21-2-2013
Tây Nguyên là vùng đất lớn còn lại
duy nhất của Việt Nam mà tôi chưa tới cho đến Tết Quí Tỵ này, không tính những
chuyến lên Đà Lạt trước đó mà tôi không coi là lên Tây Nguyên. Vì lý do đó, tôi
luôn cảm thấy mình có lỗi với Tây Nguyên, nhất là khi tôi nghĩ mình yêu Tây
Nguyên, như yêu một phần của đất nước mình vậy.
Cảm nhận đầu tiên của tôi là Tây
Nguyên là vùng đất trù phú, một cao nguyên bằng phẳng hơn tôi nghĩ rất nhiều,
xanh rì giữa mùa khô dù dưới màu xanh đó là đất đỏ và lớp bụi đỏ phủ ít nhiều
khắp nơi chỉ thấy được khi bạn tới gần...
Sự trù phú đó ở thành phố Buôn Mê
Thuột, thị xã Buôn Hồ hay thị trấn huyện lỵ Krông Năng và các xã nới tôi đến,
còn được thể hiện hoành tráng qua các công trình xây dựng công cộng của chính
quyền, đường xá ở trung tâm, và nhà ở... Tôi muốn nghĩ và viết đó là “nhà dân”
nhưng còn không chắc lắm nên đã khảo sát lại. Đa số là... nhà quan, và nhà giàu
các kiểu liên quan mật thiết với các quan, còn nhà dân với nghĩa đại đa số thì
khác, vẫn đói nghèo...
Trong dịp Tết này, sự trù phú còn
được thể hiện qua... trang trí. Vâng, nghe nói chính quyền duyệt chi cho mỗi
huyện lỵ, thị xã, thành phố trong cả nước từ 5-10 tỷ đến hàng trăm tỷ đồng chỉ
để... bắn pháo hoa Tàu, trang trí đường phố cho “dân ăn Tết”! Tây Nguyên cũng
không ngoại lệ. Một thị trấn cao nguyên cũng có rất nhiều đèn sáng nhấp nháy
muôn màu (của Tàu) sáng trưng, cây cối “ăn tết” được quấn lụa, quét sơn như ở
đường Nguyễn Huệ Sài Gòn, có thị trấn chơi đài phun nước với nhạc màu như
Sentosa của Singapore, chỉ khác là không có bóng người... Dù không phải trả
tiền điện nhưng tôi cứ xót xa... cho dân (phải trả nó).
Đúng là trù phú kiểu cộng sản, vì
nhất thiết các trang trí đón tết đó, “cho dân ăn Tết” đó phải làm nổi các
“trọng tâm” là các khẩu hiệu đỏ kiểu “Mừng Đảng, mừng Xuân”. Vâng, trên
Tây Nguyên hôm nay vẫn Đảng đang đè Xuân. Xuân cao nguyên tươi tắn lâu nên Đảng
còn đè Xuân chán.
Nhưng bất ngờ lớn nhất của tôi là
về con người “Tây Nguyên”. Ở Tây Nguyên mấy ngày, đi qua nhiều nơi, vào thăm
nhiều chỗ, tôi không thấy bóng dáng và không gặp người Tây Nguyên đích thực
nào! Ý tôi là tôi không gặp, không thấy bóng dáng dấu vết, không nghe được
giọng nói của một người dân tộc nào - những người chủ Tây Nguyên đích thực từ
hàng nghìn năm qua, những dân tộc Việt trên đất Việt này mấy trăm năm rồi.
Tôi chỉ thấy, nhận ra và gặp những
người có gương mặt và giọng nói từ miền Bắc, miền Trung Duyên hải và Nam bộ,
còn người dân tộc trên Tây Nguyên đã biến mất không dấu vết trong mắt tôi –
người lên Tây Nguyên lần đầu. Tôi không tin được là mình đang ở trên Tây
Nguyên! Những công trình đồ sộ giả nhà Rông bằng bê tông ở Buôn Mê Thuột không
cho tôi cảm nhận Tây Nguyên chút nào, dù Tây Nguyên trong ký ức tôi chỉ là qua
sách vở, bắt đầu từ “Đất nước đứng lên” và anh hùng Núp của Nguyên Ngọc đến mọi
thứ khác mà người khắp vùng nói viết kể về Tây Nguyên... đều đã biến mất! Phải
chăng con cháu anh hùng Núp đã ra quốc lộ làm những “anh hùng Núp” hết cả rồi?!
Thật chua chát.
Mục đích chính của chuyến lên Tây
Nguyên của tôi đã hoàn thành, thậm chí có thể nói là thành công, nhưng mục đich
thứ hai: lên Tây Nguyên để cảm nhận Tây Nguyên yêu quí lần đầu, thì không
thành. Và tôi có cảm giác mình đã mất Tây Nguyên, không bao giờ được cảm nhận Tây
Nguyên như nó vốn là nữa. Tây Nguyên có người Tây Nguyên làm chủ đã biến mất
rồi. Cái tôi thấy và cảm nhận là Buôn Mê Thuột, Buôn Hồ, Krông Năng,... giống
hệt như các địa phương khác của Việt Nam hôm nay ở khắp Bắc Trung Nam, từ trong
ra ngoài, từ con người đến quan cảnh, đến văn hóa...
