Lê Diễn Đức
Monday, March 30, 2015 4:30:16 PM
Sông
Đồng Nai là con sông nội địa dài nhất Việt Nam, lớn thứ nhì Nam Bộ về lưu vực,
chỉ sau sông Cửu Long.
Sông Đồng Nai với chiều dài 586 km và lưu vực 38,600
km2 cung cấp nước sinh hoạt cho gần 20 triệu người thuộc 11 tỉnh thành gồm Sài
Gòn, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa-Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh, Lâm
Đồng, Đắk Nông, Ninh Thuận và Bình Thuận. Tầm quan trọng của sông Đồng Nai, vì
thế không cần phải bàn cãi.
Chất lượng nước từ con sông này hiện đang bị ô nhiễm
nặng bởi các chất hữu cơ, vi sinh, kim loại nặng... Các nhà khoa học, cơ quan
chức năng đều khẳng định nguyên nhân là do nguồn nước thải từ các khu công nghiệp,
dân cư... và sự quản lý yếu kém của các cơ quan liên quan.
Theo ông Lê Văn Tuấn, tổng giám đốc công ty Cổ Phần
Nước và Môi Trường (Bộ Xây Dựng), hệ thống sông Đồng Nai đang bị ô nhiễm trầm
trọng. Mỗi ngày con sông tiếp nhận trên 500 ngàn mét khối nước thải công nghiệp
từ trên 60 khu công nghiệp và gần 2 triệu mét khối nước thải sinh hoạt từ các
khu đô thị, trong đó trên 60% nước thải công nghiệp và 85% nước thải sinh hoạt
chưa qua xử lý. Dự kiến đến năm 2020, tổng lượng nước thải đô thị, nước thải
công nghiệp thải ra sông Đồng Nai mỗi ngày có thể lên đến gần 4,5 triệu mét khối.
Ông Tuấn cho rằng, nếu các tỉnh thành trong lưu vực
không có đột phá trong xử lý nước thải, bảo vệ nguồn nước thì hệ thống sông Đồng
Nai sẽ càng ngày càng ô nhiễm nặng nề và có nguy cơ trở thành dòng sông “chết”!
Thế mà, gần đây, nhà chức trách Đồng Nai đã dấn thêm
một bước vào tiến trinh “bức tử” con sông này bằng quyết định 2230/QĐ-UBND ngày
21 tháng 7, 2014 và quyết định số 2827/QĐ-UBND ngày 15 tháng 9, 2014, cho phép
công ty Toàn Thịnh Phát lấp một phần sông Đồng Nai để thi công dự án “Cải tạo cảnh
quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai,” còn có tên là dự án “The Pegasus
Riverside.”
Công trình này có chiều dài 1,3 ki lô mét, từ công
viên Nguyễn Văn Trị đến cầu Rạch Cát, thành phố Biên Hòa, dự kiến hoàn thành
vào năm 2022 với tổng mức đầu tư là 3,200 tỷ đồng.
Tổng diện tích đất của dự án là 84 ngàn mét vuông,
trong đó phần lấn sông là hơn 77 ngàn 200 mét vuông, chiếm trên 90% diện tích,
đoạn lấn ra sông xa nhất đến hơn 100m (đoạn từ cầu tàu nhà máy nước Biên Hòa).
Trên thế giới, lấn sông để xây dựng làm thay đổi
dòng chảy là một điều tối kị. Về nguyên tắc bao giờ cũng dành đất để làm hành
lang bảo vệ có khi đến 50 mét. Đây là điều bắt buộc và không một dự án nào, nhất
là dự án thương mại, có thể vi phạm.
Dự án lấp sông Đồng Nai mà công ty Thịnh Toàn Phát
thực hiện sẽ làm một phần lòng sông bị bê tông hóa và chắc chắn sẽ tác động làm
thay đổi dòng chảy, ảnh hưởng đến hệ sinh vật và làm mất đi cơ chế tự bảo vệ, tự
làm sạch của dòng sông. Ngoài ra, theo quy luật tự nhiên bên lở bên bồi, dòng
chảy khi bị thay đổi sẽ tăng tốc độ, xói lở bờ bên kia.
Nhà chức trách Đồng Nai đã không thèm lấy ý kiến của
người dân mà cũng không hề hỏi ý kiến các chuyên gia trong ngành.
