Thụy My - RFI
Đăng ngày 05-10-2015
Mười
hai quốc gia Thái Bình Dương hôm nay 05/10/2015 tại Atlanta, Hoa Kỳ đã đạt được
thỏa thuận về Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) ấn
định các quy định cho « tự do mậu dịch thế kỷ 21 » sau bảy năm
thương lượng ráo riết, có lúc tưởng chừng đã đổ vỡ. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh vai
trò của TPP tại khu vực sinh động châu Á- Thái Bình Dương.
Tổng
thống Barack Obama ngay lập tức hoan nghênh việc đàm phán thành công
hiệp định lịch sử, được ông coi là một trong những ưu tiên trong nhiệm kỳ. Với
TPP, khu vực tự do mậu dịch lớn nhất thế giới được thành lập và có thể coi là
hình mẫu cho cuộc thương thảo hiện nay giữa Hoa Kỳ và Liên hiệp Châu Âu.
Đại
diện thương mại Mỹ (USTR), ông Michael Froman trong cuộc
họp báo ở Atlanta bên cạnh 11 nhà thương thuyết khác đã tuyên bố: «
Chúng tôi đã kết thúc thành công cuộc đàm phán. Thông điệp gởi đến tất cả các
nước là mười hai quốc gia chúng tôi vui mừng đã đạt đến một thỏa thuận (…) và sẵn
sàng chia sẻ kết quả thương thảo, mở rộng các lợi ích của TPP ».
Cuộc thương lượng bắt đầu từ năm 2008 cuối cùng đã về
đích sau kỳ họp kéo dài hơn năm ngày tại Atlanta. TPP là hiệp định tự do mậu dịch
liên kết 12 nước Úc, Brunei, Canada, Chilê, Nhật Bản, Malaysia, Mêhicô, New
Zealand, Pêru, Singapore, Hoa Kỳ và Việt Nam, chiếm 40% nền kinh tế thế giới,
nhưng Trung Quốc không được tham gia. Hoa Kỳ muốn buộc Trung Quốc phải chấp nhận
các tiêu chuẩn của TPP, còn các nước khác như Hàn Quốc có thể thương lượng để
gia nhập sau này.
Mô
hình cho TTIP tương lai ?
Ủy
viên châu Âu phụ trách thương mại Cecilia Malmström chúc mừng thành công của đàm phán TPP. Thương lượng về Hiệp định Tự do Mậu
dịch xuyên Đại Tây Dương (TTIP, hay TAFTA theo tiếng Pháp) bắt đầu từ năm 2013
hiện vẫn đang dậm chân tại chỗ do tâm lý nghi ngại ở một số nước, nhất là Đức
và Pháp.
Chính quyền Obama trước đó cũng đã rất cực nhọc để đạt
được TPA (Trade Promotion Authority), tức quyền đàm phán nhanh để chính phủ rộng
tay thương thuyết với các đối tác, sau đó Quốc hội chỉ có thể thông qua hoặc
bác bỏ toàn bộ. Nhà Trắng phải đối đầu với những người chống đối ngay trong đảng
Dân chủ của ông Barack Obama.
Tổng thống Hoa Kỳ khi hoan nghênh đàm phán thành
công đã nhấn mạnh hiệp định TPP phản ánh « những giá trị Mỹ ». Ông
nói : « Chúng ta có thể giúp đỡ các công ty Mỹ bán được nhiều sản phẩm
và dịch vụ hơn trên khắp thế giới (…) Quan niệm của tôi về trao đổi thương mại
luôn dựa theo một nguyên tắc : bảo đảm rằng các doanh nghiệp và người lao động
Mỹ có thể chiến đấu bằng các vũ khí tương đương (với các nhà cạnh tranh nước
ngoài). Khi trên 95% khách hàng tiềm năng sống ở bên ngoài biên giới, chúng ta
không thể để cho các nước như Trung Quốc áp đặt những quy định cho nền kinh tế
toàn cầu ».
Tổng thống Obama nói thêm : « Chính nhờ hiệp
định kết thúc tại Atlanta hôm nay, trên 18.000 sắc thuế mà các nước khác đánh
vào sản phẩm Mỹ bị hủy bỏ (…). Hiệp định TPP sẽ củng cố quan hệ chiến lược với
các đối tác của Hoa Kỳ tại một khu vực sống còn cho thế kỷ 21 ».
Các điểm vướng mắc chính trong vòng đàm phán cuối là
thời hạn dành cho quyền sở hữu trí tuệ các dược phẩm sinh học, sản phẩm sữa của
Úc và New Zealand xuất qua Canada, phụ tùng xe hơi Nhật xuất sang Bắc Mỹ.
Cửa
ải Quốc hội Mỹ
Hiệp định sẽ phải được cả 12 quốc gia thành viên ký
kết và phê chuẩn, một điều có thể không dễ dàng đối với một số nước.
