Nhất
Phương dịch
24/03/2013
Mặc dù tất cả những kẻ độc đoán đều có chung một khuôn cơ bản,
nhưng sự tương đồng giữa Tổng thống Chavez và Vladimir Putin đặc biệt đáng nổi
bật. Sau đây là 25 điểm tương đồng giữa hai người:
1. Cả hai xuất thân trong gia đình có thu nhập thấp. Thuở thiêu
niên, Chavez bán kẹo trên hè phố để bù thêm vào thu thu nhập của gia đình.
Ptutin mô tả trong tiểu sử tự thuật của mình: “Con người Đệ nhất” ông ta lớn
lên như thế nào trong một căn hộ chung cư không có nước nóng và thường xuyên
phải đuổi chuột ở lối ra vào chung cư – và một lần, một con chuột cống to đuổi
ông ta chạy.
2. Cùng nắm quyền năm 1999, cả hai nhà lãnh dạo này đều may mắn
nhờ giá dầu thế giới tăng cao trong những năm 2000. Tổng doanh thu từ dầu của
Venezuela dưới thời Chavez khoảng 1 nghìn tỉ (trillion) đô-la Mỹ. Dưới thời
Putin, doanh thu từ dầu cho đến nay khoảng 2 nghìn tỉ. Cả hai sử dụng nguồn thu
đồi dào này để mua sự ủng hộ chính trị cho bản thân từ mọi thành phần trong một
đất nước mà người dân hoàn toàn quen lệ thuộc vào Nhà nước.
3. Chavez quốc hữu hóa ExxonMobil, Chevron và các công ty dầu nước
ngoài khác. Putin quốc hữu hóa Yukos. Khi sự kiểm soát của nhà nước đối với khu
vực dầu mỏ ở cả hai nước tăng lên, vốn đầu tư, sản lượng đều sụt giảm, và thất
thoát vốn càng tăng. Ở cả hai nơi, sự kiểm soát của nhà nước đối với nền kinh
tế đều trên 50%.
4. Trong suốt thời gian cai trị của hai người, cả hai dân tộc đều
bị... “lời nguyền dẩu mỏ”, trong đó nạn giật gấu vá vai thống trị nền kinh tế,
các khu vực phi dầu mỏ mất khả năng cạnh tranh, và hầu hết của cải được phân
chia lại, phung phí hoặc bị đánh cắp chứ không sinh thêm ra.
5. Khoảng thời gian hầu hết những năm 2000, Chavez trợ giá dầu cho
Cuba trị giá khoảng 3 tỉ USD mỗi năm. Putin cũng cho Belarus khoản trợ giá dầu
khoảng 3 tỉ USD cùng khoảng thời gian này. Khoản trợ giá giúp kinh tế Cuba và
Belarus khỏi chìm.
6. Như một chế độ khép kín, hai quốc gia giàu có dầu mỏ này ít khi
minh bạch tài chính nên nạn tham nhũng biển thủ cao ngất ngưởng dưới sự cai trị
của hai người. Venezuela đứng 165 trong bảng xếp hạng tham nhũng của Minh bạch
Quốc tế (Transparency International) năm 2012, còn Nga là 133.
7. Số lượng công chức quan liêu ở mỗi nước đều tăng gấp đôi. Năm
2012, Venezuela xếp thứ 180, Nga 112 trong bảng Chỉ số Thuận lợi Kinh doing của
Ngân hàng Thế giới.
8. Cả hai nhà lãnh đạo có chung sở thích là thuyết âm mưu. Chavez
nói rằng Hoa Kỳ định ám sát ông ta mấy lần, ngay cả cái chết (vì ung thư) của
ông ta cũng được gán cho là do tình báo Mỹ đã cấy gene gây ung thư cho ông ta.
Chavez cũng nói Quỹ Quốc gia vì Dân chủ của Mỹ âm mưu cuộc đảo chính bất thành
năm 2002, và nạn thường xuyên mất điện cũng do CIA. Trong khi đó, Putin, những
nhà phân tích thân Kremlin và truyền thông Nga do Nhà nước kiểm soát thổi vào
tai mọi người rằng Mỹ đang phát động cách mạng màu ở Nga bằng việc cấp tiền cho
các tổ chức phi chính phủ, các lãnh tụ đối lập và những người phản đối ông ta.
