Ý KIẾN CÔNG LUẬN VỀ MỨC ÁN ĐỀ NGHỊ TRONG VỤ ÁN ĐOÀN VĂN VƯƠN (RFA)

Ý kiến công luận về mức án đề nghị trong vụ án Đoàn Văn Vươn

RFA
2013-04-04

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/what-can-be-seen-through-tien-lang-legal-case-04042013112737.html

Ba bị cáo chính trong vụ án được gọi là vụ án Đoàn Văn Vươn bị luận tội giết người, và đề nghị mức án từ 42 đến 54 tháng tù.

Hai người vợ của các ông Đoàn Văn Vươn, Đoàn Văn Quý bị luận tội chống người thi hành công vụ, hưởng án treo.

Nhẹ nhõm về án phạt

Công luận trong nước phần đông tỏ ra nhẹ nhõm trước bản án mà đa số cho là đã được giảm nhẹ, trong tình hình căng thẳng của xã hội với những vụ chống đối sôi nổi của nông dân đối với những vụ cưỡng chế đất đai, chưa kể những vụ khiếu nại triền miên từ năm này qua năm khác.

Tuy nhiên, dù tỏ ra có đôi chút “nhẹ nhõm” về mặt án lệnh, hầu hết những người được hỏi ý kiến đều không hài lòng về mặt pháp lý của tội danh mà tòa án gán cho các bị cáo.

Tiến sĩ Hà Sĩ Phu nhận xét:

“Cái này nó cũng hơi bất ngờ, trước đấy cũng có vài phán đoán là trong tình hình này thì các ông ấy phải làm rất căng tại vì sợ nông dân nổi dậy. Có cả dự án tha hồ bắn người nếu thấy chống đối, tức là tình hình rất căng. Nhưng mà nó có hai mặt, khi tình hình căng thẳng thì họ dùng căng thẳng để đối lại. Tôi nghĩ đây là đối sách mà các vị tháo kíp nổ thôi. Kíp nổ đó không phải là trí thức mà là ở người dân lao động, người nông dân nên các vị ấy phải đề phòng chứ không coi nhẹ nổi đâu.”

LS Trần Vũ Hải, không phải là luật sư bào chữa của các bị cáo tại tòa, cũng nêu nhận định với tư cách một người quan sát khách quan:

"Tôi nghĩ, thứ nhất, họ phải giữ quan điểm rằng các bị cáo có tội. Thứ hai, đương nhiên họ có bị áp lực từ phía trung ương cũng như từ phía dư luận, thì mức án để các bị cáo không quá phẫn uất và dư luận không quá phản đối nên họ cũng đã cân nhắc ở mức mà theo họ là thấp hơn so với mức theo luật định, tức bằng ½ mức thấp nhất theo luật định. Đấy là lập luận của họ."

Kiến trúc sư Trần Thanh Vân phát biểu:

“Hôm nay vụ Đoàn Văn Vươn tôi cho là phía Hải Phòng họ đã bắt đầu xuống nước một chút tức là họ đã đưa án đề nghị của họ là 5-6 năm tù. Như vậy nếu so với mức án thấp nhất của người can tội giết người là 12 năm tù, cao nhất là xử tử mà họ đề nghị có 5-6 năm thôi là đã thấp rồi.

Ưu tư vì tội danh

Tuy nhiên người ta không tìm thấy một ý kiến nào hài lòng về tính cách pháp lý trong các phán quyết và tội danh trạng của các thẩm phán và đại diện Viện Kiểm Sát Nhân dân, tức thành phần công tố trong các phiên tòa. Hệ thống hành chính cũng như hệ thống tư pháp do các đảng viên Cộng Sản nắm giữ và điều hành đều bị chỉ trích rất gay gắt.

Kiến trúc sư Trần Thanh Vân nói tiếp:

"(… Tòa án đã bắt đầu xuống nước một chút).. nhưng họ vẫn là những kẻ ngoan cố vì chưa chịu bỏ cái tội danh giết người đi, tại sao như vậy?

