Trọng Thành - RFI
Đăng ngày
28-11-2015
Thượng
đỉnh khí hậu sẽ khai mạc ngày thứ Hai tới tại Paris. Đe dọa khủng bố đè nặng
lên sự kiện có ý nghĩa quyết định đối với tương lai của nhân loại là quan tâm
xuyên suốt các báo ra cuối tuần, 28/11/2015. « Paris được bảo vệ cao độ vì COP
21 » là tựa lớn trang nhất Le Figaro. Libération chạy tựa chính : « Thượng đỉnh
bị siêu bao bọc ». Chủ đề chính của Phụ trương Văn hóa & Tư tưởng của Le
Monde : « An ninh và các quyền tự do : thế nào là cân bằng ? ». Hiểm họa khủng
bố cao độ không ngăn cản báo chí dành chú ý đặc biệt cho khí hậu. « Khí hậu :
50 năm bị phủ nhận » là tựa đề hồ sơ chính của phụ trương Le Monde.
Đại diện
gần 200 quốc gia tụ hội tại Paris để tìm một đồng thuận toàn cầu nhằm giảm khí
thải cacbon, ngăn chặn tốc độ Trái đất bị hâm nóng, với mục tiêu chung không để
nhiệt độ tăng quá 2°C. Việc chính quyền các nước cuối cùng chấp nhận ngồi vào
bàn thương lượng về mục tiêu chung nói trên là kết quả của những nỗ lực vô cùng
bền bỉ. Bài « Khí hậu : 50 năm bị phủ nhận » của Le Monde thuật
lại một vài nét lớn của quá trình vô cùng gian nan này.
« Khí
hậu : 50 năm bị phủ nhận » mở đầu với một thời điểm lịch sử : năm
1988, khi nước Mỹ phải đối mặt với đợt nắng hạn chưa từng có. Đại diện của NASA
chuyên về khí hậu thừa nhận : khả năng 99% Trái đất đang bắt đầu bị hâm nóng do
khí thải gây hiệu ứng nhà kính, phát ra từ các hoạt động của con người. 1988
cũng là năm đầu tiên khối G7, các cường quốc công nghiệp đứng đầu thế giới, yêu
cầu Liên Hiệp Quốc lập ra GIEC, Nhóm liên chính phủ về biến đổi khí hậu.
Trên thực
tế, đây không phải là lần đầu tiên vấn đề Trái đất bị nóng lên do các hoạt động
của con người được cảnh báo. Thực tế này đã được nhiều nhà khoa học báo động với
giới chính trị ngay từ những năm 1950-1960, với nhiều bằng chứng. Người được
coi là đã thông báo hiểm họa này đầu tiên trước Quốc hội Mỹ là nhà đại dương học
Roger Revelle, vào năm 1956. Theo nhà xã hội học Stefan Aykut, đồng tác giả cuốn
sách quan trọng « Liệu có thể quản trị được khí hậu ? », một
loạt cảnh báo trong những năm 1960-1970, với các bằng chứng khoa học được tập hợp
ngày càng nhiều hơn.
Tính
chất nước đôi của các cường quốc
Việc
thành lập nhóm GIEC năm 1988 cho thấy các cường quốc muốn quốc tế hóa vấn đề
này, tuy nhiên, cùng lúc đó là nỗ lực kiểm duyệt các kết luận khoa học ngay
trong chính GIEC. Bản báo cáo đầu tiên của GIEC ra đời hai năm sau đó khẳng định
một quan điểm nước đôi : « Việc Trái đất bị hâm nóng là điều có thể dự
kiến được, nhưng chưa được xác định một cách chắc chắn ».
Bài « Khí
hậu : 50 năm bị phủ nhận » cho thấy nỗ lực đạt dến nhận thức chung về
hiện tượng Trái đất bị hâm nóng đã liên tục bị ngăn chặn như thế nào. Phải đến
năm 1995, cộng đồng quốc tế mới tổ chức được một thượng đỉnh đầu tiên (COP). Và
phải đến ba năm sau nữa, thế giới mới đạt được một hiệp ước đầu tiên về khí hậu
mang tính cưỡng chế tại Kyoto, năm 1997. Hiệp ước Kyoto được đánh giá là đầu
voi, đuôi chuột, bởi chưa bao giờ thể thức cưỡng chế này được cụ thể hóa. Hoa Kỳ
- nước phát thải lớn nhất lúc đó – đã không phê chuẩn Kyoto, và một loạt các quốc
gia công nghiệp khác cũng từ bỏ.
