TS Trần
Công Trục:
03/03/14 06:57
(GDVN) – Cho rằng không kiện
Trung Quốc thì họ sẽ xuống nước ở Biển Đông là không có cơ sở thực tế và hết
sức nguy hiểm. Kiện lúc này là thích hợp, đúng lúc, cần thiết.
Ngày 27/2, Luật sư Francis
Jardeleza, người được chính phủ Philippines ủy nhiệm phụ trách tổ luật sư giúp
Manila khởi kiện Trung Quốc(TQ) áp dụng và giải thích sai Công ước Liên Hợp
Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) ở Biển Đông, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp
các quốc gia ven Biển Đông đã lên tiếng kêu gọi Việt Nam, Malaysia và các bên
liên quan cùng Philippines khởi kiện hoặc tự khởi kiện đường 9 đoạn mà Trung
Quốc ngang ngược tự nhận.
Lời kêu gọi của Luật sư Francis
Jardeleza được đưa ra trong bối cảnh TQ tiếp tục có những hành động leo thang
gây căng thẳng ở Biển Đông trong khi Mỹ đã có sự thay đổi quan điểm về chất khi
công khai phản đối đường 9 đoạn. Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao
đổi với Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ về vấn đề
này.
-----------------------
- PV: Thưa Tiến sĩ Trần Công
Trục, theo dõi diễn biến tình hình Biển Đông thời gian vừa qua, xin ông vui
lòng cho biết có những điểm nhấn nào đáng chú ý?
- Ts Trần Công Trục: Gần đây có một số dư luận khá nổi bật, đáng
lưu ý đối với vấn đề Biển Đông trên khía cạnh pháp lý. Đặc biệt đã xuất hiện
những chuyến biến đáng lưu ý, đó là bình luận và ý kiến chính thức của Mỹ về
đường lưỡi bò do TQ đưa ra và đang được Bắc Kinh chính thức hóa bằng nhiều thủ
đoạn và hoạt động thực tế.
Lập trường của Mỹ có những thay
đổi về chất rất cụ thể. Trước đây họ chỉ kêu gọi các bên ở Biển Đông giải quyết
tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế, đảm
bảo tự do hàng hải. Cao hơn nữa, Mỹ khẳng định có lợi ích ở Biển Đông và phản
đối mọi động thái sử dụng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, có hành vi cưỡng chế làm
thay đổi thực trạng Biển Đông….Lần này các quan chức cấp cao Hoa Kỳ công khai
nói rất rõ và nhắc đi nhắc lại, Washington phản đối tính chất bất hợp lý, bất
hợp pháp của đường lưỡi bò. Đó là điểm rất mới, rất đáng lưu ý.
Ngoài quan điểm về pháp lý, Mỹ
cũng đã có những hoạt động thực tế với cam kết, tuyên bố của các quan chức cấp
cao như Tham mưu trưởng hải quân Mỹ nói sẵn sàng hỗ trợ Philippines trong trường
hợp nổ ra xung đột.
Thứ 2, trước đây chúng ta vẫn
băn khoăn về thái độ lập trường của Malaysia trong vấn đề Biển Đông khi Kuala
Lumpur thường chú trọng hợp tác song phương với TQ hơn vấn đề an ninh hàng hải.
Nhưng lần này chúng ta thấy rõ phản ứng khá mạnh mẽ, cụ thể đối với những hoạt
động của TQ ở Biển Đông, đặc biệt là việc hạm đội TQ hai lần kéo quân ra tập
trận trái phép tại bãi James, sát bờ biển Malaysia trong vòng chưa đầy 1 năm.
Thứ 3, động thái mới nhất, đáng
lưu ý nhất và có liên quan trực tiếp đến Việt Nam với tư cách là 1 bên có yêu
sách chủ quyền tại Biển Đông là việc Philippines kêu gọi chúng ta và Malaysia
tham gia vụ kiện đường lưỡi bò TQ ở Biển Đông ra Hội đồng Trọng tài Tòa án Quốc
tế về Luật Biển.