Tổng thống Mỹ chỉ có thể ký hiệp định 90 ngày sau
khi chính thức thông báo ý định cho Quốc hội. Sau đó chính quyền phải trao cho
các dân biểu, nghị sĩ các báo cáo và dự thảo luật phù hợp với luật pháp của Mỹ,
sau đó Quốc hội mới bỏ phiếu.
Cuộc tranh luận tại Quốc hội Hoa Kỳ để phê chuẩn hiệp
định TPP sẽ diễn ra vào ngay thời kỳ cao điểm vận động tranh cử Tổng thống Mỹ.
Một trong số các ứng cử viên Dân chủ là Bernie Sanders ngay sau khi đàm phán kết
thúc đã tố cáo hiệp định là « tai hại », cho rằng « Wall
Street và các tập đoàn lớn đã lại chiến thắng ». Dân biểu Dân chủ
Louise Slaughter cảnh báo sẽ phối hợp với các nghị viên Canada và Úc để ngăn trở
TPP. Về phía thượng nghị sĩ Cộng hòa Orrin Hatch nhận định, các chi tiết đầu
tiên về TPP cho thấy hiệp định « hoàn toàn chưa đầy đủ ».
Thủ
tướng bảo thủ Canada Stephen Harper cũng phải đối mặt
với kỳ bầu cử Quốc hội trong gần hai tuần tới, chịu áp lực nặng nề của nông dân
trong nước về sản phẩm sữa. Ông khẳng định TPP « là nhân tố chủ chốt
trong chính sách quản lý và giúp tăng trưởng » nền kinh tế Canada, hiện
đang có nguy cơ suy thoái.
«
Hiệp định của thế kỷ 21 »
TPP giúp mở cửa những thị trường lớn cho các sản phẩm
nông nghiệp, trong đó Nhật Bản vốn lâu nay cứng rắn đã có những nhượng bộ đáng
kể. Phía Hoa Kỳ chấp nhận giảm thuế hải quan phụ tùng xe hơi cho một số nước
không tham gia TPP như Thái Lan, Trung Quốc.
Hiệp định thiết lập những cơ chế để giải quyết tranh
chấp giữa các nhà đầu tư ngoại quốc với các chính phủ, tránh dành ưu đãi cho
doanh nghiệp nhà nước khi ký hợp đồng. TPP cũng đòi hỏi các nước như Việt Nam,
Mêhicô và Malaysia cải thiện các điều kiện lao động cho công nhân.
Riêng với Việt Nam, đây là cơ hội cho hàng xuất khẩu,
tuy còn phải khắc phục nhiều khó khăn để đáp ứng các yêu cầu, như nguyên liệu
cho ngành dệt may chẳng hạn. Đặc biệt vấn đề làm chính quyền Việt Nam ngần ngại
nhất là công đoàn độc lập, gần đây
cũng đã được vượt qua khi Hà Nội « chấp nhận quy chiếu theo chuẩn của Tổ
chức Lao động Quốc tế (ILO) »mà Việt Nam là thành viên.
*
Thụy My - RFI
Đăng ngày 05-10-2015
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20151005-washington-xac-nhan-da-ky-duoc-tpp-sau-cuoc-dam-phan-gay-go
Cuộc
thương lượng đầy chông gai giữa 12 quốc gia về Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến
lược xuyên Thái Bình Dương (TTP) được kéo dài nhiều lần sang đến hôm nay
05/10/2015, đã đạt được thỏa thuận.
Thông tin trên do một viên chức Mỹ loan báo, đã được
Thủ tướng Nhật Shinzo Abe xác nhận trên kênh truyền hình NHK. Cuộc thương lượng
bắt đầu từ năm 2008 như vậy đã đạt được kết quả, sau đợt đàm phán kéo dài trên
năm ngày qua tại Atlanta, tiểu bang Georgia, Hoa Kỳ. Chỉ riêng việc họp báo
công bố kết quả cũng đã bị hoãn lại nhiều lần.
Hiệp định tự do mậu dịch này tập hợp các nước Úc,
Brunei, Canada, Chilê, Nhật Bản, Malaysia, Mêhicô, New Zealand, Pêru,
Singapore, Hoa Kỳ và Việt Nam. Mười hai quốc gia trên chiếm 40% tổng sản phẩm nội
địa toàn cầu, nhưng Trung Quốc bị gạt ra bên ngoài.
Chính quyền Mỹ của Tổng thống đảng Dân chủ
Barack Obama đã đấu tranh kịch liệt để ký cho được hiệp định TPP, sau khi vất vả
thông qua được TPA (quyền đàm phán nhanh, giao cho chính phủ toàn quyền đàm
phán, Quốc hội sau đó chỉ có thể thông qua hoặc bác bỏ trọn gói chứ không sửa đổi
được). Ông Obama đã phải thuyết phục cho được các dân biểu, nghị sĩ ngay trong
đảng Dân chủ.
Các điểm bất đồng chính trong việc thương lượng là
quyền sở hữu trí tuệ về dược phẩm sinh học, xuất khẩu sản phẩm sữa từ Úc và New
Zealand sang Canada và phụ tùng xe hơi của Nhật sang Bắc Mỹ.
No comments:
Post a Comment