TPP,
Darwin: Chiến Lược Toàn Cầu Mới Của Hoa KỲ
Chống Chiến Lược “ Con Đường Tơ Lụa” Mới
Của Trung Quốc.
Nguyễn Cao Quyền
November 11, 2014 | Bình Luận
Nguyễn Cao Quyền
November 11, 2014 | Bình Luận
Theo
cách mới này Hoa Kỳ sẽ tập trung vào những giá trị
quan trọng nhất của nước Mỹ và sẽ sử dụng sức
mạnh một cách thận trọng nhằm xây dựng một mạng
lưới liên kết vững bền hơn. Điểm trọng yếu
nhất là Hoa Kỳ sẽ gia tăng mức độ quan tâm đối với
Á Châu vì coi đó là một vùng đất của cơ hội và đồng
thời cũng là vùng đất bị đe dọa.
Hoa Kỳ
sẽ nhìn thẳng vào những cơ hội đó để đề ra cung
cách lãnh đạo mới. Trong vụ Lybia, nước Mỹ hoàn
toàn đã đóng vai trò lãnh đạo ở tuyến đầu. Nếu
không thì làm gì có Nghị Quyết 1973 của Hội Đồng Bảo
An Liên Hiệp Quốc. Với thắng lợi gặt hái được
tại Lybia Hoa Kỳ đã thuyết phục được nhân dân các
nước khác đi theo một cách rất hiệu quả. Nói
khác, Hoa Thịnh Đốn đã đạt tới một trong những mục
tiêu chính trị quan trọng là làm cho nhân dân nhiều nước
lựa chọn con
đường đồng hành với Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ
không có sức mạnh tuyệt đối vì trên thực tế sức
mạnh đó bao giờ cũng liên quan đến ngân sách. Ngày
nay Hoa Kỳ không còn khả năng dùng ngân sách để làm
những chương trình theo kiểu kế hoạch Marshall trước
đây nữa mà phải
nhắm vào điều gì được coi là quan trọng nhất đối
với nhân dân các nước cần giúp đỡ.
.
Thỏa
Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific
Strategic Economic Partnership Agreement: TPP).
Một
trong những sáng kiến mới nhất của Mỹ theo chiều hướng
nói trên là việc ký kết vào ngày 12/11/2011 Thỏa
Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương
(TPP). Tháng 11/2011
tại Hội Nghị Thượng Đỉnh APEC 19, nhóm họp tại
Hawai, TT Obama đã cố gắng đẩy mạnh sự hình thành của
tổ chức này.
Tiền
thân của TPP là Hiệp Định P4 (Pacific 4) do sự đề xuất
của bốn nước: Chile, Singapore, New Zealand và Brunei vào
ngày 3/6/ 2005. Tháng ̣9/2008 Hoa Kỳ xin đàm phán để
gia nhập. Tháng 10/2008, các nước Peru, Úc và Việt
Nam theo chân Hoa Kỳ. Tháng 10/2010 Malaysia xin tham dự.
Sau đó, Nhật Bản, Đài Loan, Nam Hàn, Canada, Philippines
cũng làm đơn xin vào tổ chức. Hiện nay có chín
quốc gia đã qua bảy vòng đàm phán để đi đến việc
ký kết hiệp định thương mại chung.
Tầm
quan trọng của TPP sẽ ngang ngửa với G8, G20, EU và BRIC.
Trung Quốc đang miệt mài tổ chức một khối đối trọng
Đông Á để tranh ảnh hưởng với TPP. Điểm đặc
biệt cần lưu ý: đây là lần đầu tiên Việt Nam tham
gia một tổ chức kinh tế-chính trị mà không có sự tham
gia của Trung Quốc. TPP bảo vệ quyền lợi trí tuệ,
luật đầu tư, luật cạnh tranh và chống xí nghiệp
quốc doanh là những rào cản Mỹ đưa ra để gạn lọc
không cho Trung Quốc tham gia.
.
Nước
cờ lớn trên bàn cở Đông Á: căn cứ Darwin
Khu
vực Á Châu-Thái Bình Dương là trọng tâm kinh tế, quân
sự trong chiến lược mới của Mỹ. TT Obama nói:
“Hoa
kỳ sẽ chuyển nội lực từ Trung Đông sang ÁChâu-Thái
bình Dương để bảo vệ công pháp quốc tế, luật biển
và những quy tắc tiêu chuẩn cần phải được duy trì
cho giao thông hàng hải”.
Đằng sau cách nói mang tính ngoại giao này, nước Mỹ vừa
đề ra chiến lược bao vây Trung Quốc ở Thái Bình Dương
về cả bốn mặt ngoại giao, kinh tế, chính trị và quân
sự.
