17/06/2017
Bang
giao Việt-Mỹ ‘đậm’ hay ‘nhạt’, ‘nóng’ hay ‘nguội’ tùy thuộc vào thành tích nhân
quyền của Việt Nam. Quan niệm này dường như không còn hợp thời khi tỷ phú
Donald Trump trở thành chủ nhân của Tòa Bạch Ốc từ đầu năm nay.
Công an trấn dẹp người biểu tình yêu cầu bảo vệ môi trường, chống Formosa
1/5/16
Với chính sách ngoại giao ‘Nước Mỹ trên hết’, Tổng
thống Trump đã khiến những kỳ vọng về áp lực từ Mỹ giúp cải thiện nhân quyền Việt
Nam bị mất điểm tựa.
Tuy nhiên, vẫn còn những giải pháp khác, theo ông
Phil Robertson, Phó Giám đốc phụ trách khu vực Châu Á thuộc Tổ chức Theo dõi
Nhân quyền Human Rights Watch, trong cuộc trao đổi với Trà Mi VOA Việt ngữ nhân
chuyến vận động ở Quốc hội Mỹ ngày 15/6.
Ông
Robertson: Tình hình nhân quyền Việt Nam đang sa sút, càng
ngày càng tuột dốc. Gần đây, họ thay đổi chiến thuật. Vào năm 2012-2013, họ
dùng các điều luật về an ninh quốc gia bắt bớ rất nhiều người, đưa hàng chục
người ra tòa để tuyên những bản án dài hạn. Rồi họ nhận ra làm như vậy bị cộng
đồng quốc tế ‘điểm danh’ số tù nhân lương tâm. Cho nên, họ đổi cách, càng ngày
họ càng gia tăng dùng côn đồ tấn công những nhà hoạt động. Những kẻ tấn công
không rõ danh tính, đồng lõa, hợp tác với công an trấn áp những người bất đồng
chính kiến. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền vào ngày 19/6 sẽ công bố bản phúc trình
về thực trạng này tại Việt Nam.
VOA: Ông nhận xét thế nào về nội
dung bản phúc trình nhân quyền thường niên của Bộ Ngoại giao Mỹ về tình hình Việt
Nam vừa công bố hồi tháng 3?
Ông
Robertson: Họ có phúc trình của họ, chúng tôi có báo cáo của
chúng tôi. Quan điểm của chúng tôi là các quyền cốt lõi của con người vẫn bị đe
dọa tại Việt Nam bao gồm quyền tự do ngôn luận, tự do hội họp, tự do báo chí, tự
do lập hội. Người ta bị đánh vì đi biểu tình, bị bắt vì đòi quyền lợi đất đai
hay vì kêu gọi môi trường sạch, chống lại Formosa. Làn sóng đàn áp vẫn tiếp diễn.
Nhà cầm quyền nhắm vào các nhóm người mà họ xem là có thể khuấy động công luận.
Họ cho côn đồ sách nhiễu, và mạnh hơn nữa, là bắt bớ nếu họ xem đối tượng là những
người có vai trò lãnh đạo hay khởi xướng.
VOA: Giữa nhiều vấn đề gây quan ngại, vấn
đề nào đáng ngại nhất khi nói về nhân quyền Việt Nam?
Ông
Robertson: Đáng quan ngại nhất là các vấn đề đang tiếp diễn
liên quan đến các quyền dân sự và chính trị căn bản của công dân. Chúng tôi kỳ
vọng Việt Nam, nước đã ký Công ước Liên hiệp quốc về Các quyền Dân sự và Chính
trị, sẽ cho phép công dân thực thi quyền của họ. Trên thực tế hoàn toàn không
thấy điều đó, chỉ thấy đàn áp gia tăng trong rất nhiều hình thức khác nhau, từ
nạn công an bạo hành, người Thượng Tây Nguyên bị ngược đãi, cho đến quyền của
người lao động bị chà đạp. Chủ yếu là nhà cầm quyền Việt Nam cố tìm cách kiểm
soát xã hội dân sự để không ai có thể thách thức quyền hành của họ. Họ xem các
hoạt động cổ súy nhân quyền là một phần của một chiến dịch chính trị hơn là bản
chất thuần túy của nó, nghĩa là người ta chỉ lên tiếng bày tỏ quan điểm, bảo vệ
cuộc sống và cộng đồng.
