Valentin Schmid, Epoch
Times
20 Tháng Ba , 2015
Theo nhà phân tích kỳ cựu Trung Quốc
Fraser Howie, Trung Quốc đang trong tình trạng hỗn loạn về kinh tế lẫn chính trị.
Dù nhìn từ bất kỳ góc độ nào thì Trung Quốc cũng
đang gặp phải rất nhiều vấn đề. Nền kinh tế của Trung Quốc giống như một
quả bóng khổng lồ và việc đấu đá nội bộ đang làm tê liệt bộ máy chính quyền.
Đối với một số người, Trung Quốc vẫn là một điều bí ẩn,
và hầu hết những ai sống bên ngoài Trung Quốc chỉ có cái nhìn thoáng qua về
những gì đang xảy ra ở đất nước khổng lồ này thông qua các bản báo cáo hoặc các
thống kê chính thức. Nhưng với ông Fraser Howie thì khác: ông đã dành nhiều
năm làm việc tại Trung Quốc vào những năm 2000 để viết nhiều về Trung Quốc.
“Red Capitalism” (Chủ nghĩa tư bản đỏ), cuốn sách
gần đây nhất của ông không những được vinh danh là cuốn sách của năm do tạp
chí The Economist bình chọn, mà còn là một trong những cuốn sách đầu tiên
tiết lộ cơ chế nợ trong hệ thống ngân hàng Trung Quốc và những rủi ro của mô
hình tăng trưởng đầy nợ nần này.
Ông Howie cho biết: “Những vấn đề của Trung Quốc đã trở
thành mãn tính và không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Không giống như
Hy Lạp hoặc Dubai — những quốc gia khi cần tái cấp vốn thì không thể in
thêm tiền, Trung Quốc gặp phải những vấn đề về mô hình cấu trúc dài hạn vốn đã
ăn sâu bám rễ từ lâu”.
Cốt lõi của những vấn đề nằm ở việc đầu tư quá mức.
Theo Ngân hàng Thế giới, tích lũy tài sản cố định gộp chiếm gần 50% GDP trong
thập niên qua.
Đầu tư quá nhiều
Nếu so sánh thì đầu tư của Mỹ vào các tư liệu sản xuất
như nhà máy, nhà cửa và đường xá chiếm gần 20% GDP.
Ông Howie nói: “Vâng,
là một quốc gia đang phát triển, Trung Quốc cần xây dựng cơ sở hạ tầng nhưng
cũng cần phải thu được lợi nhuận từ các khoản đầu tư này”.
“Về cơ bản họ không thể biến dự án tồi thành dự án tốt. Nếu bạn xây dựng một
chung cư ở giữa sa mạc và không ai muốn sống ở đó, bạn sẽ thua lỗ. Cho
dù bạn thu hút người dân đến đó sống bằng việc trợ cấp và giá thuê rẻ hơn,
thì lợi nhuận của bạn vẫn sẽ thấp đi”, ông Howie nói.
Theo ông Howie, với một dự án thông thường thì một nhà đầu
tư (công ty hoặc chính phủ) đều có thể thu được mức lợi nhuận 10%. Nếu bạn xây
dựng những thứ không ai cần, lợi nhuận có thể bằng không hoặc thậm chí âm.
Khi các nhà kinh tế nhận thấy không có tiềm năng về lợi
nhuận, họ sẽ ngừng đầu tư và toàn bộ kế hoạch sẽ bị phá sản.
Ông Howie cho biết: “Bạn
có thể thấy hàng tồn kho đang tích dụ dần ở rất nhiều lĩnh vực. Do đó, khi
bạn thấy tổng năng suất dư thừa trên tất cả các lĩnh vực và các loại mặt hàng,
bạn sẽ nghĩ rằng: Đây giống như một bức tranh kinh dị”.
Ông Howie cũng xét thấy có một sự sai biệt đáng kể giữa
con số chính thức và những gì đang diễn ra trên thực tế. Đúng là Trung Quốc đặt
ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 6,8% trong năm 2015, nhưng hầu hết
các báo cáo về Trung Quốc đều cho thấy mọi thứ đang chậm lại đáng kể.
