Bánh Trung thu: quà biếu làm hỏng giá trị truyền thống
của Việt Nam
Marianne Brown - DCVOnline lược dịch
Marianne Brown - DCVOnline lược dịch
01-10-2012
Lồng đèn giấy rực rỡ và đống đồ chơi trẻ em tô điểm cho phố Hàng
Mã của Hà Nội khi Việt Nam chuẩn bị cho Tết Trung Thu hàng năm hôm Chủ nhật.
Trong số những mặt hàng bày bán, món được ưa chuộng mùa này là bánh Trung thu:
bánh ngọt tròn truyền thống dùng làm quà, đặc biệt cho trẻ em.
Tuy nhiên, một số cho rằng tập tục tặng quà đã trở nên một thói quen đáng ngại hơn trong những năm gần đây, với các hộp bánh trị giá hàng trăm đô la tặng cho các ông chủ, đối tác kinh doanh hoặc những người khác để đổi lấy đặc ân. Việc dùng bánh Trung thu làm quà hối lộ đe dọa và làm lu mờ giá trị truyền thống của mỹ tục.
Quan hiều thế hệ bánh Trung thu làm bằng hạt sen nghiền, đậu phộng và lạp xưởng đã là quà tặng bạn bè và gia đình như là một dấu hiệu của tình cảm, cũng như dâng cúng cho tổ tiên. Tết Trung thu cũng có tại Trung Quốc, là lễ hội mùa gặt theo âm lịch và bánh của TQ có tên là bánh mặt trăng [月饼, nguyệt bính] trung thu vì có một lòng đỏ trứng muối ở trung tâm, tượng trưng cho mặt trăng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây các kiểu bánh đắt tiền hơn đã mọc lên như nấm.
Tại một gian hàng trong một khách sạn hạng sang ở trung tâm của Hà Nội, bộ bánh gói trong hộp vàng quyến rũ, xếp xung quanh một chai whisky bán với giá 3,68 triệu đồng (176 đô la). Gói quà rẻ hơn, giá khoảng 30 đô la, là quà “tuyệt vời cho gia đình và bạn bè”, trong khi các hộp bánh đắt tiền là quà giành cho các “ông chủ”, người bán hàng nói.
Tuy nhiên, một số cho rằng tập tục tặng quà đã trở nên một thói quen đáng ngại hơn trong những năm gần đây, với các hộp bánh trị giá hàng trăm đô la tặng cho các ông chủ, đối tác kinh doanh hoặc những người khác để đổi lấy đặc ân. Việc dùng bánh Trung thu làm quà hối lộ đe dọa và làm lu mờ giá trị truyền thống của mỹ tục.
Quan hiều thế hệ bánh Trung thu làm bằng hạt sen nghiền, đậu phộng và lạp xưởng đã là quà tặng bạn bè và gia đình như là một dấu hiệu của tình cảm, cũng như dâng cúng cho tổ tiên. Tết Trung thu cũng có tại Trung Quốc, là lễ hội mùa gặt theo âm lịch và bánh của TQ có tên là bánh mặt trăng [月饼, nguyệt bính] trung thu vì có một lòng đỏ trứng muối ở trung tâm, tượng trưng cho mặt trăng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây các kiểu bánh đắt tiền hơn đã mọc lên như nấm.
Tại một gian hàng trong một khách sạn hạng sang ở trung tâm của Hà Nội, bộ bánh gói trong hộp vàng quyến rũ, xếp xung quanh một chai whisky bán với giá 3,68 triệu đồng (176 đô la). Gói quà rẻ hơn, giá khoảng 30 đô la, là quà “tuyệt vời cho gia đình và bạn bè”, trong khi các hộp bánh đắt tiền là quà giành cho các “ông chủ”, người bán hàng nói.