Tại vì không phải một người sai mà cả toàn bộ cấp chính quyền, công an, Viện kiểm sát Hải Phòng đều sai. Qua đó chứng tỏ rằng trên bảo dưới không nghe bởi vì vụ Đoàn Văn Vươn đã nổ ra hơn một năm rồi ít ra cũng đã có một ông tuy đã về hưu nhưng rất có quyền thế là ông Chủ tịch nước Lê Đức Anh đã can thiệp. Sau đó ông Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng can thiệp nhưng họ cũng không nghe. Tập đoàn Hải Phòng rất là ngoan cố. Bây giờ theo tôi nghĩ đánh rắn thì phải đánh dập đầu. Bây giờ họ có xuống nước nhưng nếu chưa dập đầu thì họ sẽ làm những việc khác nữa.”

Luật sư Trần Vũ Hải cho rằng:

"Mục đích của họ thì chúng tôi cho rằng họ không cố ý giết người, không có người chết nên không thể qui tội họ cố ý giết người. Vì thế đề xuất của Viện Kiểm Sát là không thỏa đáng, không phù hợp với hiện thực và thực tế khách quan.

Thậm chí chúng tôi được biết có những thông tin rằng lãnh đạo cơ quan tư pháp, chính quyền và đảng bộ địa phương cũng đang mong muốn có sự chỉ đạo của trung ương và theo nguồn tin chúng tôi được biết thì chính quyền trung ương cho rằng địa phương phải tự giải quyết như thế nào hợp lòng dân và hợp với pháp luật Việt Nam. và giải quyết như thế nào . Đấy là chuyện của họ và chúng ta chờ đợi xem ngày mai họ sẽ giải quyết như thế nào."

Nghệ sĩ điện ảnh Kim Chi, người nổi tiếng với tuyên bố không nhận treo bằng khen của Thủ tướng trong nhà, vẫn cho là bản án này quá nặng nề và còn trái pháp luật. Bà còn cho rằng “một ngày tù cũng không phải là nhẹ”:

“Trước sau gì thì người ta tự vệ là người ta không có tội. Tài sản người ta bị chiếm đoạt mà làm vậy, người ta phản ứng thì người ta không có tội gì hết. Cách xử của mấy vị này không phải là xử Đoàn Văn Vươn đâu mà đây là cú phủ đầu những ai dám chống giành lại đất đai thì hãy đợi đấy hãy coi chừng. Cho nên một ngày tù cũng không phải là nhẹ bởi vì người ta có quyền tự vệ bảo vệ tài sản.”

Hệ thống chính đáng, và quyền con người

Xét vấn đề trên bình diện rộng lớn hơn của một xã hội trong cộng đồng quốc tế, tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế Human Rights Watch cho rằng vụ án chứng tỏ Việt Nam chưa có hệ thống pháp lý chính đáng, còn che đạy rất nhiều hành vi tiêu cực của các đảng viên cầm quyền, và chưa học được bài học tôn trọng quyền con người.

Ông Phil Robertson, phụ trách khu vực châu Á của Human Rights Watch nhận định:

“Mối liên quan giữa việc trưng dụng đất và các quan chức tham nhũng trong bối cảnh thiếu tính pháp lý là điều mà những người dân thường Việt nam sẽ ghi nhớ. Việc những công dân tụ tập quanh phiên tòa bị bắt bớ chứng tỏ nhà cầm quyền Việt nam muốn xóa đi vụ việc mà không học được bài học về sự cần thiết phải tôn trọng quyền con người và pháp quyền ở Việt nam.”

