GOOGLE, FACEBOOK, APPLE . . . NHỮNG CÁI TÊN TỒI TỆ NHẤT THẾ GIỚI (Minh Anh - RFI)

Google, Facebook, Apple…những cái tên tồi tệ nhất thế giới 

Minh Anh   -  RFI

Chủ nhật 03 Tháng Mười Một 2013

http://www.viet.rfi.fr/quoc-te/20131103-google-facebook-apple%E2%80%A6-nhung-ten-toi-te-nhat-the-gi

 Lãnh vực công nghệ thông tin là đề tài chủ đạo trên hai tạp chí Courrier International và Le Nouvel Observateur số ra tuần này (từ 30/10 đến 06/11/2013). Trên trang nhất của mình, Courrier International chạy hàng tít lớn “Google, Facebook, Apple …. những kẻ tồi tệ nhất của thế giới”. Tuần san dành 6 trang để trích đăng lại các bài chỉ trích trên nhiều tờ báo tại Hoa Kỳ.

 “Tệ hơn cả Wall Street”

Từ lâu chiếc nôi công nghệ thông tin mới được xem như là một nguồn chất xám, một đầu tàu kinh tế, một mô hình cần được phát triển mạnh ra ngoài. Ngày nay, những lời chỉ trích đang lan rộng. Các chủ doanh nghiệp trẻ của lãnh vực này, hôm qua vẫn còn được tâng bốc lên tận mây xanh, nay bị chế giễu về chính sự thỏa mãn của họ. “Còn tệ hơn cả Wall Street” là hàng tựa nhận định đăng trên tờ The New Republic tại Washington, được Courrier International trích đăng dịch lại.

Câu hỏi đặt ra: “Phải chăng các chủ doanh nghiệp của lãnh vực công nghệ mới đang thế chỗ cho các nhà tài chính tại Wall Street trong vai ‘kẻ ác’theo như trí tưởng tượng của dân gian?”. The New Republic tổng hợp những lời chỉ trích đó đây về lối sống của những chủ nhân doanh nghiệp công nghệ mới trên một số tạp chí tại Mỹ. Một mặt tờ báo nhìn nhận có điểm tương đồng giữa những người giàu có trong lãnh vực công nghệ mới với những nhà tài chính tại Wall Street. Đó là “những người còn rất trẻ và rất giàu có. Và cũng không thể nào chịu đựng được, giống như bao kẻ giàu và trẻ tuổi khác”, theo như nhận xét của một tác giả bài viết trên tờ Wired.

Tờ báo phân biệt rõ rệt hai phương thức phô bày cách sống giữa hai thế giới tài chính và công nghệ mới. Một bên thích che đậy cuộc sống riêng tư, còn bên kia thích phơi bày lối sống của mình trên các trang mạng xã hội. Chính vì điều này đã tạo ra những cảm giác khó chịu đối với những người xung quanh. Không những họ trẻ, rủng rỉnh tiền trong túi, mà đôi khi lại còn hợm hĩnh và sống tách biệt. Đó là chưa kể đến việc sản phẩm của họ tạo ra còn bị cho là có những “giá trị đáng ngờ” với những “chi phí quá tốn kém”. Cuối cùng tờ The New Republic còn cho hay sự ngờ vực đối với các tập đoàn công nghệ mới này đã tăng lên từ khi có những tiết lộ cho hay nhiều doanh nghiệp lớn trong số này đã chia sẻ các dữ liệu cá nhân với chính phủ.

Chỉ trích lan sang cả văn học

Tờ Wall Street Journal tại New York, có bài nhận định về một thiểu thuyết của nhà văn Dave Eggers, chỉ trích thế lực quá mạnh của những tập đoàn kỹ thuật số và giáo lý về sự minh bạch tuyệt đối. Courrier International trích đăng lại bài viết qua hàng tựa “The Circle, doanh nghiệp độc tài”.

Tờ báo nhận định quyển tiểu thuyết “The Circle” (tạm dịch Vòng tròn) của Dave Eggers, có thể sẽ làm thay đổi cách thức mà thế giới đang lao vào phục tùng một cách mù quáng, ngoan ngoãn vào những gì được cho là kỹ thuật số. Tác phẩm đặt câu hỏi về những giáo lý của thời đại thông tin hiện nay. Nếu như cách đây mười năm, chuyện phơi bày lối sống riêng tư trên mạng vẫn còn là điều cấm kỵ, thì dường như quan điểm này đang dần thay đổi.