Sau chuyến đi tôi cứ nghĩ miên man
mãi về điều đó. Tôi có cảm nhận phiến diện không? Sao thế nhỉ, tại sao Tây
Nguyên lại biến mất hoàn toàn thế được nhỉ? Đã có việc diệt chủng và đồng hóa
các dân tộc Tây Nguyên thành dân tộc Kinh chăng? Không thể, người Kinh không
thể đồng hóa (hòa đồng văn hóa) các dân tộc khác nhanh thế được, phải mất vài
trăm năm, hàng nghìn năm! Chỉ có thể làm một dân tộc biến mất nhanh như thế qua
tiêu diệt và/hoặc cướp đoạt đồng loạt như cha ông ta đã làm trong hàng nghín
năm mở cõi về phía Nam với nhiều dân tộc văn minh lớn như Chàm, Chăm... nay đã
thành các dân tộc Việt?
Nhưng các dân tộc Tây Nguyên đã là
các dân tộc Việt mấy trăm năm nay rồi? Thế mà, thực tế sau vẻn vẹn mấy chục năm
“giải phóng”, trên Tây Nguyên tôi chỉ thấy người Kinh, và màu cờ đỏ. Vẫn biết
là tôi đi chưa đủ, nhìn chưa hết, nhưng cảm nhận không biết đánh lừa.
Chả lẽ cuộc hành trình Nam tiến
nhiều thế kỷ của dân tộc đã kết thúc từ lâu ở mũi Cà Mau, nay Đông tiến ra Biển
Đông thì không dám vì đã ai đó/bọn nào đó dâng tặng Bắc Kinh để được làm vua
nước Nam “mãi mãi”, giờ “ai đó” đã quay sang làm Tây tiến đến... Tây Nguyên, và
quét sạch... các dân tộc Tây Nguyên?
Hơn bốn mươi, năm mươi năm trước,
khi người Pháp thống kê để lại và tôi được học, dân tộc Việt có/gồm 64
sắc/chủng tộc cùng chung sống. Hôm nay, các con tôi được dậy dân tộc Việt chỉ
gồm 53 dân tộc anh em. Tôi cứ thắc mắc chuyện gì đã xảy ra với 11 dân tộc nhỏ
bé đã biến mất trong khi họ được chính quyền này “ưu tiên bảo vệ và giúp phát
triển”? Tôi luôn cảm thấy mình hèn kém và có lỗi vì không trả lời được câu hỏi
này cho mình và cho thế hệ sau.
Với cái đà “bảo vệ và phát triển
các dân tộc thiểu số” vô song này của chính quyền hiện nay, các cháu tôi sẽ chỉ
còn được nghe đến bao nhiêu dân tộc Việt thiểu số nữa trong vài năm tới? Chắc
chắn không phải 53. Và tại sao? Tôi thấy mình có tội vì không dám trả lời câu
hỏi này.
Người Việt mình đâu có văn hóa đổi
con để ăn thịt con mình khi nghèo đói như người Tàu, mà nay sao lại làm biến
mất các dân tộc Tây Nguyên như thế, có khác nào học theo người phương Bắc ăn
thịt con mình – những dân tộc thiểu số quí giá của mình? Và nhất là điều đó đã
diễn ra không phải vì lý do nghèo đói, khó khăn, chiến tranh.
Vậy lý do thực sự của thực trạng
người Tây Nguyên đã hầu như biến mất trên Tây Nguyên hôm nay là gì? Phải là một
nỗi sợ khủng khiếp mới dẫn đến việc cha mẹ ăn thịt con mình như người Tàu đang
làm với các dân tộc chống lại họ trên cao nguyên Nội Mông, Tây Tạng hay với
chính con em họ trên quảng trường Thiên An môn.
Nhưng đây là người Việt trên Tây
Nguyên và các dân tộc Tây Nguyên, các dân tộc Việt...
Với tôi, hình ảnh Tây Nguyên đã
không còn. Tây Nguyên của tôi đã biến mất rồi! Tôi đã lên Tây Nguyên muộn quá
mất rồi!
Nhưng ngay cả bác Nguyên Ngọc hôm
nay lên Tây Nguyên liệu có tìm thấy Tây Nguyên?
Từ tây Nguyên về, tôi xin và mang
theo một loại hoa lạ đẹp, hỏi người cho cũng không biết hoa gì. Tôi nâng niu
ươm nó để trồng trong vườn nhà. Không biết nó có chịu được khí hậu nóng của Sài
Gòn và ra hoa Tây Nguyên cho tôi không? Bất kể thế nào tôi cũng đã rất yêu quí
nó rồi, kể cả nó sẽ “nỡ lòng” không ra hoa được, vì nó là cây lá Tây Nguyên.
Với tôi nó là Tây Nguyên thật, nó
là hiện thân của trời đất Cao Nguyên, cái phần không thể bị mất đi, hay đánh
tráo.
No comments:
Post a Comment