Mai Thái
Lĩnh
25/09/2013
Bộ bản đồ mốc giới do hai ông Dương Danh Huy và Phan
Văn Song thực hiện vừa được giới thiệu trên hai trang Bauxite Vietnam và
Dân Luận cách đây khoảng một tuần đã gây ra một cuộc tranh luận khá gay
gắt giữa nhà nghiên cứu Trương Nhân Tuấn với các nhà nghiên cứu thuộc Quỹ
Nghiên cứu Biển Đông.
Trong bài viết này, tôi không góp ý về khía cạnh kỹ
thuật - một vấn đề thuộc lĩnh vực chuyên môn, xin để dành riêng cho các chuyên
gia trong lĩnh vực bản đồ học và trắc địa học góp ý và thảo luận. Tôi chỉ xin
mạn phép đóng góp một số ý kiến xung quanh một phương diện khác có liên quan
đến bộ bản đồ này, đó là: mục đích và ý nghĩa của việc thiết lập bộ bản đồ mốc
giới trong hoàn cảnh hiện nay.
1)
Tại sao phải xây dựng bộ bản đồ mốc giới?
Theo tôi,
việc xây dựng bộ bản đồ mốc giới có lẽ sẽ không cần thiết nếu Chính phủ Việt
Nam công bố toàn bộ các bản đồ chi tiết của vùng biên giới Việt-Trung liên quan
đến hiệp định biên giới 1999 – hoặc ít nhất là bản đồ của các khu vực tranh
chấp đã gây ra nhiều hoài nghi, thắc mắc trong dư luận.
Trong bài “VN có nhượng bộ TQ về
biên giới không? ” đăng tải trên BBC tiếng Việt ngày
16-9-2013, nhà nghiên cứu Dương Danh Huy (thuộc Quỹ Nghiên cứu Biển Đông) đã
phát biểu: “Nhưng cho tới nay, mặc dù tọa độ của các cột mốc đã được công bố,
vẫn chưa có thông tin đầy đủ và minh bạch về cuộc đàm phán dẫn đến chúng.”
Thật ra, không chỉ công bố tọa độ của các cột mốc,
Chính phủ cũng đã công bố bộ bản đồ của đường biên giới Việt-Trung trên Công
báo số 642-649 ngày 16-11-2010[1]:
Điều đáng nói là bộ bản đồ này có kích cỡ hết sức
“khiêm tốn”: chỉ có 46,5 MB cho 35 tờ bản đồ (nghĩa là trung bình mỗi tờ bản đồ
chỉ có kích thước trung bình 1,3 MB), trong khi các bản đồ 1:50.000 của Quân
đội Hoa Kỳ hoặc của Quân đội Nhân dân Việt Nam mà tôi và bạn bè tìm thấy được
trên trang mạng của một số trường đại học tại Hoa Kỳ có kích cỡ trung bình từ 6
đến 15 MB cho mỗi tờ bản đồ. Hậu quả là các nhà nghiên cứu dù có trong tay các
bản đồ biên giới Việt-Trung cũng không thể đối chiếu, so sánh với các bản đồ cũ
sưu tập được để có thể khẳng định chắc chắn Việt Nam mất bao nhiêu đất. Lý do
đơn giản là khi phóng to lên thì các chi tiết hết sức mờ mịt. Vd: đường biên
giới xung quanh khu vực Hữu Nghị Quan với chi chít những cột mốc mới, khi phóng
to lên thì ngay cả con số của cột mốc cũng không thể nhìn rõ chứ chưa nói đến
vị trí của từng cột mốc.
Có lẽ vì lý do đó mà hai ông Dương Danh Huy và Phan
Văn Song phải bỏ công sức để thiết lập bộ bản đồ các mốc giới biên giới
Việt-Trung – dựa trên các dữ liệu đã được công bố trong các số Công báo
của Chính phủ.
Tuy nhiên, giả định rằng bộ bản đồ cột mốc biên giới
đó đạt được tiêu chuẩn về kỹ thuật mà các bộ môn bản đồ học (cartography), trắc
địa học (geodesy) đòi hỏi, thì vấn đề đặt ra là : làm thế nào để bộ bản đồ đó
giúp cho người dân Việt (dù ở trong nước hay đang mang quốc tịch nước ngoài
nhưng tấm lòng vẫn nặng tình quê hương) giải đáp được câu hỏi: “Việt Nam được
hay mất khi ký hiệp định biên giới trên bộ 1999 với nhà cầm quyền Trung Quốc”?