Những nghi vấn đó đã được Eggers khéo léo uốn nắn dưới hình thức nhân loại. Câu chuyện xoay quanh nữ nhân vật chính tên gọi Mae Holland, một người phụ nữ trẻ làm việc tại The Circle, một tập đoàn quyền lực tại Silicon Valley. The Circle là một hình thức hòa lẫn giữa ba tập đoàn lớn Google, Facebook, Twitter, Pinterest và Paypal.

Đối với tác giả, quan điểm chia sẻ toàn diện và toàn cầu những hiểu biết và thông tin cá nhân có thể sẽ để lại những hậu quả thảm khốc cho nền dân chủ, theo như nội dung câu chuyện. Đồng thời, cũng thông qua tác phẩm, Eggers muốn đưa ra một lời cảnh báo đối với các doanh nghiệp: “cho dù sự tiện ích của các dữ liệu có đi đến đâu chăng nữa, việc tập hợp chúng lại thành một nhóm hoàn chỉnh kết nối mỗi centimetre đời sống riêng tư, chung và dân sự của chúng ta cũng đều có những hậu quả nghiêm trọng”.

San Francisco nổi dậy chống lại đội ngũ chuyên viên tin học

Về phần tờ Los Angles Times, tờ báo cho hay người dân tại khu đô thị San Francisco bắt đầu thấy khó chấp nhận sự bành trướng của lãnh vực công nghệ mới. Sự gia tăng đội ngũ nhân viên trẻ trong lãnh vực này đang làm cho giá cả sinh hoạt tại đây bắt đầu đắt đỏ. Tờ báo chạy tựa “San Francisco nổi dậy chống lại đội ngũ chuyên viên tin học”.

Theo tờ báo, sự bành trướng các hoạt động của nhiều tập đoàn công nghệ mới tại đây như Apple, Facebook, Google và nhiều hãng khác nữa đang làm cho cuộc sống người dân tại San Francisco bị đảo lộn và gây chia rẽ giữa người dân địa phương với những người làm việc trong lãnh vực này. Những tiện nghi mà các tập đoàn Net cung cấp cho các nhân viên, như xe đưa đón sang trọng có gắn máy điều hòa, ghế ngồi thoải mái và có kết nối Wi-fi, đang tạo cho dân địa phương cảm giác đó là “những người ngoài hành tinh đến đây bằng các phi thuyền để cai trị họ”.

Rạn nứt thêm sâu thẳm khi người dân tại chỗ không được hưởng sự giàu có khổng lồ do lãnh vực công nghệ mới đem lại. Nhiều nhà đấu tranh tố cáo sự xâm nhập của công nghệ cao đã làm gia tăng giá cả sinh hoạt tại đây như giá nhà thuê, giá bất động sản. Các vụ trục xuất đã làm nghiêm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng về thu nhập, đẩy ra khỏi thành phố những hộ gia đình thuộc tầng lớp trung lưu, các doanh nghiệp nhỏ, các nghệ sĩ và những nhà trí thức. Nói tóm lại những gì đem đến sự phồn thịnh và nét đa dạng văn hóa, tạo nên nét quyến rũ cho San Francisco.

Không có chỗ cho người “già”

Trên bình diện xã hội, sự phát triển như vũ bão của lãnh vực này cũng có những mặt trái của nó. Tờ San Francisco Chronicle quan sát thấy rằng “tuổi tác còn là một khuyết tật” trong lãnh vực này. Courrier trích dịch lại qua hàng tựa “Không có chỗ cho người ‘già’”.

Từ “già” ở đây tờ báo muốn ám chỉ đến những người làm việc lâu năm, dày dặn kinh nghiệm. Nhân viên càng có thâm niên, càng dễ bị đuổi việc, và khó kiếm được việc làm trong lãnh vực này.

Tờ báo thống kê, riêng trong năm 2012, tổng cộng có 48000 nhân viên bị sa thải tại ba tập đoàn nằm trong Silicon Valley. Năm nay, một tập đoàn khác dự tính thải ra 4000 nhân viên. Điều nghịch lý là trong cùng thời điểm, nhu cầu tuyển dụng người đang tăng lên tại Silicon Valley của San Francisco.

