Bauxite Việt Nam
22-2-2013
Ngày
18/2/2013, trang Bauxite Việt Nam đăng tải bài “Có chút hy vọng mong
manh nào cho Alumin* Tân Rai?” của nhà báo Lê Trung Thành – tác giả của
phóng sự 6 kỳ mang tựa đề “Chuyện chưa biết nhiều về Dự án bauxite Tây Nguyên”
đăng trên BVN trong tháng 11/2011.
Bài
báo phân tích chân xác sự suy thoái của ngành công nghiệp nhôm toàn cầu, giá
nhôm giảm liên tục mấy năm nay ảnh hưởng đến các tập đoàn sản xuất nhôm một
thời lừng lẫy. Sản phẩm alumin của Tập đoàn công nghiệp Than và Khoáng sản Việt
Nam (VINACOMIN) ở Tổ hợp bauxite Tân Rai chuẩn bị chào hàng ra thị trường thế
giới ngay lập tức phải hứng chịu thảm cảnh giá nhôm tuột dốc thê thảm. So sánh
giá thành xuất xưởng tại Tân Rai và giá chào bán cho Trung Quốc vàMalaysia, một
tấn alumin sẽ bị lỗ thấp nhất 40-50 USD.
Ngày
hôm sau, ngày 19/2, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm việc với tỉnh Bình Thuận. Tại
đây, ông chính thức tuyên bố dừng Dự án xây dựng cảng Kê Gà – một mắt xích quan
trọng của Dự án bauxite Tây Nguyên do chính ông duyệt năm 2007 – vì xét thấy
không có hiệu quả kinh tế.
Và
rất kịp thời, các báo Thanh niên, Người lao động, Dân trí, Pháp luật TPHCM, Tuổi trẻ,… cùng nhiều trang mạng đã có nhiều
bài viết về những hệ lụy của việc dừng Dự án cảng Kê Gà đồng thời phân tích
những sai lầm nghiêm trọng của Chính phủ, của Bộ Công thương, của Vinamin trong
việc lập lấy được và triển khai lấy được Dự án bauxite Tân Rai, Nhân Cơ.
Nhiều
chuyên gia kinh tế như Tiến sĩ Lê Đăng
Doanh, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Sơn, bà Phạm Chi Lan… đã nêu rõ quan điểm của
mình, đề nghị tạm dừng triển khai Dự án để giảm bớt thiệt hại vì sẽ thua lỗ lớn
nếu cứ cố tình tiếp tục “đâm lao phải theo lao”.
Ý
kiến của các chuyên gia lần này, không khác biệt với những kiến nghị của Đại
tướng Võ Nguyên Giáp, của một số cá nhân chuyên gia khai khoáng, và của hàng
ngàn nhân sĩ, trí thức, nhiều nhà khoa học, xã hội học, dân tộc học trong và
ngoài nước cùng đông đảo các tầng lớp nhân dân đã đồng ký tên vào các bản Kiến
nghị tháng 4/2009
và các Thư ngỏ liên tiếp trong tháng 4, tháng 5 (7/5/2009 và 17/5/2009) do GS. Nguyễn Huệ Chi, nhà giáo
Phạm Toàn và GSTS. Nguyễn Thế Hùng khởi xướng… nhằm đánh động dư luận cả nước
cũng như gửi tới các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội để đưa ra một lời
cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ thua thiệt vô cùng lớn trên cả bốn phương diện: 1. An
ninh quốc phòng; 2. Môi trường sinh thái; 3, Nền văn hóa
cổ Tây Nguyên; 4. Kinh tế, giúp cho những ai nắm giữ quyền lực nhưng
chưa đến nỗi mất tỉnh táo, hoặc bị thao túng bởi một thế lực bên ngoài nào đó,
kịp thời thức ngộ và tránh cho đất nước một sự trả giá nặng nề.
Kết quả thì sao? Những gì ông Đoàn
Văn Kiển phân bua, coi đây là một ván bạc 5 ăn 5 thua, và với tư cách “nhà cái”
thì cứ đánh cược tính mạng và tài sản nhân dân vào ván bạc cái đã, thôi ta
không cần nhắc lại làm gì. Nhưng lời lẽ gay gắt của người có tên Lê Dương Quang trong một hội nghị sát trước
kỳ họp Quốc vào tháng 5/2009, nói xưng xưng rằng ý kiến phê phán của giới trí
thức đối với Dự án bauxite Tây Nguyên là “rất kém xây dựng, hoàn toàn dựa trên
các thông tin sai lệch”, thậm chí “dựng chuyện, trầm trọng hóa, thậm chí mang
tính kích động và bị các tổ chức phản động lợi dụng.”, thì hẳn không ai có thể
quên.