Ở đây, tôi xin lưu ý một điều quan trọng – mà tôi
thường nhấn mạnh trong các bài viết của tôi về Ải Nam Quan và Thác Bản Giốc:
khi nói đến khái niệm được-mất, chúng ta không nên quá chú ý đến các con
số (diện tích, chiều dài, v.v.) mà quên đi ý nghĩa thật sự của từng mảnh đất
biên cương. Ví dụ: nếu ta được thêm một số đất đai ở trên cao nhưng lại không
có đường thông thương đến đó, cũng không thể đóng quân trên đó để giám sát
đường biên giới thì cái phần “được” coi như không có lợi ích gì; ngược lại nếu
ta chỉ mất một chút ít ở một vùng xung yếu nào đó mà khi xảy ra chiến tranh,
“nước bạn” có thể dùng cao điểm đó để khống chế ta, thì phần “mất” ấy là cực kỳ
to lớn. Đó là chưa kể đến tài nguyên nằm dưới lòng đất hoặc ý nghĩa đối với
lịch sử dân tộc của các địa điểm bị mất về tay ngoại bang.
Nhưng nếu muốn đạt được mục đích nêu trên thì bản đồ
mốc giới phải được so sánh với các bản đồ mà chúng ta nắm chắc được dữ liệu,
chứ không nên so sánh với bản đồ của CIA – mà chính các tác giả cũng không biết
được xây dựng dựa trên cơ sở nào. Xin trích lại nguyên văn lời của ông Dương
Danh Huy: “Xin lưu ý rằng chúng ta không biết CIA World DataBank II đã dùng cơ
sở nào để vẽ biên giới Việt-Trung (trước hiệp định 1999), và mức độ đáng tin
cậy của nó là bao nhiêu.”
Tôi thật tình không hiểu: nếu đã không biết CIA dựa
trên cơ sở nào để vẽ biên giới Việt-Trung thì so sánh làm gì để gây ra ngộ
nhận? Tôi xin ghi lại ý kiến của một độc giả đã phản hồi trên tờ Dân Luận:
“Công
Nhân-Khách (khách viếng thăm) gửi lúc 06:29,
17/09/2013 - mã số 97659
Cảm ơn Dương Danh Huy và Phan Văn Song vì những
thông tin khách quan và bổ ích. Tuy nhiên có vẻ như là các cột mốc biên giới
mới của Việt Nam lấn sang đất Trung Quốc nhiều hơn so với bản đồ của CIA. Nhưng
đây chỉ là cảm nhận bằng mắt thường nên sợ không chính xác lắm. Nếu các tác giả
sử dụng các phần mềm mà chỉ ra được cụ thể hơn số diện tích mà Việt Nam
được/mất so với bản đồ của CIA thì tốt quá. Ngoài ra, không biết liệu hai tác
giả có thể làm cách nào so sánh cả biên giới từ Hiệp Ước Pháp-Thanh với biên
giới của CIA và biên giới từ Hiệp Đinh Biên Giới Việt-Trung được không? Một lần
nữa cảm ơn Dương Danh Huy và Phan Văn Song vì những thông tin khách quan và bổ
ích.
Ý kiến phản hồi vừa trích cho thấy công trình của
hai nhà nghiên cứu Dương Danh Huy và Phan Văn Song dễ gieo cho người xem cái
“cảm nhận” rằng Việt Nam “lấn sang đất của Trung Quốc” (!). Đưa ra cách so sánh
dễ gây ra ngộ nhận, để rồi sau đó lại phải đính chính; theo tôi đó chính là sơ
suất của ông Dương Danh Huy. Đó cũng chính là nguồn gốc của sự phản ứng tự
nhiên (tuy hơi thái quá) của ông Trương Nhân Tuấn.
Về phần ông Trương Nhân Tuấn, nếu ông phản biện với
giọng văn từ tốn, ôn hòa hơn và tránh đừng gộp chung hai trang Bauxite
Vietnam và Dân Luận vào danh sách của “đàn cừu” hoặc các “dư luận
viên” thì có lẽ chúng ta đã tránh được một cuộc tranh cãi gay gắt giữa lúc tất
cả những người yêu nước thuộc mọi xu hướng chính trị đang cần phải tập trung
vào cùng một mục tiêu : bảo vệ chủ quyền quốc gia dựa trên lợi ích chung của
toàn dân tộc.
