GSTS Mark Beeson
Xin lỗi Ông…
- Blog
Posted on December 4, 2013 by Jonathan London
Trong bối cảnh sự căng thẳng trong vùng đang nổi
lên, xin trân trọng chia sẻ một bài đáng đọc của GSTS Mark Beeson do tôi đã
dịch (dù thừa nhận chưa chuẩn 100%).
Trung Quốc đang làm gì? Đối với những người làm và
quan sát chính trị chẳng có một câu hỏi nào quan trọng hơn điều này. Sự khủng
hoảng trên Biển Hoa Đông làm câu hỏi này càng thêm rõ ràng hơn nữa, đặc biệt
trong lúc những căng thẳng đang nổi lên sau ngày 23/11. Khi Trung Quốc (TQ)
tuyên bố Thiết lập một vùng phòng không (VPK) bao gồm những khu vực đang tranh
chấp với các nước láng giềng và đòi hỏi bất kỳ máy bay bay qua vùng này nộp kế
hoạch bay với Bắc Kinh.
Hoa Kỳ đã cho ngay hai máy bay B52 bay qua khu này
mà không báo trước (dù có nói đã có kế hoạch cho chuyến đi này từ lâu) cả Nhật
và Hàn Quốc cũng đã phản đối vùng phòng không này.
Để làm sáng tỏ những ý định của TQ quả là khó. Chưa
rõ cái vùng phòng không (VPK) là một phần của chiến lược đã được vạch ra kỹ và
có được sự ủng hộ một cách rộng rãi (trong bộ máy), hay chỉ là một sáng kiến
xuất phát từ quân sự ngày càng có ảnh hướng của TQ. Quá trình vạch ra chính
sách ngoại giao của TQ đã từ lâu nổi tiếng là không rõ ràng, nhưng nó sẽ có ích
để biết liệu những hành động gần đây của TQ có sự ủng hộ nhiệt tình của Chủ
tịch Tập Cận Bình, là một ví dụ.
Nhưng, bất chấp chính sách này bắt nguồn từ đâu, tác
giả của nó được coi là rất khiêu khích. Vì thế, có lẽ rủi ro tính trước
có thể đặt giả thuyết là được thiết kế để kiểm tra những phản ứng. Trung Quốc
chỉ đơn giản là có một đời hỏi như thế? Và nếu không, nó sẽ gây ra một phản ứng
như thế nào?
Điều quan trọng là Hoa Kỳ sẽ làm gì? Nhìn vào ngắn
hạn, VPK của TQ có vẻ là một sai lầm lớn trong phán đoán. Toàn khu vực đang bất
ổn, về phía Hoa Kỳ đang tìm cách để lập lại sự ổn định và chiến lược chắc chắn.
Trong những điều kiện như
thế này Hoa Kỳ ít có lựa chọn nào ngoài việc gửi một thông điệp sẽ không thể bị
đe dọa bởi TQ và sẽ tôn trọng những trách nhiệm đối với liên minh Nhật Bản.
Ở TQ có một số nhà chiến lược rất thông minh và chắc
họ đã đoán được phản ứng này của Hoa Kỳ từ trước. Nếu không (tức là nếu TQ có
hành vi không được lên kế hoạch kỹ từ trước) thì nó hàm ý một mức độ liều lĩnh
táo bạo mà thực sự là đáng sợ, đặc biệt vì môi trường trong khu vực đã quá căng
thẳng và vì sự vắng mặt của những cơ chế quản lý khủng hoảng hiệu quả. Nhưng,
cách hiểu hào phóng này – mà giả sử VPK là một phần của một kế hoạch lâu dài
được thiết kế để đẩy mạnh những quyền lực của TQ – có làm cho chúng ta thoải
mái một chút nào không?
Nếu đúng, nó bao hàm một số trong những nhà chiến
lược và nhà vạch ra chính sách ở TQ có ảnh hưởng nhất đã bắt tay trên một chiến
dịch mà nó sẽ không chỉ mở rộng lãnh thổ, mà là một cách cố ý thử nghiệm sự
quyết tâm và chung thủy của (Hoa Kỳ), đối thủ cạnh tranh duy nhất.