Tiến sĩ Hà Sĩ Phu nhận xét:

“Tôi nghĩ khi cái anh toàn trị thì mọi thứ đều là phương tiện hết. Bây giờ làm thế nào cho những cái ấy có giá trị thật thì nó là sự đấu tranh rất lâu dài. Họ bỏ cái tư tưởng độc quyền ấy đi thì mới được. Hiện nay công an cũng là phương tiện, quân đội cũng là phương tiện, hiến pháp cũng là phương tiện. Họ muốn dùng nhân dân cũng là phương tiện luôn thì không được…”

Tuy nhiên cũng có ý kiến trong giới thức giả của Việt Nam nêu nhận xét về một số ý nghĩa tích cực trong vụ việc và qua vụ án này. Nhà văn Tạ Duy Anh phát biểu với đài Á Châu Tự Do:

“Ông Đoàn Văn Vươn làm được cái điều theo tôi rất quan trọng vì sau sự việc ấy cho dù chính quyền kết tội ông ấy là giết người nhưng rõ ràng chính quyền cũng lặng lẽ điều chỉnh một loạt các chính sách đất đai để không gây thêm những cú nổ lớn hơn cú nổ của ông Đoàn Văn Vươn nữa.”

Một khía cạnh tích cực khác nữa là bản án vẫn chưa có kết quả cuối cùng, và mọi người vẫn còn ấp ủ hy vọng.

Trong bối cảnh xã hội Việt Nam bị đàn áp trong cả thế kỷ nay, người ta nhìn ra một tia sáng qua phản ứng của người dân cũng như của công luận từ phía gọi là “lề dân”, tách biệt với luồng truyền thông phía “lề đảng”. Vì cho dù bản án nặng hay nhẹ, người ta khó lòng phủ nhận rằng chính dư luận đã là động lực tạo sức ép lên chế độ kể từ lúc tiếng súng hoa cải nổ tung trên bầu trời Cống Rộc Tiên Lãng.

-----------------------------------------

Nhượng bộ vì áp lực dư luận?

Mặc Lâm, biên tập viên RFA
2013-04-04

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/concession-due-to-public-pressure-ml-04042013092828.html

Trong phiên xử ngày thứ ba, Viện kiểm sát thành phố Hải Phòng đã đưa ra đề nghị khá bất ngờ về mức án cho anh em ông Đoàn Văn Vươn đáng kể nhất là bản thân ông Vươn từ 5 tới 6 năm tù giam, chưa tới phân nửa số năm quy định nếu tội giết người được thành lập. Dư luận nhận xét bản án này ra sao?

Bất công mang tính lịch sử

Bắt đầu phiên tòa buổi sáng ngày 4 tháng Tư xử anh em ông Đoàn Văn Vươn là phần Viện kiểm sát đọc mức án đề nghị cho ông Vươn và các thành viên trong gia đình được cho là có tham gia gây án. Với ông Vươn, VKS đề nghị 5-6 năm tù về tội giết người có cứu xét tình tiết giảm nhẹ do ông có nhân thân tốt, từng tham gia bộ đội, thành khẩn khai báo vì vậy mức án này được giảm xuống hơn phân nửa so với mức tối thiểu là 12 năm.

Các anh em trai của ông là Đoàn văn Quý từ 4 năm rưỡi đến 5 năm, Đoàn Văn Sịnh 3 năm rưỡi tới 4 năm, Đoàn Văn Vệ từ 24 đến 30 tháng tù giam. Bà Nguyễn Thị Thương vợ ông Vươn và bà Phạm Thị Báu vợ ông Quý hưởng án treo.

Ngay sau khi tin tức được báo chí loan tải không ít ý kiến cho rằng thành phố Hải Phòng đã nhượng bộ công luận và bản án này có thể chấp nhận được vì căn cứ vào đề nghị này tòa có thể sẽ xem xét và rút bớt thời gian hơn nữa. Có người còn lạc quan hơn khi cho rằng khả năng ông Vươn và gia đình sẽ trở về nhà qua bản án dưới một năm là điều có thể hy vọng.

Trong khi chờ các cuộc tranh cãi của luật sư cũng như phán quyết cuối cùng của tòa án, người quan tâm đến vụ án Đoàn Văn Vươn vẫn không hết bức xúc đối với bản chất của vụ án. Nó không nói riêng một trường hợp gây án mà phản ảnh sự áp bức hiện nay của chính quyền đối với người nông dân đẩy họ tới những phản ứng dữ dội như gia đình ông Vươn.

