VOA Tiếng Việt
09.11.2015
Việt Nam đồng ý về một loạt biện pháp cải cách lao động,
kể cả cho phép thành lập các công đoàn tự do và độc lập, bao gồm quyền đình
công, theo Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương -TPP được thoả thuận hồi
tháng trước. Toàn văn hiệp định TPP được công bố, phác họa những nhượng bộ mà
Việt Nam đã đồng ý trước những đòi hỏi của phía Mỹ.
Hãng tin Reuters hôm 8/11 tường thuật
rằng các điều khoản liên quan tới việc này nằm trong một thoả thuận song phương
riêng rẽ giữa Washington và Hà Nội, một trong những điều khoản trong hiệp định
thương mại khổng lồ bao trùm 12 quốc gia ven Thái Bình Dương.
Reuters dẫn lời ông Tom Malinowski, Trợ lý Ngoại trưởng
Hoa Kỳ đặc trách Dân chủ, Nhân quyền và Lao động khẳng định với tờ New York
Times rằng đây là ‘cơ hội tốt nhất mà Hoa Kỳ có được trong nhiều năm nay để hối
thúc cải cách sâu rộng các định chế tại Việt Nam hầu giúp thăng tiến nhân quyền,
và điều này chỉ xảy ra nếu TPP được phê chuẩn.’
Việt Nam cam kết sẽ cho phép công nhân được đình công, không những chỉ về lương bổng và giờ giấc làm việc, mà còn về các điều kiện làm việc và những khiếu nại khác nữa.
Việt Nam cam kết sẽ cho phép công nhân được đình công, không những chỉ về lương bổng và giờ giấc làm việc, mà còn về các điều kiện làm việc và những khiếu nại khác nữa.
Theo bản văn của hiệp ước TPP, “Việt Nam sẽ đảm bảo
các thủ tục và cơ chế để đăng ký các công đoàn lao động ở cấp cơ sở, phù hợp với
các quyền lao động như được ghi trong bản tuyên ngôn của Tổ chức Lao động Quốc
tế, kể cả tôn trọng sự minh bạch, thời hạn làm thủ tục và các đòi hỏi đối với
thành viên, mà không cần phải xin phép trước”.
Theo thoả thuận, Việt Nam sẽ thông qua các luật để
cho phép công nhân thuộc các công ty và lĩnh vực khác nhau liên kết với nhau
trong các tổ chức công đoàn để bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Trước đó tờ New York Times nói rằng
thoả thuận này có thể dành cho công nhân quyền hạn lớn hơn để mặc cả với giới
chủ nhân, nhưng ảnh hưởng của nó sẽ tuỳ thuộc vào cách mà Việt Nam thi hành thoả
thuận này.
Theo thoả thuận đi kèm với TPP, ngoài quyền đình
công, Việt Nam còn phải cho phép các công đoàn độc lập được yêu cầu sự hỗ trợ của
các công đoàn lao động quốc tế.
Có nhiều sự khác biệt lớn giữa các nước tham gia
TPP. Nước có GDP cao nhất là Hoa Kỳ với 17,42 nghìn tỉ đôla. Nước có GDP thấp
nhất là Brunei với 17,26 tỉ đô la.
Về dân số nước đông dân nhất là Hoa Kỳ với 323 triệu
dân, Brunei ít dân nhất với 420.000 người.
GDP tính trên đầu người cao nhất là Brunei, với
72.220 đôla, Việt Nam có GDP tính trên đầu người thấp nhất, là 1.901 đôla.
Nguồn: NYT, Vietnamrightnow
Nguồn: NYT, Vietnamrightnow
---------------------------------------
08.11.2015
Vào ngày 5 tháng 11 vừa qua, toàn bộ nội dung của Hiệp
ước thương mại hợp tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership, viết tắt
là TPP) đã được Tòa Bạch Ốc phổ biến trên mạng thông tin đại chúngMedium và
gửi đến địa chỉ điện thư của nhiều công dân. Các cơ quan truyền thông lớn
của Hoa Kỳ đã phổ biến tin này. Đây là lần đầu tiên mà đại chúng được biết rõ
chi tiết của hiệp ước TPP sau bẩy năm thương thuyết trong vòng kín đáo.
