Thứ Ba, ngày 02 tháng 9 năm 2014
Hiếm
thấy một thời đại nào mà y giới bị khinh như ngày hôm nay. Những gì xảy ra ở
bệnh viện Năm Căn có lẽ là một sự tức nước vỡ bờ. Có đồng nghiệp nói đó là một
nền “y khoa đổ vỡ”, nhưng tôi cho rằng đó một nền y học bị chính trị hóa. Vâng,
chính vì y học bị chính trị hóa nên mới thảm hại như hiện nay.
Cái
quá trình chính trị hóa y học ở ta xảy ra một cách toàn diện. Nó bắt đầu ngay
từ khâu tuyển sinh, đến khâu học tập và kéo dài đến khi ra trường và hành nghề.
BS Đỗ Hồng Ngọc trong một bài nói chuyện ở Long Hải gần đây kêu gọi (ai?) phải
quan tâm đến “đầu vào”, “hộp đen” và “đầu ra”. Nhưng tôi e rằng ông không nói
hết hay tránh né không nói đến sự chính trị hóa trong 3 khâu ông nói đến. Tôi
nghĩ rằng những hiện tượng tiêu cực trong ngành y chúng ta đang chứng kiến ngày
nay chính là hậu quả của quá trình chính trị hóa y học. Nói như nhà thơ Đỗ Trung
Quân:
Chúng ta đang gặt
một mùa bội thu sự vô cảm
Vì chúng ta gieo nó
Chúng ta phó mặc cho
định mệnh vì chúng ta không tin gì cả.
Chúng ta quen nói
dối
Chính
trị hóa được gieo mầm ngay từ khi tuyển sinh. Chúng ta chưa quên chính sách
hồng hơn chuyên sau 1975. Hồng là đỏ, là cách mạng. Chuyên là chuyên môn. Hồng
hơn chuyên là có nhân thân cách mạng tốt hơn có tài chuyên môn. Chính sách hồng
hơn chuyên thực chất là một sản phẩm của chủ nghĩa lý lịch. Chủ nghĩa lý lịch
hoàn toàn nhất quán với chính sách chính trị thống lãnh giáo dục.
Chúng
ta còn nhớ sau 1975, lý lịch sinh viên học sinh được chia thành 14 bậc. Con cái
của “ngụy” ở bậc thứ 13 hay 14. Ở bậc này cũng đồng nghĩa với không được vào
học y khoa dù có điểm cao. Bao nhiêu nhân tài chỉ vì cái tội con cháu của ngụy
bị đẩy ra ngoài. Thay vào đó, con cháu cách mạng dù điểm thấp vẫn được vào học
y khoa. Điểm 2, 3 cũng được vào trường y. Đã có người sửa điểm thành 25, 30.
Một xã hội xem thường tài năng thì làm sao khá được. Hậu quả là chúng ta có vài
thế hệ bác sĩ tồi và giáo sư “dỏm” như ngày nay.
Sẽ
là rất sai lầm nếu nghĩ rằng chủ nghĩa lý lịch đã chấm dứt. Cái “đầu vào” mà BS
Đỗ Hồng Ngọc không muốn hay không dám nói đến là gì? Tôi xin nói thay ông, đó
là những “cử tuyển”, “chuyên tu”, “bồi dưỡng”. Đó là những mã ngữ mà nhiều
người khó có thể hiểu nổi. Nói thẳng ra, mỗi năm người ta đưa ra một danh sách
“sinh viên”được cử đi học y khoa, trường đại học không thể từ chối. Không thể
từ chối vì đó là lệnh. Chưa nói đến chuyên tu. Dân gian có câu nhạo báng “dốt
như chuyên tu, ngu như tại chức”, nhưng trớ trêu thay, chuyên tu và tại chức có
quyền hơn chính quy. Có quyền là vì họ là người của Đảng. Đảng tin họ. Có mấy
ai biết rằng chính những bác sĩ chuyên tu là những người đang nắm quyền sinh
sát ngành y. Hãy nhìn quanh xem, giám đốc các sở y tế là ai, nếu không là
chuyên tu. Họ nắm quyền từ cấp trung ương đến địa phương.