Vậy thì, nếu như cung không đủ cầu, tại sao nhiều nhà chuyên nghiệp có năng lực lại rơi vào tình trạng không có việc làm? Câu trả lời như sau: Trong lãnh vực công nghệ mới này, kinh nghiệm không còn được xem trọng như trước nữa và ngược lại còn có thể làm tổn hại đến mình.

Nhận định này đã được vị Tổng giám đốc 28 tuổi đời của Facebook, Mark Zuckerberg khẳng định: “Tôi muốn nhấn mạnh đến tầm quan trọng của tuổi trẻ và năng lực kỹ thuật. Đơn giản là vì người trẻ tuổi thông minh hơn. Tại sao phần lớn những kỳ thủ cờ vua đều là những người dưới 30 tuổi? Tôi không biết. Khi ta trẻ, cuộc sống của ta đơn giản hơn. Có lẽ bởi vì ta chưa có xe, cũng có thể là do ta chưa có lập gia đình. Có một cuộc sống đơn giản giúp bạn tập trung tốt hơn về những gì được cho là quan trọng”.

Xây dựng “thành trì” để giam lỏng nhân viên?

Google, Facebook, Apple và Amazon sẽ cho xây dựng các trụ sở mới to lớn hơn nhằm giam giữ hiệu quả hơn nhân viên của mình? Là câu hỏi của tờ Slate tại New York trong bài viết có tựa đề “Những thành trì bị tách rời khỏi thế giới”.

Thường các khoản lợi nhuận “khủng” mà các doanh nghiệp này đang bỏ túi thường đi đôi với xu hướng mở rộng biến đổi “tòa nhà chọc trời” thành một thành phố, tờ báo nhận xét. Các doanh nghiệp trên cần mở rộng trụ sở để đón tiếp nhiều nhân viên hơn nữa. Nhưng điều này cũng phản ảnh rõ lối suy nghĩ của họ. Kiến trúc tòa nhà mới và chi phí dành cho chúng chứng minh rằng những kẻ ngoài cuộc hôm qua giờ cũng đã có một địa vị trong xã hội.

Tuy nhiên, bài viết cũng cảnh báo rằng, nếu những ai tin vào lý thuyết “chỉ số nhà chọc trời”- theo đó, khi một doanh nghiệp bắt đầu đầu tư vào các dự án bất động sản khổng lồ, sự suy sụp về tài chính cũng rất gần kề - mọi công trình xây dựng đó cũng đang gióng lên hồi chuông báo động về tương lai của ngành công nghiệp kỹ thuật số.

Một khía cạnh khác cũng được tờ báo đề cập đến, bản chất thật sự của các công trình xây dựng to lớn đó. Theo bản thiết kế, các tập đoàn Google, Apple, Facebook hay Amazon sẽ cho xây dựng các tòa nhà phức hợp sao cho chỗ và chỗ ở được hòa lẫn với nhau, đầy đủ tiện nghi và dịch vụ như nhà giặt ủi tự động, nhà hàng, quán cà phê, công viên. Cấu trúc tòa nhà được thiết kế sao cho giống y như là một thành phố tự lập thật sự nhưng hoàn toàn khép kín. Tiết kiệm thời gian đi lại đến mức tối đa nhưng tách biệt gần như hoàn toàn với môi trường xung quanh.

Theo nhận định của tờ báo, các dự án đó cho thấy mục tiêu chính là làm thế nào trói chân được các nhân viên của mình trong các bức tường doanh nghiệp càng lâu càng tốt. Đây quả thật là “một chiếc lồng vàng” kỹ thuật số cho các nhân viên tại Silicon Valley.

Không gian mạng: cuộc chiến tranh thế giới mới

Cũng trên lãnh vực thông tin mạng, tuần san Le Nouvel Observateur nhìn sự việc trên khía cạnh quân sự. Cổng thông tin chính thức bị tin tặc, chương trình dọ thám, virút tin học… Những trận chiến tin học vô hình đó sẽ thường xuyên hơn và cũng mang tính hủy diệt cao. Đối với bài viết đề tựa “Không gian mạng: một cuộc chiến tranh thế giới mới”, giờ đây tất cả các quốc gia phải tự trang bị để phòng thủ hay tấn công.

Vào thời điểm của điện thoại, đồng hồ, xe ô-tô và thậm chí đồng hồ điện cũng được nối mạng Internet, “chẳng phải là không gian mạng đó, đến lượt nó, cũng được kêu gọi ngự trị các yếu tố khác, trên bộ, trên không lẫn hải quân đó chăng?”, là câu hỏi của ông Michel Baud, sĩ quan bộ binh và là nhà nghiên cứu thuộc Viện quan hệ Quốc tế Pháp.

