Luật
sư Trinh Nguyễn và đồng nghiệp
Thanh
niên 10/06/2014 10:25
(TNO)
Có người lo ngại rằng việc đưa vụ kiện ra cơ quan tài phán quốc tế sẽ không đem
lại kết quả như mong đợi hay có thể dẫn đến việc Trung Quốc "trừng phạt
kinh tế" Việt Nam. Thay vì lo lắng trước những tình huống khó kiểm soát được,
nên chăng chỉ tập trung chuẩn bị tốt các một đội ngũ nhân lực đủ sức đương đầu
và xử lý tốt các tình huống bằng các kỹ thuật pháp lý.
Trước tình hình Trung Quốc ngày càng đẩy căng thẳng
leo thang trên biển Đông, Việt Nam luôn thể hiện quyết tâm sẵn sàng khởi
kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế nếu Bắc Kinh vẫn không rút giàn
khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) ra khỏi vùng biển Việt Nam
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định Việt Nam
đang “cân nhắc các phương án để bảo vệ mình, kể cả phương án đấu tranh pháp lý,
theo luật pháp quốc tế”.
Thanh Niên Online xin giới
thiệu loạt bài của luật sư Trinh Nguyễn và đồng nghiệp, phân tích lý do tại
sao Việt Nam nên khởi kiện, những thách thức sẽ phải đương đầu cũng như những
luận cứ cần thiết cho vụ kiện này.
Kỳ 2: Các kịch bản có thể xảy ra và cách giải quyết
Nếu
Trung Quốc "trừng phạt kinh tế" và rút đầu tư khỏi Việt Nam
Có người lo ngại rằng việc đưa vụ kiện ra cơ quan
tài phán quốc tế có thể dẫn đến việc Trung
Quốc "trừng phạt kinh tế" Việt Nam.
Nếu Việt Nam e ngại ảnh hưởng kinh tế của người hàng
xóm khổng lồ, thì mối quan ngại ấy cũng có thể được giải quyết một cách tích cực
hơn là phương án “án binh bất động”.
Một môi trường đầu tư tốt sẽ thu hút được các nhà đầu
tư. Một trong những điều tạo nên môi trường đầu tư tốt là sự thể hiện của
nước nhận đầu tư trong việc đủ mạnh mẽ và kiên quyết bảo vệ của quyền và ổn định
xã hội bằng con đường luật pháp.
Tôi có nhận một vài câu hỏi của các nhà đầu tư tiềm
năng về cơ hội đầu tư thay thế trong trường hợp các nhà đầu tư Trung Quốc rút
đi. Nói một cách ví von, vì ở cạnh môt người hàng xóm to hơn khỏe hơn cho nên
chúng ta càng cần phải nói lên tiếng nói của mình để có những bên thứ ba trung
lập nghe và giúp phân xử.
Nếu
kết quả vụ kiện không như mong đợi
Cũng có người quan ngại rằng, việc khởi kiện sẽ
không đem lại kết quả như mong đợi, khi đó, Việt Nam sẽ ở thế bất lợi hơn.
Trong môt vụ kiện, rất khó có thể đoán được chính
xác những tình huống sẽ xảy ra. Sự thành công của một vụ kiện phụ thuộc vào nhiều
yếu tố, như yếu tố về chứng cứ, khả năng biện luận, niềm tin vào chính nghĩa…
Do đó, thay vì lo lắng trước những tình huống khó kiểm
soát được, nên chăng chỉ tập trung chuẩn bị tốt các một đội ngũ nhân lực đủ sức
đương đầu và xử lý tốt các tình huống bằng các kỹ thuật pháp lý.
Cho dù điều gì xảy ra đi nữa, kể cả trường hợp phía
bên kia sử dụng những thủ thuật pháp lý để né tránh vụ kiện, thì bằng việc đưa
vụ kiện ra cơ quan tài phán quốc tế, Việt Nam đã đạt được mục đích thu hút dư
luận quốc tế.
Nếu
Trung Quốc từ chối không xuất hiện tại vụ kiện
Tùy thuộc vào việc chọn cơ quan tài phán quốc tế
nào, ta sẽ có cách để xử lý các thủ thuật pháp lý của bên bị kiện trong việc trốn
tránh hầu tòa trọng tài quốc tế .
Có thể trả lời chung về cách xử lý thông thường khi
một bên không hợp tác trong một vụ kiện tại một trung tâm trọng tài.
Cụ thể, trong một vụ trọng tài quốc tế, chiêu thức
thông thường nhất thường thấy của một bên không thiện chí là không chấp nhận
/không thừa nhận thẩm quyền của trọng tài.
Bởi trọng tài là cơ quan tài phán được thành lập và
có thẩm quyền xét xử dựa vào thỏa thuận của hai bên. Sự thỏa thuận này có thể
được thể hiện trước hoặc sau khi có tranh chấp xảy ra.
Khi một bên không muốn đưa vụ việc ra trọng tài, họ
có thể phủ nhận hoặc thách thức bên khởi kiện tìm bằng chứng rằng có một sự tồn
tại của thỏa thuận trọng tài.
