Patrick Bateman
L.V. chuyển ngữ
Chủ Nhật, 07/10/2012
http://danluan.org/tin-tuc/20121007/patrick-bateman-tuong-lai-ve-quan-he-cua-hoa-ky-doi-voi-viet-nam
Một trong nhiều khía cạnh của chính sách
đối ngoại Hoa Kỳ có thể bị ảnh hưởng bởi cuộc bầu cử tổng thống sắp tới lại là
một lĩnh vực vốn ít được lưu tâm tới.
Trong khi những đối tượng thường thấy -
Iran, Trung Quốc, Cuba và Syria - đang thống trị những tranh luận về chính sách
đối ngoại ở Hoa Kỳ, cả hai ứng cử viên tổng thống lại chẳng có gì để nói về
Việt Nam. Và tại sao họ phải nhắc đến? Trong thập niên qua quan hệ giữa Hoa Kỳ
với Việt Nam đã phát triển vững chắc, đi cùng hướng với tiến triển đầy cẩn
trọng của Việt Nam trong quá trình tự do hoá kinh tế, dân chủ hoá và tôn trọng
nhân quyền. Trong nhiệm kỳ đầu của mình chính quyền Obama đã chứng tỏ là rất
sẵn sàng đưa ra vài củ cà rốt ngoại giao theo ý của Việt Nam.
Vào tháng Mười hai 2010, Michael Michalak,
lúc ấy là Đại sứ Hoa Kỳ ở Việt Nam, đã dùng bài phát biểu trong Ngày Nhân quyền
tại Hà Nội để ca ngợi “những tiến triển mạnh mẽ” từ chính quyền Việt Nam
trong việc bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng. Vào năm 2011, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã
phản bác lời kêu gọi của Uỷ ban Tự do Tín ngưỡng Quốc tế của Hoa Kỳ, tổ chức
Theo dõi Nhân quyền, và những nhóm người Mỹ gốc Việt nhằm đưa Việt Nam vào danh
sách “quốc gia cần quan tâm đặc biệt” (Việt Nam trước đó đã được đưa ra
khỏi danh sách này vào năm 2006 trên cơ sở là đã “có tiến triển quan trọng
trong việc thúc đẩy tự do tín ngưỡng”). Đại diện Ngoại giao Hoa Kỳ Ron Kirk
thậm chí đã từng thương thảo với chính quyền Việt Nam về khả năng được nhận vào
Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương. Trong một biểu hiện rõ rệt về tình hữu
nghị đang nảy nở giữa hai quốc gia, vào cuối năm 2011 Việt Nam đã khai trương
một lãnh sự quán mới tại New York, trong khi Hoa Kỳ cũng mở cửa một “Trung
tâm Hoa Kỳ” vốn được đón chào rộng rãi tại lãnh sự quán của mình ở Thành
phố Hồ Chí Minh.
Nhưng sau cuộc bầu cử năm nay, quan hệ
ngoại giao Hoa Kỳ - Việt Nam có thể đi trệch khỏi con đường bình thường hoá.
Ứng cử viên tổng thống phe Cộng hoà Mitt Romney cho đến nay đã nói rất ít về
việc mở rộng ngoại giao này, nhưng có nguyên nhân chắc chắn để tin rằng việc
thay đổi nhân sự tại Nhà Trắng có thể dẫn đến một thay đổi hướng đi trong mối
quan hệ song phương này.
Vào tháng Giêng 2012 các Dân biểu Hạ viện
Cộng hoà đã lên tiếng quan ngại sâu sắc đối với việc mà họ gọi là sự thờ ơ của
chính quyền Obama đối với những vi phạm nhân quyền ngày càng tăng ở Việt Nam.
Trong một số buổi điều trần công khai về vấn đề này, các thành viên Cộng hoà
trong Uỷ ban về các Vấn đề Đối ngoại của Hạ viện đã chỉ ra ba lĩnh vực mà họ
cho rằng chính quyền mới tại Việt Nam, được bầu lên vào năm 2011, đang thụt lùi
trong việc tôn trọng nhân quyền.
Trước tiên, chính quyền mới này đã tăng
cường việc đàn áp quyền tự do ngôn luận và tổ chức. Các nhà báo, nhà bảo vệ
nhân quyền, các nhà hoạt động bảo vệ đất đai, những người vận động chống tham
nhũng và các nhà cổ vũ tự do tôn giáo và dân chủ giờ đây thường xuyên bị công
an sách nhiễu và bắt giữ trái phép. Chỉ riêng trong năm 2011, 33 nhà
hoạt động ôn hoà đã bị tuyên án tổng cộng 185 năm tù. Ngày 24
tháng Chín 2012, ba nhà viết blog người Việt là Nguyễn Văn Hải, Tạ Phong Tần và
Phan Thanh Hải đã bị kết án đến 26 năm tù giam sau một phiên toà kín xảy ra chỉ
trong vài giờ. Họ
đã bị bắt giữ không xét xử từ năm 2010 vì đã viết trên các trang blog như “Công
lý và Sự thật”, được xem là thù địch đối với nhà nước Việt Nam. Việc kiểm
duyệt báo chí giấy và trên mạng đã trở nên thường xuyên và tinh vi hơn.
Thứ hai, việc bắt giữ tùy tiện, nạn bạo
hành và tra tấn của công an đã ngày càng trở thành công cụ thường xuyên nhằm
đàn áp giới chống đối. John Sifton, Giám đốc Hỗ trợ khu vực châu Á của tổ chức
Theo dõi Nhân quyền, đã cho rằng nạn bạo hành của công an đã trở thành một cơn dịch
tại Việt Nam, với ít nhất là 13 người bị chết sau khi bị công an bắt giữ trong
năm 2011. Những người bị bắt giữ vì lý do chính trị và tôn giáo thường xuyên bị
tra tấn để ép buộc nhận tội, bị biệt giam trước ngày xử án và bị từ chối quyền
gặp mặt gia đình và luật sư.
Cuối cùng - và lĩnh vực này có vẻ là mối
quan tâm lớn nhất của những Dân biểu Cộng hoà - chính quyền mới ở Việt Nam đã
bắt đầu trấn áp quyền tự do tín ngưỡng. Mặc dù chính sách bắt buộc bỏ đạo đã
chính thức chấm dứt từ năm 2005, trên thực tế vẫn được tiếp tục. Dưới lệnh cấm
rộng rãi đối với tất cả hoạt động tín ngưỡng được xem là đi ngược lại “lợi
ích quốc gia”, công an nhà nước đã tăng cường can thiệp và những hoạt động
của các nhóm Phật giáo Hoà Hảo, Giáo hội Phật giáo Thống nhất Việt Nam, giáo
phái Cao Đài, Pháp Luân Công, Dòng Chúa Cứu Thế và các tổ chức Công Giáo và Tin
Lành người thiểu số. Vào tháng Năm 2011, bị báo động bởi khả năng của cộng đồng
hàng triệu người Hmong chuyển sang đạo Thiên Chúa giáo, chính quyền Việt Nam đã
đi xa đến mức điều động quân đội để vây kín hàng nghìn người Hmong theo đạo
Thiên Chúa tại Mường Nhé. Các nhà vận động tôn giáo cũng thường xuyên bị bắt
giữ: ít nhất là 15 người Công Giáo có liên hệ với Dòng Chúa Cứu Thế tại Hà Nội
và Thành phố Hồ Chí Minh đã bị bắt giữ vào cuối năm 2011.
Những bước đi lùi
trong hồ sơ nhân quyền của Việt Nam đã khiến cho giới Dân biểu Cộng hoà Hoa Kỳ
lên tiếng kêu gọi có thái độ cứng rắn hơn đối với chính quyền Việt Nam. Chris Smith, chủ tịch Phân ban về Châu Phi, Y tế Thế
giới và Nhân quyền của Hạ viện đã hối thúc Bộ Ngoại giao xếp hạng Việt Nam vào
lại danh sách “quốc gia cần quan tâm đặc biệt”. Phân ban của ông cũng
bày tỏ sự ủng hộ việc thành lập một văn phòng lãnh sự vệ tinh tại vùng cao
nguyên Việt Nam để đảm trách những khiếu nại về nhân quyền ở địa phương.
Một số những quan chức thuộc đảng Dân chủ ở
Hoa Kỳ cũng ủng hộ một thái độ cứng rắn hơn đối với Việt Nam. Vào tháng Ba 2012
Uỷ ban về các Vấn đề Đối ngoại của Hạ viện đã đồng loạt thông qua Dự luật Nhân
quyền Việt Nam nhằm ngăn cấm bất kỳ sự tăng cường viện trợ không liên quan đến
nhân đạo cho Việt Nam nằm trên mức độ của Năm Tài khoá 2012, trừ phi chính
quyền này “đạt được tiến triển rõ rệt trong việc thiết lập dân chủ và khuyến
khích nhân quyền”. Dự luật này sau đấy đã được Hạ viện thông qua nhưng vẫn
còn đang đợi Thượng viện chấp thuận.
Hillary Clinton từng bày tỏ quan điểm trước
Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á 2011 rằng hồ sơ nhân quyền của Việt Nam vẫn là trở
ngại quan trọng trong quá trình phát triển quan hệ song phương - đấy cũng là
điểm mà bà đã nhắc lại trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng Bảy 2012. Nhưng
chính quyền Obama vẫn chưa cho thấy là họ sẽ từ bỏ con đường hướng đến việc
bình thường hoá quan hệ với Việt Nam. Những hi vọng của các giới Cộng hoà ở Hạ
viện mong muốn có thêm một chút “cây gậy” và bớt đi một chút “cà rốt” trong
quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam có thể trở thành sự thật nếu họ chiếm được quyền điều
hành Nhà Trắng vào tháng Mười một này.
Nguồn: Diễn
đàn Đông Á - EASTASIAFORUM
No comments:
Post a Comment