Ông Bùi Cách Tuyến nói, “Họ làm độc lập. Chúng tôi
không được tham vấn. Với tư cách là phó chủ tịch Ủy Ban Bảo Vệ Lưu Vực sông Đồng
Nai, tôi không biết và với tư cách là thứ trưởng Bộ Tài Nguyên Môi Trường, tôi
cũng không hay về dự án này.” [1]
Ông Lê Mạnh Hùng, phó tổng cục trưởng Tổng Cục Thủy
Lợi, nói rằng, ở khu vực thực hiện dự án có hai nhánh sông nhỏ, chứng tỏ dòng
chảy ở khu vực này khá phức tạp.
“Vì thế tôi không đồng ý với những lập luận của Đồng
Nai khi cho rằng đoạn sông này rộng thì lấp đi một ít cũng chẳng sao. Nếu suy
nghĩ vậy thì chúng ta đâu cần phải bỏ thời gian học thủy lợi làm gì!” - ông
Hùng nói.
Theo ông Hùng, tài liệu đánh giá tác động dòng chảy ở
dự án nói rằng, công trình tác động đến dòng chảy không lớn chứ không phải
không có. “Những tác động của việc lấp sông không xảy ra trước mắt mà có khi
hai ba chục năm sau mới rõ. Khi đó, nếu gây ra tác động xấu, ảnh hưởng đến các
cầu, đường quan trọng ở hạ lưu thì ai chịu trách nhiệm về sai lầm này? Chính vì
vậy, cá nhân tôi, với tư cách là một nhà khoa học lâu năm về lĩnh vực thủy lợi,
tôi mong muốn lãnh đạo tỉnh Đồng Nai nên cầu thị, hãy dừng lại để xem xét đầy đủ
về tính pháp lý cũng như cơ sở khoa học của dự án” - ông Hùng đề nghị (theo tờ
Pháp Luật TP.HCM).
Bà Lâm Thị Thu Sửu - giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu
Phát Triển Xã Hội, điều phối viên Mạng Lưới Sông Ngòi Việt Nam, khẳng định sông
Đồng Nai là sông liên tỉnh, cung cấp nước cho hàng triệu dân các tỉnh thành
khác nên phải tuân thủ theo Nghị Định 201/NĐ của chính phủ cũng như Luật Tài
Nguyên Nước.
Nghị định của chính phủ quy định tỉnh chỉ có quyền
xây dựng, phê duyệt và tổ chức thực hiện các đề án, kế hoạch cải tạo các dòng
sông nội tỉnh. Vì thế, tỉnh Đồng Nai phê duyệt dự án lấn sông Đồng Nai là vượt
quá thẩm quyền.
Dự án vi phạm Luật Tài Nguyên Nước vì cho lấn sông với
diện tích 7.7 ha gây cản trở thoát lũ, lưu thông nước sông Đồng Nai. Cụ thể, Điều
9 (Khoản 4) về các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm “đặt vật cản, chướng ngại vật,
xây dựng công trình kiến trúc, trồng cây trái phép gây cản trở thoát lũ, lưu
thông nước ở các sông, suối, hồ, kênh, rạch.” [2]
Điều 63 (Khoản 1) Luật Tài Nguyên Nước ghi rõ hoạt động
cải tạo lòng, bờ, bãi sông, xây dựng công trình thủy... không được làm ảnh hưởng
xấu đến sự ổn định lòng, bờ, bãi sông, hồ và phải được cơ quan quản lý về tài
nguyên nước có thẩm quyền chấp thuận bằng văn bản.
Mặt khác, “Sông Đồng Nai đang cung cấp nước nguồn
cho 60% công suất hoạt động của Tổng Công Ty Cấp Nước Sài Gòn Sawaco. Tuy
nhiên, Sawaco cũng hoàn toàn không được tham vấn ý kiến. Đáng lưu ý, vừa qua
khi dự án lấn sông diễn ra thì Sawaco ghi nhận một số chỉ tiêu nước nguồn cung
cấp cho Nhà Máy Nước Bình An (cầu Hóa An) bị ô nhiễm. Điều này gây ra lo ngại
vì khi dự án hoàn thành có thể làm thay đổi dòng chảy khiến dòng nguồn nước của
Sawaco lấy từ sông Đồng Nai bị ô nhiễm. Mặc dù trạm bơm nằm ở thượng nguồn,
cách dự án lấn sông cả kilomet nhưng vẫn có khả năng bị ô nhiễm do triều cường.”
