Đào Tiến Thi
2 Tháng Năm, 2016
Sáng 1-5, trước khi đi, được tin một số anh em đã bị canh
cổng, tôi đã đoán được ý chí quyết phá cuộc biểu tình này của nhà cầm quyền nên
sắp đến điểm hẹn liền đổi phương tiện: gửi xe máy để bắt taxi. Y như rằng, khi
chiếc taxi đỗ lại bãi gửi để chúng tôi xuống thì đồng thời có mấy người đến gửi
xe máy bị từ chối. Một người đàn ông không rõ là người trông xe hay chính là
công an tuyên bố thẳng thừng: hôm nay ở đây có biểu tình nên không nhận trông
xe. Một phụ nữ bị từ chối tỏ vẻ bực tức nói: “Biểu tình là của bọn phản động,
chúng tôi liên quan gì mà phải chịu?”. Một bác trung niên vừa đi đến (có lẽ
cũng là người đi biểu tình) rọi ánh mắt tức giận vào cô ta quát: “Cô bảo ai là
phản động? Đi biểu tình mà là phản động à?”. Người phụ nữ quay xe vù nhanh,
không thèm trả lời.
Cuộc biểu tình diễn ra sớm, có lẽ chính do cách hành xử
ác nghiệt vô lối của “lực lượng chức năng” (LLCN). Chả là khi mới có một nhóm
nhỏ người tập hợp trên bậc thềm Nhà hát lớn thì LLCN đã vừa xua đuổi vừa dùng
tiếng loa gào lên những lời đe dọa mà lại không đưa ra được lý do gì cho ra… lý
do một chút. Một chị trung niên (sau biết chị là Trần Thị Thảo, giáo viên THPT
về hưu) đã kiên quyết phản đối. Chị còn dùng lời lẽ đanh thép tố cáo sự vô
trách nhiệm và thái độ đầy mờ ám của một số quan chức nhà nước trong thời gian
xảy ra vụ cá chết khiến LLCN phải chùn bước. Cuối cùng nhóm người đã trụ lại được
trên bậc thềm và cuộc biểu tình diễn ra sớm hơn dự định.
Đoàn người tụ lại trên thềm Nhà hát lớn đông, mạnh chưa từng
thấy. Biểu ngữ, khẩu hiệu vô cùng phong phú: “Hãy trả lại Vũng Áng cho nhân
dân”. “Đả đảo Formosa”. “Formosa cút đi”. “Bảo vệ biển Việt Nam”…. LLCN bắt đầu
tỏ ra khó xoay sở, buộc phải để cho đoàn người diễu hành về phía Bờ Hồ. Bài hát
“Dậy mà đi” cùng dàn nhạc của cụ Tạ Trí Hải vang suốt dọc đường. Có ai đó nhắc
nên đi chậm. Đúng, đi chậm để gây được ảnh hưởng ra xung quanh, vì vào ngày lễ,
người xe đi lại khá đông. Những chỗ đèn đỏ, nhiều người đi đường lấy điện thoại
ra chụp.
Gặp lại người quen hôm nay chỉ bắt tay chứ không kịp nói
chuyện. Có một số tôi chỉ hơi quen trong những cuộc biểu tình hồi đầu (2011)
sau đó không thấy nữa, thì hôm nay lại gặp lại. Có người tôi gặp lần đầu nhưng
lại biết tôi, cứ bảo “Tôi/ em vẫn đọc anh đấy”. Nhưng chủ yếu là những người
không quen biết. Tức là số mới đi biểu tình lần đầu hôm nay rất đông. Chung một
nỗi đau, chung một sự phẫn nộ, mọi người không kể quen lạ đều thấy thân thiết với
nhau vô cùng. Tôi để ý một cháu thanh niên cao lớn, gương mặt thư sinh mà rắn rỏi
(sau được biết cháu tên là Nguyễn Anh Tuấn, cháu nói nghề nghiệp nhưng tôi quên
mất), luôn hô khẩu hiệu cho mọi người hô theo. Khẩu hiệu của cháu chỉ gồm ba
câu giản dị và ôn hòa: “Công bố tội phạm”, “Đền bù ngư dân”, “Không được chậm
trễ”. Thì ra không cứ phải là người “già dặn kinh nghiệm”, chỉ cần nhận ra vấn
đề là có thể có ngay những con người xuất sắc làm nòng cốt.