9. Cả hai người tự đắc là đã đứng lên chống lại Mỹ bằng những lời
lẽ bốc lửa và mị dân. Trong khi phát biểu tại Liên Hiệp Quốc năm 2006, Chavez
ví Tổng thống Bush là “quỷ” và “bục diễn giả vẫn còn bốc mùi trứng thối” sau
khi ông Bush phát biểu ngày hôm trước. Chavez còn gọi Mỹ là “sự đe dọa lớn nhất
đối với hành tinh của chúng ta”. Trong khi đó, Putin ví chính sách đối ngoại
của Mỹ với Quốc xã Đệ tam trong diễn văn Ngày Chiến thắng 2007, gọi Mỹ là “ông
chủ duy nhất” trên đấu trường quốc tế trong diễn văn tại Munich 2007 và gọi Mỹ
là “ăn bám” vào kinh tế thế giới trong phát biểu năm 2011.
10. Cả hai đều là trung tá.
11. Thể hiện là một con người mạnh mẽ, Chavez là mẫu hình ‘Thủ
lĩnh’ (caudillo) cho Mỹ Latinh, Putin là hình mẫu ‘Thủ lĩnh’ (vozhd)
kiểu Nga.
12. Chavez thiết lập chavismo, một lý thuyết chính trị dựa
trên phúc lợi xã hội, vai trò Nhà nước mạnh trong nền kinh tế, và chủ nghĩa tự
do chống Mỹ. Putin tạo ra Chủ nghĩa Putin, xây dựng trên tư bản nhà nước, chính
phủ đồ sộ dựa trên cấu trúc quyền lực thang bậc và nhà nước độc đảng, chống Mỹ
và phát triển mạnh giới an ninh mật vụ (Siloviki).
13. Cả hai đều dùng những kẻ có tư duy cũ mòn và mất nhuệ khí làm
cơ sở chính trị. Chavez tán tỉnh người nghèo, thất nghiệp và thất học bằng luận
điệu chống chủ nghĩa đế quốc và sự bá chủ thế giới của Mỹ. Putin kêu gọi người
Nga, những người đang cay cú mất vị trí siêu cường và thất bại trong Chiến
tranh Lạnh và những kẻ đang nuối tiếc Liên Xô. Putin cố nâng tinh thần của họ
bằng việc khuyếch trương tinh thần đại Nga và khuấy động tâm lý chống Mỹ.
14. Thái độ chống Mỹ của cả hai đều đạo đức giả. Chavez bán 1
triệu thùng dầu mỗi năm cho Mỹ, tức là 10% số dầu Mỹ nhập khẩu hàng năm. Tay
chân thân tín trong bộ máy của Putin thì mua những ngôi nhà xa hoa ở New York, Florida
và California, và gửi con đến học tại các trường đại học của Mỹ.
15. Chavez nói người Venezuela bị bần cùng hóa bởi những chính
sách tân tự do của những năm 1990. Putin đổ lỗi nạn nghèo khổ của đất nước cho
sự thối nát và những cải cách kinh tế tự do và việc tư nhân hóa của “những năm
1990 hoang dã”.
16. Cả hai rất khoái chí đóng vai Robin Hood. Chavez “dân chủ hóa
thu nhập dầu mỏ” bằng việc quốc hữu hóa các tài sản nước ngoài và lấy tiền đó
mua nhà cho không người nghèo. Trong buổi đối thoại hàng năm trên điện thoại
tháng 12/2009, Putin nói một phần số tiền mà Yukos đã “đánh cắp của nhân dân”
đã được Nhà nước dùng để mua nhà mới và sửa nhà cũ (?).
