Cách nay không lâu vào giữa năm 2012, tôi
có viết một bài với nhan đề là “Xã hội
Dân sự: Đó chính là sự Sáng tạo” (The Civil Society: It’s Innovation, it’s
Creativity). Nay thì tôi xin khai triển thêm về một đặc tính khác nữa của
XHDS - đó là sự Hy sinh Dũng cảm của khá nhiều thành viên trong khu vực thứ ba
này của cái Không gian Xã hội do tập thể con người sinh sống hợp quần chung với
nhau trong xã hội mà tạo lập ra (The Social Space). Và tôi xin được đặt cho bài
viết này cái nhan đề là: “Xã hội Dân sự:
Đó chính là Sự Hy sinh Dũng cảm” (The Civil Society: It’s Sacrifice &
Courage).
Như ta đã biết: XHDS đóng cả hai vai trò,
đó là làm Đối tác và làm Đối trọng (Counterpart/Counterbalance) đối với Chính
quyền Nhà nước – cũng như đối với khu vực Thị trường Kinh doanh của các công
ty, xí nghiệp (the Marketplace). Làm Đối tác qua những việc nhân đạo từ thiện
hay giáo dục văn hóa v.v… Còn làm Đối trọng qua việc tranh đấu cho Công bằng Xã
hội, bảo vệ Nhân phẩm, Nhân quyền, cổ võ Tự do Dân chủ v.v… Trong bài này, ta
sẽ tập trung vào vai trò làm Đối trọng của XHDS – thông qua một số nhân vật tiêu
biểu với tấm gương hy sinh dũng cảm thật cao quý cho lý tưởng phục vụ nhân quần
xã hội. Điển hình như một số nhân vật sau đây.
1 – Nhà ái quốc Phan Chu Trinh vào đầu thế kỷ XX
Vào đầu thế kỷ XX, nước Việt Nam chúng ta
còn bị người Pháp chiếm đóng. Các nhà ái quốc tìm mọi cách để đánh đuổi bọn
thực dân hầu dành lại chủ quyền độc lập tự trị của Dân tộc. Một số người thì
chủ trương phải dùng biện pháp tranh đấu võ trang như Phan Bội Châu, Nguyễn
Thái Học… Nhưng Phan Chu Trinh, thì lại chủ trương nên dùng phương pháp bất bạo
động để đạt tới sự thành công chắc chắn hơn. Cụ kêu gọi phải đồng thời tiến
hành cùng một lúc cả ba công việc, đó là : Nâng cao Dân trí, Chấn hưng Dân khí
và Cải tiến Dân sinh. Chủ trương này đòi hỏi sự kiên trì, chấp nhận nhiều hy
sinh gian khổ - chứ không thể nôn nóng vội vã mà thành công dễ dàng được.
Vào đầu thế kỷ XXI lúc này, ta thấy chủ
trương tranh đấu bất bạo động như cụ Phan Chu Trinh đề ra, thì vẫn có giá trị
đối với công cuộc giải phóng đất nước thóat khỏi tệ nạn độc tài chuyên chế cực
kỳ tàn bạo thâm độc của đảng cộng sản. Và sau khi chấm dứt được chế độ độc tài
này rồi, thì việc xây dựng tái thiết lại quê hương đất nước lại còn khó khăn
phức tạp hơn nữa, chứ đó không phải là điều đơn giản dễ dàng chút nào như người
chủ quan thường coi nhẹ mọi vấn đề trong xã hội.
Hiện nay, có đến 4.5 triệu người Việt định
cư sinh sống tại nhiều quốc gia và lãnh thổ khắp thế giới. Những người sống tại
các quốc gia dân chủ tiến bộ như Nhật Bản, Đại Hàn hay các nước Âu Mỹ - thì đều
chứng kiến rõ ràng cái nền nếp dân chủ thịnh vượng tại những nơi đó. Và tình
trạng này là do họ có trình độ dân trí cao, nền kinh tế thịnh vượng và trật tự
xã hội ổn định – rõ ràng là họ đã thực hiện được cả ba mặt phát triển về Dân
trí, Dân khí và Dân sinh - như cụ Phan Chu Trinh đã nêu ra trước kia, mà vừa
được ghi lại ở trên.