Trên
thực tế, Mỹ chưa bao gìờ rời khỏi Á Châu-Thái Bình
Dương kể từ sau Thế Chiến II. Mỹ vẫn duy trì các
căn cứ tại Nam Hàn, Okinawa (Nhật), Guam, Utapao (Thái Lan)
và vẫn hiện đại hóa các căn cứ quân sự đó. Đệ
thất ham đội vẫn tuần hành thường trực trên mặt
biển Thái Bình Dương. Gần đây, Trung Quốc đã đề
nghị chia đôi vùng biển này nhưng đã bị Hoa kỳ bác
bỏ. Sự kiện này chứng tỏ quyết tâm của Hoa Kỳ
trong việc bảo vệ vị thế và quyền lực độc tôn tại
vùng đất này của thế giới.
Trước
thái độ chao đảo của chính quyền Úc từ khi Trung Quốc
trỗi dậy, Hoa Kỳ quyết định đi một nước cờ lớn
trên vũ đài Châu Á. Tháng 12 năm 2011, nhân chuyến
viếng thăm châu Úc, TT Obama phát biểu trước quốc hội
Úc như sau: “Những
lợi ích lâu dài của chúng tôi trong khu vực đòi hỏi sự
hiện diện lâu dài của chúng tôi ở đây. Hoa kỳ
là một cường quốc Thái Bình Dương…và chúng tôi sẽ
đóng một vai trò lớn hơn trong việc định hướng tương
lai cho khu vực”.
Học
thuyết Obama đưa ra một nhận thức làm phấn khởi lòng
người. Ông nói: “Sự
thịnh vượng không có tự do chỉ là một hình thức khác
của nghèo đói. And prosperity without freedom is just another
form of poverty”).
Nhận định này đã gây thêm nhiều thiện cảm với Hoa
Kỳ.
Trước
mặt của thủ tướng Úc Julia Gillard, TT Obama khẳng
định là mặc dù Hoa Kỳ đang gặp khó khăn ngân sách
nhưng điều này không ảnh hưởng gì đến sự hiện diện
của Mỹ ở khu vực Thái Bình Dương. Được sự cam
kết này nữ thủ tướng Úc Gillard tuyên bố bắt đầu
từ năm 2012 nước Úc chấp nhận cho Washington triển khai
2500 quân ở căn cứ Darwin.
Căn
cứ Darwin nằm ngoài tầm phi đạn của Trung Quốc và là
địa thế chiến lược thuận lợi cho không quân và hỏa
tiễn tầm xa của Hoa Kỳ. Từ Darwin, lực lượng
quân sự Hoa Kỳ có thể tỏa ra như hình nan quạt để từ
Đông sang Tây đặt Đài Loan, Phi Luật Tân, Nhật Bản,
Triều Tiên, Trung Quốc, Tân Gia Ba, Thái Lan, Mã Lai Á, Việt
Nam trong tầm xạ kích của Hoa Kỳ. Nhiều người cho rằng
con số 2500 quân mà Hoa Kỳ được phép mang đến Darwin là
qúa ít nhưng đúng ra con số đó phải coi là qúa đủ
trong thời đại chiến tranh kỹ thuật.
Darwin
nâng cao giá trị của hiệp ước quân sự Mỹ-Phi Luật
Tân và mang lại nhiều tin tưởng cho các đối tác mới
trong đó có Việt Nam. Hoa kỳ dự tính đặt dưới
quyền sử dụng của các đối tác mới này kho vũ khí
khổng lồ chưa dùng đến của mình để thỏa mãn nhu cầu
phòng thủ Á châu. Chiến lược mới này là nương
theo nguyện vọng của đa số người dân trong khu vực.
Kinh nghiệm đó được rút ra từ chiến thắng Lybia tiêu
diệt nhà độc tài Gaddaffi
trong
Mùa
Xuân Ả Rập.
.
Bắc
Kinh dành ưu tiên xây dựng hai “Con Đường Tơ Lụa”
Bắc
Kinh ngày càng khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc
trên thế giới về cả hai phương diện kinh tế và quân
sự. Dấu ấn rõ nét nhất mà Bắc Kinh để lại
trên thế giới ngày nay là những sự viện trợ và đầu
tư dồi dào tại Phi Châu qua phương cách mgoại giao.
Người
ta thấy Bắc Kinh đang manh nha xây dựng và hiện đại hóa
hai “Con
Đường Tơ Lụa
Mới”
(New Silk Roads) : một con đường trên đất liền và
một con đường thứ hai trên biển. Hai con đường
này sẽ giúp Bắc Kinh liên hệ rộng rãi hơn với những
vùng khác trên trái đất. Trên thực tế, hai con
đường đó đã được Bắc Kinh thực hiện từ nhiều
năm nay, nhưng mới chỉ vào mùa xuân 2014 Bắc Kinh mới
công khai hóa ý kiến chiến lược này.
“Con
Đường Tơ Lụa” cổ xưa gồm một số trục lộ thương
mại trên đất liền kết nối những nền kinh tế khác
nhau tại Á Châu, Âu Châu và vùng Địa Trung Hải.
