Hà Tường Cát/Người Việt (tổng hợp)
Tuesday, October 27, 2015 7:14:29 PM
Thực
hiện chuyến hải hành như Ngũ Giác Ðài đã loan báo hai tuần trước, hôm Thứ Ba,
khu trục hạm USS Lassen (DDG-82) vào vùng biển Trường Sa, đi ngang đảo nhân tạo
Subi và Vành Khăn mà Trung Quốc đã bồi đắp ở khoảng cách dưới 12 hải lý.
Trung Quốc chưa có phản ứng gì khác ngoài những lời
tuyên bố phàn nàn ở cấp bộ, ngoại giao và quốc phòng, sau đó. Mặc dầu đã có những
dư luận lo lắng hành động của Hải Quân Hoa Kỳ có thể gây nên những va chạm và
đưa tới xung đột, nhưng nỗi lo ngại này là quá xa, không đúng với thực tế tình
hình của cả hai nước.
Trung Quốc đã khẳng định không có ý định quân sự hóa
Biển Ðông, những đảo nhân tạo chỉ có mục đích hòa bình, sử dụng cho các nhiệm vụ
tiếp trợ và hậu cần. Thật sự, mục tiêu tối hậu của họ khi bồi đắp các đảo nhân
tạo là lấn chiếm và xác định chủ quyền, nhưng điều này không thể công khai nói
ra và đứng về mặt công pháp quốc tế chưa có đủ giá trị để được chấp nhận.
Hoa Kỳ không có tranh chấp chủ quyền nào ở Biển Ðông
và cũng nhiều lần xác định là không đứng về phía nào trong cuộc tranh chấp phức
tạp giữa nhiều quốc gia trong vùng. Việc chiến hạm Lassen đi vào vùng biển Trường
Sa chỉ là một sự tái xác định quyền tự do hàng hải trên hải phận quốc tế. Ðây
không phải là một động thái chứng tỏ sức mạnh hay thi hành một nhiệm vụ quân sự,
và sự hiện diện nhất thời ấy không có ý nghĩa là quân sự hóa Biển Ðông.
Do đó cho rằng chiến tranh có thể xảy ra ở Biển Ðông
giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là một dự đoán hoang tưởng. Hoa Kỳ và Trung Quốc có
nhiều cạnh tranh nhưng cũng có nhiều quan hệ ràng buộc về kinh tế mà cả hai bên
đều có lợi. Bình thường, xung khắc giữa hai quốc gia không bao giờ có thể đưa tới
chiến tranh, nếu chưa có những va chạm thiệt hại nặng nề đến quyền lợi của một
nước. Hơn nữa trong thời đại toàn cầu hóa, chiến tranh giữa hai đại cường quốc
không dễ có điều kiện để xảy ra như ở các thế kỷ trước.
Các quan sát viên quốc tế nhận định rằng mặc dầu
căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết kể từ
gần nửa thế kỷ qua, nhưng đối đầu ở Biển Ðông chưa đủ là nguyên nhân đưa đến
chiến tranh, kể cả xung đột vũ trang ở quy mô nhỏ. Ðôi bên đều nhận thức được
là để duy trì ổn định ở vùng Thai Bình Dương, nơi cả hai đều có nhiều ràng buộc
và quyền lợi chung cũng như riêng, phải tránh sự đối đầu bằng mọi giá. Nhưng thực
tế khó khăn là ở chỗ, vì nhiều lý do từ nội bộ hay từ quốc ngoại, cả Washington
và Bắc Kinh đều không thể hiện thái độ sẵn sàng thỏa hiệp, mà vạch ra những
ranh giới. Chính những ranh giới ấy làm cho mọi vấn đề phức tạp nếu một phía có
những hành động tiến sát tới bên mà không chịu lui bước.
Ðô Ðốc Scott Swift, tư lệnh Hạm Ðội Thái Bình Dương
tuần trước đã nói rằng chiến hạm Hải Quân Hoa Kỳ có tiềm lực và khả năng sẵn
sàng thi hành nhiệm vụ do những nhà hoạch định chính sách ở Washington đề ra nhằm
chứng tỏ quyết tâm của Hoa Kỳ bảo vệ quyền tự do hàng hải ở Biển Ðông. Ông nhận
xét thêm là công pháp quốc tế không thừa nhận một hải đảo nhân tạo lập trên nền
đá ngầm chìm dưới mặt biển khi thủy triều lên có thể làm gia tăng quyền lãnh thổ
tại đó. Và ông nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ không đồng ý về những nỗ lực đỏi hỏi chủ
quyền như thế, dù đảo nhân tạo được xây dựng rộng lớn tới mức độ nào.