2 – Mục sư Dietrich Bonhoeffer trước chế độ Đức Quốc Xã
Hitler
Tuy là một vị Mục sư và nhà Thần học uyên
bác, Dietrich Bonhoeffer lại vẫn tham gia vào âm mưu lật đổ chế độ độc tài Đức
Quốc xã do Hitler chủ trương. Công việc không thành, nên ông cùng nhiều nhân
vật đồng chí hướng khác đã bị Hitler ra tay sát hại. Bonhoeffer bị giết chết
bằng cách treo cổ vào đầu tháng 4 năm 1945 – chỉ mấy tuần lễ trước khi chế độ
Hitler bị sụp đổ với sự kết thúc thế chiến ở Âu châu vào tháng 5.
Ít lâu sau khi Bonhoeffer mất, các bạn hữu
mới thu thập được các thư từ và bài viết của ông để phổ biến cho công chúng qua
những cuốn như “Letters from Prison”, “The Cost of Discipleship” (Thư từ trại
tù, Cái giá mà người môn đệ phải trả)…Nhiều người đã rất khâm phục trước sự
khẳng khái dũng cảm của Bonhoeffer vì đã hy sinh chính mạng sống của mình để
cứu thóat dân tộc Đức khỏi ách độc tài chuyên chế Hitler. Câu nói bất hủ của
ông đã làm bao nhiêu người cảm động : “Không có loại Ân sủng Rẻ tiền. Ân sủng
thì lúc nào cũng Đắt giá.” (Tiếng Anh : There is No Cheap Grace. The Grace is
all the time Costly).
Cũng với tinh thần hy sinh kiên trì đó, Mục
sư Martin Luther King đã suốt bao nhiêu năm dấn thân tranh đấu bất bạo động cho
sự Bình đẳng và Phẩm giá của người da màu trên đất Mỹ và cuối cùng ông đã bị
một kẻ cuồng tín sát hại vào năm 1968. Mục sư King ở Mỹ cũng như Thánh Gandhi ở
Ấn Độ được cả thế giới kính nể khâm phục vì chủ trương tranh đấu bất bạo động
cho Nhân quyền và Dân quyền.
Cũng xin ghi thêm tấm gương hy sinh của
Linh mục Maximilian Kolbe người Ba Lan. Ông đã tự nguyện chết thay thế cho một
người Ba Lan khác bị quân Đức quốc xã dự định hạ sát để trừng phạt trả đũa cho
vụ mấy tù nhân đã trốn thóat khỏi nhà tù khét tiếng tàn bạo Auschwitz. Hay
trường hợp của Nữ tu Teresa ở Calcutta Ấn Độ là người đã hy sinh suốt cuộc đời
để phục vụ tầng lớp người nghèo khổ nhất trong xã hội.
Đó là những nhân vật tiêu biểu sáng giá
nhất của XHDS trong thời đại ngày nay của chúng ta vậy.
3 – Luật sư Ralph Nader và công cuộc bảo vệ người tiêu
thụ ở Mỹ
Ralph Nader sinh năm 1934 trong một gia
đình là người di dân từ nước Lebanon. Ông vẫn nói tiếng Arab thành thạo và sinh
họat trong Giáo hội Chính thống giáo. Từ 50 năm nay, ông nổi tiếng là người
họat động xã hội kiên trì năng nổ – điển hình là đã dấn thân hết mình cho công
cuộc bênh vực giới tiêu thụ, bảo vệ môi sinh, cổ võ cho một chính quyền dân chủ
đích thực.
