Tập
bị chống đối trên nhiều mặt trận khác nhau khi sắp họp Trung ương 6
Willy
Wo-Lap Lam - Jamestown Foundation
Lê Minh Nguyên dịch
28/09/2021
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/09/1-105-696x566.jpg
Tập chụp hình chung với các sĩ quan cao cấp
Giới thiệu
Một cuộc tranh cãi đang bùng phát giữa các cấp
cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) về chủ trương “thịnh vượng chung” của
Tổng Bí thư Tập Cận Bình, bao gồm việc buộc các doanh nghiệp tư nhân khổng lồ
chia sẻ tài sản của họ cho các lĩnh vực ít đặc quyền hơn.
Đồng thời, một cuộc thanh trừng triệt để trong
bộ máy chính trị-pháp luật (政法系统, zhengfa xitong), bao gồm cảnh sát, mật vụ, viện kiểm sát và tòa án,
đã vạch ra những nhân viên được cho là không trung thành — theo các báo cáo
không chính thức của NetEase (网易, wang yi), là nền tảng truyền thông trực tuyến
được điều hành bởi công ty internet cùng tên — cho rằng những người này đang
lên kế hoạch thực hiện các hành động “bất hợp pháp và không chính đáng” (不, bugui) chống lại lãnh đạo
cao nhất.
Việc ông Tập quay trở lại chủ nghĩa Mao đã làm dấy lên những quan điểm khác biệt tiềm tàng, có thể thấy được từ
cách thức những thành phần khác nhau trong đảng phản ứng như thế nào trước một
bài báo được chú ý nhiều của blogger về tư tưởng Li Guangman có tựa đề: “Mỗi người có thể cảm thấy rằng một loạt các thay đổi sâu
sắc đang xảy ra“. Bài được xuất bản lần đầu tiên trên trang WeChat
của Li vào ngày 29/8, sau đó được đăng đồng loạt bởi Tân Hoa xã, Nhân Dân Nhật
báo, trang web CCTV và nhiều phương tiện truyền thông chính thức nổi tiếng
khác.
Bài báo kêu gọi một cuộc Cách mạng Văn hóa lần
thứ hai, Li lưu ý rằng những trường hợp gần đây mà quyền lực đảng áp đặt kỷ luật
và phạt tiền đối với các công ty gần như độc quyền của tư nhân, cũng như các lệnh
cấm trên mạng xã hội đối với một số người nổi tiếng “thô tục” và hám tiền, là
tiêu biểu cho sự “chuyển đổi triệt để, còn có thể được gọi là một loạt các cuộc
cách mạng sâu sắc”.
Ông cũng khẳng định rằng những thay đổi sâu xa
đang diễn ra trong các lĩnh vực kinh tế, tài chính, văn hóa và chính trị: “Chủ
đề của cuộc cách mạng là thay đổi một xã hội đang tập trung vào tư bản thành một
xã hội dựa vào con người, cũng như quay trở lại ‘ý định nguyên thủy’ (chuxin)
và tinh hoa (benzhi)” của ĐCSTQ và chủ nghĩa xã hội Trung Quốc. Li tuyên bố rằng,
các biện pháp nghiêm khắc chống lại các nhà tư bản tham lam và các ngôi sao điện
ảnh kém cỏi là cần thiết để chống lại sự “xâm nhập” từ Hoa Kỳ.
Quần chúng bất mãn
và phe Tập nhượng bộ
Quan điểm của Li dường như lặp lại các tuyên bố
của ông Tập trong những tháng gần đây. Tại cuộc họp của Ủy ban Tài chính và
Kinh tế Trung ương (CFEC) vào tháng 8, ông Tập kêu gọi người giàu giúp đỡ người
nghèo và cam kết rằng, đảng sẽ thiết lập “một hệ thống về chính sách công
theo khoa học, nó cho phép sự phân phối thu nhập một cách công bằng hơn”.