Khi đó, bên khởi kiện phải chứng minh được rằng cả
hai bên đã có ý định tham gia trọng tài, ví dụ như trong trường hợp này, hội đồng
trọng tài sẽ xem xét xem ý đồ của các bên thông qua việc các bên có phải là các
nước tham gia các công ước nền tảng cho hoạt động của cơ quan tài phán trọng
tài hay không.
Có thể nói lại rằng, hai công ước nền tảng của Tòa
trọng tài Thường trực (PCA) là công ước giải quyết các tranh chấp Thái Bình
Dương đã được cả Việt Nam và Trung Quốc tham gia.
Hơn nữa, công ước luật biển 1982 mà các bên sẽ viện
dẫn để chứng minh xem hành động của mỗi bên tại vùng biển mà Trung Quốc đặt
giàn khoan là phù hợp với luật pháp quốc tế hay không cũng đã được cả hai nước
tham gia.
Vấn đề còn lại là các chuyên gia pháp lý sẽ chứng
minh bằng cách nào sự tồn tại của thỏa thuận trọng tài này giữa hai nước.Và đây
là một bí mật then chốt của vụ kiện trong trận chiến về thủ tục mà không thể
bàn trên mặt báo.
Một vấn đề khác mà bên khởi kiện có thể gặp trở ngại
là việc bên kia bác bỏ hoặc không chấp nhận hoặc không đề cử trọng tài
viên. Khi đó bên có thẩm quyền chỉ định sẽ chỉ định hội đồng trọng tài.
Nếu trong trường hợp bên khởi kiện không chứng minh
được sự tồn tại của thỏa thuận trọng tài thì chúng ta cần phải nghiên cứu lại
khả năng khởi kiện tại những cơ quan tài phán khác có thẩm quyền đối với hai
bên trong vụ kiện.
Cần
chuẩn bị gì cho vụ kiện
Có rất nhiều công việc cần phải chuẩn bị cho một vụ
kiện. Tạm thời đề cập đến 2 phần lớn: 1) Chuẩn bị chứng cứ và chiến lược, trong
đó có chiến lược về nhân sự và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên trong
đội task force trên chi ến trường pháp lý; 2) Nghiên cứu đối phương và phản biện.
Trước khi có các bước như trên thì điều quan trọng nhất là một tổ tư vấn phải
được thành lập gồm những chuyên gia pháp lý hàng đầu và những nhà nghiên cứu từ
nhiều bộ môn lịch sử, chính trị học, ngoại giao…
Theo tôi, nếu là việc đấu tranh ngoại giao thì bộ
ngoại giao sẽ là người phối hợp; nhưng nếu là một vụ kiện thì người đứng ra phối
hợp phải là một nhóm các luật sư, chuyên gia pháp lý được chọn lựa.
Nhóm tư vấn này sẽ nghiên cứu lập ra các phương án
khởi kiện và họp bàn với các chuyên gia được đề cử liên quan đến lịch sử, ngoại
giao chính trị, khoa học để tìm hiểu điểm mạnh và điểm yếu của từng chứng cứ
trước khi sắp xếp các yêu cầu khởi kiện và các lý luận bảo vệ.
Đây là một khối lượng công việc khổng lồ, cần tập hợp
nhiều đầu mối.Tôi đoán rằng một bộ phận như thế đã được thành lập.Tuy nhiên, việc
lựa chọn chuyên gia pháp lý có lẽ chưa bắt đầu cụ thể.
Cũng có thể là cho đến thời điểm này thì bộ ngoại
giao là cơ quan điều phối vì nắm giữ những chứng cứ. Phải chăng đã đến lúc cần
có sự tham gia tích cực và cụ thể hơn của những chuyên gia pháp lý vì thời gian
không còn nhiều nữa.
Câu hỏi kế tiếp sẽ là chọn tư vấn nào? Việt Nam hay
nước ngoài? Hay cả hai.
Có lẽ phương án chọn cả hai chuyên gia pháp lý trong
và ngoài nước là hợp lý nhất. Có nhiều ý kiến cho rằng đây là vụ kiện quốc tế cần
phải có những kiến thức quốc tế của những hãng luật chuyên tranh tụng về vấn đề
công pháp. Điều này hợp lý.
Tuy nhiên, có một điều cần được cân nhắc, đây là một
vụ kiện liên quan đến chủ quyền, một vấn đề thiêng liêng bậc nhất đối với tất cả
người dân Việt Nam.
Trên trận tuyến ngoại giao cũng như trận tuyến pháp
lý, không chỉ có kỹ thuật pháp lý mà những yếu tố khác như vị thế quốc gia và
quan trong hơn là lòng yêu nước sẽ là một sức mạnh vô hình để tạo nên một vị thế
Việt Nam.
Trong lễ thành lập ngày truyền thống của luật sư
trong tháng 10.2013, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã thông tin rằng đang có khoảng
hơn 70 vụ tranh chấp quốc tế mà Việt Nam là một bên trong các vụ kiện và nhấn mạnh
rằng luật sư Việt Nam cần lớn mạnh để tham gia.
Phải chăng đây là một cơ hội để những luật sư Việt
nam đủ tầm thể hiện năng lực và sức mạnh của lòng yêu nước?
Luật
sư Trinh Nguyễn và đồng nghiệp
---------------
Kỳ
1: Thời cơ có tiếng nói chính thức thông qua cơ quan tài phán quốc tế
No comments:
Post a Comment