Cũng
không ai có thể quên được cùng với mấy Kiến nghị nóng hổi nói trên, trang Bauxite
Việt Nam đã ra đời như một đòi hỏi chính đáng, tập hợp tiếng nói của những
người nhiệt tâm với đất nước, lên tiếng phản biện thẳng thắn, sát sườn đối với
những bước đi có thể nói là phiêu lưu của những người đứng đầu Đảng và Nhà nước
lúc bấy giờ – vừa tự động ký tắt với nhà cầm quyền Trung Quốc xúc tiến xây dựng
nhanh các nhà máy khai thác alumin ở Tân Rai và Nhân Cơ không đếm xỉa đến luật
pháp quy định ai mới là người có đủ tư cách để ký, lại vừa ngấm ngầm chia nhỏ
dự án thành từng gói nhỏ để khỏi phải đưa ra trình Quốc hội, cốt thực thi Dự án
cho nhanh – và cũng hết sức thẳng thắn khi lên tiếng nhắc nhở kịp thời những
hành vi không phù hợp đạo đức truyền thống, như thái độ bất nhất, coi thường
lời can gián của một bậc thầy như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, khiến dân chúng
không khỏi ngỡ ngàng, ảnh hưởng rất bất lợi đến tâm lý và hành vi đạo lý trong
xã hội… Sau mấy tháng hoạt động hết mình như thế, cái giá phải trả mà người
trong cuộc cũng như công luận trong ngoài nước không thể nào tin, ấy là người
điều hành trang Bauxite Việt Nam đã bị công an thẩm vấn suốt 22 ngày
liền, ngay sau cái Tết Âm lịch năm 2010, mặc dù cuối cùng phải thừa nhận ông là
một người yêu nước. Còn chính trang mạng – tiếng nói yêu nước mà ông được anh
em ủy nhiệm điều hành – thì bị phong tỏa và đánh sập không phải một mà đến hai
ba lần.
Bây giờ đây, khi một thảm họa
lớn về kinh tế nối tiếp vụ Vinashin và vụ Vinalines đang lởn vởn như mây đen ở
phía chân trời, không hiểu ông Lê Dương Quang có định nói lại một lời cho sòng
phẳng với dân chúng và trí thức, về lời phát biểu không thể định danh khác đi
là hung hăng của mình cách đây hơn 3 năm rưỡi hay không. Và những cấp
cao hơn ông ta nữa, liệu đã tính đến những lời xin lỗi trước Quốc hội về “trách
nhiệm chính trị” của mình hay không. Nhưng còn quan trọng hơn, và thiết thực
hơn, theo chúng tôi nghĩ, đó là những người chủ chốt đóng vai chủ trương, chỉ
đạo và điều hành Dự án bauxite ở Tây Nguyên cần sớm xem xét một cách cầu thị
không phải chỉ phương diện kinh tế đã và sẽ thua lỗ như thế nào của dự án này,
mà đồng bộ cả bốn mặt đã nêu trong các Kiến nghị phản biện Dự án bauxite Tây
Nguyên năm 2009, để thấy đất nước ta đã, đang và sẽ thiệt hại to lớn – những
thiệt hại không thể lường tính hết nguy cơ ghê gớm – đến thế nào.
Và cũng từ những hậu
quả nhãn tiền nhìn thấy từ những gì đã triển khai trong ba năm qua, việc kịp
thời dừng lại để tránh cho đất nước một vụ Vinashin trong ngành khai khoáng
trong gang tấc cố nhiên là cần kíp. Song cũng cần kíp không kém, có lẽ còn là
ở chỗ, cần đánh giá lại toàn diện quan điểm dùng người của các vị, khiến
các vị đang ngày càng trở nên cô lập. Các vị đã nhất mực nghi ngờ, cảnh giác
một cách thiếu căn cứ với trí thức, vô hình trung tự mình đẩy những người hết
lòng với dân với nước và muốn đem trí tuệ cống hiến cho đất nước, soi tìm cho
đất nước một con đường đúng, thành những người đối lập ảo với các vị. Và
không cần nói cũng rõ, là kết quả của chủ trương “cảnh giác chính trị” lạ lùng
ấy đã làm các vị đâm ra mất minh mẫn, vì chẳng còn mấy trí tuệ, nên việc gì các
vị tiến hành cũng… nói như dân gian, “đâm quàng vào bụi”, để lại cho toàn dân
những gánh nặng tày đình. Vụ bauxite chỉ mới là một dẫn chứng thôi, còn bao
nhiêu vụ khác cũng quan trọng ngang hoặc còn hơn vụ bauxite mà trí thức đã từng
cảnh báo, chẳng hạn: đừng nên mê muội trước kẻ thù truyền kiếp là bọn Đại Hán
Trung Cộng, vì một thứ không có thực hoặc đã bị chính chúng xóa bỏ trong thực
chất là chuyện “ý thức hệ”, chỉ đưa lại chút lợi cỏn con là duy trì lợi ích của
một nhúm nhỏ mà đánh mất đi quyền lợi to lớn muôn đời của Tổ quốc, đẩy cả nước
ta đến hiểm họa mất nền độc lập tối thiêng liêng mà tổ tiên giữ được hàng ngàn
năm nay; hoặc nữa, cũng đừng vì quyền lợi ích kỷ của một tổ chức đang suy thoái
trong thực tế mà khăng khăng tìm mọi xảo ngôn này khác để quyết giữ lại bằng
được những điều trong bản Hiến pháp vốn đã không còn phù hợp với xu thế phát
triển của cả dân tộc này, nó tất yếu sẽ gây ra những tấn kịch không thể nói là
tốt đẹp cho chính Đảng Cộng sản và cho cả dân tộc chúng ta.