VOA: Tổng thống
Donald Trump chưa lên tiếng gì về chuyện nhân quyền. Ông nhận xét thế nào về
tình hình nhân quyền Việt Nam kể từ khi ông Trump lên nhậm chức so với các thời
trước?
Ông
Robertson: Chúng tôi kinh ngạc khi Thủ tướng Việt Nam được mời
tới Tòa Bạch Ốc mà vấn đề nhân quyền chẳng được nhắc tới. Chính phủ Trump quay
lưng với truyền thống mà cả hai đảng ở Mỹ đều tuân thủ lâu nay rằng cổ súy nhân
quyền là một phần trong chính sách ngoại giao Hoa Kỳ, rằng nhân quyền là một
giá trị cốt lõi của Mỹ. Dường như chính quyền Trump không chia sẻ điều này. Đối
với họ, mọi sự giao dịch chỉ là thương mại và an ninh. Dưới thời Obama, dù có
chuyện dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận võ khí cho Việt Nam mà chúng tôi cho là còn
quá sớm, nhưng nhân quyền có được quan tâm. Chúng tôi không thấy điều đó dưới
chính quyền Trump. Khác biệt rõ ràng như đêm và ngày.
VOA: Và điều đó khiến nhiều người nghi
ngờ về một bức tranh nhân quyền tươi sáng tại Việt Nam trong thời gian tới. Ý
kiến ông thế nào?
Ông
Robertson: Tôi nghĩ các nước khác như Châu Âu, Canada, Úc,
cũng phải đứng lên để điền khuyết vai trò mà Mỹ trước đây từng làm. Các nền dân
chủ như Nhật, Hàn, những nước cung cấp hỗ trợ cho Việt Nam, cũng cần phải giúp
Việt Nam hiểu rõ là quản trị tốt phải có sự tham gia của người dân, có sự tôn
trọng nhân quyền, không chỉ biết lắng nghe chỉ trích mà còn phải hiểu rằng chỉ
trích đóng vai trò quan trọng trong xã hội, không được đàn áp.
VOA: Ông dự đoán tình hình nhân quyền của
Việt Nam sẽ ra sao trong 4 năm tới, dưới nhiệm kỳ của Tổng thống Trump?
Ông
Robertson: Cho tới nay, không có chuyện chính quyền Trump
không giao tiếp với một nhà độc tài. Tháng sau, ông Trump sẽ tiếp nhà độc tài
quân sự Thái, Thủ tướng Prayuth tại đây. Cho nên trước mắt cần phải tìm cách
chuyển tải thông điệp nhân quyền tới chính quyền Trump sao cho họ muốn có hành
động. Điều này cũng cần sự tham gia của cộng đồng người Việt tại đây, đòi hỏi
các đại biểu Quốc hội nêu quan điểm với Tòa Bạch Ốc. Bất kể là nghị sĩ bên đảng
nào, họ cần lên tiếng với chính quyền Trump rằng cần phải để ý tới nhân quyền
Việt Nam, không thể ngó lơ, phải đưa lên bàn thảo luận.
VOA: Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có kế hoạch vận động cụ thể thế nào cho nhân
quyền Việt Nam trong năm nay, đặc biệt trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống
Trump nhân thượng đỉnh APEC?
Ông
Robertson: Chúng tôi đang tìm cách để Quốc hội Mỹ hành động về
vấn đề nhân quyền Việt Nam, để có được sự thúc đẩy nào đó đối với Tòa Bạch Ốc.