Quá
trình chính trị hóa tiếp tục trong trường y. Sinh viên y ngày nay phải học
những môn học xa lạ với y khoa. Chủ nghĩa Mác Lê. Tư tưởng Hồ Chí Minh, dù ông
chưa bao giờ tự nhận rằng mình có tư tưởng. Lịch sử Đảng CSVN. Tôi không rõ có
trường y nào trên thế giới dành một thời lượng 20% để dạy những môn học như
trên. Dĩ nhiên là ngoại trừ Trung Quốc, cái nước mà giới lãnh đạo chúng ta răm
rắp làm theo cứ như là một học trò bé nhỏ trung thành. Dù ai cũng có thể thấy
những môn học đó chẳng liên quan gì đến nghề y, nhưng nó vẫn được giảng dạy như
là những môn học bắt buộc. Biết được chủ nghĩa Mác Lê, hay tư tưởng Hồ Chí
Minh, hay lịch sử Đảng có làm cho người bác sĩ có tay nghề cao trong việc điều
trị bệnh? Chắc chắn không. Vậy thì đừng hỏi tại sao kiến thức chuyên môn của
bác sĩ ngày nay quá thấp.
Chủ
nghĩa Mác Lê dựa vào đấu tranh giai cấp. Do đó, cái giá của sự ưu tiên cho học
chính trị là sự suy đồi đạo đức y khoa. Một sinh viên mới vào trường y đã được
nhồi nhét những thông tin vế đấu tranh giai cấp, về kẻ thù, về phản động … thì
đừng trách sao đầu óc của họ được uốn nắn để trở thành những kẻ chỉ biết đến
Đảng và đấu tranh, chứ chẳng quan tâm đến bệnh nhân. Vậy thì đừng hỏi tại sao
bác sĩ mới ra trường non choẹt nhưng đã bắt đầu hoạnh họe bệnh nhân và tự xem
mình là ông quan, ăn trên ngồi chốc. Thử hỏi có bác sĩ chân chính nào vô tâm
đến nỗi để cho thân nhân quỳ lạy mà vẫn vô tư bỏ đi ngủ và để cho bệnh nhân
phải chết? Đó là kẻ sát nhân, chứ đâu phải “bác sĩ”. Cũng đừng trách tại sao
sinh viên mới học 1,2 năm trong trường y đã bi bô khoe khám chỗ kín của phụ nữ.
Khoe ngay trên mặt báo. Họ còn dùng chữ “chị em”. Thật chưa bao giờ đất nước
này có những sinh viên y khoa mất dạy như thế. Tôi khẳng định dùng chữ mất dạy
hoàn toàn chính xác trong tình huống vừa nói trên. Nhớ ngày xưa khi theo thầy
vào phòng mổ, một đứa bạn nay là một nhà phẫu thuật tài ba ở Mỹ lỡ lời thốt lên
một câu khiếm nhã về cái chân của bệnh nhân, sau đó bị thầy tán cho một bạt tay
nhớ đời và cả đám lãnh đủ một bài giảng moral. Vậy mà bây giờ có những sinh
viên y khoa không ý thức được thiên chức của nghề y và sự tin tưởng của xã hội
để lên báo chí thốt lên những câu chữ chỉ có thể mô tả là mất dạy. Những sinh
viên này không nên hành nghề thầy thuốc vì bộ não của họ đã bị đầu độc bởi
những vi khuẩn hạ tiện.
Thật
khó nói có nơi nào trên thế giới mà người ta lẫn lộn giữa cán bộ y tế và bác
sĩ. BS Đỗ Hồng Ngọc nói đến Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch khẳng định mục tiêu
đào tạo “Bác sĩ tổng quát hướng về cộng đồng”. Nếu mục tiêu là hướng về sức
khỏe cộng đồng thì tại sao trường có tên là “Đại học Y khoa”? Tại sao không gọi
là Trường cao đẳng y tế cộng đồng cho phù hợp hơn? Thật ra, tiền thân của
trường là Trung tâm đào tạo và bồi dưỡng cán bộ y tế thành phố, một cái tên rất
thích hợp. Khó định nghĩa khái niệm bác sĩ tổng quát hướng về cộng đồng vì
chẳng ai định nghĩa đó là bác sĩ loại gì. Đối tượng của nghề y là người bệnh — con
người và bệnh. Đối tượng của cán bộ y tế là cộng đồng, sức khỏe cộng đồng. Bác
sĩ có thể là cán bộ y tế, nhưng cán bộ y tế không thể là bác sĩ. Lầm lẫn giữa y
khoa và y tế dẫn đến sai lầm trong triết lý đào tạo. Trong thực tế, ai cũng
biết trung tâm từng là cái nôi dành cho con em của quan chức, cán bộ. Mang
tiếng là phục vụ cộng đồng, nhưng trong thực tế họ đều quanh quẩn trong các
bệnh viện. Hậu quả là chúng ta có 15 thế hệ nửa thầy (bác sĩ) nửa thợ (cán bộ y
tế). Khó tưởng tượng có nơi nào có hệ thống đào tạo quái gở như thế.
Quá
trình chính trị hóa nghề y còn diễn ra sau khi sinh viên tốt nghiệp trường y.