Hiệp ước TPP gồm có 30 chương và một số thỏa hiệp
bên lề quy định trao đổi thương mại giữa 12 quốc gia quanh vùng Thái Bình Dương
bao gồm Việt Nam, Malaysia, Singapore, Brunei, Nhật Bản, Úc, Tân Tây Lan,
Chile, Peru, Mexico, Hoa Kỳ và Canada. Đây là một thỏa hiệp vùng lớn nhất
được thành lập từ trước đến nay. Tổng sản phẩm nội địa của 12 nước
thành viên chiếm khoảng 40% nền kinh tế thế giới. Indonesia đã ngỏ ý muốn tham
gia TPP. Nam Triều Tiên đang cứu xét. Trong trường hợp đó, Philippines cũng sẽ
gia nhập TPP.
Hiệp ước TPP sẽ loại bỏ hầu hết những thuế nhập cảng
và những rào cản thương mại đối với hàng hóa trao đổi giữa 12 nước thành viên.
Tổng thống Barack Obama tuyên bố rằng các nước buôn bán với Hoa Kỳ trong khuôn
khổ TPP sẽ loại bỏ 18,000 loại thuế đối với hàng hóa của Hoa Kỳ, kể cả thuế nhập
khẩu xe hơi 70% của Việt Nam. Điều này sẽ giúp cho Hoa Kỳ tăng gia xuất cảng và
nền kinh tế Hoa Kỳ phát triển.
Sau khi Quốc hội Hoa Kỳ bất ngờ chấp thuận cho chính
quyền Obama quyền đàm phán thương mại nhanh (fast-track negotiating authority)
hay còn gọi là quyền cổ động thương mại (trade promotion authority) vào mùa hè
vừa qua, chính phủ của 12 nước thành viên đã đạt được thỏa ước về TPP vào ngày
5-10-2015. Thỏa ước này còn cần phải được cơ quan lập pháp của các nước liên hệ
chấp thuận mới có hiệu lực.
TPP từng bị các tổ chức lao động Hoa Kỳ và nhiều nhà
lập pháp thuộc Đảng Dân Chủ chống đối mạnh mẽ vì lo ngại rằng công nhân Hoa Kỳ
không thể cạnh tranh với công nhân ở các nước chậm tiến do sự khác biệt về điều
kiện làm việc và lương bổng và họ sẽ phải đối phó với nạn thất nghiệp cao vì
nhiều việc làm sẽ bị đưa ra nước ngoài. Vào mùa xuân 2014, 153 dân biểu
Hoa Kỳ đã công bố một văn thư đòi Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ phải bảo
đảm rằng quyền lao động phải được tôn trọng trong TPP. Do đó Tổng thống
Obama không quên nhấn mạnh rằng TPP bảo đảm tiêu chuẩn lao động cao và mang lại
lợi ích cho công nhân Hoa Kỳ.
Chính quyền Obama hi vọng rằng những điều khoản bảo
vệ quyền lao động trong Hiệp ước TPP sẽ thu hút được sự ủng hộ của các nhà lập
pháp Dân Chủ. TPP có riêng một chương về lao động. Theo đó, tất cả mọi nước
thành viên phải cho phép công nhân thành lập công đoàn độc lập, quyền thương lượng
tập thể, cấm cưỡng bách lao động, sử dụng lao động trẻ em, và đối xử phân biệt
trong việc làm. TPP cũng đòi hỏi các quốc gia phải làm luật về điều kiện và môi
trường làm việc. Những vi phạm sẽ bị trừng phạt về thương mại. Ngoài thỏa hiệp
chính Hoa Kỳ còn ký kết một số thỏa hiệp song phương về quyền lao động và quyền
con người với Việt Nam, Brunei và Malaysia. Đây là những quốc gia đang mở mang,
có mức lương bổng thấp.
Ông Tom Malinowski, Phụ tá Bộ trưởng Ngoại giao Hoa
Kỳ đặc trách Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, tuyên bố một cách quả quyết rằng
phần lớn những hiệp định thương mại chỉ là những hứa hẹn suông khi nói về nhân
quyền, nhưng lần này Việt Nam có những cam kết rất cụ thể để thay đổi luật lệ.
Thỏa hiệp song phương đòi hỏi Việt Nam phải cho phép công nhân thành lập công
đoàn độc lập, có quyền đình công không những về lương bổng, giờ làm việc, mà cả
về điều kiện và quyền làm việc.