Trong
thời gian đó, lượng khí thải do các nước đang trỗi dậy phát ra tăng lên với tốc
độ chóng mặt : năm 2012 tăng gấp ba so với năm 1990, vượt xa khối các nước công
nghiệp phát triển (20 tỷ tấn CO2 - trong đó riêng Trung Quốc chiếm khoảng gần ½
- so với 13 tỷ của khối các nước công nghiệp).
Bài « Khí
hậu : 50 năm bị phủ nhận » cũng điểm lại những nỗ lực kể từ thất bại của
Thượng đỉnh COP 15 tại Đan Mạch, để cộng đồng quốc tế một lần nữa tụ hội trước
một cơ hội lịch sử tại Paris, 60 năm sau lời báo động khẩn thiết của Roger
Revelle trước Quốc hội Mỹ.
«
Sau ngày 13/11 là một thế giới khác »
Thượng
đỉnh khí hậu Paris diễn ra trong bối cảnh nguy cơ khủng bố bao trùm. « Sau
ngày 13/11 là một thế giới khác » là hàng tựa lớn của tuần báo Le
Courrier International.
« Châu
Âu phải hành động tập thể » là tựa đề xã luận của tuần báo quốc tế
Pháp, với nhận định : « Và cái đêm khủng khiếp ấy, một chút tin tưởng
cuối cùng còn lại vào Châu Ấu đã mất đi». Xã luận báo động : « Hiệp
ước Schengen đã lập ra một không gian tự do lưu thông, nhưng tin tức tình báo lại
không được chia sẻ. (…) Trong nhu cầu khẩn cấp hiện tại, nhiều nước – trong đó
có Pháp – đã thiết lập việc kiểm soát biên giới, và ít nhất cũng có ý định xem
xét lại hiệp ước Schengen. (…) Thiếu một trung tâm đủ mạnh, các lực ly tâm đang
đe dọa xé Châu Âu ra thành nhiều mảnh nhỏ ».
Để giải
quyết được bế tắc này, theo Le Nouvel Observateur (bài « Châu Âu trong
hầm trú ẩn »), « không phải là một lần nữa lên án Châu Âu, hay
cổ vũ cho một Châu Âu ít vai trò hơn nữa, mà ngược lại. (…) Việc lập nên một cơ
quan điều tra kiểu FBI của Châu Âu chắc chắn không đơn giản hơn so với việc lập
nên một ngân hàng trung ương Châu Âu (điều mà châu Âu đã làm được). Tuy nhiên,
dù chậm còn hơn không ».
« Nước
Pháp sẽ khải hoàn từ cơn nguy biến »
Trong bối
cảnh không khí chống khủng bố căng thẳng, L’Express có bài phỏng vấn Tổng thống
Hollande với tựa đề chính trên trang nhất : « Khủng bố, Khí hậu. Nước
Pháp sẽ khải hoàn từ cơn nguy biến ».
Xã luận
tuần báo L’Express khẳng định : « Hành động kháng cự đầu tiên là không
được liên tục nghĩ đến nguy cơ khủng bố, bác bỏ thiên hướng rơi vào hoang tưởng.
(…) Điều đó không có nghĩa là phủ nhận nguy cơ và phủ nhận nỗi lo sợ ; nỗi sợ
là yếu tố của tinh thần kháng cự, nó là nguồn lực của sự cảnh giác. Thái độ
đúng đắn là không được sợ hãi cho bản thân mình, sống một cách bình thường,
nhưng trước hết lo sợ cho những người mà mình yêu thương, và yêu thương hơn nữa,
với niềm nhiệt thành cao gấp bội ».
L’Express
cảnh báo tình trạng nhiều hoạt động tập thể bình thường (đặc biệt là hoạt động ở
nhà trường) bị các cấp thừa hành hoãn lại với lý do nguy cơ khủng bố, trong khi
đó « văn hóa, hội hè, hoạt động tập thể » là « các vũ
khí chống khủng bố của nền dân chủ ». « Đi nhà hát, nghe hòa
nhạc, đến nhà hàng » chính là các hành động kháng chiến.