Cho dù sự đánh giá lúc đầu của BBT tờ Bauxite
Vietnam là không chính xác thì việc ám chỉ Ban biên tập của hai trang mạng
nói trên bằng các khái niệm “đàn cừu” hay “dư luận viên” hoặc việc gộp chung
nhóm Bauxite Vietnam với nhóm Quỹ Nghiên cứu Biển Đông (mà tác
giả Trương Nhân Tuấn gọi một cách mỉa mai là “các học giả Bô Xít” và “các học
giả Quĩ nghiên cứu Biển Đông”) chẳng những xúc phạm đến các trí thức trong nước
đang đấu tranh cho công cuộc dân chủ hóa đời sống chính trị của đất nước mà còn
có nguy cơ tạo điều kiện cho hệ thống các “dư luận viên” lợi dụng. Những người
thường xuyên theo dõi mạng Internet không thể không biết hiện nay các thế lực
“đen” đang lập một loạt các trang mạng nặc danh mà một trong mục tiêu công kích
hàng đầu của họ là GS Nguyễn Huệ Chi và những người sáng lập trang mạng Bauxite
Vietnam. Hơn thế nữa, hai trang mạng nói trên là hai trang đang thường
xuyên đăng bài viết của tôi và một số nhà nghiên cứu khác về vấn đề biên giới
Việt-Trung, không lẽ hai trang đó lại tiếp tay để “định hướng dư luận” theo
hướng có lợi cho những người thực hiện chính sách bành trướng lãnh thổ của
Trung Quốc?
Nói thế không có nghĩa là tôi luôn bênh vực cho
trang Bauxite Vietnam bằng bất cứ giá nào, bất chấp mọi nguyên tắc, bất
chấp sự thật và phương pháp tư duy khoa học. Tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng trong
khoa học, chúng ta có thể phê bình thẳng thắn, không kiêng dè, húy kỵ bất cứ
một “thần tượng”, một “giáo điều” nào cả, nhưng rất cần phải tôn trọng lẫn nhau
và phải bảo vệ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống lại một trong những bộ máy
chuyên chính (dictatorial) khắc nghiệt và nhiều thủ đoạn nhất trên thế giới.
2)
Làm thế nào để bộ bản đồ các mốc giới trở nên có ích?
Để bộ bản đồ các mốc giới đạt được yêu cầu mà người
dân mong đợi, trước hết nó phải đạt được yêu cầu về mặt kỹ thuật. Nói cách
khác, những người có kiến thức chuyên môn thay vì cãi vã để khoe kiến thức hay
để đả kích lẫn nhau, nên cùng nhau hợp tác để làm nên một bộ bản đồ mốc giới
khả dĩ có thể chấp nhận được trong hoàn cảnh hiện nay.
Mặt khác,
trong khi chờ đợi Đảng cộng sản Việt Nam công khai hóa các tài liệu về biên
giới – một khả năng mà hầu hết những trí thức có tư duy độc lập đều ngầm hiểu
rằng “rất khó xảy ra dưới một chế độ độc tài toàn trị”, chúng ta nên tìm cách
so sánh nó với các bộ bản đồ cũ xuất bản trước năm 1975.
Hiện nay, tại Vietnam Center and Archive trên
trang mạng của Đại học Kỹ thuật Texas (Texas Tech University) có một bộ
bản đồ 1:50.000 của toàn miền Bắc phát hành vào giữa thập niên 1960 tại địa
chỉ:
Có lẽ các nhà nghiên cứu trong Quỹ Nghiên cứu Biển
Đông nên tham khảo bộ bản đồ này để so sánh với bộ bản đồ mốc giới mới thì hợp
lý hơn là tham khảo CIA World DataBank II, vì dữ liệu của CIA không biết dựa
trên cơ sở nào.
Tất nhiên, vì bộ bản đồ mà tôi giới thiệu sử dụng hệ
thống tọa độ UTM (Universal Transverse Mercator coordinate system) chứ
không phải hệ thống WGS84 (World Geodetic System 1984) cho nên phải
chuyển đổi (convert) dữ liệu để có thể so sánh một cách phù hợp.