Những công đoàn độc lập không bắt buộc phải tham gia
vào liên đoàn lao động của chính quyền nhưng những tổ chức này có thể liên kết
với nhau và tìm trợ giúp của bất cứ tổ chức lao động quốc tế nào như American
Federation of Labor – Congress of Industrial Organizations (AFL-CIO). Thỏa
hiệp song phương còn đòi hỏi chính quyền Việt Nam huấn luyện công nhân và chủ
nhân về những thay đổi về luật lao động. Một ủy ban độc lập gồm ba chuyên viên
lao động của Hoa Kỳ, Việt Nam và Tổ chức Lao động Quốc tế (International Labor
Organization) sẽ theo dõi sự tuân thủ của Việt Nam đối với đòi hỏi về lao động.
Ủy ban này sẽ thực hiện những cuộc duyệt xét khi cần thiết. Kể từ ngày TPP
chính thức có hiệu lực, Việt Nam có năm năm để thi hành những giao ước về lao động.
Nếu Việt Nam không thỏa mãn những điều kiện về lao động giữa đôi bên trong thời
hạn ấn định, Hoa Kỳ sẽ từ chối những quyền lợi thương mại của Việt Nam.
Theo Ông Mike Froman, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ,
tương đương với cấp bộ trưởng, trực thuộc Tòa Bạch Ốc, TPP thiết lập những tiêu
chuẩn thương mại mạnh mẽ nhất so với những hiệp định thương mại trong lịch sử.
Tất cả những tiêu chuẩn đều có thể buộc phải thi hành. Trước đây, các nước
thành viên có luật lao động riêng. Nếu luật riêng của một quốc gia không được
thi hành, nước đối tác thương mại có quyền thử thách.
Ông John Sifton, Giám đốc vùng Á Châu thuộc tổ chức
Human Rights Watch, cho rằng những thỏa hiệp song phương chỉ có thể bắt buộc
thi hành về mặt lý thuyết. Trên thực tế thì không. Cũng theo Ông Sifton, hồ sơ
của Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ chứng minh điều này. Tong quá khứ, Hoa
Kỳ chỉ kiện cáo được một quốc gia là Guatemala về luật lao động.
Đối với Việt Nam, Hoa Kỳ đã duy trì một chánh sách
không thay đổi về lãnh vực lao động trong bẩy năm vừa qua. Vào năm 2008,
Việt Nam đã yêu cầu được hưởng Quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập (Generalized
System of Preferences) của Hoa Kỳ để có thể xuất cảng sang quốc gia này vài
ngàn món hàng được miễn thuế nhập cảng. Tuy nhiên vì Việt Nam không thỏa mãn điều
kiện lao động, đặc biệt là quyền lập công đoàn độc lập, nên Hoa Kỳ đã không chấp
thuận yêu cầu của Việt Nam theo khuyến cáo của các tổ chức lao động Hoa Kỳ và Ủy
ban Hoa Kỳ Bảo vệ Người lao động Việt Nam (US Committee to Protect Vietnamese
Workers).
Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam (TLĐLĐVN) là một tổ
chức lao động duy nhất ở Việt Nam, nằm trong Mặt trận Tổ quốc, một tổ chức ngoại
vi của Đảng CSVN. Tổ chức này do các đảng viên CSVN lãnh đạo. Nó được thành lập
nhằm kiểm soát công nhân, chứ không phải để bảo vệ quyền lợi của công nhân. Thật
vậy, TLĐLĐVN chưa bao giờ phát động một cuộc đình công của công nhân và cũng
chưa bao giờ hỗ trợ những cuộc đình công tự phát của công nhân. Theo luật Việt
Nam, tất cả những cuộc đình công tự phát, không do TLĐLĐVN tổ chức, đều là bất
hợp pháp và bị trừng trị theo luật như phải bồi thường những thiệt hại do cuộc
đình công gây ra.
Hiến pháp của Việt Nam đề cao quyền lao động, nhưng
tất cả những luật lệ của Việt Nam đặt ra chỉ nhằm triệt tiêu quyền lao động
này. Điều 25 của Hiến pháp 2013 viết rằng “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự
do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các
quyền này do pháp luật qui định.” Trên thực tế người dân dưới chế độ xã hội chủ
nghĩa không có tất cả những quyền tự do này. Pháp luật đặt ra trên nguyên tắc
là để thi hành những quyền này, nhưng thực tế là để giới hạn chúng. Thí dụ Nghị
định 38/2005/NĐ-CP bắt buộc những cuộc tập họp trên 5 người phải có giấy phép của
chính quyền. Ngoài ra, Việt Nam không có một hội tư nhân độc lập nào cả.