Người ta tin rằng, chỉ khi nào một bài báo có
sự hậu thuẫn của cốt lõi đảng (và có thể là chính ông Tập) mới có thể cùng lúc
được đăng vào tất cả các cơ quan báo chí cấp quốc gia. Chỉ những học giả tự do
có uy tín như giáo sư kinh tế Trương Duy Nghênh (Zhang Weiying) của Đại học Bắc
Kinh mới công khai chỉ trích khái niệm “thịnh vượng chung” mà Li và Tập tán
thành. Ông Trương khẳng định trong một bài báo được nhiều người đọc rằng “thịnh
vượng chung” không chỉ chống lại các quy luật cơ bản của kinh tế thị trường, mà
nó có thể dẫn đến “nghèo nàn chung”.
Ngoài sự bất đồng chính kiến công khai này, những sự chống đối không nói ra của các cán
bộ cao cấp không cùng phe Tập Cận Bình dường như đủ mạnh để tạo ra sự thụt lùi
rõ ràng của phe Tập, với việc “cốt lõi đảng” nhanh chóng thực hiện các bước để
thuyết phục công chúng rằng các chính sách cải cách của Đặng Tiểu Bình về tự do
hóa kinh tế và ủng hộ những tay chơi tầm cỡ của thị trường sẽ được tiếp tục.
Ví dụ như, những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm trấn
an các doanh nghiệp tư và nước ngoài rằng chính sách cải cách và mở cửa kéo dài
4 thập kỷ của TQ sẽ không bị làm loãng. Trong một bài bình luận vào đầu tháng 9
có tựa đề “Nhất quyết giữ công bằng về sức nặng và sức mạnh cho [các chính
sách] giám sát và tiêu chuẩn hóa cũng như đẩy mạnh sự phát triển”, cơ quan ngôn
luận Nhân dân Nhật báo của ĐCSTQ đã trấn an độc giả rằng “Trung Quốc sẽ kiên
quyết thúc đẩy [chính sách] mở cửa ở cấp độ cao”, và nói thêm rằng sẽ có “một
khuôn khổ mới về mở cửa toàn diện, nhiều mặt và nhiều cấp [của nền kinh tế] ”.
Cùng lúc đó, Phó Thủ tướng Lưu Hạc (Liu He), cố
vấn chính của ông Tập về các vấn đề kinh tế, đã có bài phát biểu tại lễ khai mạc
Triển lãm Kinh tế Kỹ thuật số Quốc tế Trung Quốc 2021, tuyên bố rằng chính phủ
sẽ “duy trì phương hướng cải cách kinh tế của nền kinh tế thị trường xã hội
chủ nghĩa và kiên quyết thực hiện chính sách [tự do hóa] có chất lượng cao.”
Ông Lưu nhấn mạnh rằng “chính sách hỗ trợ sự phát triển của khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh sẽ không thay đổi” và nói thêm rằng, “không có thay đổi
ở thời điểm hiện tại và cũng sẽ không có thay đổi trong tương lai”.
Những sự chống đối
làm dấy lên mối lo ngại về sự bất ổn xã hội
Nhiều thành
phố đã bị rung chuyển bởi các cuộc biểu tình về việc gần như phá sản của một số công ty bất
động sản nổi tiếng của Tập đoàn Evergrande (Hengda Jituan) cầm đầu. Evergrande, cũng có cổ phần đáng kể trong các sản phẩm làm giàu và xe
điện, bị nợ lên đến 1,900 tỷ Nhân dân tệ (294.16 tỷ đôla). Ngay cả khi ban quản
lý của tập đoàn phủ nhận tin đồn phá sản, hàng ngàn người mua bất động sản
Evergrande và các sản phẩm khác đã tổ chức các cuộc biểu tình ở Thâm Quyến, Trịnh
Châu và các thành phố khác vì lo ngại rằng việc vỡ nợ sắp xảy ra của tập đoàn
có thể ảnh hưởng đến việc đầu tư nhà cửa của người dân. Các chuyên gia lo ngại
rằng một hiệu ứng domino liên quan đến các nhà phát triển bất động sản mắc nợ
quá lớn, những công ty được cho là “quá to không ngã”, có thể gây ra nhiều vụ vỡ
nợ và những sự phản đối nhiều hơn.