- PV: Thưa ông, ông đánh giá
như thế nào về lời đề nghị này? Trong trường hợp này Việt Nam chúng ta cần phản
ứng ra sao trước lời đề nghị của Philippines để có thể góp phần bảo vệ tốt nhất
quyền và lợi ích hợp pháp của mình ở Biển Đông?
- Ts.Trần Công Trục: Về khía cạnh pháp lý, rõ ràng trên quan điểm của
Việt Nam và các nước có liên quan trực tiếp hay gián tiếp với tranh chấp cũng
như hoạt động trên Biển Đông trong bất kỳ thỏa thuận chính thức nào đều chủ
trương căn cứ vào luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS để giải quyết vấn đề.
Đây là lập trường nhất quán, rõ ràng, đã được các bên đều ủng hộ, kể cả những
bên có vận dụng sai công ước, cũng không thể phủ nhận điều này.
Vấn đề đặt ra ở đây là, không
thể chỉ nói nguyên tắc chung chung mãi được mà phải vào cụ thể. Ví dụ, các bên
đã tham gia phê chuẩn UNCLOS thì phải tuân thủ tiêu chuẩn, nguyên tắc UNCLOS
đặt ra để xác định đường cơ sở, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc
quyền kinh tế và thềm lục địa của mình theo đúng cơ sở, nguyên tắc của UNCLOS.
Khi áp dụng UNCLOS các bên tính đến hiệu lực của các đảo, quần đảo, quốc gia
quần đảo như thế nào? Trong UNCLOS đã quy định rõ tiêu chí rồi, vậy thì khi các
bên xác định xong những yếu tố trên theo đũng tinh thần UNCLOS mà tạo ra các
vùng chồng lấn thì phải ngồi lại với nhau giải quyết trên cơ sở UNCLOS để xác
định ai đúng, ai sai.
Một điều hết sức hiển nhiên, TQ
đưa ra đường 9 đoạn ở Biển Đông, có thể nói rất nhiều học giả, luật gia cũng
như chính khách khu vực và quốc tế gần như đều thống nhất rằng nó không có bất
cứ căn cứ nào từ UNCLOS, là 1 sản phẩm hoang tưởng, thậm chí ngay những học giả
Trung Quốc cũng phê phán đường 9 đoạn như Lý Lệnh Hoa, Lý Oa Đằng.
Và có một sự thật khác hiển
nhiên, đó là các bên liên quan trực tiếp gồm Philippines, Việt Nam, Malaysia,
Brunei cũng như những nước có quyền và lợi ích ở Biển Đông (ASEAN, Mỹ, Nhật
Bản, Ấn Độ, Úc) đã từng phê phán đường 9 đoạn vi phạm UNCLOS trong rất nhiều
vòng đàm phán với Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh vẫn khăng khăng lập trường cố chấp
không thay đổi, họ vẫn khẳng định đường 9 đoạn là yêu sách chủ quyền do “lịch
sử để lại” mà không đưa ra được bất cứ một cơ sở, căn cứ pháp lý nào, nhất là
từ UNCLOS. Nhưng Trung Quốc vẫn cứ nói họ đúng?!
Không những thế, phía TQ còn
không ngừng tìm mọi cách để hợp thức hóa yêu sách đường 9 đoạn trên thực địa,
gây ra những lo ngại và làm leo thang căng thẳng ở Biển Đông. Khi ASEAN nỗ lực
thúc đẩy đàm phán bộ Quy tắc ứng xử của các bên trên Biển Đông (COC) thì Bắc
Kinh tìm mọi lý do để trì hoãn. Các bên đã rất nỗ lực theo đuổi đàm phán với
Trung Quốc, nhưng họ không có bất cứ sự thay đổi nào về lập trường sai trái ấy
thì việc ngồi với nhau gần như không thể giải quyết vấn đề. Theo quy định của
UNCLOS , khi các bên ngồi lại với nhau không thể giải quyết được thì đưa vấn đề
ra cơ quan tài phán giải quyết theo trình tự UNCLOS quy định, điều này không có
gì sai trái, mà là một giải pháp văn minh, hòa bình, thượng tôn pháp luật.
Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta
không thể ngồi chờ để giải quyết vấn đề trên cơ sở lập trường cứng nhắc, ngoan
cố của phía Trung Quốc với rất nhiều thủ đoạn bành trướng các hoạt động kiểm
soát trên thực địa. Giải pháp hiện nay là đưa vấn đề này ra cơ quan tài phán
quốc tế hoàn toàn phù hợp với các bên liên quan, trong đó có Việt Nam.
Lời kêu gọi cùng tham gia kiện
với Philippines hoặc kiện độc lập, tôi cho rằng nó hoàn toàn xuất phát từ thiện
chí và thích hợp với chúng ta, kể cả về mặt thủ tục lẫn thời cơ, thời điểm nên rất
đáng hoan nghênh, trân trọng và hết sức lưu tâm. Chúng ta nên khởi động các
tiến trình tố tụng pháp lý chứng minh rằng đường lưỡi bò Trung Quốc tuyên bố ở
Biển Đông là bất hợp pháp, phi lý.
- PV: Tuy nhiên, một số quan
điểm tỏ ra lo ngại rằng nếu chúng ta khởi kiện Trung Quốc cùng Philippines hay
như Philippines đã làm có thể tạo cớ cho Trung Quốc tiếp tục leo thang, làm
phức tạp thêm tình hình. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
- Ts Trần Công Trục: Cá nhân tôi cũng như không ít học giả, các
nhà quan sát thấy rằng, dù chúng ta và các bên liên quan khác (Malaysia,
Brunei) có tạm thời không/chưa khởi kiện Trung Quốc vì thiện chí thì họ vẫn
không ngừng các thủ đoạn leo thang trên thực địa, gây căng thẳng ở Biển Đông
hòng chiếm quyền kiểm soát trên thực tế. Càng để lâu, họ càng có lợi.
Thậm chí dù cuối cùng họ chấp
nhận ngồi vào bàn đàm phán, thì Trung Quốc lúc đó cũng đã chiếm thế thượng
phong khi một thời gian dài họ hoạt động bất hợp pháp trên các vùng biển của
chúng ta mà chúng ta không có các biện pháp bác bỏ được quốc tế thừa nhận, đó
là khởi kiện.
Chính quyền tỉnh Hải Nam ban
hành cái gọi là quy định nghề cá, tàu tuần tra Trung Quốc lần đầu tiên bắn vòi
rồng xua đuổi ngư dân Philippines ở Scarborough hay Bắc Kinh cứ úp mở về khả
năng đơn phương áp đặt khu nhận diện phòng không ở Biển Đông là những bằng
chứng nhãn tiền.
Vì vậy, không có nghĩa là chúng
ta ngồi chờ thì Trung Quốc sẽ thiện chí xuống nước, ngược lại, nếu kéo dài tình
trạng hiện này sẽ càng có lợi cho Trung Quốc mà bất lợi cho các bên liên quan,
trong đó có Việt Nam.
Mặt khác, tôi cũng nhiều lần
nhấn mạnh, việc các thành viên UNCLOS nhiều lần đàm phán với nhau không xong
thì đưa ra cơ quan tài phán quốc tế có thẩm quyền hoàn toàn không có gì ảnh
hưởng đến quan hệ chính trị, ngoại giao.
Trung Quốc là thành viên thường
trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, là thành viên phê chuẩn UNCLOS, họ phải có
trách nhiệm tuân thủ quy định của UNCLOS mà đầu tiên là áp dụng và giải thích
đúng quy định.
Họ làm không đúng, xâm phạm
quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, các bên liên quan đã nhiều lần tổ chức
đàm phán giải quyết nhưng không xong thì phải đưa ra cơ quan tài phán. Chỉ có
đưa ra trọng tài phân xử chúng ta mới đảm bảo được tính khách quan cũng như giữ
được nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
Nếu chúng ta cứ ngồi chờ và hy
vọng sự thay đổi, nhân nhượng của Trung Quốc thì tôi e sẽ không thể giải quyết
được vấn đề vì mục tiêu của họ vẫn không thay đổi. Nếu không giải quyết được
vấn đề này, thì các hoạt động ngoại giao, đàm phán sẽ rơi vào bế tắc.