Nhưng đừng quên, APEC không chỉ có Mỹ, còn nhiều nước khác tham dự nữa. Tổ chức
Theo dõi Nhân quyền chúng tôi sẽ nói chuyện với nhiều nước. Trong vài năm tới,
chúng ta sẽ thấy thế giới tiến triển bất chấp nước Mỹ chứ không phải bởi vì nước
Mỹ. Nhân quyền không xuất phát hay kết thúc tại Washington. Có rất nhiều nước
trên toàn cầu tin rằng nhân quyền là cốt lõi trong chính sách ngoại giao. Cho
nên, nếu chính quyền Trump không sẵn sàng làm điều đó, chúng tôi sẽ tìm những
chính quyền khác sẵn lòng.
VOA: Xin chân thành cảm ơn ông vì cuộc phỏng vấn hôm
nay.
---------------------
Chân
Như, phóng viên RFA
2017-06-16
Phóng viên Chân Như phỏng vấn ông Phil Robertson,
Phó Giám đốc phụ trách Châu Á thuộc HRW. RFA photo
Chân
Như: Xin chào ông, trước hết xin ông có thể chia
sẻ với khán giả thông tin mới nhất về tình hình nhân quyền ở Việt Nam ?
Ông
Phil Robertson: Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch
chuẩn bị đưa ra thông báo về tình hình nhân quyền ở Việt Nam vào thứ Hai tuần tới
và sẽ kiểm chứng tình trạng sử dụng côn đồ hành hung các nhà hoạt động và sự
liên kết giữa các nhóm côn đồ này với Chính phủ.
Đây sẽ là một cuộc kiểm chứng toàn diện, không chỉ sử
dụng các bản báo cáo và còn cả các đoạn ghi hình và sẽ thay đổi cách mọi người
hiểu về tình hình nhân quyền ở Việt Nam bởi vì tất cả những gì chúng ta nhìn thấy
trong suốt những năm 2011, 2012, 2013 là việc chính phủ mở rộng việc khởi tố
các nhà hoạt động theo Bộ luật Hình sự. Và đột nhiên, cộng đồng quốc tế đồng loạt
quan tâm đến các tù nhân chính trị ở Việt Nam và họ đặt ra câu hỏi là điều gì
đang diễn ra ở đất nước này vậy?
Tôi nghĩ rằng Chính phủ Việt Nam đã nhận ra là thế
giới đang đánh giá họ qua số lượng nhà hoạt động bị đưa ra tòa. Cho nên bây giờ
họ đã thay đổi chiến lược. Chỉ những người đứng đầu mới bị đưa ra tòa, còn những
người tầm trung, hay những người xuất hiện trong các cuộc biểu tình bây giờ sẽ
bị côn đồ hành hung, đánh đập, thậm chí là ngay trước mắt chính quyền. Và khi
những nhà hoạt động báo là họ bị đánh đập, không ai là người đứng lên chịu
trách nhiệm cả.
Chân
Như: Ông nói rằng bản báo cáo sẽ được công bố
vào thứ 2 tuần tới, liệu báo cáo này có đề cập đến cụ thể nhà hoạt động hay nhà
bất đồng chính kiến nào không?
Ông
Phil Robertson: Như tôi đã nói, báo cáo sẽ đề cập đến những vụ
việc mới nhất. Khán giả chắc cũng đã ước tính được số lượng những người bị côn
đồ tấn công. Vì vậy chắc chắn họ sẽ không thất vọng về nội dung bản báo cáo
này.
Chân
Như: Theo quan điểm của ông vì sao chính phủ Việt
Nam tiếp tục sử dụng các biện pháp mạnh chẳng hạn như sử dụng côn đồ để tấn
công các nhà hoạt động?
Ông
Phil Robertson: Tôi nghĩ đây là một cách nhằm dập tắt tiếng
nói của các nhà hoạt động và thể hiện khả năng kiểm soát của chính quyền. Trong
một số vụ như Formosa chẳng hạn, họ nhận thấy rằng người dân biểu tình không chỉ
vì chuyện bồi thường chưa thỏa đáng, mà họ còn đòi hỏi chính quyền phải chịu
trách nhiệm và phải đưa ra lời giải thích về thảm họa này.