Chuyến hải hành qua quần đảo Trường Sa của khu trục
hạm USS Lassen có thể là khởi đầu cho một cuộc ganh đua quyết liệt Hoa Kỳ-Trung
Quốc, hai cường quốc ở hai bờ Thái Bình Dương và làm thay đổi diện mạo khu vực.
Tiến Sĩ Trần Công Trực, cựu trưởng Ban Biên Giới ở
Việt Nam, trả lời phỏng vấn của BBC, bày tỏ sự hoan nghênh Mỹ đã nói và làm
đúng theo luật pháp quốc tế, đạc biệt là UNCLOS (Công ước Quốc tế về Luật Biển
- 1982). Ông tin là Trung Quốc sẽ phản ứng, từ phản đối cho đến ngăn chặn những
chuyến hải hành tương tự như vậy trong tương lai. Tuy nhiên ông không tin là có
khả năng xảy ra xung đột lớn vì trên cả hai mặt pháp lý và tương quan lực lượng,
Trung Quốc đều hãy còn yếu hơn.
Cũng qua phỏng vấn của BBC, Tiến Sĩ Nguyễn Ngọc Trường,
chủ tịch CSSD, một trung tâm nghiên cứu chiến lược dân lập đầu tiên ở Việt Nam,
nhận định rằng hành động thách thức của Mỹ khiến Trung Quốc buộc phải bày tỏ lập
trường và do đó phơi bày lập trường phi lý của họ. Theo ông, Mỹ không ngăn chặn
được việc Trung Quốc bồi đắp các đảo, có thể họ còn tiếp tục mở rộng thêm,
nhưng sẽ chống lại việc Trung Quốc quân sự hóa các đảo Trường Sa.
Theo nhận xét của ông Trường, kế hạch tuần tra đã được
tuyên bố từ trước để chuẩn bị dư luận và tránh căng thẳng. Bởi vậy hành động
này không gây căng thẳng kéo dài mà sẽ buộc Trung Quốc phải tìm kiếm một giải
pháp lâu dài với Mỹ và các nước có lợi ích.
Tiến Sĩ Trường cũng không tin là sẽ xảy ra xung đột
vũ trang và hành động của Mỹ có lợi cho Việt Nam và các nước liên quan. Ông ca
ngợi sự khôn khéo trong việc chọn lựa địa điểm tuần tra; Subi và Vành Khăn là
hai bãi đá ngầm nửa chìm nửa nổi, không có quy chế đảo theo quy định của
UNCLOS.
Ðiều 121 UNCLOS (Công ước Quốc tế về Luật Biển năm
1982) xác định rằng chỉ có các đảo tự nhiên có hoạt động của con người và hoạt
động kinh tế mới có lãnh hải 12 dặm, nơi nước có chủ quyền có thể đưa ra quy định
kiểm soát sự sử dụng hải phận. Các bãi đá ngầm, hay đảo nhân tạo xây dựng trên
đó bằng bất cứ cách gì, không được quyền có lãnh hải, chỉ có một khu vực an
toàn 500 mét.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Mỹ John Kirby nói trong
cuộc họp báo rằng Mỹ “không cần phải tham vấn bất cứ quốc gia nà khi thực hiện
quyền tự do hàng hải trên các vùng biển quốc tế,” đồng thời cũng “không thông
báo trước với phía Trung Quốc vì làm như vậy sẽ ảnh hưởng đến thông điệp mà Hoa
Kỳ muốn đưa ra.”
Nhiều cơ quan truyền thông quốc tế cho rằng chiến hạm
Lassen đi gần bãi đá (đã lập thành đảo nhân tạo) Subi là dựa theo khái niệm “đi
ngang vô hại” (innocent passage) của luật pháp quốc tế, theo đó tàu bè được
phép đi ngang lãnh hải của một quốc gia với điều kiện tuân hành một số quy định
giới hạn. UNCLOS định nghĩa: “Sự đi ngang (passage) là vô hại (innocent) chừng
nào không phương hài đến hòa bình, trật tự hay an ninh của quốc gia duyên hải.”
