BBC
Tiếng Việt
26 tháng 6 2017
Liệu
có phải một số dự án dầu khí của Việt Nam được thúc đẩy mạnh gần đây khiến
Trung Quốc phật lòng, dẫn tới việc Phó Chủ tịch Quân uỷ Trung ương Trung Quốc,
cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam?
Sau khi Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch
Quân ủy Trung ương Trung Quốc rời Hà Nội hôm 18/6, hai nước cũng hủy giao lưu hữu
nghị Quốc phòng biên giới.
Giải thích chính thức của Trung Quốc không đề cập gì
đến khả năng có mâu thuẫn giữa hai bên.
Các đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc gần Philippines đã bị tòa trọng tài
quốc tế bác bỏ. TED ALJIBE
Tuy nhiên, Ngô Sĩ Tồn, chủ tịch Viện Nghiên cứu Nam
Hải đặt tại Hải Nam, nói với South China Morning Post:
"Một nguyên nhân trực tiếp dẫn tới việc cắt ngắn chuyến thăm của ông
Phạm có thể là vì Bắc Kinh xem Việt Nam nuốt lời hứa không khai thác dầu khí ở
khu vực tranh chấp ở Nam Hải."
Ông này nói: "Việt
Nam gần đây cũng quan hệ nhiều hơn với Mỹ và Nhật."
Phần nào tán thành đánh giá này, chuyên gia về Biển
Đông của BBC, Bill Hayton, nhắc đến hai dự án quan trọng trên Biển Đông.
Trả lời BBC Tiếng Việt, ông Bill Hayton, tác giả cuốn
"Biển Đông: Cuộc đấu tranh quyền lực ở châu Á" (2014), hiện ở Anh Quốc,
nhận định:
Bill
Hayton: Trung Quốc quan ngại về hai dự án khai thác
ngoài khơi cụ thể của Việt Nam. Đó là dự án Mỏ Cá Voi Xanh của ExxonMobil trong
lô 118 ngoài khơi Đà Nẵng, và dự án Cá Rồng Đỏ ở lô 136-03 hợp tác với
Talisman.
Exxon trước đây đã chống lại sức ép của Trung Quốc.
Talisman của Canada cũng bỏ qua yêu cầu ngừng hoạt động của Trung Quốc. Tuy
nhiên, năm 2015 Repsol của Tây Ban Nha đã mua lại Talisman. Không rõ Repsol sẽ
cứng rắn thế nào trước sức ép Trung Quốc.
Theo thông tin chính thức, Repsol có liên doanh với
Sinopec ở Biển Bắc và Brazil. Việc này có thể giúp bảo vệ Repsol trước sức ép của
nhà nước Trung Quốc.
Talisman-Vietnam (công ty địa phương vẫn giữ tên cũ
cả sau vụ mua lại) đã khoan thăm dò ở lô 136-3 cuối năm 2014, và đã tìm cách
khoan định giá kể từ thời gian đó. Lô 136-03 ở cạnh các giếng dầu của Talisman ở
lô 07-03, cách bờ biển đông nam của Việt Nam khoảng 450 cây số - ở ngay sát rìa
vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam
Trung Quốc thì đã bán quyền khai thác cùng khu này,
mà họ gọi là Wan-an Bei 21 - cho một công ty Mỹ Crestone năm 1992. Rồi một công
ty đặt ở Hong Kong, Brightoil, lại mua lại quyền này tháng Bảy 2014. Một số
giám đốc trong Brightoil là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Chính phủ Việt Nam đã từng từ chối nhiều đề nghị để
tránh làm phật lòng Trung Quốc. Tuy vậy, theo tôi biết, gần đây Việt Nam lại
cho phép. Vì thế chính phủ Trung Quốc mới giận như vậy.
Tướng Phạm Trường Long đã thăm Tây Ban Nha trước khi
đến Việt Nam. Rất ít thông tin được công bố, nhưng sẽ không ngạc nhiên nếu ông ấy
yêu cầu Tây Ban Nha gây sức ép buộc Repsol từ bỏ dự án.
*
BBC: Dự án Cá voi Xanh được Việt Nam ký với Exxon Mobil gần đây. Ông
cho biết quan điểm của Trung Quốc về dự án này?
Bill
Hayton: Dự án Cá voi Xanh của Exxon thì gần bờ biển Việt
Nam hơn. Mỏ khí chỉ cách bờ khoảng 88 cây số (ở lô 118). Tuy nhiên, "đường
9 đoạn" (đường Lưỡi Bò) mơ hồ của Trung Quốc lại đi vào giữa lô. Đây là
nguồn cơn phản đối của Trung Quốc. Trung Quốc chưa từng giải thích ý nghĩa của
"đường 9 đoạn".
Tuy nhiên, một số học giả Trung Quốc như ông Ngô Sĩ
Tồn ở Viện Nghiên cứu Nam Hải ở Hải Nam cho rằng Trung Quốc có "quyền lịch
sử" với tài nguyên của biển, hơn cả những gì ghi trong Công ước Luật biển
1982. Không quốc gia nào đồng tình với diễn giải này. Năm ngoái một tòa án quốc
tế đã phán quyết rằng đòi hỏi này không có cơ sở theo luật quốc tế. Exxon tự
tin rằng họ có đủ quyền về luật pháp để khai thác dự án Cá voi Xanh.
*
BBC: Vì sao Việt Nam vẫn tiến hành các dự án này dù biết rằng Trung Quốc bực
bội? Liệu Việt Nam có đánh giá thấp sức ép từ Bắc Kinh?
Bill
Hayton: Theo tôi, có thể chính phủ Việt Nam cảm thấy
Trung Quốc không sẵn sàng gây đối đầu vào thời điểm hiện nay, vì sắp diễn ra Đại
hội Đảng tại Bắc Kinh [cuối 2017-BBC], và Trung Quốc đang muốn quảng cáo cho 'Một
vành đai, Một con đường'.
Chúng ta sẽ phải chờ xem sẽ xảy ra chuyện gì - liệu
Việt Nam sẽ nhượng bộ hay sẽ vẫn tiến hành và dám thách thức Trung Quốc.
Các căn cứ đảo nhân tạo của Trung Quốc vẫn chưa hoàn
toàn sẵn sàng. Có thể Việt Nam cho rằng tốt hơn là hành động bây giờ trước khi
các căn cứ này đi vào hoạt động.
*
Bill Hayton, đang làm việc tại kênh truyền hình BBC
World News, là tác giả hai cuốn sách về Đông Nam Á. Cuốn Vietnam: Rising Dragon
(2010) dựa trên các tư liệu thu thập trong một năm ông thường trú ở
Việt Nam. Năm 2014, ông ra mắt cuốn South China Sea: The struggle for power in
Asia, viết về tranh chấp Biển Đông. Hiện ông cũng là thành viên Viện
nghiên cứu Chatham House tại London.
*
Tin
liên quan
No comments:
Post a Comment