Các cuộc biểu
tình cũng đã được tổ chức bởi các công nhân từ các nhà máy mới đóng cửa của các
công ty nước ngoài như Samsung và Toshiba được cho là đóng cửa vì lo ngại việc tách gỡ toàn cầu hai nền kinh tế
Mỹ-Trung và tái xây dựng chuỗi sản xuất ở các nước khác. Bất chấp tuyên bố của
nhà nước vào tháng 6, rằng TQ đã chiến thắng nghèo đói tuyệt đối, cho đến nay
có rất ít bằng chứng cho thấy các chính sách bình đẳng của ông Tập đã mang lại
cho tầng lớp trung lưu và thấp hơn có đủ lợi ích vật chất để bù đắp khoảng cách
giàu nghèo đang gia tăng nhanh chóng của TQ. Niềm tin của người tiêu dùng thể
hiện bằng doanh số bán lẻ chỉ tăng 2,5% trong tháng 8, thấp hơn đáng kể so với
dự đoán khoảng 7%.
Mối quan tâm về
lòng trung thành của các nhân viên an ninh và quân đội
Chủ tịch Tập, đồng thời là Chủ tịch Quân ủy
Trung ương của ĐCSTQ, đã dựa vào sự nắm chặt Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA)
và bộ máy chính trị-pháp luật để duy trì sự ổn định xã hội, cũng như củng cố vị
trí ưu việt của mình trước thềm Hội nghị Trung ương 6 quan trọng của Ban Chấp
hành Trung ương ĐCSTQ khóa 19, dự kiến được tổ chức vào tháng 11. Tuy nhiên, ông Tập dường như vẫn không tin tưởng
vào các lực lượng cảnh sát. Năm 2020, ông phát động cuộc thanh trừng hệ thống
chính trị-pháp luật nói trên. Ủy ban Chính trị và Pháp luật Trung ương (CPLC),
cơ quan quyền lực cao nhất của TQ về các vấn đề cảnh sát và tư pháp, đang tổ chức
một số các cuộc học tập chấn chỉnh, dự kiến kết thúc vào cuối năm sau.
Ông Trần Nhất Tân (Chen Yixin), Giám đốc Tổng
Văn phòng CPLC, cho biết: “Thực hiện giáo dục và chấn chỉnh đội ngũ chính trị-pháp
lý quốc gia là một quyết định quan trọng của trung ương đảng với đồng chí Tập Cận
Bình là nòng cốt”. Ông nói thêm rằng, những cuộc thanh trừng này sẽ “mổ
sâu vào tận trong xương để lấy chất độc ra ngoài“. Trong đợt thanh trừng từ tháng 2 đến tháng 7 năm
nay, có 178.431 nhân viên đã bị điều tra và trừng phạt. Chiến dịch cũng
bao gồm 1.258 người đứng đầu các cục, bao gồm Thứ trưởng Bộ Công an Mạnh Khánh
Phong (Meng Qingfeng), Mạnh Hồng Vĩ (Meng Hongwei) và Tôn Lập Quân (Sun Lijun).
Kinh ngạc hơn nữa là tiết lộ của nhà chức
trách vào tháng 9, rằng họ đã cô lập một “nhóm âm mưu” tập trung vào một số sĩ
quan cảnh sát cấp cao chủ yếu từ tỉnh Giang Tô. Điều này đã được NetEase độc
quyền đăng tải và được đăng lại bởi cổng thông tin Sohu.com.
Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông
không chính thức, thủ lĩnh của nhóm này là La Chí Tường (Luo Wenjin),
người đứng đầu Đội Điều tra Hình sự Tổng hợp thuộc Sở Cảnh sát Giang Tô. Đồng
phạm của ông La bao gồm cựu bí thư Ủy ban Chính trị-Pháp luật tỉnh Giang Tô và
là trưởng sở cảnh sát tỉnh Giang Tô, Vương Như (Wang Like), và Phó chủ tịch điều
hành Viện Kiểm sát Nhân dân Giang Tô, Yến Minh (Yan Ming). Họ được hỗ trợ bởi
hai cán bộ bên ngoài tỉnh Giang Tô: Đặng Khôi Lâm (Deng Huilin), cựu Phó thị
trưởng và là Cảnh sát trưởng Trùng Khánh, Đặng cũng từng là giám đốc Văn phòng
Tổng cục CPLC, và cố doanh nhân tỷ phú Lưu Tiểu Dân (Lai Xiaomin), cựu chủ tịch
của công ty quản trị tài sản khổng lồ Huarong, ông bị kết án tử hình vì tội hối
lộ, biển thủ và song hôn vào tháng Giêng. Cũng liên quan đến nhóm này là Phó thị
trưởng Thượng Hải và là cảnh sát trưởng thành phố, Cung Đạo An (Gong Dao’an).
Bài báo của NetEase khẳng định rằng La và Đặng
thường xuyên “đưa ra những lời chỉ trích không căn cứ đối với các chính sách
trung ương và bôi nhọ các nhà lãnh đạo trung ương”. NetEase cũng tiết lộ rằng
nhóm đã “lên kế hoạch cho một điều gì đó bất hợp pháp và không đúng đắn”
khi các nhà lãnh đạo đảng tham gia vào các hoạt động kỷ niệm liên quan đến Thế
chiến II ở Nam Kinh, thủ phủ của Giang Tô. Âm mưu của họ đã bị Bộ An ninh Nhà
nước lật tẩy.
Việc ông Tập không nắm vững được các lực lượng
an ninh của TQ, bao gồm cả ban lãnh đạo PLA, được chứng minh qua sự thay đổi
lãnh đạo gần đây của Bộ Tư lệnh Quân khu miền Tây (WTC) – khu vực quân sự lớn
nhất của TQ bao gồm các vùng biên giới chiến lược Tân Cương và Tây Tạng cũng
như giám sát các mối quan hệ quân sự với Ấn Độ và A Phú Hãn — thay đến bốn lần
trong vòng chưa đầy một năm.
Vào tháng 12/2020, Tư lệnh WTC, tướng Triệu
Tông Kỳ (Zhao Zongqi) từ chức khi đến tuổi nghỉ hưu 65. Ông được thay thế bởi
Phó Tư lệnh Bộ Tư lệnh Quân khu Trung ương (CTC) tướng Zhang Xudong (sinh năm
1962), người được coi là cận thần của ông Tập. Tướng Zhang chỉ phục vụ được 6
tháng. Người thay thế ông là cựu chỉ huy Lục quân của Bộ Tư lệnh Quân khu Trung
ương, tuớng Hứa Kì Lượng (Xu Qiling, sinh năm 1962), người chỉ trẻ hơn Zhang có
bốn tháng. Tướng Hứa phục vụ trong chức vụ này chỉ vỏn vẹn có 2 tháng. Vào
tháng 9, có thông báo rằng cựu Tư lệnh vùng Tân Cương, tướng Uông Hải Giang
(Wang Haijiang, sinh năm 1964) đã được thăng chức lãnh đạo WTC. Đã có đồn đoán
rằng cả hai tướng Zhang và Hứa đều bị vấn đề sức khỏe. Phương tiện truyền thông
chính thức của TQ không tiết lộ liệu những cựu chỉ huy này có được giao nhiệm vụ
mới hay không. Quan trọng hơn, có suy đoán rằng những thay đổi nhân sự bất thường
này có thể liên quan đến các vấn đề về lòng trung thành với Chủ tịch Quân Uỷ
Trung ương (tức ông Tập).
Dù cho với những thay đổi nhân sự liên tục
này, ông Tập vẫn tỏ ra nghi ngờ về lòng trung thành của giới lãnh đạo quân đội.