Nhà văn Tạ Duy Anh, được cho là ngòi viết của nông dân cho biết ý kiến của ông về vụ án này dưới cái nhìn của một nhà văn:

“Trước hết tôi đồng ý và thừa nhận với anh là ông Đoàn Văn Vươn và gia đình đang phải gánh chịu bất công mang tính lịch sử. Từ trước tới nay chưa có một vụ án nào tương tự như vậy. Khu vực miền Bắc sau năm 1954 trở lại đây không có vụ án nào mà tính chất bi hài, đau thương như vậy. Nguồn gốc sai trái rõ ràng là từ phía chính quyền nhưng nay mọi tội lỗi đều đổ lên anh em ông ấy. Tôi phải nói thật với anh là rất nhiều nguồn dư luận đang nghĩ như vậy và có lẽ đó là an ủi lớn nhất đối với gia đình ông Vươn.

Tôi có đọc lướt qua một số những trang báo trong nước chiều nay đưa tin về vụ xử thì có thể nhận ra một điều là nội dung các bài báo ấy mặc dù cố gắng tường thuật lại trong khuôn khổ phiên tòa với tội danh đã quy là giết người thi hành công vụ thì cũng biểu hiện một sự bênh vực rõ ràng đối với gia đình ông Đoàn Văn Vươn. Có nghĩa là không chỉ nông dân cùng hoàn cảnh với ông Vươn mà ngay cả lực lượng báo chí rất lớn cũng nghiêng về phía ủng hộ gia đình ông Vươn.”

Đồng loạt ủng hộ

Sự ủng hộ âm thầm của báo chí chính thống cộng với lực lượng blogger trên mạng, những blogger bị đánh, bị giam giữ trái phép trước cửa tòa án vẫn không làm chùn lòng dư luận. Hành động quả cảm của nhiều dân oan Dương Nội, Văn Giang, Tiền Giang đồng loạt liên kết trong một loạt hành động ngoạn mục chống lại phiên xử này có lẽ đã làm Hải Phòng xem lại cách hành xử của họ đối với người dân.

Đề nghị mức án của Viện Kiểm sát đưa ra rõ ràng là bất ngờ, Tiến sĩ Hà Sĩ Phu nhận xét:

“Cái này nó cũng hơi bất ngờ, trước đấy cũng có vài phán đoán là trong tình hình này thì các ông ấy phải làm rất căng tại vì sợ nông dân nổi dậy. Có cả dự án tha hồ bắn người nếu thấy chống đối, tức là tình hình rất căng. Nhưng mà nó có hai mặt, khi tình hình căng thẳng thì họ dùng căng thẳng để đối lại. Tôi nghĩ đây là đối sách mà các vị tháo kíp nổ thôi. Kíp nổ đó không phải là trí thức mà là ở người dân lao động, người nông dân nên các vị ấy phải đề phòng chứ không coi nhẹ nổi đâu.”

Nghệ sĩ điện ảnh Kim Chi, người nổi tiếng với tuyên bố không nhận treo bằng khen của Thủ tướng trong nhà lại cho là bản án này quá nặng nề và trái pháp luật. Bà nhận xét:

“Trước sau gì chị cũng nói người ta tự vệ thì người ta không có tội. Tại vì tài sản người ta bị chiếm đoạt mà làm vậy thì người ta phản ứng thì người ta không có tội gì hết. Theo chị thì cách xử của mấy vị này không phải là xử Đoàn Văn Vươn đâu mà đây là cú phủ đầu những ai dám chống giành lại đất đai thì hãy đợi đấy hãy coi chừng.

Cho nên một ngày tù cũng không phải là nhẹ bởi vì người ta có quyền tự vệ bảo vệ tài sản.”