Thậm chí ngay cả COC cũng sẽ
không thể đạt được nếu Trung Quốc tiếp tục né tránh, họ không muốn đàm phán mà
chỉ tham vấn. Ngày nào Trung Quốc vẫn kiên quyết giữ yêu sách đường lưỡi bò,
chắc chắn sẽ không bao giờ có COC, bởi yêu sách của họ vi phạm nghiêm trọng
UNCLOS, vi phạm nghiêm trọng quyền và lợi ích của các quốc gia ven Biển Đông,
thì mọi câu chuyện sẽ đi vào ngõ cụt.
Những lời kêu gọi tham vấn COC
hiện nay của Trung Quốc chỉ là thủ đoạn ngoại giao để đánh lạc hướng chú ý của
dư luận, câu giờ cho những hoạt động leo thang của Trung Quốc trên thực địa,
vấn đề sẽ không thể giải quyết.
Mặt khác, cũng cần phải nói rõ
rằng lo ngại Trung Quốc gây chiến tranh hay xung đột quân sự ở Biển Đông rất ít
khả năng xảy ra. Nhưng thâm hiểm hơn là việc Trung Quốc sẽ tiếp tục lợi dụng
các thủ đoạn phi quân sự từ kinh tế – chính trị – ngoại giao cho đến pháp lý
như cấm đánh bắt cá, ra các quy định, luật lệ áp đặt hoạt động hàng hải – hàng
không ở Biển Đông, dùng lực lượng bán quân sự xua đuổi, quấy rối, mời thầu dầu
khí, thăm dò khai thác, áp đặt ADIZ, …để khẳng định yêu sách của họ.
Như vậy, thực tế là lợi ích của
các bên đang mất đi, chỉ Trung Quốc được lợi. Bắc Kinh đang tính toán nước đi
này. Tôi cho rằng thời gian tới Trung Quốc sẽ còn làm nhiều hoạt động tương tự
như vậy nhằm chiếm quyền kiểm soát thực địa, xâm phạm quyền hợp pháp của các
quốc gia, cản trở hoạt động thông thương của các nước được tự do đi qua Biển
Đông lâu nay.
Rõ ràng chúng ta có đủ hồ sơ và
lập luận cần thiết để khởi kiện. Không riêng Việt Nam, còn có cộng đồng quốc
tế, khu vực, cơ quan tài phán. Đặc biệt, trong lúc các bên đang khởi động tiến
trình pháp lý về vấn đề Biển Đông nếu Trung Quốc có hành động leo thang, có
nghĩa là họ bất chấp luật pháp, bất chấp dư luận quốc tế.
Điều đó sẽ là yếu tố hết sức
quan trọng để kêu gọi cộng đồng quốc tế ngăn chặn các hành động phi pháp của
Trung Quốc, bảo vệ hòa bình, ổn định trong khu vực và luật pháp quốc tế. Tôi
nghĩ điều này chỉ có lợi.
Cho rằng không kiện Trung Quốc
thì họ sẽ xuống nước ở Biển Đông là không có cơ sở thực tế và hết sức nguy
hiểm. Kiện trong lúc này là thích hợp, đúng lúc, cần thiết và có tác dụng mạnh
mẽ trong việc ngăn cản các hoạt động leo thang Trung Quốc dự định sẽ làm ở Biển
Đông.
Kiện là thái độ hết sức sòng
phẳng để dư luận hiểu rõ quan điểm, thái độ của mình, tỏ rõ sự cầu thị,
thượng tôn pháp luật và mới tập hợp được sức mạnh và sự ủng hộ trong cũng như
ngoài nước trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển
Đông. Ngược lại, chúng ta càng để lâu sẽ càng bất lợi.
- Pv: Xin chân thành cảm ơn
Tiến sĩ!
–
Xem lại:
No comments:
Post a Comment