Joseph
S. Nye – Liệu Kinh Tế Trung Quốc Có Thể Vượt Qua Hoa Kỳ
Được Chăng?
Dr. Đỗ Kim Thêm L.L. M., M. A
November 11, 2014 | Bình Luận
Dr. Đỗ Kim Thêm L.L. M., M. A
November 11, 2014 | Bình Luận
Dù chỉ
số sức mua tương đương có thể dùng cho một số mục
đích nhằm so sánh mức phúc lợi giữa các quốc gia, chỉ
số này bị ảnh hưởng nặng nề do quy mô dân số. Ấn
Độ, nếu tính theo tỷ giá của đồng đô la Mỹ và đồng
rupee Ấn Độ trên thị trưòng hối đoái, là nền kinh tế
lớn đứng hàng thứ mười trên thế giới, nhưng nếu
tính theo chỉ số sức mua tương đương, lại là chiếm
vào hạng thứ ba. Hơn nữa, những nguồn lực năng lượng,
thí dụ như phí tổn của dầu nhập khẩu hoặc động cơ
máy bay chiến đấu tiên tiến, được đánh giá là tốt
hơn, nếu tính theo theo tỷ giá hối đoái của các tiền
tệ này, nó phải được dùng để mua các nguồn lực
này.
Để tính
cho chắc, quy mô toàn diện là một khía cạnh quan trọng
của sức mạnh kinh tế. Trung Quốc có một thị trường
hấp dẫn và là bạn đối tác thương mại lớn nhất cho
nhiều quốc gia – là những nguồn quan trọng làm đòn
bẩy mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc không ngại vận
dụng.
Nhưng,
ngay cả khi TSLQG của Trung Quốc vượt qua TSLQG của Hoa Kỳ
(cho dù theo bất cứ cách tính toán nào đi nữa), hai nền
kinh tế sẽ duy trì mức độ hoàn toàn khác nhau về cấu
trúc và trình độ phát triển phức tạp. Và thu nhập
tính theo bình quân cho đầu người của Trung Quốc – một
thước đo chính xác hơn về trình độ phát triển phức
tạp của kinh tế – chỉ đạt đến 20% của Hoa Kỳ, và
ít nhất, Trung Quốc sẽ mất nhiều thập niên để bắt
kịp Hoa Kỳ, (nếu Trung Quốc còn bắt kịp được).
Hơn nữa,
như các quan chức và các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã
thừa nhận, dù Trung Quốc đã vượt qua Đức trong năm
2009 như là nước xuất khẩu lớn nhất thế giới tính
theo khối lượng, Trung Quốc vẫn chưa phát triển thành
một cường quốc mậu dịch “có thế mạnh“ đích
thực, vì kinh doanh trong các lĩnh vực cung ứng dịch vụ
và sản xuất có giá trị gia tăng còn yếu kém. Và Trung
Quốc thiếu một loại của các thương hiệu quốc tế có
thế mạnh mà các cường quốc thương mại như Hoa Kỳ và
Đức tự hào; trên thực tế, Hoa Kỳ chiếm hàng đầu 17
trong số 25 các thương hiệu đằng cấp nhất trên toàn
cầu
Trình độ
kém phát triển kinh tế của Trung Quốc cũng được phản
ánh trong các thị trường tài chính, Trung Quốc chỉ có
một phần tám quy mô so với thị trường của Hoa Kỳ,
chỉ có một phần nhỏ người nước ngoài là được
phép làm chủ nợ của Trung Quốc. Dù Trung Quốc đã cố
gắng để tăng sức mạnh tài chính của mình bằng cách
khuyến khích việc sử dụng tiền Trung Quốc trên toàn
thế giới, nhưng việc mua bán tính bằng đồng Nhân dân
tệ vẫn chỉ chiếm đúng 9 % trong tổng số toàn cầu, so
với đồng đô la chiếm 81 %.
Ngay cả
với khối lượng dự trữ ngoại tệ khổng lồ của
Trung Quốc – lớn nhất thế giới với khoảng gần 4
nghìn tỷ đô la – sẽ không phải là điều kiện thích
hợp để nâng đòn bẩy tài chính của mình, trừ khi nào
chính quyền tạo ra một thị trường trái phiếu sâu rộng
và thông thoáng với quyền được tự do định đoạt về
mức lãi suất và tiền tệ được chuyển đổi một cách
dễ dàng. Các quỹ dự trữ này không cho Trung Quốc nhiều
khả năng thương lượng trực tiếp nhiều hơn Hoa Kỳ, dù
đứng trước một thực tế là các mối quan hệ tương
thuộc tùy vào những tình trạng bất cân xứng.
Trung Quốc
nắm giữ đồng đô la mà Trung Quốc thu được do bán
hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ, trong khi Hoa Kỳ, bằng cách
mở cửa thị trường cho các sản phẩm Trung Quốc, giúp
tạo cho Trung Quốc tạo ra tăng trưởng, có việc làm và
đạt đến tình trạng ổn định. Đúng vậy, Trung Quốc
có thể buộc nền kinh tế Hoa Kỳ đầu hàng bằng cách
tung bán phá giá đồng đô la Mỹ, nhưng Trung Quốc phải
chịu một hậu quả nghiêm trọng cho mình.