UNCLOS cũng xác định là một sự đi ngang như vậy phải được thực hiện phù hợp với
công ước này và với những luật lệ quốc tế khác.
Nên lưu ý rằng thông báo của Hải Quân Hoa Kỳ về hoạt
động tuần tra của khu trục hạm Lassen không đề cập gì đến “innocent passage,” bởi
vì nếu nói như vậy có nghĩa là thừa nhận lãnh hải của Subi và Vành Khăn trong
khi theo UNCLOS các thực thể này không có lãnh hải. Hải Quân Hoa Kỳ nói rằng
tàu Lassen làm một “transit” (đi ngang hay quá cảnh) qua Trường Sa.
“Transit” là một khái niệm của luật biển cho phép
tàu biển hay máy bay được quyền tự do hải hành hay phi hành để tiếp tục lộ
trình mau chóng đi qua một eo biển, từ một vùng biển quốc tế hoặc một vùng EEZ
này qua một vùng khác. Luật này được quy định ở Phần III của UNCLOS, không được
tất cả mọi quốc gia chấp nhận, nhưng Hoa Kỳ và đa số quốc gia công nhận. Luật
“transit” cũng áp dụng cho cả tàu ngầm, không cần phải nổi lên mặt biển mà có
thể tiếp tục lặn theo hải trình bình thường của nó. Sở dĩ có sự bất đồng ý kiến
và không chấp nhận của một số quốc gia là vì trong Phần III của UNCLOS có quy định
nới rộng lãnh hải từ 3 hải lý trước kia thành 12 hải lý, khiến cho nhiều eo biển
trở nên hoàn toàn thuộc về lãnh hải một quốc gia.
Sự xác định USS Lassen làm một transit qua vùng biển
Trường Sa chỉ là một cách diễn giải khôn khéo khác nhằm tránh sự mất mặt cho
Trung Quốc khi phải công khai phủ nhận lãnh hải của đá ngầm Subi và Vành Khăn,
nhưng hành động thực tế vẫn là sự phủ nhận.
Khu trục hạm Lassen không phải là chiến hạm xa lạ với
nhiều người Việt Nam vì Trung Tá Lê Bá Hùng đã làm hạm trưởng từ Tháng Tư 2009
đến Tháng Mười Hai năm 2010. Hạm trưởng hiện nay là Trung Tá Sean Eugene
O'Connor.
USS Lassen (DDG-82) là một trong 33 khu trục hạm
trang bị hỏa tiễn Aegis lớp Aleigh Burke của Hải Quân Hoa Kỳ. Tàu được hạ thủy
năm 1999 và đưa vào biên chế hoạt động từ 2001, căn cứ ở San Diego, tới 2005
chuyển sang hạm đội... và đặt căn cứ tại Yokosuka. Tàu có chiều dài 155 m, rộng
20 m, lượng rẽ nước 9,200 tấn, vận tốc 30+ hải lý/giờ, thủy thủ đoàn 320 sĩ
quan và thủy thủ. Trên tàu có 2 trực thăng MH-60R Sea Hawk. Hệ thống vũ khí
chính bao gồm 56 hỏa tiễn bình phi Tomahawk cùng nhiều loại hỏa tiễn hải-không
và hải-hải.
Hải Quân Hoa Kỳ thường xuyên tuần tra trên Biển Ðông
bằng các chiến hạm tác chiến duyên hải (LCS) đạt căn cứ ở Singapore. USS Lassen
được điều động trong chuyến đi vào Trường Sa vì có trang bị đầy đủ hơn và cũng
là một cách để biểu dương sức mạnh với Hải Quân Trung Quốc. Tuy nhiên đã dự trù
sẽ không thể có sự đụng độ nào xảy ra, USS Lassen chỉ đi một mình và có sự theo
dõi yểm trợ trên không bởi một máy bay tuần thám biển P-8 Poseidon.
Cho đến nay chưa có tin USS Lassen sẽ còn đi tới những
nơi nào nữa và sứ mạng ở Trường Sa khi nào kết thúc.
No comments:
Post a Comment