Sau khi xem xét về tình trạng hỗn loạn này,
chính quyền Trung Quốc đang nỗ lực duy trì cuộc sống hạnh phúc cho người
dân với bất cứ giá nào bằng việc bơm tiền cho họ: việc làm chính đáng duy
nhất của ĐCSTQ.
“Sự bất mãn phần nào được giải quyết bằng cách tăng
lương. Bất cứ khi nào có thể, chính phủ đều cố gắng điều chỉnh mức lương hoặc mức
giá trần, điều này cũng có nghĩa là các doanh nghiệp rất khó kiếm lời”. Nhưng
ngay cả khi mức lương cao hơn cũng không thể mua được khí sạch hay thực phẩm
còn tươi. Ông Howie thậm chí còn chế giễu rằng theo quy định thì bạn chỉ có thể
lái xe hơi sang trọng hai ngày một lần.
Mặt khác, nhân quyền và tự do ngôn luận bị chà đạp để đi
theo đúng đường lối của Đảng, theo ông Howie thì điều này gây phản tác dụng:
“Vì Đảng muốn duy trì một thứ ‘quyền lực sắt’ có thể đánh đổ bất kỳ thế lực
nào khác. Nếu được tự do hơn về quyền công dân thì họ sẽ có được vị thế tốt hơn
rất nhiều khi đối phó với một số căng thẳng. Và có thể đối phó với sự tăng trưởng
chậm lại. ”
Quyền lực chính trị
Trong khi nhiều người nghĩ rằng chính phủ có thể sửa
chữa mọi lỗi lầm, thì ông Howie lại không nghĩ như vậy.
“Nhiều người nghĩ rằng chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tiến hành thúc đẩy một
cuộc cải cách toàn diện, và rằng ông sắp làm nhiều điều để thực hiện theo đúng
cam kết tại Hội nghị Trung ương 3: yếu tố thị trường đóng vai trò quyết định và
nhà nước đóng vai trò thứ yếu. Hiện nay có rất ít bằng chứng cho thấy điều
đó, nó thuộc về hy vọng hơn là có bằng chứng cụ thể”, ông Howie nói.
Trong khi ông Tập đang chống tham nhũng quyết liệt, ông
cũng tiến thêm một bước trong việc củng cố quyền lực trong nội bộ Đảng; đặc biệt
là khi đối mặt với các phe phái tàn bạo mà gần như đã đánh bật được ông ra khỏi
con đường tiến đến vị trí quyền lực tối cao vào năm 2012. Các cuộc thanh trừng
chính trị không ngừng của phe này – liên quan mật thiết với cựu lãnh đạo Đảng
Giang Trạch Dân – người đã không thực hiện tròn trách nhiệm của nhà nước
trong việc cải cách kinh tế, mà luôn đưa ra những chiến dịch đàn áp tư tưởng
trên quy mô lớn và hà khắc.
Ông Tập thể hiện một thái độ chính trị hết sức cứng rắn. Có
thể thấy điều đó qua cách xử lý của ông Tập đối với những sự việc diễn ra tại
Tây Tạng, Tấn Giang (thuộc miền Nam Trung Quốc, nơi gần đây xảy ra một
vụ tranh chấp lao động) hoặc Hồng Kông.
Thật khó để dự đoán những gì có thể xảy ra: “Nếu ông Tập tiếp tục duy trì trấn áp, người
ta sẽ không dám phê duyệt bất cứ điều gì vì sợ bị liên lụy về tham
nhũng. Trung Quốc cần có một hệ thống tốt hơn về vấn đề trách nhiệm và
minh bạch mà chúng ta lại không thấy được điều này. Ông Tập không hề thể hiện
được rằng ông ta đang thay đổi mô hình”.
Trung Quốc không phải là nền kinh tế
lớn nhất thế giới
Trong loạt bài phỏng vấn của ông Howie với Thời Báo Đại Kỷ
Nguyên, ông đi ngược lại với một nhận thức sai lầm phổ biến. Quỹ Tiền tệ
Quốc tế (IMF) trong năm 2014 đưa ra quan điểm cho rằng Trung Quốc hiện là nền
kinh tế lớn nhất thế giới theo một khái niệm kinh tế ít người biết gọi là sức
mua tương đương (PPP).