Hằng, một kế toán viên 28 tuổi làm việc tại một công ty tư nhân ở Hà Nội không muốn cho biết họ, cho biết nghe thấy công ty đã cắt giảm nhân viên vì kinh tế khó khăn, cô quyết định lấy lòng giám đốc nhân viên bằng một món quà. “Tôi suy nghĩ sẽ phải chọn một món quà thế nào cho ông chủ của tôi và quyết định mua một hộp bánh Trung thu là hợp nhất vì đang Tết Trung thu,” cô nói. Tốn phí chỉ hơn 100 đô la, hoặc tương đương tiền lương tháng của mình, Hằng nói cô có kế hoạch nói chuyện với ông chủ về việc cắt giảm nhân viên khi cô tặng ông ta hộp bánh. Bà Lê Hiền Đức, một người chống tham nhũng, lập luận rằng Tết Trung Thu, theo truyền thống là tết cho trẻ em, đang bị bóp méo.
“Mọi người đang ác ông chủ của họ những gì mà tôi gọi là ‘siêu bánh Trung thu’ để được ân huệ của họ. Rõ ràng, tặng bánh đắt tiền đã hoàn toàn phá hỏng truyền thống có ý nghĩa và tốt đẹp của chúng tôi tốt và có ý nghĩa ... rõ ràng những người nhận quà tặng đắt tiền như vậy đang làm điều xấu xa,” bà Đức nói.
Jairo Alcuno-Alfaro, một cố vấn chính sách chống tham nhũng trong Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc, nói rằng tặng quà đắt tiền để được ân huệ đã bóp méo truyền thống tặng quà khiêm tốn tại Việt Nam. “Thật khó để tin rằng ai đó ở Việt Nam sẽ chi một số tiền đáng kể tiền vượt quá tập tục văn hóa mà không kỳ vọng một cái gì đó ở người nhận quà,” ông nói.
Phạm Quỳnh Hương của Viện Xã hội học Hà Nội tin rằng dù giá trị văn hóa của bánh Trung thu vẫn còn, nó đang ngày càng trở nên gắn liền với tham nhũng. “Những người muốn nhận được ân huệ bằng tham nhũng có thể hối lộ bất cứ lúc nào,” bà nói. “Cơ hội tốt nhất là vào dịp Tết Nguyên đán, nhưng thời điểm khác trong năm cũng có thể được lợi dụng cho mục đích này.”
Đây, nạn hối lộ, là một vấn đề đã được chính phủ công nhận, Alcuno-Alfaro nói. Trong năm 2007, Thủ tướng đã ban hành quyết định về quà tặng, theo đó quà tặng trị giá hơn 500.000 đồng (khoảng 25 USD) phải được cán bộ, công chức báo cáo và trả lại người tặng. “Tuy nhiên, có vẻ như quyết định đó đã bị lãng quên,” ông nói thêm.
Không phải tất cả mọi người đều đồng ý với ý kiến cho rằng tập quán đang bị làm ô uế. Nguyễn Thị Diêu, một giáo sư tại Đại học Temple ở Philadelphia và đồng tác giả với Mark W. McLeod của cuốn sách Văn hóa Tục lệ Việt Nam [Culture and Customs of Vietnam], cho rằng những dịp như Tết Trung Thu là một cơ hội cho người Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn với ân nhân, có thể bằng hình thức bánh ngọt, trái cây, hoa hay tiền mặt. Món quà càng đắt - như vàng, vây cá, hoặc tổ yến - càng thể hiện rõ lòng biết ơn.”
“Truyền thống được phát minh và tái phát minh, đặc biệt là trong một xã hội như Việt Nam, đã bước vào một thế giới toàn cầu,” bà Diêu gần đây đã nói với DPA. “Ngay cả những cái gọi là bánh trung thu ‘truyền thống’ đang thích nghi với hương vị thời tượng mới.” Với kế toán viên Hằng, bánh trung thu là một cơ hội cho cô ấy gây ấn tượng với ông chủ trong thời bất ổn kinh tế. “Tôi nghĩ những người khác cũng có thể cho ông ta bánh,” cô nói. “Nếu tôi biếu ông ấy một hộp bánh bình thường có thể ông chủ sẽ không nhớ đến tôi.”
© DCVOnline
Nguồn: Moon cake: gifts
corrupt Vietnam's traditional values.
MARIANNE BROWN, Deutsche Presse-Agentur, September 30, 2012.
MARIANNE BROWN, Deutsche Presse-Agentur, September 30, 2012.
No comments:
Post a Comment