Trên
đây là những gì có thể tạm gọi là bài học thiết thực mà chúng tôi chân thành
gửi đến các vị, mong mỏi các vị hãy nghiêm túc rút ra qua một cuộc thử nghiệm
không thành công về kinh tế khi các vị khăng khăng bỏ ngoài tai những lời can
gián chân thành của trí thức và quần chúng.
Cũng
theo yêu cầu của nhiều người gửi e-mail tới chúng tôi, để bạn đọc xa gần nhớ
lại và tìm lại tài liệu về quá trình phản biện dự án bauxite Tây Nguyên, từ
nay, BVN sẽ lần lượt đăng lại các bản Kiến nghị đã gửi đến các cấp có thẩm
quyền cũng như đã công bố trên các trang BVN phiên bản cũ – nay đã là
những trang mạng xấu số – trong năm 2009, cùng một số bài quan trọng khác trong
hơn ba năm rưỡi qua, đồng thời cũng sẽ hệ thống hóa những bài viết khác về
bauxite kể từ năm 2009 đến nay và làm đường link giúp quý bạn tìm đọc chúng, mà
do dung lượng trang mạng có hạn nên không thể đăng lại được.
BVN
*
* *
Phụ
lục:
Kiến
Nghị 2009
Kiến
nghị về quy hoạch và các dự án khai thác Bauxite ở Việt Nam (12/04/2009)
Kính
gửi:
–
Ông Nguyễn Minh Triết Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam ;
–
Ông Nguyễn Phú Trọng cùng toàn thể Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam ;
–
Ông Nguyễn Tấn Dũng cùng các thành viên Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam
Chúng
tôi, những người Việt Nam ký tên dưới đây, lo lắng trước vận mệnh nước nhà về
vụ khai thác bauxite ở Tây Nguyên, xin kính gửi quý cơ quan bản kiến nghị này.
Thưa
quý cơ quan,
Dân
tộc Việt Nam chúng ta trải qua nhiều thập kỷ chiến tranh giành độc lập và thống
nhất, ngày nay đang huy động tổng lực sức người sức của và sức trí tuệ vào công
cuộc xây dựng đất nước theo định hướng đổi mới toàn diện.
Trong
công cuộc xây dựng mới đất nước ta, trên nguyên tắc, không có sự đối lập về
quyền lợi giữa Nhà nước và nhân dân – nhân dân ta ở trong nước cũng như ở ngoài
nước, người giữ cương vị lãnh đạo cũng như người dân bình thường, ai ai cũng
muốn đất nước ngày càng giàu mạnh, ngày càng văn minh, cả dân tộc sẽ là một gia
đình lớn, vui tươi, ấm no, hạnh phúc.
Tiếc
rằng, trong vụ bauxite đang diễn ra, những con người trung thực của đất nước
bắt đầu thấy hẫng hụt, lý tưởng chung tay xây dựng đất nước gần như đang ít
nhiều suy giảm vì cách làm việc của cơ quan điều hành đất nước, một tình trạng
cần được phân tích ngắn gọn như dưới đây.
Thưa
quý cơ quan,
Việc
khai thác tài nguyên của đất nước, trong đó có tài nguyên bauxite, là việc làm
cần thiết, nhưng đó không thể là việc làm bằng mọi giá!
Công
việc chuẩn bị cho dự án bauxite đã được nhiều nhà khoa học chỉ ra những thiếu
sót toàn diện, mà chỉ riêng hai lá thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng đủ cho
thấy những bất cập về chính trị, quốc phòng, môi trường, kinh tế, kỹ thuật, và
kiến nghị của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Sơn, của Giáo sư Phạm Duy Hiển, và của các
nhà nghiên cứu độc lập khác ở trong nước như nhà văn Nguyên Ngọc, học giả
Nguyễn Trung, nhà báo Lê Phú Khải, nhà văn Phạm Đình Trọng, và ở ngoài nước như
Tiến sĩ Nguyễn Đức Hiệp chuyên gia về ô nhiễm môi sinh ở Úc, Kỹ sư tư vấn Đặng Đình
Cung chuyên gia về mỏ ở Pháp… là những bổ sung toàn diện mang tính chất “kỹ
thuật” cho hai lá thư tâm huyết của Đại tướng.