Ra đến Bờ Hồ, lực lượng “quan sát viên” đa dạng hơn. Tôi
tranh thủ hỏi thái độ của họ. Có người giơ tay ủng hộ nhưng mời họ cùng đi thì
họ lắc đầu. Có một bác chê dân mình “thiếu bình tĩnh”. Tôi bảo: “Thế nào mới là
bình tĩnh, chờ cả gần tháng nay rồi; cá ban đầu chỉ chết ở Hà Tĩnh rồi vào Quảng
Bình, rồi vào Quảng Trị, rồi vào Thừa Thiên Huế,… Chờ đến bao giờ nữa, thưa
bác?”. Bác ta bảo: “Nhưng mà nó khó”. (Rõ là toàn nghe tuyên truyền một phía).
Tôi bảo: “Không đến nỗi khó lắm đâu bác. Chỉ cần lấy mẫu vật đưa về một phòng
xét nghiệm hóa sinh, một cử nhân hóa học cũng phân tích ra. Vả lại, rất nhiều dấu
hiệu cho thấy thủ phạm là “thằng” Formosa. Muốn biết rõ thì cứ múc tí nước ở
cái cửa cống thằng Form này xả ra, phân tích xem có những chất độc gì. Lại múc
tí nước ở chỗ cá chết, bất kỳ chỗ nào, tìm xem có chất độc nào giống của thằng
Form, thì chẳng lẽ không làm được?”. Bác ấy ậm ừ “biết rồi, biết rồi” và xua
tay ra hiệu tôi đi đi.
Đi ngang qua một ghế đá có ba người, người thanh niên ngồi
giữa đang hùng hồn: “Chính phủ cũng kém mà dân cũng ngu”. Tôi dừng lại hỏi:
“Chính phủ kém, đồng ý, còn dân ngu, xin hỏi cháu, đó là loại dân nào, dân đang
biểu tình kia hay là dân đang ngồi chơi ở đây?”. Cháu ấy không trả lời. Tôi bảo:
“Chú hiểu rồi. Dân ngu là dân đang biểu tình, chứ không thể là dân đang ngồi
chơi như cháu, đúng không?”.
TS. Nguyễn Xuân Diện đang làm truyền thông, bên cạnh là
GS.VS. Toán học Hoàng Xuân Phú
Có hai sự cố đáng kể:
Một là, LLCN sau hồi ở Nhà hát lớn, còn cố gắng giải tán
đoàn biểu tình khi đoàn đã ra gần Bờ Hồ. Họ chăng dây và có những viên an ninh
to khỏe đứng nắm giữ nhưng đoàn người bất chấp, người cao thì trèo qua, người
thấp chui dưới, cuối cùng đều lọt cả. Tiếp theo họ lại dùng hàng rào người để cản.
Nhưng đoàn người cứ “ủn” nhau mà đẩy tới, làm “đứt” phăng hàng rào. Đặc biệt,
khi LLCN xông vào bắt một số thanh niên, đã vấp phải sự phẫn nộ hừng hực của
đoàn người biểu tình, thế là họ buộc phải buông luôn.
Hai là vụ trùm DLV Trần Nhật Quang đến phá đám. Cuộc thứ
nhất, ông Trần Nhật Quang đang ngồi trên xe máy ở một chỗ dừng thì gặp đoàn biểu
tình. Có người giơ biểu ngữ cho bác ta xem (như thường làm với tất cả mọi người
đi đường), thế là bác ta chửi um lên, rằng “phản động, phản động”. Lời chửi gây
chú ý tức thì. Khi phát hiện ra đây là một ông trùm DLV, một ông DLV đầy hăng
hái và “có lý luận” thì nỗi phẫn nộ của đoàn người không sao kiềm chế được. Người
ta rủa xả thậm tệ và bác DLV này cũng chống đỡ khá “ngoan cường”. Sau công an
phải đến giải thoát cho bác ta. Lần thứ hai, lúc trở về Nhà hát lớn, tôi không
rõ đầu mối từ đâu. Cuộc này đông người hơn, dữ dội hơn và cuộc “huyết chiến” giữa
bác với người biểu tình do không có công an đến giải tán nên diễn ra khá dài và
cực kỳ sinh động.
Xin tạt ngang một chút về hiện tượng Trần Nhật Quang
(TNQ). Theo dõi hiện tượng TNQ bao giờ tôi cũng nghĩ đến thành ngữ “Bảo hoàng
hơn vua”, một thành ngữ chỉ những người ủng hộ, bảo vệ cái gì đó một cách mù
quáng. Vua là biểu tượng của bảo hoàng, “tuyệt đối trung thành” với cái ngai
vàng của mình. Tuy nhiên, khi hết thời thì nhiều vua cũng biết bỏ ngai vàng để
cứu lấy sinh mạng mình, chứ kẻ bảo hoàng hơn vua thì không. Lúc nào nó cũng
“tuyệt đối trung thành”; ngoài ông chủ, nó không còn biết cái gì nữa. Vì cái phần
bản năng tăm tối của con người đã được những ông chủ khôn ngoan khai thác hết cỡ.