Bộ bản đồ của Vietnam Center and Archive có
lẽ do các cựu chiến binh Hoa Kỳ đã từng tham chiến ở Việt Nam sưu tập. Nó gồm
cả các bản đồ do Cục bản đồ của Quân đội Hoa Kỳ (Army Map Service, AMS)
phát hành giữa thập niên 1960 lẫn các bản đồ mà Quân đội Nhân dân Việt Nam
in lại sau năm 1975. Tất cả đều có nguồn gốc từ các bản đồ của Sở Địa Dư
Đông Dương (Service géographique de l’Indochine, SGI), nhưng đã được nâng cấp
nhờ các phương tiện kỹ thuật hiện đại của Hoa Kỳ (vd: kỹ thuật chụp không ảnh).
Trước đây, tất cả các bản đồ này đều được lưu trữ tại Nha Địa Dư Quốc gia
tại Đà Lạt nhưng vào khoảng thập niên 1990 đã được chuyển hết ra miền Bắc,
Nha Địa Dư tại Đà Lạt chỉ còn là một Xí nghiệp In Bản đồ của Quân đội.
Ngoài bộ bản đồ nói trên, còn có nhiều bộ bản đồ
khác được lưu trữ tại các thư viện khác ở Hoa Kỳ. Vd: Thư viện Perry-Castañeda
của Đại học Texas tại Austin (The University of Texas at Austin); tại
đây, chúng ta có thể tìm thấy một số bản đồ của Quân đội Hoa Kỳ liên quan đến
vùng biên giới Việt-Trung.
So sánh bản đồ mốc giới mới với các bản đồ cũ của
Nha Địa dư Quốc gia tại Đà Lạt, chúng ta mới có hy vọng tìm hiểu những mất mát
của đất nước ta khi ký hiệp định 1999. Và hiểu rõ được những mất mát đó, chúng
ta mới có thể sửa chữa những lỗi lầm đã xảy ra trong quá khứ để hướng đến việc
bảo vệ chủ quyền tại Biển Đông.
Bỏ quên những bài học của quá khứ, không rút kinh
nghiệm từ sự thất bại của Hiệp định Biên giới 1999, nhất định chúng ta sẽ tiếp
tục thất bại tại Biển Đông. Đó là chính là bài học đau thương mà cả dân tộc
chúng ta phải ghi nhớ nếu không muốn lặp lại những “hội nghị Thành-Đô” của thế
kỷ 21 hay những mất mát, đau thương tương tự như việc mất quần đảo Hoàng Sa vào
năm 1974, mất bãi đá Gạc Ma (Johnson South Reef) tại Trường Sa vào năm 1988,
v.v…
Đà Lạt ngày 24-9-2013
M.T.L.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
[1] Theo Facebook Tin Không
Lề thì bộ bản đồ này mặc dù là Công báo đề ngày 16-11-2010, trong thực tế
chỉ mới xuất hiện trên mạng vào lúc 23h26'52" GMT, ngày 10/08/2013, tức là
cách nay đúng 1 tháng 2 tuần.
[2] Để tải xuống, click vào
Accessing the Map Collection - Map Search Page, chọn Navigate the Country - North
Vietnam.
Được đăng bởi bauxitevn vào lúc 05:42
-----------------------------------------------------
VỀ VẤN ĐỀ “BẢN ĐỒ MỐC GIỚI VIỆT – TRUNG”
Phạm
Quang Tuấn 24/09/2013
Trương Nhân Tuấn 24/09/2013
Phan
Văn Song 23/09/2013
Tô
Oanh 23/09/2013
Trương
Nhân Tuấn
22/09/2013
Dương
Danh Huy
21/09/2013
Bauxite
Việt Nam 17/09/2013
Bauxite
Việt Nam 15/09/2013
tôi biết ngay mà, đọc bài viết chúng ta sẽ thấy có câu, chế độ độc tài cai trị ở việt nam đại ý là như vậy, chuyên bản đồ cụ thể như thế nào, chúng ta sẽ bàn ở một lúc khác, nhưng tại sao cứ phải kèm theo câu nói kiểu như vậy, vẫn có người không chịu hiểu hay sao, việt nam chúng ta đâu phải là nước có chế độ chính trị độc tài, cái đó thì ai mà chẳng biết
ReplyDelete