Đối với một số nhà quan sát, đặc biệt ở Mỹ, khả năng
này sẽ chỉ xác nhận sự mong đợi đã có từ lâu và những lo sợ sâu sắc. Sự gia
tăng sức mạnh kinh tế (của TQ), nhiều người tin, chắc chắn sẽ dẫn đến xung đột
vì những “thế lực” tăng lên tìm cách thách thức hiện trạng.
Tuy nhiên, cũng có một cách hiểu lịch sử trước đây
lạc quan hơn và có vẻ đặc biệt chính đáng. Bất chấp sự căng thẳng hiện nay, rất
quan trọng để nhớ đã không có một xung đột nào lớn ở Đông Á từ chiến tranh biên
giới ngắn ngủi của TQ và Việt Nam vào những năm 1970s. Chiến tranh giữa các
nước ở Đông Á đã không thời trang nữa, cũng như đại đa số trong các khu vực
trên thể giới. Sự phát triển kinh tế chưa từng có của vùng Đông Á đã là lý do
chính cho niềm vui này. Các nước thực sự có quá nhiều thứ để mất và quá ít cái
để đạt được qua xung đột lãnh thổ bành trướng kiểu cũ. (Dù không phải nếu những
biên giới là không rõ, tranh chấp, và ở biên đảo)
Câu hỏi lớn nhất đối với TQ là về mức độ của những
tác động “thái bình hóa” của sự gia tăng trong mức sống và quá trình hội nhập
kinh tế quốc tế. Có phải là những lợi ích của thương mại toàn cầu sẽ có ảnh
hưởng hơn so với sự mong muốn để điều chỉnh những xúc phạm lịch sử?
Đối với quan
hệ của TQ với Nhật Bản, chúng tôi có lý do để lo. Dù có
những mức độ phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế thật đáng kể, nhưng quan hệ song
phương này đã rõ ràng không hoàn toàn thay đổi. Ngược lại, bất chấp việc cả hai
nước có những lý do lớn để làm cho quan hệ kinh tế của họ ổn định, một làn sóng
chủ nghĩa dân tộc ở hai quốc gia đang đe dọa nó. Đó là lý do tại sao những
chính sách đối ngoại thực nghiệm hóa là rất nguy hiểm.
Không chỉ là những sự kiện gần đây có gây thiệt hại
khổng lồ đối với danh tiếng của TQ là một cốt lỗi ngày càng cần thiết của sự
phát triển kinh tế vùng, mà có nguy cơ gây ra một xung đột thực tế. Chắc chắn,
thậm chí những nhà vạch ra chính sách diều hâu của TQ phải có những dự phòng về
điều này. Dù nhỏ, nếu bất kỳ xung đột có xảy ra sẽ có những hậu quả khổng lồ,
không thể kiểm soát được, và không thể biết trước được. Thậm chí có một xung
đột có thể tình cờ được xử lý nhanh chóng, thì những thiệt hại thứ hai về tài
sản sẽ gây ra một nền kinh tế toàn câu đang suy yếu và mờ nhạt sẽ rất lớn. Và
TQ cũng sẽ chịu ảnh hưởng xấu tương đuơng như các nước khác.
Nguy cơ lớn, tất nhiên, là những tình cảm chủ nghĩa
dân tộc cực đoan đang tăng thêm sự mong muốn để điều chỉnh những xúc phạm lịch
sử sẽ vượt qua tầm kiểm soát. Tất cả chúng ta phải hy vọng nếu những chính sách
mới của TQ đã là được thiết kế kỹ do những nhà chiến lược của nó họ đã suy ngẫm
về khả năng rằng sự “blowback” (gần như là “tự vã vào mặt mình”) cũng có thể
có.
Mark Beeson là một giáo sư về Chính Trị Quốc Tế tại
TĐH Murdoch, Úc (và người quen của tôi)
Xin biết ý kiến của các bạn!
Chân
thành, JL
-------------------------------------------
XEM THÊM :
Audio phỏng vấn Thạc sĩ Hoàng
Việt: ‘Mỹ
phải ngăn ý đồ vùng phòng không’ (BBC)
Sứ
mệnh hóa giải (ĐBND)
No comments:
Post a Comment