Song song với hành động gián điệp qua mạng, mặt trận chiến đấu kỹ thuật số ngày càng cho thấy tính ưu việt cho quân đội của toàn thế giới. Tại Mỹ, quốc gia đạt đến trình độ tiên tiến nhất, phòng ngự và tấn công đang được thiết kế trên mọi lãnh vực: không quân, bộ binh, hải quân và không gian mạng.

Theo Le Nouvel Observateur, Hoa Kỳ lẫn Israel, không ngần ngại phát triển các loại vũ khí trên mạng, có khả năng thâm nhập vào các hệ thống tin học của kẻ thù để theo dõi và/hoặc phá hủy chúng. Sức mạnh của ngọn lửa kỹ thuật số có thể làm cho các mục tiêu thật sự như ra-đa và các thiết bị viễn thông hay dự trữ điện không thể hoạt động được. Các virút tin học giờ sẽ thế chỗ cho các vụ oanh tạc bằng bom nhằm hỗ trợ cho các chiến dịch trên bộ. Việc phát triển khả năng tấn công còn cho phép thử nghiệm lá chắn của chính mình sao cho không trở thành nạn nhân của các vụ tấn công mạng tương tự với những gì họ thiết kế.

Ngoài việc liệt kê lại các vụ tấn công mạng đầu tiên, bắt đầu từ năm 2007 tại Estonia, Le Nouvel Observateur nhắc lại cuộc đối đầu giữa hai người khổng lồ nhất hành tinh: Hoa Kỳ và Trung Quốc, khi nhấn mạnh đến vai trò của đơn vị bí ẩn “61398” của Trung Quốc, trong việc dọ thám đối thủ trên hai lãnh vực chính kinh tế và quân sự. Theo nhận định của tờ báo, như hiểu rất rõ rằng nếu muốn chế ngự Hoa Kỳ và thế giới, Trung Quốc tuyệt đối phải thu hẹp khoảng cách công nghệ. Và để thắng được bàn cược kinh tế, thương mại, kỹ thuật số, Bắc Kinh đã chọn cách… “đi ăn cắp bí mật” của phương Tây. Một kiểu phương pháp “đi tắt đón đầu” rẻ tiền nhưng không nguy hiểm, Le Nouvel Observateur kết luận.

Campuchia: Các công trường xây dựng bóc lột phụ nữ

Thời sự châu Á tuần này khá hiếm hoi. Duy trên tờ Courrier International có đăng trích dịch lại một bài viết trên tờ Southeast Asia Globe quan tâm đến số phận và tình trạng đối xử bất công đối với phụ nữ Campuchia, những người cũng làm các công việc như nam giới trên các công trường xây dựng.

Theo ước tính của một vị lãnh đạo nghiệp đoàn tại Phnôm-Pênh, phụ nữ chiếm đến 40% lượng công nhân lao động tại các công trường xây dựng. Con số này cách đây bảy năm chỉ có 20%.

Tác giả bài viết nhận thấy số phụ nữ làm việc tại các công trường này cũng làm đủ các loại công việc nặng nhọc của phái nam như trộn vữa, quấn sắt cho bê-tông và chuyển gạch. Đa số các phụ nữ làm việc trong các công trường đều là người nhập cư, không có tay nghề. Đó là chưa kể đến tình trạng phân biệt đối xử nam-nữ, cũng làm một việc giống nam giới, nhưng lương của nữ công nhân lại thấp hơn phái nam 50 xu đô-la.

Theo giải thích của vị lãnh đạo nghiệp đoàn, sở dĩ lượng phụ nữ làm việc đông tại các công trường là vì, trong khi đợi thu hoạch, họ theo chồng lên thành phố làm những công việc ngắn hạn, vụ mùa. Bên cạnh đó, do thiếu nhân công, nên giữa các doanh nghiệp có sự cạnh tranh gay gắt dù đó là công nhân thiếu tay nghề. Vì vậy, các cô các bà cũng không mấy khó khăn tìm được việc làm trong lãnh vực này, như là lời giải thích của ông Thierry Loustau, tổng giám đốc tập đoàn LBL International, một trong những tập đoàn xây dựng quan trọng hiện nay tại Campuchia.

