mỹ, ngay chính chuyện đánh mức thuế tới
35% các mặt hàng Trung Quốc đưa vào thị trường Hoa Kỳ cũng là ý kiến của hai
ông này.”
“Nhưng
đừng quên,” nhân vật này nói tiếp, “chính ông Trump cũng từng lên tiếng bênh vực
Đài Loan, cho rằng chính phủ Obama sai lầm khi không hết lòng trợ giúp Đài Bắc,”
điển hình hồi Tháng Mười 2011, ông Trump từng xem việc Tổng Thống Obama hoãn
bán chiến đấu cơ F-16 cho Đài Loan “là một thắng lợi cho Trung Quốc,” chê bai
ông Obama “đã gửi tín hiệu sai lầm, khiến giới lãnh đạo Bắc Kinh nghĩ rằng
Washington bao giờ cũng coi trọng Trung Quốc hơn Đài Loan.” Vì thế, nhân vật
này nêu nhận xét, “có lẽ dàn tham mưu của ông Trump dùng Đài Loan để chơi đòn
‘nắn gân’ Trung Quốc, cảnh báo cho Trung Quốc biết chính phủ Trump sẽ thực hiện
chính sách cứng rắn với họ hơn tất cả những chính phủ Dân Chủ cũng như Cộng Hòa
trước đây.”
Dựa
theo những lời tuyên bố ông Trump đưa ra trong thời gian vận động tranh cử và
sau ngày đắc cử, phần lớn các nhà quan sát chính trị Hoa Kỳ tin rằng chính sách
của chính phủ Trump sẽ cứng rắn với Bắc Kinh “hơn chính sách mềm mỏng ngoại
giao của chính phủ Obama,” nhưng chuyện vị tổng thống đắc cử cầm điện thoại nói
chuyện với tổng thống Đài Loan khiến Tòa Bạch Ốc và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ở
trong thế khó xử.
Qua
nhiều hình thức khác nhau, các viên chức ngoại giao Mỹ trách cứ ông Trump
“không tham khảo ý kiến” trước khi nhấc máy trả lời bà Tổng Thống Thái Anh Văn
của Đài Loan, Hội Đồng An Ninh Quốc Gia cũng vội vã ra thông cáo với nội dung
chính sách của Hoa Kỳ với Trung Quốc không hề thay đổi, tức Washington D.C. chỉ
công nhận có một nước Trung Hoa mà Bắc Kinh là đại diện chính thức, nhắc lại
quan điểm của nước Mỹ là mong muốn thấy hòa bình, ổn định, trong mối quan hệ giữa
Bắc Kinh và Đài Bắc.
Phía
Trung Quốc cũng tìm cách làm nhẹ vấn đề. Tại Bắc Kinh, Ngoại Trưởng Trung Quốc
Vương Nghị cho rằng chuyện gọi điện thoại chúc mừng Tổng Thống Đắc Cử Trump “là
trò vụn vặt” chính quyền Đài Bắc, tin tưởng chuyện này chẳng ảnh hưởng gì tới
quan hệ Mỹ-Trung, chẳng anh hưởng gì tới “chính sách chỉ có một nước Trung Hoa”
mà Hoa Kỳ đã ký kết và thi hành trong gần nửa thế kỷ qua. Điều đáng chú ý: khi
đưa ra phát biểu này, Ngoại Trưởng Trung Quốc Vương Nghị không nhắc tới ông
Trump, trong khi tại Washington D.C., nhân viên Đại Sứ Quán Trung Quốc khéo léo
bắn tiếng cho mọi người biết ông Trump nói chuyện qua điện thoại với bà Thái
Anh Văn “vì gia đình Trump muốn mở rộng làm ăn ở Đài Loan, chứ không phải vì
tân chính phủ Hoa Kỳ muốn thay đổi lập trường với Trung Quốc.”
Chính ông Trump cũng muốn làm nhẹ chuyện.
Khuya Thứ Sáu, ông gửi tin nhắn cho mọi người để tỏ vẻ hối tiếc, viết rằng bà tổng
thống Đài Loan gọi điện thoại cho tôi để chúc mừng tôi đắc cử,” trình bày thêm
mặc dù ông nghĩ tới chuyện Hoa Kỳ có thể bán hàng tỷ bạc võ khí cho Đài Loan
“nhưng đáng lẽ tôi không nên trả lời điện thoại cà bà ta.” Điều này trái ngược
hẳn với những gì bà cố vấn Kellyann Conway của ông nói chỉ ít giờ trước đó, nhấn
mạnh “Tổng thống đắc cử Trump biết rất rõ tình hình, biết rõ mọi chuyện, biết
người ở đầu giây điện thoại bên kia muốn nói chuyện với ông là ai.”
------------------------------------
TIN LIÊN QUAN :
No comments:
Post a Comment