Giờ đây Bắc Kinh đang nói đến một ưu tiên đặc biệt
dành cho sự trẻ trung hóa và hiện đại hóa con đương
trên bộ này, và khai thông một con đường mới trên
biển.
Dưới
con mắt của những nhà lãnh đạo Trung Quốc hiện nay thì
con đường trên bộ sẽ đước nới rộng qua Trung Á
(Central Asia), rồi tiến vào Iran, Iraq, Syria, Tutkey và chấm
dứi tại Âu Châu. Con đường trên biển sẽ chạy
qua eo biển Malacca đến Ấn Độ, qua Kenya thuộc Phi Châu,
rồi vòng tới Địa Trung Hải trước khi chấm dứt tai
thành phố Venise của Ý Đại Lợi.
Trong
kế hoạch xây dựng “Con Đường Tơ Lụa” thứ hai trên
biển Bắc Kinh hiện đang gây xích mích với một vài quốc
gia trong vùng chẳng hạn như Việt Nam và Phi Luật Tân.
Bắc Kinh đe dọa dùng “sức mạnh cứng” để giải
quyết những vụ đụng chạm này, trong khi vẫn khôn khéo
dùng ngoại giao và “sức mạnh mềm” đối vơi các nước
phi Châu.
.
Đằng
sau lý do phát triển là lý do an ninh
Trung
Quốc muốn phổ biến “tiền tệ “ (currency) của họ
tại một số quốc gia nằm trên những con “Đường Tơ
Lụa Mới”. Liên lạc mật thiết với những quốc
gia này, đồng thời sẽ là những bảo đảm cho nền an
ninh Trung Quốc, và tránh cho Trung Quốc bị cô lập với
thế giới bên ngoài nếu TPP của Mỹ thành công.
Chủ
tọa lễ khai mạc Hội Nghị Thượng Đỉnh APEC 2014 hiện
đang nhóm họp tại Bắc Kinh ông Tập Cận Bình thông báo
sẽ sẵn sàng chi 40 tỷ đô la để phát triển cơ sở hạ
tầng khu vực. Để tranh thủ sự tín nhiệm của các
thành viên tham dự Hội Nghị APEC lần này, Tập Cận Bình
tuyên bố tỷ lệ tăng trưởng chậm lại của nền kinh
tế Trung Quốc hiện nay là không đáng lo ngại.
.
Sự
cạnh tranh Trung Mỹ trong vấn đề thành lập các khu vực
tự do mậu dịch (FTAAP)
Đỉnh
cao của Hội Nghi APEC năm nay là hai ngày Thứ Hai và Thứ
Ba 10/11 và 11/11/2014 có hai ông Obama và Tập Cận Bình tham
dự.
Vào
mùa xuân năm nay, Bắc Kinh đã đề nghị thành lập một
nhóm công tác để tiến hành nghiên cứu tính “khả
thi” về một Khu Vực Tự Do Mậu Dịch Châu Á-Thái Bình
Dương (FTAAP,
Free Trade Area of the Asia-Pacific},
trong khi TPP
của
Mỹ thì vẫn dậm chân tại chỗ.
Các
ngoại trưởng của 21 quốc gia APEC kêu gọi cân nhắc sao
cho FTAAP từ tầm nhìn chiến lược trở thành hiện thực.
Tuy nhiên hội nghị chỉ đồng ý tiến hành nghiên
cứu “chiến lược” từ nay đến cuối năm 2015, cho nên
dự án FTAAP của Trung Quốc sẽ chỉ được nhắc đến
trong phần phụ lục của Thông Cáo Chung vào tối thứ Ba
tới [11/11/2014].
Liệu
thượng đỉnh APEC năm nay sẽ là đấu trường hay là nơi
dung hòa xung khắc của ba dự án mang tầm vóc “chiến
lược” của Hoa Kỳ, của ASEAN và của Trung Quốc :
-
TPP của Hoa Kỳ đang tiếp tục tiến triển. TPP
có 12 thành viên tham dự nhưng không có Trung Quốc.
-
Mười quốc gia ASEAN muốn thành lập Đối Tác Kinh
Tế Toàn Cầu và Cấp Vùng bao gồm thêm 6 nước
trong đó có Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản.
-
Trung Quốc muốn nắm thế chủ động qua dự án
FTAAP bao trùm cả hai sáng kiến Mỹ và ASEAN.
Nguyên
tắc chung được mọi người chấp nhận là Diễn Đàn
APEC là nơi để xoa dịu bất đồng. Thượng đỉnh
này cũng là nơi để lãnh đạo các nước trao đổi song
phương trong trường hợp có căng thẳng giữa một số
nước thành viên như trường hợp giữa Trung Quốc và
Nhật Bàn, hoặc giữa Trung Quốc và Phi Luật Tân hiện
nay. Nguyên tắc là như vặy, tuy nhiên vẫn cần chờ
đợi xem thực tế diễn biến ra sao.
.
Nguyễn
Cao Quyền
Tháng
11 năm 2014
No comments:
Post a Comment