Riêng kiến trúc sư Trần Thanh Vân thì khẳng định Hải Phòng vẫn còn ngoan cố khi vẫn giữ tội danh giết người đối với ông Vươn và anh em của ông. Từ một năm về trước dư luận xã hội cộng với những đề nghị của các chức sắc vẫn không làm Hải Phòng tỉnh táo trước sai phạm của chính quyền Tiên Lãng và thành phố:

 “Hôm nay vụ Đoàn Văn Vươn tôi cho là phía Hải Phòng họ đã bắt đầu xuống nước một chút tức là họ đã đưa án đề ghị của họ là 5-6 năm tù. Như vậy nếu so với mức án thấp nhất của người can tội giết người là 12 năm tù, cao nhất là xử tử mà họ đề nghị có 5-6 năm thôi là đã thấp rồi. Nhưng họ vẫn là những kẻ ngoan cố vì chưa chịu bỏ cái tội danh giết người đi, tại sao như vậy?

Tại vì không phải một người sai mà cả toàn bộ cấp chính quyền, công an, Viện kiểm sát Hải Phòng đều sai. Qua đó chứng tỏ rằng trên bảo dưới không nghe bởi vì vụ Đoàn Văn Vươn đã nổ ra hơn một năm rồi ít ra cũng đã có một ông tuy đã về hưu nhưng rất có quyền thế là ông Chủ tịch nước Lê Đức Anh đã can thiệp. Sau đó ông Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng can thiệp nhưng họ cũng không nghe. Tập đoàn Hải Phòng rất là ngoan cố. Bây giờ theo tôi nghĩ đánh rắn thì phải đánh dập đầu. Bây giờ họ có xuống nước nhưng nếu chưa dập đầu thì họ sẽ làm những việc khác nữa.”

Việc tòa án vừa xử vừa lắng nghe dư luận nảy sinh câu hỏi, phải chăng luật pháp đang bị thành phố Hải Phòng thao túng vì ngành tư pháp của thành phố này ngay từ đầu đã bước đi dưới sự định hướng của Đảng ủy thành phố và từ đó ngày càng trượt dài vào các sai trái vì cố tình bao che cho một số người liên can đến vụ án. Tiến sĩ Hà Sĩ Phu nhận xét:

“Tôi nghĩ khi cái anh toàn trị thì mọi thứ đều là phương tiện hết. Bây giờ làm thế nào cho những cái ấy có giá trị thật thì nó là sự đấu tranh rất lâu dài. Họ bỏ cái tư tưởng độc quyền ấy đi thì mới được. Hiện nay công an cũng là phương tiện, quân đội cũng là phương tiện, hiến pháp cũng là phương tiện. Họ muốn dùng nhân dân cũng là phương tiện luôn thì không được bởi vì nhân dân có sức phản kháng rất cao. Họ định đưa nhân dân làm phương tiện nốt nhưng không ổn. Sự phản kháng của nhân dân cho họ thấy không thể dùng nhân dân như một con bài của các ông ấy nhào nặn ra sao cũng được đâu.”

Về bản thân hành động đối kháng mạnh mẽ của ông Đoàn Văn Vươn, nhà văn Tạ Duy Anh nhận xét:

“Ông Đoàn Văn Vươn làm được cái điều theo tôi rất quan trọng vì sau sự việc ấy cho dù chính quyền kết tội ông ấy là giết người nhưng rõ ràng chính quyền cũng lặng lẽ điều chỉnh một loạt các chính sách đất đai để không gây thêm những cú nổ lớn hơn cú nổ của ông Đoàn Văn Vươn nữa.”

Dù sao thì bản án vẫn chưa có kết quả cuối cùng do đó mọi người vẫn còn ấp ủ hy vọng. Cho dù bản án nặng hay nhẹ cũng khó thể phủ nhận chính dư luận là động lực tạo sức ép lên chế độ kể từ lúc tiếng súng hoa cải nổ tung trên bầu trời Cống Rộc Tiên Lãng.