17. Cả hai đều níu chặt vào não trạng pháo đài bị bao vây. Chavez
nói, “Venezuela đã quen tự bảo vệ mình… và quen chiến đấu chống đế quốc. Chúng
ta phải sẵn sàng chống quân xâm lược (Mỹ)”. Trong bài phát biểu tại sân vận
động Luzhniki nhân Ngày Những người Vệ quốc, Putin nói, “trận đánh của nước Nga
vẫn tiếp tục,” ám chỉ Mỹ can thiệp vào nội tình nước Nga. Putin kết thúc diễn
văn bằng câu “Chúng ta sẽ chết để bảo vệ Moscow như những người anh em của
chúng ta đã làm!” là câu nói của Mikhail Lermontov, ngầm ví cuộc chiến của Nga
chống Mỹ với chiến tranh chống Pháp năm 1812.
18. Cả hai đảm bảo Nhà nước kiểm soát chặt chẽ các nguồn thông tin
chính. Nga xếp thứ 142 trong bảng Chỉ số xếp hạng Tự do Báo chí năm 2011-2012,
trong khi Venezuela là 120 (khá hơn một chút - ND).
19. Chavez trục xuất Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Putin trục xuất
USAID.
20. Chavez có chương trình “Chào Tổng thống”, chương trình TV hàng
tuần, mỗi buổi kéo dài 6 tiếng. Putin tổ chức họp báo quốc tế mở rộng và đối
thoại hàng năm, mỗi buổi kéo dài 4 tiếng.
21. Sự nổi tiếng của cả hai vị xây dựng trên thói sung bái cá
nhân. Khẩu hiệu thông dụng của những ủng hộ viên của Chavez là “Có Chavez, có
mọi thứ; không có Chavez chẳng có gì”. Trong chiến dịch bầu cử tổng thống 2012,
những ủng hộ viên của Putin biểu tình dưới khẩu hiệu: “Nếu không Putin thì còn
ai?”.
22. Nhiều ủng hộ viên của Chavez nói ông ta đươc Chúa phái xuống
để giúp người nghèo. Còn Giáo chủ Kirill năm 2012 gọi thời kỳ Putin là “sự kì
diệu của Chúa”.
23. Chavez là tay độc tài phóng túng, còn Putin là một Nga hoàng
tốt bụng, và cả hai được coi là cha của dân tộc mình.
24. Chavez hát các ca khúc Mỹ Latinh, cưỡi xe tăng và máy bay lên
thẳng. Còn Putin hát "Blueberry Hill", cưỡi mô tô Harley-Davidson với
nhóm “Sói đêm” và lái MiG-29.
25. Chavez sáng chế “nền dân chủ Bolivar”. Putin sáng chế “dân chủ
có chủ quyền”.
Trong tất cả những điểm tương đồng giữa hai người, có một sự khác
biệt rõ rệt: Chavez đã rời bỏ sân khấu chính trị – mặc dù ngoài ý muốn – trên
đỉnh cao của sự nổi tiếng. Nhưng Putin vẫn còn bám níu vào quyền lực và đã ăn
lạm quá mức sự nổi tiếng của mình, mà đỉnh điểm là 2007. Theo một thăm dò của
Trung tâm Levada ngày 13/2, uy tín của Putin rơi xuống mức thấp chưa từng thấy.
Chỉ còn 32% người nói sẽ bỏ phiếu cho Putin nếu bầu cử hôm nay.
Nếu xu hướng này tiếp tục và nếu Putin vẫn một mực muốn ở lại năm
năm hoặc 11 năm nữa, thì sự khác biệt nữa giữa Chavez và Putin sẽ xuất hiện:
Chavez sẽ được nhớ bởi nhiều người Venezuela thu nhập thấp như một anh hùng
dũng cảm chống Mỹ và cho hàng triệu người thoát nghèo, trong khi Putin sẽ được
nhớ đến như một Leonid Brezhnev, kẻ bám víu lấy quyền lực quá ngưỡng với sự
đình đốn kinh tế kéo dài và sự cô lập toàn cầu.
M.B.
Nguồn: Thời báo Moscow (The Moscow Times )
Dịch giả gửi trực tiếp cho BVN
No comments:
Post a Comment