Với một quy mô, tầm cỡ của dự án nhưng Bộ Tài
Nguyên-Môi Trường, Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn, Bộ Xây Dựng, Ủy Ban
Lưu Vực Sông, Ủy Ban sông Đồng Nai và dân chúng hoạt động sinh kế liên quan đến
sông Đồng Nai đều không được tham vấn.
Ngày 23 tháng 3, ông Đinh Quốc Thái, chủ tịch Ủy Ban
tỉnh Đồng Nai, khẳng định dự án này thuộc thẩm quyền phê duyệt của Ủy Ban tỉnh
Đồng Nai nên “không cần tham vấn ý kiến của các địa phương khác.” (báo Pháp Luật
TP.HCM)
Còn ông Nguyễn Thành Trí - phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng
Nai, trong ngày 24 tháng 3 cho rằng, “UBND tỉnh cấp phép và thấy chủ trương này
vẫn đúng đắn. Với quy mô dự án như vậy, chúng tôi khẳng định không có vấn đề
gì....”
Các “chủ trương đúng đắn” mà nhà chức trách Cộng Sản
Việt Nam đưa ra và ra sức bảo vệ, đáng tiếc lại là những quyết định vội vã, chứa
đựng những lợi ích mờ ám.
Hồi tháng 5 năm 2009, về dự án khai thác Bauxite Tây
Nguyên, trước quốc hội, Bộ Trưởng Phạm Khôi Nguyên cam đoan, “Bộ đã đánh giá rất
kỹ các ý kiến góp ý của các nhà lãnh đạo và các nhà khoa học.” Thế nhưng dự án
vẫn triển khai theo “chủ trương” của đảng, bất chấp thư phản đối của hàng ngàn
trí thức trong, ngoài nước. Vì cố làm bằng được, không tính hết, vốn đầu tư bị
tăng lên hàng ngàn tỷ đồng và hiệu quả kinh tế thì thê thảm, lỗ trong vòng nhiều
năm, mỗi năm khoảng 33 triệu đô la, trong khi thảm hoạt bùn đỏ vẫn là quả bom vẫn
treo lơ lửng.
Cũng tương tự, như việc chặt đốn cây xanh ở Hà Nội.
Hôm 25 tháng 3, Sở Xây Dựng Hà Nội nói, “Việc thay thế, đánh chuyển cây xanh trên
địa bàn thành phố thời gian qua là chủ trương đúng, được thực hiện bám sát theo
các quy định của nhà nước và thành phố.”
Thế nhưng, đại biểu Quốc Hội Nguyễn Sỹ Cương, với tư
cách là người đã tham gia thẩm tra Luật Thủ Đô, ông cho biết việc Hà Nội cho
phép chặt hạ ồ ạt cây xanh trong thời gian qua là có biểu hiện vi phạm quy định
của Luật Thủ Đô.
Tổng Thanh tra Chính phủ cũng thấy có dấu hiệu vi phạm
Khoản 2, Điều 14 Luật Thủ Đô và Khoản 1, Điều 14 Nghị Định 64/2010 của chính phủ
quy định về quản lý cây xanh đô thị.
Trước sức ép mạnh mẽ của dư luận, Hà Nội phải “tạm dừng”
việc chặt đốn cây xanh, còn công ty Toàn Thịnh Phát cho “tạm ngừng” thi công dự
án để tiếp thu thêm ý kiến của các Bộ Tài Nguyên-Môi Trường, Nông Nghiệp-Phát
Triển Nông Thôn và Xây Dựng.
Câu chuyện “tạm dừng” rất đáng nghi vấn. Phải chăng
chỉ là kế hoãn binh rồi tìm cách chạy chọt? Kịch bản đang có vẻ như thế!
Nhà văn Vũ Thư Hiên đã viết trên Facebok, “Cái giống
'duy nhất đúng đắn' và 'vô cùng sáng suốt' nó thế. Đánh chết nết không chừa. Chửi
mắng nó thì nó chỉ ‘tạm dừng’ thôi, mai nó làm tiếp, không chỗ này thì chỗ
khác.”
Có một số thứ chỉ một lần phá đi thì không bao giờ sửa
chữa lại được nữa. Một trong những thứ đó là thiên nhiên. Không có hiệu quả
kinh tế nào bù đắp được sự tổn hại môi trường sống của con người.
Cuộc tranh đấu chống hủy diệt môi sinh của nhà chức
trách Việt Nam là lương tâm, trách nhiệm và vì thế còn phải nỗ lực tiếp tục.
No comments:
Post a Comment