Cuối cùng tờ báo cũng có phần chỉ trích vai trò yếu kém của nghiệp đoàn trong lãnh vực này. Sự yếu kém đó, một phần cũng được giải thích bởi tình trạng công nhân thay đổi địa điểm làm việc liên tục. Nhiều người trong số họ làm việc nhưng không có ký kết hợp đồng lao động. Các nghiệp đoàn cố gắng đánh động về tình trạng này, nhưng rất dễ thực hiện như trong ngành dệt may, có thể ngưng sản xuất để đình công. Ngoài ra, thiếu tay nghề, thiên hướng phát triển chuyên môn hạn chế nên các nghiệp đoàn rất khó hỗ trợ các cô để đấu tranh chống lại sự bất bình đẳng trong lương bổng giữa nam và nữ.

Hãy là bác sĩ tốt nhất của mình!

Tít lớn trên trang nhất của tạp chí “L’Express” tuần này chạy hàng tựa khá ấn tượng “Hãy là bác sĩ tốt nhất của mình!”. Tại Pháp, một cuộc cách mạng đang âm thầm diễn ra, tờ báo nhận định. Thay vì cứ phải đổ xô đi tìm bác sĩ cho vết đau tí tẹo, ngày càng có nhiều người Pháp tự chữa lấy cho mình.

Người dân Pháp hiện nay nhận thức được rằng chỉ cần những động tác đơn giản và có một lối sống lành mạnh, trong sạch sẽ phòng tránh được rất nhiều căn bệnh. Chỉ cần đặt chân vào nhà thuốc Tây, ta có thể nhận thấy ngay là người Pháp hiểu rõ tình trạng sức khỏe của họ như thế nào và không còn dựa dẫm vào bác sĩ để được chữa bệnh. Họ biết sử dụng các loại công cụ nào để có thể chẩn đoán sơ bộ như sử dụng cân có ghi rõ lượng mỡ thừa, bộ dụng cụ xét nghiệm sử dụng một lần để thử nước tiểu…Nói tóm lại họ biết đủ mọi phương thức để tự giám sát.

Đối mặt với nhiều chứng bệnh của xã hội, bệnh nhân thời hiện đại không còn là những kẻ ngây thơ. Họ biết rất rõ về những căn bệnh của thời đại stress, về trầm cảm, và chứng nhồi máu cơ tim hay chứng thừa cân. Họ rất xem trọng mối đe dọa căn bệnh ung thư bằng cách thường xuyên tự mình soi gương khám xét các nốt ruồi trên da.

Theo bài viết, Internet, các diễn đàn trao đổi giữa các bệnh nhân, sách về sức khỏe và cách sống là những nguồn thông tin ngày càng được nhiều người Pháp tìm đến. Sách về các chủ đề này bán chạy như tôm tươi.

Nhu cầu tập thể thao với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” cũng gia tăng. Nắm bắt được nhu cầu đó, nhiều hãng đồ thể thao lớn cũng lao vào cuộc với những khẩu hiệu đại khái “Hãy biến mỗi đoạn đường đi thành một giây phút thể thao!” của hãng Decathlon chẳng hạn.

Một tín hiệu khác cũng cho thấy có sự thay đổi về lối suy nghĩ: sự bùng nổ các khóa học “thiền” tại Pháp, một phương pháp có nguồn gốc xuất xứ từ đạo Phật. Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy các phương pháp “thiền” này giúp tăng khả năng tập trung, ổn định sự chú ý, giảm tính xung động và giúp chống stress tốt hơn. Bài viết cũng không quên nhắc đến tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng cũng như việc giữ thăng bằng tâm lý trong điều trị và phòng ngừa bệnh tật.

Bên cạnh những ghi nhận về hiện tượng trên, L’Express còn đưa ra “30 lời khuyên để tự chăm sóc”. Các lời khuyên này tựu chung xung quanh các ý chính: cách bảo vệ cột sống, làm thế nào để có giấc ngủ sâu, chế độ dinh dưỡng phù hợp, cách giảm stress, cách chơi thể thao để đạt hiệu quả tối ưu, lối sống tình dục lành mạnh, cách chống mệt mỏi và nhất là vấn đề vệ sinh. Cuối cùng, L’Express giới thiệu đến độc giả 35 quyển sách về sức khỏe và tâm lý cần đọc, những tác phẩm hướng dẫn hiệu quả nhất tại Pháp hiện nay.