Hiện tượng TNQ khiến tôi liên tưởng đến nhân vật Khun trong truyện Vệ sĩ của
quan châu của Ma Văn Kháng. Khun là một vệ sĩ tuyệt đối trung thành của
quan châu Vàng A Ký. Năm 1954, công an tấn công vào hang ổ của tên trùm phỉ
này. Vàng A Ký thế cùng muốn hàng nhưng Khun không nghe và thế là Vàng A Ký đã
phải rút súng khử tên đầy tớ trung thành ấy.
Bác DLV Trần Nhật Quang đang “khẩu chiến” với người biểu tình
Trường hợp của bác TNQ, ở một góc độ khác, thật là đáng
thương. Những kẻ đầu độc tinh thần bác, xúi giục bác làm những việc tội lỗi thực
ra là những kẻ tỉnh táo, ý thức rõ thật giả, đúng sai, chỉ có bác TNQ là hoàn
toàn “tử vì đạo” một cách mù quáng. Có thể nói đây là một ca “hết thuốc chữa”.
Viên sĩ quan (thấp, áo xám) luôn quan sát và chỉ huy, bên cạnh là viên an
ninh (cao lớn, áo xanh) nhận lệnh
Trở lại câu chuyện biểu tình ngày 1-5-2016. Cá và các loại
hải sản miền Trung chết được phát hiện từ 6-4-2016, nhân dân đã biết bao lo lắng
và sau đó trở thành nỗi bất bình trước sự thờ ơ và chậm trễ của các cơ quan chức
năng. Mãi những ngày cuối tháng Tư, các cơ quan chức năng mới vào cuộc. Nhưng
vào cuộc theo kiểu ậm ờ cho qua chuyện như kiểu Bộ Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn (nói rằng không được vào khu Formosa), thậm chí có dấu hiệu bao che
cho thủ phạm như Bộ Tài nguyên – Môi trường, thì việc bùng phát nỗi phẫn nộ của
nhân dân là tất nhiên và rất cần thiết. Đáng tiếc, các cơ quan có trách nhiệm
thay vì khẩn trương có biện pháp hữu hiệu thì lại chỉ lo che chắn. Nực cười và nguy hiểm là mới đây một số
quan chức của vùng xảy ra thảm họa lại đi diễn trò ăn hải sản và tắm biển! Theo
tôi, đây là một trò cực kỳ ngu dốt và vô trách nhiệm. Cái việc trên, có thể
một người dân chơi ngông mà làm. Có thể một nhà khoa học vì khoa học, vì cộng đồng
mà dấn thân thử nghiệm. Nhưng ở cương vị nhà quản lý thì không thể “chơi ngông”
hay “thử nghiệm” như thế. Càng không thể cổ xúy cho toàn dân khi không có một
cơ sở nào đảm bảo sự an toàn, trái lại chỉ bằng những kiến thức thông thường đã
cho thấy những việc đó sẽ để lại hậu quả cực kỳ nguy hiểm.
Nhân đây xin gửi đến ông Nguyễn Xuân Phúc, tân Thủ tướng
Chính phủ, thay vì huy động trí khôn và lực lượng khổng lồ để đàn áp người dân
biểu tình, ông hãy nghiêm khắc rút kinh nghiệm và kỷ luật một số trường hợp cần
thiết trong bộ máy chính phủ và bộ máy quan chức địa phương; ông hãy huy động tối
đa trí tuệ nhân dân, đặc biệt là các nhà khoa học (nước ta không hề thiếu) tham
gia cứu trợ thảm họa. Nếu ông làm được như thế thì không những giải quyết được
vụ này mà còn làm tiền đề cho cả guồng máy quản trị của chính phủ hoạt động có
hiệu quả. Trong vụ việc trên, cần thấy cả khả năng có thể có yếu tố Trung Cộng:
biết đâu họ cố tình xúi Formosa xả độc vào đúng thời điểm này để làm mất mặt nội
các mới, giáng một đòn chia rẽ cực ác giữa nhân dân và chính phủ để làm trầm trọng
hơn nữa tình trạng quốc gia đang hồi suy yếu.
Đ.T.T.
No comments:
Post a Comment