Bởi vì tỷ giá chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khác ngoài
thương mại hoặc sản xuất và tiêu dùng nội địa (ví dụ dòng vốn và đầu cơ), họ
bóp méo số liệu tiêu thụ thực tế và bức tranh sản xuất của nền kinh tế địa
phương – những yếu tố phản ánh đúng sức mạnh kinh tế và sự giàu có của một quốc
gia.
Theo ông Howie, mô hình này gặp thiếu sót nghiêm trọng
trong trường hợp của Trung Quốc: “Có một
giả định rất lớn về nguyên lý sức mua tương đương nhưng họ thường không nêu
ra. Nó là cơ sở cho toàn bộ nguyên lý: Điểm duy nhất khác biệt giữa hàng
hoá và dịch vụ trong các nền kinh tế là về giá chứ không phải chất lượng”.
Ông cho biết chất lượng của sản phẩm và dịch vụ của Trung
Quốc kém hơn rất nhiều so với Hoa Kỳ, ngay cả hàng xuất khẩu cũng vậy.
Bất cứ ai đã từng đến Trung Quốc sẽ xác nhận về sự kém cỏi
này, nhưng ngoại lệ với một số hàng hoá và dịch vụ do công ty các nước phương
Tây cung cấp, hầu hết là bán với giá tương đương.
Sự ngang giá ở Manhattan
Ông Howie cho biết, “Bạn có thể cắt tóc ở Bắc Kinh với
giá chỉ 5 nhân dân tệ (0,8 đô la Mỹ) hoặc 10 nhân dân tệ (1,6 đô la Mỹ) nhưng ở
New York đó là 20 đô la Mỹ. Vâng, thực ra ở đại lộ số 5 là 75 đô la Mỹ và ở
Brooklyn là 25 đô la Mỹ. Vì vậy, liệu bạn có sức mua tương đương giữa
Brooklyn và Manhattan không?
Ông ấy nghĩ rằng giá trị hàng hóa và dịch vụ ở Trung Quốc
có thể chỉ bằng 50% so với hàng hóa và dịch vụ ở Mỹ, đặc biệt là dịch vụ hậu
mãi: “Nói chung họ có thể cung cấp
các dịch vụ cơ bản. Nếu có sai sót, các dịch vụ chăm sóc khách hàng lại rất tệ. Tôi
sử dụng một số sản phẩm phần mềm của Trung Quốc và việc mã hóa rất là
kém. Và điều đó dẫn đến dịch vụ bảo hành kém”.
Nhìn chung ông Howie nghi ngờ lãnh đạo kinh tế của Trung
Quốc, ngay cả nếu như nền kinh tế có lớn hơn nữa. Ông cho biết thực tế là sẽ
không có bất cứ sự đổi mới nào sắp diễn ra ở Trung Quốc và quốc gia này cũng
không ảnh hưởng đến các nền kinh tế khác theo hướng tích cực, ngoại trừ việc
cung cấp hàng giá rẻ cho thị trường các nước phương Tây.
“Hoa Kỳ vẫn luôn là nước đứng đầu toàn cầu trong nhiều lĩnh vực và mọi thứ
phát triển ở Mỹ đều được sao chép ở nơi khác hoặc được ứng dụng ở nơi khác. Có
rất ít bằng chứng cho thấy các công ty Trung Quốc thành công trong việc xây dựng
mạng lưới và sự thành công bên ngoài Trung Quốc hay cộng đồng người Trung Quốc”.
Thay vào đó toàn bộ nền kinh tế và các ngành công nghiệp
nhà nước được gọi là lớn chỉ bởi vì họ phục vụ một tỷ người. Hầu như tất cả các
số liệu thống cơ bản, bao gồm cả những số liệu hiệu chỉnh hệ số PPP tệ hơn nhiều
so với các nước Tây Âu hay Hoa Kỳ.
Ông Howie đưa ra kết luận “Tại một thời điểm nào đó nền kinh tế Trung Quốc sẽ lớn hơn Hoa Kỳ, rồi
sao. Trong 30 năm qua, Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mà đa phần
là trì trệ và không có sức ảnh hưởng tới các nước còn lại. Nền kinh tế lớn thế
nào? Bạn chỉ đơn giản là tổng hợp các hoạt động của 1,3 tỷ người, ”
No comments:
Post a Comment