Cũng như bất cứ cơ quan công nào, bệnh viện cũng có chi bộ của Đảng. Chi bộ
đảng dĩ nhiên chỉ dành cho Đảng viên. Chi bộ có bác sĩ nhưng cũng có những
người ngoài y giới, như tài xế lái xe. Những người ngoài y giới cũng có tiếng
nói như bác sĩ khi họ ngồi trong chi bộ. Người có quyền nhất trong bệnh viện
không hẳn là giám đốc mà là bí thư chi bộ. Bí thư chi bộ trên danh nghĩa là chính
trị viên, nhưng lại can thiệp vào những vấn đề chuyên môn liên quan đến y khoa!
Tiếng nói chuyên môn không có giá trị bằng tiếng nói của Đảng. Thật trớ trêu.
Thật quái đản. Một nền y khoa bị chính trị hóa.
Y
khoa không phân biệt thù hay bạn. Người thầy thuốc chân chính không phân biệt
bệnh nhân mình là phía bên kia hay bên này, không phân biệt người đó theo đạo
gì, hay theo chủ nghĩa gì, không phân biệt thành phần xã hội. Tất cả đều được
đối xử như nhau. Nhưng rất tiếc cái lý tưởng cao cả và phổ quát đó đã bị chính
trị vứt bỏ một cách không thương tiếc. Chính vì thế mà ngày nay chúng ta có
những khu đặc trị dành cho cán bộ cao cấp, biệt lập với khu dành cho thường
dân. Đó không phải là ăn trên ngồi chốc thì là gì? Đó có phải là lý tưởng cách
mạng? Nhưng sự phân biệt này đâu chỉ xảy ra mới đây. Nó còn tàn nhẫn hơn ngay
từ ngày 30/4/1975. Hãy nhớ rằng ngày 30 tháng Tư năm 1975 bệnh nhân trong Quân
y viện Cộng Hoà bị đuổi ra khỏi viện. Anh mù cõng anh què. Anh đổ ruột vịn vai
anh cụt tay. Đó là thời điểm người Sài Gòn biết được y đức của nền y học mới.
Đó là loại y đức bị chính trị hóa.
Hậu
quả của quá trình chính trị hóa từ khâu tuyển sinh, giảng dạy và tốt nghiệp là
nhiều thế hệ bác sĩ có trình độ chuyên môn thấp. Mấy năm trước tôi đọc thấy ở
Mỹ mỗi năm có hàng trăm ngàn bệnh nhân chết do sai sót trong y khoa. Một nền y
học tuyệt vời và nhân bản như Mỹ mà còn như thế thì ở nước ta câu hỏi là đã có
bao nhiêu người chết vì sự phân biệt trong điều trị? Những gì xảy ra ở bệnh
viện Năm Căn và hàng ngày trên khắp nước chỉ là những “thành quả” đã được gieo
giống từ rất lâu. Hậu quả cũng là hàng ngàn giáo sư dỏm, tiến sĩ dỏm, dỏm đến
độ người dân khinh.
Chính
trị hóa y khoa đã xảy ra rất lâu chứ không phải mới đây. Nó còn được luật hóa.
Điều 41 trong Hiến pháp ghi: “Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình và
xã hội cùng với nhà trường có trách nhiệm giáo dục thanh niên, thiếu niên và
nhi đồng”. Điều 37 ghi: “Chủ nghĩa Mác-Lênin là hệ tư tưởng chỉ đạo sự
phát triển của xã hội Việt Nam. Nhà nước tuyên truyền, giáo dục sâu rộng chủ
nghĩa Mác-Lênin, đường lối chính sách của đảng Cộng Sản Việt Nam […]
chống các tư tưởng phong kiến, tư sản và ảnh hưởng của văn hóa đế quốc,
thực dân; phê phán tư tưởng tiểu tư sản; xây dựng nếp sống xã hội chủ nghĩa,
xóa bỏ nếp sống lạc hậu, bài trừ mê tín, dị đoan”. Như thế, việc chính trị hóa
y khoa không có gì đáng ngạc nhiên vì nó nằm trong chính sách của Đảng được
hiến pháp quy định. Do đó, nếu muốn làm cho nền y khoa của chúng ta tốt hơn thì
hãy thay đổi từ cái gốc, chứ không nên kêu gọi chung chung về y đức. Y đức chỉ
là một sản phẩm của cái triết lý giáo dục bị chính trị hóa. Nguyên nhân chính
dẫn đến nền y khoa nước ta bị suy thoái nằm ngay trên những dòng chữ tôi trích
trên đây.
BSN
No comments:
Post a Comment