Điều này được thể hiện rõ trong một bài báo gần đây trên Seeking Truth
(Qiushi), tạp chí lý thuyết hàng đầu của ĐCSTQ. Một bài viết của Viện Công tác
Chính trị Quân đội thuộc Học viện Khoa học Quân sự, được xuất bản vào ngày
16/9, đã cảnh báo về những lỗi tư tưởng như “chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa tự
do, chủ nghĩa ly tâm… và thói quen bè phái” trong các sĩ quan PLA. Bài viết
cũng lưu ý rằng sự thành công của ban lãnh đạo đảng trong việc phá tan âm mưu đảo
chính của Nguyên soái Lâm Bưu chống lại Mao Chủ tịch vào năm 1971 là do “toàn
quân kiên quyết tuân theo các chỉ thị của đảng”.
Kết luận
Bất
chấp những trở ngại này, ông Tập vẫn tiếp tục chính sách buộc những công ty khổng
lồ đa quốc gia như Alibaba và Tencent phải ngừng các hoạt động độc quyền
và bán một số chi nhánh béo bở của họ cho khu vực nhà nước. Hơn nữa, từ dư âm về các chuẩn mực khắt khe được áp đặt lên xã hội và
văn hóa trong cuộc Cách mạng Văn hóa, các cơ quan kiểm duyệt và các chính ủy đã
đưa ra các quy tắc mới, quy định chặt chẽ lĩnh vực giải trí và truyền thông –
cũng như mức lương của các ngôi sao lớn. Tuy nhiên, rõ ràng là ông Tập đang đối
mặt với sự phản đối đáng kể, dù chưa công khai trong quá trình chuẩn bị cho Hội
nghị Trung uơng 6 vào tháng 11 cũng như Đại hội Đảng lần thứ 20 vào năm tới.
Mặc dù phải đối mặt với những thách thức lớn
trong và ngoài nước, ông Tập đang tập trung sức lực để soạn thảo một văn kiện lịch
sử kiểm kê nhiều thành tựu của đảng trong thế kỷ qua, và sẽ được công bố tại Hội
nghị Trung ương 6. Tài liệu này sẽ tập hợp các bài tán dương sự cai trị thành
công của ĐCSTQ – thêm vào đó là sự nhấn mạnh những đóng góp được thổi phồng của
Mao Trạch Đông và người kế nhiệm Tập Cận Bình.
Đây
là lần thứ ba đánh giá lại lịch sử của đảng kể từ khi một văn kiện tương tự được
soạn thảo dưới thời Mao vào năm 1945 và một văn kiện khác do Đặng Tiểu Bình soạn
thảo vào năm 1981. “Nghị quyết về một số
câu hỏi lịch sử” năm 1945 đã biện minh cho việc Mao lên án các nhà lãnh đạo
ban đầu của ĐCSTQ như Trương Quốc Đào (Zhang Guotao) và Vương Minh (Wang Ming).
“Nghị quyết về một số câu hỏi trong lịch sử Đảng kể từ khi nước Cộng hòa
Nhân dân Trung Quốc được thành lập” năm 1981 đã lên án những sai lầm “cực tả”
của Mao trong Cách mạng Văn hóa và đưa ra nền tảng lý thuyết cho Chính sách Cải
cách và Mở cửa của Đặng.
Theo dự kiến thì tài liệu lịch sử được công bố
tại Hội nghị Trung uơng 6 năm nay sẽ củng cố thêm cho “Tư tưởng Tập Cận
Bình về chủ nghĩa xã hội với các đặc trưng của Trung Quốc trong kỷ nguyên mới”.
Tuy nhiên, liệu ông Tập có thể sử dụng tài liệu này một cách hiệu quả để củng cố
quyền lực của mình hay không, thì nó phụ thuộc vào kết quả của các cuộc tranh
cãi đang diễn ra giữa các cán bộ cao cấp của đảng, liên quan đến việc ông phục
hồi các khái niệm của chủ nghĩa Mao bao gồm “sự thịnh vượng chung”.
Một điều quan trọng nữa là liệu ông Tập có thể
thanh trừng PLA và bộ máy chính trị-pháp lý với những cán bộ không đáng tin cậy,
những người có thể thách thức quyền lực tối cao của ông hay không.
No comments:
Post a Comment