Tất
cả các kiến nghị đó đã chỉ ra những kẽ hở hoặc những sai phạm khó chấp nhận
trong chủ trương làm dự án bauxite này, mà chỉ ba điều sau cũng đủ để tất cả
những ai có lương tri phải suy nghĩ:
-
Chủ trương lập dự án được công khai hóa vào cuối năm 2008 sang đầu năm 2009,
song thực ra nó đã được “ký tắt” với người Trung Quốc từ nhiều năm về trước mà
không hề xin ý kiến nhân dân thông qua Quốc Hội do dân bầu ra; toàn bộ báo cáo
tiền khả thi chưa bao giờ được trình ra trước nhân dân và đại diện của nhân dân
tức Quốc Hội;
-
Người Trung Quốc đóng cửa các mỏ khai thác bauxite của họ để chuyển sang khai
thác ở Việt Nam, định trút gánh nặng ô nhiễm môi trường cho các thế hệ Việt Nam
hôm nay và nhiều đời mai sau – những hành động y hệt như họ đã và đang làm ở
châu Phi với sự giúp sức của những chế độ cai trị tham nhũng tại châu lục này,
và đang bị dư luận thế giới theo dõi chặt chẽ và hết sức công kích;
-
Kỹ thuật, công nghệ và nhân công khai thác dự định du nhập chủ yếu từ Trung
Quốc, một cường quốc mới nổi dậy với nền kinh tế đang giàu lên nhưng bên trong
vẫn chứa đựng không ít thực trạng bất khả tín, trong đó liên quan đến vấn đề
khai thác bauxite là sự “nổi tiếng” của Trung Quốc trên toàn thế giới hiện đại
như là một quốc gia gây ô nhiễm môi trường vào bậc nhất, chưa kể những “vấn
nạn” khác (chỉ mới trong tháng Ba vừa rồi Chính phủ nước Úc đã phải hủy bỏ một
dự án khai thác khoáng sản ở Nam Úc ký với Trung Quốc vì lý do quốc phòng).
Thưa
quý cơ quan,
Đất
nước là của chung của cả dân tộc, chứ không là của riêng của một nhóm người
nào, của một nhóm quyền lợi nào, hoặc một tổ chức nào dù tinh hoa đến đâu cũng
vậy.
Tất
cả những người có ý thức với dân tộc, với đất nước, xót xa trước những việc làm
không được kiểm soát chặt chẽ xoay quanh vụ bauxite, đều thấy cần thiết phải
lên tiếng.
Chúng tôi kiến nghị:
1)
Phải đưa vấn đề dự án bauxite Tây Nguyên ra trước Quốc Hội và mọi chủ trương
liên quan phải được Quốc Hội quyết định;
2)
Dự án bauxite Tây Nguyên phải chính thức dừng ngay lại, có giám sát chặt chẽ
cho tới khi Quốc Hội xem xét toàn bộ báo cáo tiền khả thi và đưa ra những phê
chuẩn thích hợp. Kính mong Quốc Hội thấu suốt được tinh thần của đại đa số dân
chúng không muốn dự án này tiếp tục vì tất cả những hệ lụy nặng nề của nó;
3)
Những nghiên cứu tiền khả thi với vấn đề bauxite Tây Nguyên cần được dư luận
rộng rãi tham gia và theo dõi.
Thưa
quý cơ quan,
Những
người ký tên dưới bản kiến nghị này bày tỏ sự lo lắng khôn cùng trước phương
cách làm việc chưa thấu triệt và hoàn bị về nhiều mặt cho một dự án có tầm
chiến lược sống còn của đất nước như dự án bauxite.
Xin
quý cơ quan nhận ở đây lòng kính trọng của chúng tôi và rất mong được thông
hiểu cho nỗi trăn trở của chúng tôi cả ở trong nước lẫn ở ngoài nước.
Nhân
dịp này, chúng tôi cũng kêu gọi người Trung Hoa nhất là giới trí thức hãy ủng
hộ dân tộc Việt Nam, giúp cho môi trường sống của nước láng giềng phía Nam được
trong lành, giúp cho nhiều vấn đề còn dở dang giữa hai quốc gia được giải quyết
trong hòa bình và hữu nghị.
Việt
Nam, ngày 12 tháng 4 năm 2009
Ký
tên
GS
Nguyễn Huệ Chi,
Nhà văn Phạm Toàn và GSTS Nguyễn Thế Hùng
No comments:
Post a Comment