Helene
Cooper - Jane Perlez
Liêm
Nguyễn lược dịch theo The
NewYork Times
02-06-2014
Sau một thập niên xem nhẹ tầm quan trọng của châu Á,
chính quyền Obama trong ba năm vừa qua đã theo đuổi một kế hoạch để chuyển trọng
tâm chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ sang châu lục này. Kế hoạch này được mong đợi
sẽ giúp củng cố các quyền lợi của Hoa Kỳ trong một khu vực ngày càng trở nên
nguy hiểm, thúc đẩy các hiệp định tự do thương mại, và thiết lập lại ảnh hưởng
của Hoa Kỳ để tái cân bằng với một Trung quốc đang ngày càng lớn mạnh.
BT quốc phòng Chuck Hagel tại Singapore 30/5
Nhưng vào hôm thứ sáu 30/5 khi bộ trưởng quốc phòng Chuck
Hagel đến Singapore để dự một hội nghị về an ninh với các nước châu Á, chính
sách xoay trục đó dường như đang dẫn tới một cuộc ẩu đả giữa các nhà hàng xóm với
nhau, trong đó Hoa Kỳ vừa phải quyết định xem nên đứng về bên nào, vừa phải
đóng vai trò của một trọng tài phán xét.
Trung quốc đang thúc ép và thăm dò các đồng minh của
Hoa Kỳ ờ châu Á, trong một nỗ lực làm suy yếu các mối liên hệ đã gắn chặt các
nước đồng minh trong khu vực với Washington và làm cho Hoa Kỳ trở thành một sức
mạnh vượt trội trong khu vực kể từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.
Mới trong tuần trước, Trung quốc đã có những trao đổi
vũ lực với Việt Nam và Nhật. Một tàu đánh cá của Trung quốc đã húc và làm chìm
một thuyền chài của Việt Nam gần khu vực mà Trung quốc đặt giàn khoan trong
vùng biển tranh chấp ngoài khơi Việt Nam. Chỉ vài ngày trước đó, máy bay chiến
đấu của Trung quốc đã bay rất gần các máy bay do thám của Nhật trong vùng không
phận tranh chấp giữa hai quốc gia.
Tuy cả hai cuộc trạm chán này đều đã không làm tăng mức
độ căng thẳng giữa Trung quốc và Hoa Kỳ như đã xảy ra ở biển Hoa Đông vào năm
ngoái khi lần đầu tiên Trung quốc thiết lập vùng nhận diện phòng không trên một
không phận bao trùm các đảo không có người ở của Nhật. Thế nhưng, những tình huống
này đã tạo nên một kiểu mẫu cho những căng thẳng leo thang về hàng hải và hàng
không trên Thái Bình Dương, gây quan ngại cho chính quyền Hoa Kỳ.
Trong bài diễn thuyết mở đầu hội nghị vào sáng thứ bảy
31/5, ông Hagel đã dùng những ngôn từ mạnh mẽ nhất để lên án các hành vi hăm doạ
và hiếp đáp của Trung quốc. Ông nói: “Trung quốc luôn gọi biển Đông là biển của
hoà bình, hữu nghị và hợp tác. Nhưng trong những tháng gần đây, Trung quốc đã
có những hành động đơn phương gây bất ổn để đòi hỏi chủ quyền ở biển Đông”.
Theo ông Hugh White, nguyên là chuyên gia quốc phòng
cao cấp của Úc và hiện là giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học quốc gia
Úc, mục đích của Trung quốc là để cho Washington thấy rằng nếu tiếp tục củng cố
các quan hệ đồng minh ở châu Á, Hoa Kỳ sẽ có nguy cơ xung đột với Trung quốc.