Họ nhận ra rằng họ không thể kiểm soát được tình
hình vì vậy họ làm nản lòng những người chủ chốt và họ muốn các nhà hoạt động
là họ phải trả giá cho hành động của họ bằng cách sử dụng côn đồ đe dọa, khiến
các nhà hoạt động lo sợ rằng bất cứ khi nào họ cũng có thể bị tấn công chẳng hạn
như khi họ đang lái xe đến nơi nào đó. Nỗi sợ này chính là mục tiêu của Chính
phủ khi sử dụng côn đồ.
Ông Phil Robertson. RFA photo
Chân
Như: Vậy thì luật pháp Việt Nam có được tuân thủ
hay không hay chỉ là lời nói cửa miệng?
Ông
Phil Robertson: Đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, luật pháp là bất
cứ luật nào họ nói ra. Những luật này không nhất thiết sẽ được thực thi, cũng
không quan trọng đối tượng là ai, tình trạng ra sao và hành động của họ là thế
nào. Thực chất là luật Đảng còn mạnh hơn cả luật pháp.
Chân
Như: Những kêu gọi của các tổ chức nhân quyền
như Human Rights Watch có tác động lên Chính phủ Hà Nội không?
Ông
Phil Robertson: Tôi nghĩ chúng tôi đã tạo ra nhiều ảnh hưởng.
Chính phủ Việt Nam rất nhạy cảm về hình ảnh của họ trong mắt quốc tế. Họ đã thực
hiện nhiều biện pháp để thuyết phục những tổ chức họ quan tâm như Liên Hiệp Quốc
rằng họ đang nỗ lực giải quyết vấn đề nhân quyền. Tôi nghĩ đó là một đòn bẩy
quan trọng thúc giục họ thay đổi các chính sách. Chúng tôi cũng chứng kiến nhiều
bước tiến khác như việc giảm số lượng án tử hình, công nhận quyền cho cộng đồng
người đồng tính.
Đây là sự nhượng bộ với cộng đồng quốc tế trong các
lĩnh vực mà Chính phủ Việt Nam nhận ra rằng việc họ nhượng bộ về nhân quyền
không hề ảnh hưởng lớn đến quyền kiểm soát xã hội của họ. Hiện tại Chính phủ Việt
Nam chỉ quan tâm đến việc kiểm soát quyền lực. Họ đang nỗ lực dập tắt tất cả những
phong trào quần chúng, họ phá vỡ sự liên kết giữa các nhà hoạt động trong mọi
chiến dịch như lao động hay môi trường, hay những người chống Tàu cũng bị xếp
vào hàng chống đối chính quyền.
Chân
Như: Ông nghĩ điều gì có thể giúp đóng góp thêm
vào các hoạt động thúc giục Chính phủ Hà Nội thay đổi các chính sách thù nghịch
thành những tiếng nói ôn hòa về vấn đề dân chủ, nhân quyền và tự do cho người
Việt Nam?
Ông
Phil Robertson: Tôi nghĩ thứ chúng ta thiếu hiện giờ là những
tiếng nói của cộng đồng quốc tế về vấn đề nhân quyền. Chúng tôi rất thất vọng
khi Tổng thống Donald Trump mời Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sang Hoa Kỳ mà không
đề cập gì đến vấn đề nhân quyền. Điều đó có nghĩa là Nhà Trắng đón chào những kẻ
độc tài. Và thật đáng xấu hổ khi Tổng thống Trump đã xóa bỏ thông lệ nhân quyền
là một phần của chính sách Hoa Kỳ.
Tuy nhiên các quốc gia khác cần đứng lên lấp khoảng
trống mà ông Trump tạo ra, chứ đừng bỏ bên vấn đề nhân quyền giống ông ấy. Liên
minh châu Âu, Úc, Canada, New Zealand và các nước như Nhật Bản, Nam Hàn, nơi mà
dân chủ, nhân quyền được tôn trọng, cần đưa nhân quyền vào chính sách của họ và
lên tiếng công khai yêu cầu Việt Nam thay đổi.
Chân
Như: Xin cám ơn những chia sẻ của ông.
------------------------
XEM THÊM :
No comments:
Post a Comment