Nếu xét
về trình độ phức tạp trong kinh tế, thì sự dị biệt
giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ cũng còn mở rộng đến lĩnh
vực công nghệ. Dù có một số thành tựu quan trọng,
nhưng để cho công nghệ của mình tiến bộ, Trung Quốc
còn dựa vào việc sao chép các phát minh của nước ngoài
nhiều hơn là canh tân trong nước. Dù Trung Quốc đang cấp
nhiều bằng sáng chế hơn bao giờ, có ít bằng là biểu
hiện cho những phát minh mang tính đột phá. Trung Quốc
thường phàn nàn là họ tạo việc làm để sản xuất
iPhone cho Steve Jobs, nhưng chưa tạo được một người như
Steve Jobs.
Trong
những thập niên tới, mức tăng trưởng của Trung Quốc
tính theo TSLQG sẽ chậm lại, đó là vấn đề từng xảy
ra trong tất cả các nền kinh tế, một khi đạt đến một
trình độ nhất định của sự phát triển – thường là
mức thu nhập bình quân tính theo đầu người, tính theo
sức mua tương đương, thì Trung Quốc đang đến gần mức
này. Rút cục, Trung Quốc không thể dựa vào công nghệ
nhập khẩu và lao động giá rẻ để hỗ trợ muôn đời
cho tình trạng tăng trưởng. Hai nhà kinh tế học của Đại
học Harvard là Lant Pritchett và Lawrence Summers đã kết luận
là tình trạng thoái bộ buộc Trung Quốc nằm ở mức
tăng trưởng trung bình khoảng 3,9% trong hai thập niên sắp
tới.
Nhưng ước
tính thuần theo thống kê này không kể đến những vấn
đề nghiêm trọng mà Trung Quốc phải giải quyết trong
những năm tới, thí dụ như tình trạng bất bình đẳng
ngày càng gia tăng giữa khu vực nông thôn và thành thị,
giữa các vùng ven biển và nội địa. Những thách thức
lớn khác gồm có một khu vực nhà nước cồng kềnh và
không hiệu quả, suy thoái môi trường, luồng di dân ào
ạt trong nước, một mạng lưới an ninh cho xã hội không
đầy đủ, tham nhũng, và thiếu tinh thần trọng pháp.
Hơn nữa,
Trung Quốc sẽ phải đối phó với một tình trạng dân
số ngày càng bất lợi. Sau khi đẩy mạnh chính sách một
con trong hơn ba thập niên, lực lượng lao động của
Trung Quốc đạt đến cao điểm vào năm 2016, sẽ có nhiều
người già neo đơn lệ thuộc hơn là số lượng giới
trẻ vào năm 2030. Tình trạng này đã dấy lên nhiều mối
quan ngại cho là dân số sẽ già trước khi giàu.
Hệ thống
chính trị độc tài của Trung Quốc đã chứng tỏ một
khả năng đầy ấn tượng để đáp ứng các mục tiêu
cụ thể, từ việc xây dựng đường sắt cao tốc cho đến
việc tạo ra nhiều thành phố hoàn toàn mới. Những gì
mà chính phủ Trung Quốc chưa chuẩn bị làm, đó là đáp
ứng một cách có hiệu quả trước những đòi hỏi ngày
càng ầm ĩ hơn cho việc tham gia trong sinh hoạt chính trị
– nếu không phải là dân chủ – mà thay đổi này có
xu hướng cùng song hành làm tăng thu nhập tính theo đầu
người của TSLQG. Nếu thay đổi chính trị sẽ xảy ra
khi mức thu nhập bình quân tính theo đầu người, dù trên
danh nghĩa, mà hiện may đang ước khoảng $ 7,000, liệu nó
sẽ đạt đến ngưỡng $ 10,000, như đã xảy ra ở hai
nước láng giềng là Hàn Quốc và Đài Loan chăng?
Vấn đề
còn tồn động là liệu xem Trung Quốc có thể triển khai
một phương sách để quản lý một tầng lớp trung lưu
tại đô thị đang mở rộng, bất bình đẳng trong các
khu vực, và ở nhiều nơi, có nhiều dân tộc thiểu số
không thuần phục. Tinh trạng kinh tế kém phát triển có
thể làm phức tạp vấn đề hơn nữa. Trong mọi trường
hợp, tình trạng này có nghĩa là việc tăng gộp TSLQG,
tuy là được tính ra, nhưng khó mà phù hợp để xác định
được khi nào – và có liệu có nên cho rằng – Trung
Quốc sẽ vượt qua Hoa Kỳ về sức mạnh kinh tế.
Joseph
S. Nye,
cựu Phụ tá Bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ, Chủ tịch
Cơ quan US National Intelligence Council, Giáo sư Đại học
Harvard và là thành viên của The World Economic Forum Global
Agenda Council on the Future of Government. Tác phẩm mới nhất
của ông là Presidential
Leadership and the Creation of the American Era.
.
Nguyên
tác: China´s Questionable Economic Power
http://www.project-syndicate.org/commentary/china-questionable-economic-power-by-joseph-s–nye-2014-11
.
Tựa đề
bản dịch là của người dịch
Đỗ
Kim Thêm dịch
No comments:
Post a Comment