Ông White nói: “Trung quốc làm những việc này hoàn toàn có chủ ý, để cho Hoa Kỳ
thấy là họ không thể cùng lúc có quan hệ tốt với Trung quốc mà vẫn củng cố quan
hệ đồng minh với các nước khác ở châu Á. Cần nói thêm là chính các mối quan hệ
đồng minh như thế đã tạo nên vị trí lãnh đạo hiện nay của Mỹ trong vùng.” Ông
White nói tiếp: “Trung quốc đang đặt cược là một nước Hoa Kỳ đã mệt mỏi and
đang hướng nội, sẽ lùi bước, qua đó làm xói mòn ảnh hưởng truyền thống của Hoa
Kỳ ở châu Á và làm tăng sức mạnh của Trung quốc.”
Tuy trước bàn dân thiên hạ, ông Hagel và Hoa Kỳ cho
thấy họ chọn vị thế ủng hộ Nhật - và ở một mức độ thấp hơn với Philippines, Việt
Nam, hay bất kỳ một quốc gia nào có xung đột với Trung quốc – Nhưng ở phía sau
cánh gà, một số quan chức Hoa kỳ đã cho thấy là họ khó chịu với việc tất cả các
nước liên quan đang chơi trò “liều ăn nhiều” rất nguy hiểm và có thể dẫn đến
chiến tranh.
“Không một quốc gia liên quan nào thực sự muốn giải
quyết vấn đề”. Một quan chức cao cấp Hoa Kỳ cho biết với điều kiện giấu tên.
Quan chức này cũng nói rằng Hoa Kỳ sẽ công khai bảo hộ Nhật, và vì những ràng
buộc trong hiệp ước giữa hai nước, Hoa Kỳ chắc chắn sẽ bị lôi kéo vào một cuộc
chiến nếu điều đó xảy ra giữa Nhật và Trung quốc. Tuy nhiên, ông này cũng nói
thêm, là các quan chức cao cấp Hoa Kỳ cũng nhắc nhở Nhật trong phòng kín là phải
thận trọng trước mọi hành động, và tránh dồn Trung quốc vào ngõ kẹt.
Nguyên phó phụ tá bộ trưởng quốc phòng phụ trách Nam
Á và Đông Nam Á Vikram J. Singh, hiện là phó giám đốc chuyên về an ninh quốc
gia tại Trung Tâm Tiến Bộ Nước Mỹ, dùng hình tượng thế này: “Hãy tưởng tượng những
quốc gia này là những đứa trẻ đang chạy chơi trong sân trường, chúng chạy lăng
xăng trong khi trên tay đứa nào cũng đang cầm kéo”. Ông tiếp: “Chiến tranh thường
bắt đầu từ những việc rất nhỏ nhặt, không chủ đích hay do những tính toán sai. Những động thái hung hăng có
thể dẫn đến những phản ứng quân sự không lường trước được.
Ông Hagel, bên trái, chụp hình chung với bộ trưởng quốc phòng Úc và Nhật,
David Johnston và Itsunori Onodera.
Diễn văn của thủ tướng Nhật Shinzo Abe nằm trong phần
mở đầu của hội nghị hôm thứ sáu 30/5. Ông Abe, người có vai trò quan trọng
trong những căng thẳng hiện nay qua việc ủng hộ một quan điểm quân sự mạnh mẽ
hơn của Nhật, đã không trả lời thẳng vào một câu hỏi được nêu ra về việc liệu
ông có sẵn sàng có chiến tranh với Trung quốc vì các hòn đảo tranh chấp ở biển
Hoa Đông mà Nhật gọi là Senkaku còn Trung quốc gọi là Điếu Ngư hay không. Thay
vào đó, ông Abe nói một cách mập mờ rằng “điều quan trọng là mỗi chúng ta đều
phải có những nỗ lực” để “những khả năng xấu sẽ không xảy ra.”. Thật vậy, ông
Hagel và một nhóm các chuyên gia quân sự Hoa Kỳ bao gồm tướng Martin E. Demsey
và đô đốc Samuel J. Locklear III, đã phải qua lại liên tục giữa các bên liên
quan để chắc rằng những “khả năng xấu” như vậy sẽ không xảy ra.
Theo Andrew L. Oros, hiện là phó giáo sư chính trị học
từ Washington College ở Chestertown, bang Maryland, một chuyên gia về Đông Á,
thì “Bất kỳ một giáo viên kinh nghiệm nào cũng biết là trước hết bạn phải buộc
những đứa trẻ phải lễ phép, rồi sau đó mới bắt đầu có thể làm trọng tài để phán
xét những bất hoà xảy ra giữa chúng”.
Như một chỉ dấu cho thấy những bất hoà hiện nay thực
sự đã bắt nguồn từ những nguyên nhân sâu xa trước đó, một quan chức Trung quốc
trong phòng họp đã lên án ông Abe về việc vào năm ngoái ông đã viếng thăm đền
thờ Yasukuni vinh danh những người đã chết trong chiến tranh thế giới thứ hai
bao gồm cả những tội phạm chiến tranh. Chuyến viếng thăm của ông Abe vào lúc đó
đã làm Trung quốc và Nam Hàn, hai quốc gia nạn nhân của phát xít Nhật, giận dữ,
trong khi Hoa Kỳ cũng tỏ ra khó chịu qua một tuyên bố mô tả chuyến viếng thăm của
ông Abe là “một động thái làm gia tăng căng thẳng với các láng giềng của Nhật”.
“Hàng triệu người ở Trung quốc, Nam Hàn và nhiều nước
khác trong vùng đã bị sát hại bởi quân đội Nhật”, quan chức Trung quốc mở màn,
rồi hỏi liệu ông Abe có vinh danh họ không. Ông Abe thì trả lời rằng nước Nhật
đã cảm thấy rất hối lỗi sau thế chiến thứ hai. Nhưng ông cũng nói thêm rằng việc
vinh danh những người đã chiến đấu cho tổ quốc là một việc làm bình thường.
Một số chuyên gia về chính sách đối ngoại cho rằng,
mặc dù những tranh chấp hiện nay về lãnh hải và không phận bắt nguồn từ những
đòi hỏi chủ quyền trong lịch sử, chính quyền Obama đã góp phần không nhỏ vào những
căng thẳng này qua chính sách xoay trục về châu Á. Nhiều người Trung quốc tin rằng
chính sách xoay trục này của Hoa Kỳ là nhằm kiềm chế sự lớn mạnh của Trung quốc.
Wu Xinbo, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu về Hoa Kỳ thuộc trường Đại học Fudan ở
Thượng Hải cho biết: “Vì lý do đó, bạn không thể kỳ vọng là Trung quốc sẽ hân
hoan đón nhận những liên minh của Hoa Kỳ, bởi vì điều đó là không có lợi cho
Trung quốc”.
Chủ tịch Trung quốc Tập Cận Bình đã nói rõ sự phản đối
của ông trong một bài diễn thuyết tại Thượng Hải vào ngày 19/5, trong đó ông đề
ra một chiến lược an ninh châu Á mới không có sự hiện diện của Hoa Kỳ. Trong
phát biểu tại Hội Nghị Tương tác và Các Thước đo Xây dựng Niềm Tin châu Á, ông
Tập đề nghị: “Chúng ta cần sáng tạo những ý tưởng về an ninh, thiết lập một cấu
trúc an ninh hợp tác mới trong vùng, và cùng nhau xây đắp một lộ trình an ninh
cho châu Á mà trong đó tất cả các bên đều có lợi”. Theo Tân Hoa Xã, thì trong cấu
trúc an ninh mà ông Tập nêu ra sẽ có mặt Trung quốc, Nga, các nước châu Á nhưng
không có Hoa Kỳ. Trong một hội nghị khác ở Bắc Kinh, đô đốc Sun Jianguo, phó chủ
nhiệm Quân Giải phóng Nhân dân Trung quốc (PLA), làm rõ hơn về sáng kiến của Tập
khi mô tả hệ thống liên minh quân sự của Hoa Kỳ như một kiểu mẫu lỗi thời từ
Chiến Tranh Lạnh, và cần phải được thay thế bằng một cấu trúc an ninh với trọng
tâm chính là châu Á.
Cho tới nay, những ý tưởng của Tập Cận Bình vẫn chỉ
được Trung quốc phác hoạ như một đề cương với những nét chính mà thiếu các chi
tiết. Ở trong vùng, nó được biết đến như
một chính sách “châu Á của người châu Á”, “một cơ chế mà trong đó Trung quốc sẽ
là ông trùm có thể quyết định mọi thứ”, một nhà ngoại giao cao cấp từ một nước
đồng minh châu Á đã nói như vậy, với điều kiện dấu tên để không chọc giận Trung
quốc.
Người dịch gửi Quê Choa
----------------------------------
07:05 24/05/2014
BizLIVE
- Căng thẳng trong tranh chấp ngoài khơi Việt Nam đang trắc nghiệm cái gọi là chính
sách “Xoay trục” của chính quyền Obama về việc chuyển các nguồn lực quân sự và
ngoại giao qua Châu Á, theo VOA.
Vụ giằng co nằm trong khuôn khổ nỗ lực của Trung Quốc
nhằm đẩy lui sự hiện diện nhiều hơn của Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương, theo nhận xét
của giáo sư Hillary Mann Leverett của trường American University:
“Cuộc giằng co thực sự đưa Việt Nam ra tiền trường của một cuộc chiến, cơ
bản là giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, về việc ai sẽ có khả năng tạo ảnh hưởng ngày
nay và dài hạn trong khu vực hết sức quan trọng của thế giới.”
Ðó là một thông điệp nhắm vào tất cả những đối thủ
tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh, theo giáo sư Carl Thayer của trường Ðại học
New South Wales.
Ông cho rằng: “Các
quốc gia chủ chốt trong ASEAN, không riêng gì Philippines và Việt Nam, sẽ hết sức
quan ngại, bởi vì không phải chỉ là vấn đề một giàn khoan, mà là sức mạnh quân
sự kèm theo, và mỗi quốc gia sẽ cảm thấy yếu thế trước Trung Quốc.”
Ông Tập Cận Bình nói Trung Quốc luôn luôn cố gắng giải
quyết một cách êm thắm các vấn đề chủ quyền hàng hải và nêu thắc mắc về các quốc
gia Á châu mưu tìm liên minh chống lại các nước láng giềng.
Ông Tập nói: “Các
nước củng cố liên minh quân sự chống lại một nước thứ ba không có lợi ích cho
an ninh khu vực.”
Bắc Kinh đang tìm cách phá hoại cái gọi là chính
sách xoay trục của Hoa Kỳ dựa vào điều mà giáo sư Leverett nói là một giả thuyết
cho rằng Washington sẽ không tranh chấp. Giáo sư Leverett cho biết.
Giáo sư Levrett cho biết: “Khái niệm đối với Trung Quốc thực sự là dành cho Hoa Kỳ sự lựa chọn mà
Hoa Kỳ không thể thắng được. Hoặc họ phải chiến đấu với Trung Quốc về những hòn
đảo mà họ không quan tâm hoặc họ sẽ không hậu thuẫn cho các đồng minh của mình.
Điều này gửi đi một tín hiệu mạnh cho các đồng minh đó là không thể dựa vào Hoa
Kỳ, chính sách xoay trục không có thực chất, và láng giềng duy nhất mà họ phải
đối phó ngày nay và mãi mãi là Trung Quốc.”
Washington nói sẽ ủng hộ hành động pháp lý của Hà Nội
chống lại giàn khoan trong khuôn khổ gọi là “lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ trong
việc duy trì hòa bình và ổn định” ở Biển Ðông.
No comments:
Post a Comment