Tuy là một luật sư với nhiều triển vọng
tươi sáng trong nghề, Ralph Nader lại không lập gia đình - mà để dành tòan thời
gian và năng lực để bảo vệ người tiêu thụ trước sự khai thác tai hại của giới
doanh nghiệp quá tham lam, chỉ biết làm giàu bằng mọi giá – bất kể đến sự thiệt
thòi của đại đa số người tiêu thụ ở nước Mỹ. Năm 1965, ông cho xuất bản cuốn
sách có nhan đề “Unsafe at Any Speed” để tố cáo sự thiếu an tòan của các nhà
sản xuất xe hơi – đặc biệt là lọai xe Chevrolet Corvair của hãng sản xuất nổi
tiếng General Motors.
Vào năm 1999, cuốn sách này được xếp hạng
thứ 38 trong số 100 cuốn sách hàng đầu về báo chí của thế kỷ XX. Cuốn sách này
đã gây chấn động lớn trong dư luận khắp nước Mỹ - đến độ Quốc Hội Mỹ đã phải
thông qua một Đạo luật về An tòan Giao thông lấy tên là “National Traffic and
Motor Vehicle Safety Act”.
Ông còn rất tích cực trong việc bảo vệ môi
sinh – cụ thể là chống lại việc sử dụng năng lượng hạt nhân và chống lại tình
trạng các cơ sở kỹ nghệ gây ô nhiễm cho các con sông ở Mỹ.
Ralph Nader tham gia tích cực trong rất
nhiều tổ chức bất vụ lợi và đặc biệt tổ chức Public Citizen do ông sáng lập
hiện có đến trên 255,000 đòan viên tham gia nhằm bảo vệ giới tiêu thụ cũng như
cảnh giác giới doanh nghiệp và cả chính quyền Mỹ trước những vụ vi phạm quyền
lợi chính đáng của người dân.
Từ hai chục năm nay, nhiều lần Ralph Nader
lại còn đệ đơn ứng cử chức vụ Tổng thống Mỹ với tư cách là một ứng cử viên độc
lập. Dĩ nhiên là ông không thể nào có hy vọng thắng cử, vì đó là việc dành
riêng cho hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa. Nhưng ông vẫn cứ theo đuổi việc ứng cử
này – chủ yếu là đánh động lương tâm của người dân nước Mỹ trước sự lũng đọan
của những nhóm quyền lợi cấu kết với chính quyền để thao túng sinh họat chính
trị kinh tế và xã hội của đất nước.
4 – Để tóm lược lại
Trên đây là mấy trường hợp điển hình về các
nhân vật trong khu vực XHDS mà đã hy sinh suốt cuộc đời của mình để mưu cầu
hạnh phúc cho nhân quần xã hội. Có người còn hiến dâng cả mạng sống của mình
như Mục sư Dietrich Bonhoeffer ở Đức, Linh mục Maximilian Kolbe ở Ba Lan – hay
như Luật sư Ralph Nader đã lựa chọn sống độc thân để dành trọn thời gian tranh
đấu cho lý tưởng nhân đạo và công bằng xã hội.
Tất cả các vị đó đều có dũng cảm đứng lên
phê phán, thách thức (challenge) đối với chính quyền Nhà nước hay giới Tài
phiệt – để nhằm bênh vực cho Lẽ phải, cho Quyền lợi chính đáng của quần chúng
nhân dân. Họ đã hiên ngang thẳng thắn đại diện cho XHDS mà đứng ra đóng vai trò
“Làm Đối trọng” đối với Nhà nước và giới Doanh nghiệp. Đó là tính cách cao quý
của người sĩ phu quân tử mà cha ông ta từ ngày xa xưa đã đề cao trong khẩu hiệu
“Uy vũ bất năng khuất” vậy./
Newark Delaware, ngày 20 tháng Tư 2013
Đoàn Thanh Liêm
Đoàn Thanh Liêm
No comments:
Post a Comment