Tất cả các hội đoàn đều thuộc nhà nước hay bị chi phối bởi nhà nước và phải nằm
trong Mặt trận Tổ quốc.
Khoảng 90,000 công nhân đã biểu tình tại Sài Gòn vào
tháng 3, 2015 để phản đối Luật bảo hiểm xã hội mới không cho phép công nhân được
lãnh bảo hiểm xã hội một lần. Luật mới này đã được Quốc hội thông qua vào ngày
20-11-2014 (Hình: Lao Động).
Việt Nam đã phải chấp nhận trên nguyên tắc sửa đổi
luật lệ để cho phép thành lập công đoàn độc lập và sửa đổi các quyền lao động
khác để được thu nhận vào TPP, tuy nhiên cần phải đợi Việt Nam thi hành ra sao.
Chúng ta e ngại rằng nhà nước Việt Nam sẽ cho các đảng viên Cộng sản len lỏi
vào hàng ngũ công nhân để lũng đoạn. Họ đã từng áp dụng xảo thuật này để thành
lập các tổ chức Phật giáo quốc doanh và xã hội đen. Tuy nhiên đối với miếng cơm
manh áo của công nhân, CSVN khó có thể tung hoành trong môi trường lao động.
Miếng cơm manh áo đã thật sự tạo ra sức mạnh lớn lao
cho giai cấp lao động Việt Nam hiện nay đã trưởng thành. Vào tháng Ba vừa qua,
90,000 công nhân đã biểu tình tại Sài Gòn không phải để yêu cầu cải thiện điều
kiện làm việc hay đòi tăng lương, mà để phản đối Luật bảo hiểm xã hội. Chính
quyền đã phải đồng ý thay đổi luật.
Việt Nam trông đợi được hưởng lợi rất nhiều từ TPP
nhờ cấu trúc lương thấp và một lực lượng lao động trẻ có học gồm 53 triệu người,
chiếm vào khoảng 60% dân số. TPP sẽ mang nhiều đầu tư nước ngoài vào Việt Nam
và sẽ tạo nhiều cơ hội cho Việt Nam để đa dạng hóa nền kinh tế bằng cách chuyển
từ xuất cảng nguyên liệu và những sản phẩm sử dụng tối đa lao động sang những
hàng hóa chế biến có trị giá gia tăng cao.
Công ty dịch vụ tài chánh và ngân hàng đa quốc gia
Hong Kong – Shanghai Banking Corporation (HSBC) của Anh quốc ước tính rằng gia
nhập vào TPP sẽ làm tăng tổng sản phẩm nội địa của Việt Nam tới 20% vào năm
2020.
Vào năm 2013, trị giá thương vụ của Việt Nam đối với
Trung Quốc chiếm 19% trên tổng số thương vụ của Việt Nam đối với thế giới, một
con số đáng kể nhưng không quá đáng. Con số với Liên Hiệp Âu Châu là
12.7%, Hoa Kỳ là 11%, Hàn Quốc 10.3% và Nhật 9.6%. Về vốn đầu tư, phần của
Trung Quốc chỉ chiếm 2.2% tổng số đầu tư nước ngoài vào Việt Nam so với Nhật là
13.6%, Đài Loan 12.9%, Singapore 11.8%, Nam Triều Tiên 11.8%, và Hoa Kỳ
5%. Sau khi gia nhập TPP, Việt Nam sẽ buôn bán với những quốc gia thành
viên của TPP nhiều hơn và vốn đầu tư của những nước này sẽ càng đổ vào Việt Nam
nhiều hơn nữa. Do đó, Việt Nam sẽ bớt lệ thuộc vào Trung Quốc về mặt kinh tế.
Quyết định gia nhập TPP là một quyết định hoàn toàn
hợp lý đối với Việt Nam. Sức mạnh kinh tế sẽ giúp Việt Nam xây dựng sức mạnh
quân sự để bảo vệ nhân dân và sự toàn vẹn lãnh thổ. Cải tổ luật lao động là bước
đầu giúp Việt Nam thoát ra khỏi thế giới man ri mọi rợ để bước vào thế giới văn
minh của nhân loại.
-------------------
Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA
nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment