Phán quyết Tòa trọng tài thường trực (The Hague) ngày
12-7-2016 nghiêng về Philippines là di sản của cựu Tổng thống Benigno Aquino
III. Quan hệ kinh tế khá lệ thuộc, từng là
đối tác quốc phòng với Trung Quốc, chưa kể tình trạng đất nước nghèo và quân đội
yếu… vẫn không là những biện bạch mà Aquino nêu ra để lẩn tránh va chạm với một
sức mạnh hung hăng luôn muốn đè bẹp mình.
Cần
nhắc lại, Đại sứ Trung Quốc Lưu Kiến Siêu là viên chức ngoại giao nước ngoài thứ
hai, sau Đại sứ Mỹ Harry Thomas Jr, là người mà Aquino tiếp tại tư dinh ngay
sau khi kết quả bầu cử tổng thống cho thấy ông chiến thắng. Quan hệ Trung Quốc-Philippines
thời Gloria Macapagal Arroyo phát triển tốt và Aquino không có lý do để làm nó
xấu đi. Chọc giận một gã khổng lồ có những biểu hiện côn đồ trong chính sách
ngoại giao là điều càng không nên. Năm 2011, Aquino kinh lý Bắc Kinh theo lời mời
Tập Cận Bình. Tay bắt mặt mừng, bang giao hữu hảo. Quan hệ hai nước nồng ấm đến
mức Philippines có thể được xem là đồng minh, hay chí ít cũng là đối tác đáng
tin cậy của Trung Quốc tại khu vực.
Cho
nên, tháng 4-2012, khi tàu chiến Trung Quốc đụng độ tàu chiến Philippines tại
bãi đá cạn Panatag (Scarborough), Malacañang (Dinh tổng thống) gần như hoàn
toàn bất ngờ. Họ không biết nên phản ứng thế nào. Chuyện xảy ra khi một tàu chiến
Philippines vây đuổi một số tàu đánh cá Trung Quốc quanh bãi cạn Scarborough
thì tàu hải giám Trung Quốc lao đến chặn lại rồi tuyên bố Scarborough thuộc chủ
quyền họ. Đây là lần đầu tiên kể từ 1995 mà Trung Quốc tỏ rõ công khai chiếm hữu
Scarborough.
Khủng
hoảng leo thang. Aquino bế tắc. Ba tháng sau, tháng 7-2012, Malacañang triệu tập
họp khẩn, với sự tham dự của hai cựu tổng thống Fidel Ramos và Joseph Estrada,
các nghị sĩ và thành viên nội các. Họ biểu quyết đề xuất đưa vấn đề lên ASEAN.
Trong khi đó, Bắc Kinh cương quyết không quốc tế hóa vụ việc và yêu cầu vấn đề
tranh chấp phải được giải quyết song phương. Họ cũng nói rõ: không được lôi Mỹ
vào!
Có
tên quốc tế là Scarborough (đặt theo tên chiếc tàu yểu mệnh của hãng Đông Ấn bị
chìm tại đó năm 1784), bãi cạn 150 km2 này, nằm ở tọa độ 15°11′ Bắc 117°46′
Đông, được Philippines gọi là Panatag và Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham.
Trong khi cách tỉnh Zambales của Philippines 229 km (nằm trong vùng đặc quyền
kinh tế Philippines như qui định trong Công ước LHQ về Luật Biển-UNCLOS),
Scarborough cách đảo Hải Nam của Trung Quốc đến hơn 1.000 km. Philippines dẫn
chứng cứ liệu lịch sử, cho thấy, Scarborough từng có mặt trong bản đồ Carta
Hydrographical y Chorographics De Las Yslas Filipinas (Thủy văn địa chí bản đồ
về các hòn đảo Philippines).
Ấn
hành năm 1734, tấm bản đồ này của nhà truyền giáo Tây Ban Nha, Cha Pedro
Murillo Velarde, đã công nhận Scarborough là một phần của tỉnh Zambales. Tiếp
đó, trong cuộc khảo sát năm 1808, Alejandro Malaspina (nhà quý tộc Ý phục vụ
cho hải quân Tây Ban Nha) cũng thừa nhận tương tự. Phần mình, với lý lẽ giống
như quan điểm quanh vấn đề Trường Sa-Hoàng Sa, Bắc Kinh cũng nói cùn rằng
Scarborough là của mình. Họ nói rằng dân họ là những người đầu tiên phát hiện
Scarborough khi thực hiện cuộc khảo sát đo đạc và vẽ bản đồ biển Đông thời nhà
Nguyên (1271-1368) rồi tiếp tục vẽ đo lần nữa vào năm 1279 bởi nhà thiên văn học
Quách Thủ Kính...
Sau
nhiều tháng khẩu chiến, Malacañang nhận thấy điều khiến Trung Quốc sợ nhất là
quốc tế hóa vấn đề. Aquino quyết định đánh vào nỗi sợ đó. Ông đưa Trung Quốc ra
tòa! Ngày 21-1-2013 Philippines bắt đầu tiến trình khởi kiện Trung Quốc, dựa
theo Phụ lục VII của UNCLOS. Ngày
30-4-2014, Manila đấm một cú ngoạn mục vào mặt gã khổng lồ: họ đệ trình bộ hồ
sơ 4.000 trang lên Tòa trọng tài thường trực (PCA).
Trong
cuộc họp báo về sự kiện này, Ngoại trưởng Albert del Rosario nói: “Đây là vấn đề bảo vệ chính đáng những gì
thuộc về chúng ta. Đây là vấn đề bảo đảm tương lai thế hệ con cháu chúng ta.
Đây là vấn đề bảo đảm quyền tự do hàng hải cho tất cả các nước. Đây là vấn đề
giúp mang lại sự ổn định hòa bình và an ninh khu vực. Và cuối cùng, đây là vấn
đề không chỉ tìm kiếm bất kỳ nghị quyết nào mà là một giải pháp công bằng và bền
lâu dựa trên luật quốc tế”.
Bộ
hồ sợ gồm 10 tập. Volume I (270 trang) phân tích về luật, các chứng cứ liên
quan tranh chấp, và đặc biệt phân tích yếu tố pháp lý cho thấy PCA hoàn toàn đủ
thẩm quyền để thụ lý và phán xét. Đây là điều cần phải nhấn mạnh, nếu không, vụ
kiện sẽ không có giá trị. Volume II đến X (tổng cộng hơn 3.700 trang) chứa những
chứng cứ và bản đồ ủng hộ lập luận chủ quyền của Manila…
Không
phải tất cả ý kiến trong nước đều ủng hộ Tổng thống Aquino. Bắt đầu có những
chuyên gia phân tích rằng Aquino đã liều lĩnh đưa quốc gia đến bờ vực rủi ro,
không chỉ kinh tế mà còn quân sự. Những so sánh quân sự hai bên bắt đầu được
nêu ra. Ngân sách quốc phòng Philippines không bằng 2% Trung Quốc. Dự trữ quốc
gia 3.000 tỷ USD có thể giúp Trung Quốc đánh Philippines tơi tả mà không mảy
may thiệt hại kinh tế. Không quân Trung Quốc có 315.000 người, Philippines chỉ
có 15.000. Hải quân Trung Quốc có 255.000, Phi chỉ có 24.000 người. Trung Quốc
có 2.910 máy bay quân sự trong khi Phi có vỏn vẹn 56. Trung Quốc có 19 khu trục
hạm trong khi Phi không có chiếc nào. Trung Quốc có 4.500 tên lửa chiến thuật
trong khi Phi không có một. Đừng kích động chiến tranh và châm ngòi cho chiến
tranh. Nhiều ý kiến lên tiếng…
Tuy
nhiên, như đã thấy, Manila không run sợ. Philippines không có sức mạnh quân sự.
Họ chỉ có sức mạnh tinh thần dân tộc. Vũ khí của họ là pháp lý. Lý lẽ tranh luận
chủ quyền phải được xây dựng trên nền tảng pháp lý và chỉ có thể dựa vào pháp
lý để bảo vệ chủ quyền.
Cách
đối đầu với một kẻ ngông cuồng không biết lý lẽ là dạy cho hắn hiểu lý lẽ là
gì. Một quốc gia to lớn không có “nhân phẩm” cần phải được giáo dục về giá trị
nhân phẩm quốc gia. Bằng ý chí và quyết đoán, Aquino hiểu rằng, một quốc gia yếu
khác với một quốc gia nhược. Một quốc gia yếu luôn cần một bộ máy lãnh đạo mạnh,
có đủ dũng khí để đương đầu thế lực ngoại xâm, bằng bất kỳ phương tiện và cách
thức gì, bất chấp nó hung hăng thế nào, và đặc biệt, luôn có đủ tự trọng để
không hổ thẹn với người dân.
Trong
số hàng triệu người dân Philippines đang vui mừng hôm nay trước phán quyết PCA,
chắc chắn có không ít người nhớ đến Aquino. Trong số người dân nhiều quốc gia
châu Á đang theo dõi sự kiện này, hẳn có không ít người nghĩ rằng các nước nhỏ
châu Á khác đang cần có những lãnh đạo như Aquino. Mặc cảm tự tròng vào cổ cái gọi là “lời nguyền địa lý”, cùng những viện
dẫn tự ti về yếu kém quân sự, chẳng gì hơn là lớp tráng phủ ngụy biện được dùng
để che đậy một sự thuần phục cúi đầu.
…….
Năm 2013, Benigno
Aquino III được Time xếp vào danh sách 100 nhân vật có sức ảnh hưởng nhất thế
giới
No comments:
Post a Comment