COP 21 :
An ninh và Tự do ngôn luận
Thượng
đỉnh COP 21 chính là lúc mà nền dân chủ Pháp đồng thời phải đối mặt với thách
thức về an ninh và thách thức bảo đảm các quyền tự do căn bản, đặc biệt là tự
do ngôn luận. Tờ Le Figaro nhận định : với sự hiện diện của lãnh đạo 150 các quốc
gia, thủ đô nước Pháp sẽ trở thành « một siêu cơ hội truyền thông »
đối với mọi nhóm cực đoan đang tìm cơ hội khẳng định mình. Le Figaro nhấn mạnh
: giả thuyết « khủng bố trả đũa » cần phải được các cơ quan an
ninh nhìn nhận « nghiêm túc nhất ».
Libération
cũng thừa nhận tình trạng an ninh được siết chặt vào dịp COP 21, nhưng đặc biệt
lo ngại tình trạng khẩn cấp, với mức độ kéo dài và các biện pháp của nó, « trên
thực tế ngăn cản quyền tự do biểu đạt của xã hội » về biến đổi khí hậu.
12
biện pháp để xã hội dân sự lên tiếng tập thể
Theo
Libération, lệnh cấm biểu tình trong thời gian diễn ra thượng đỉnh sẽ bó hẹp
quyền tự do biểu đạt của 14.000 đại diện chính thức của « xã hội dân sự ».
Vậy làm thế nào để các đại diện này có thể nói lên quan điểm của mình ?
Tờ báo
thiên tả dành hai trang để giới thiệu một cẩm nang với 12 kinh nghiệm, hay 12
hoạt động, nên tham khảo để có thể tác động được đến COP 21, trong tình trạng
chính phủ ban hành tình trạng khẩn cấp, cấm biểu tình. Ví dụ như « biểu
tình trên mạng », tham gia thượng đỉnh Các công dân vì khí hậu tại
Montreuil (ngày 05-06/11/2015) ; tham gia dự án trồng cây công dân của hiệp hội
Verges urbaine, tại nhiều địa điểm ở Paris ; tham gia cuộc diễu hành của hàng
nghìn đôi giày tại quảng trường République (Cộng hòa) vào sáng ngày mai – như một
hành động ủng hộ cuộc tuần hành tượng trưng vì khí hậu ; một dòng người nối tay
nhau trên các vỉa hè nối liền hai quảng trường Cộng hòa và Dân tộc cũng là một
hoạt động khác nhằm thay thế cho cuộc diễu hành ngày 29/11 bị hủy bỏ...
Trong cẩm
nang của Libération cũng có một đề xuất, « biểu tình bất chấp lệnh cấm »,
với nguy cơ bị phạt tới 75.000 euro và án tù 6 tháng. Các thành viên hiệp hội
Désobeissance kêu gọi mọi người lặng lẽ tới quảng trường Cộng hòa trưa Chủ nhật
như dự kiến, với ý thức « tưởng niệm cùng lúc các nạn nhân khủng bố, và
các nạn nhân của biến đổi khí hậu ».
Fabien
Clain – đầu não mạng lưới khủng bố Pháp
Trở lại
với vấn đề khủng bố, tuần báo Le Nouvel observateur có hồ sơ về « Fabien
Clain, 15 năm thánh chiến nhãn hiệu Pháp ». Chuyên mục tập trung lột tả
hình ảnh kẻ đứng đằng sau một loạt các vụ khủng bố trong những năm gần đây, bao
gồm loạt khủng bố Paris 13/11, vụ tàu Thalys bị ngăn chặn, tấn công Charlie
Hebdo hồi đầu năm… Các thông tin điều tra cho thấy, hàng chục kẻ khủng bố, bị bắt,
bị giết, tự sát, đang trốn chạy hay đang có mặt tại Syria, đều có quan hệ xa gần
với Fabien Clain, 37 tuổi, có biệt danh là « Omar ».
Theo
nhiều nhân chứng, đây là một nhân vật có ảnh hưởng hết sức mạnh mẽ đến nhiều
thanh niên có xu hướng cực đoan hóa. Tìm hiểu hành trạng của Fabien Clain và
các đệ tử chính là đi vào trung tâm lịch sử của hoạt động khủng bố tại Pháp từ
hơn một thập niên nay. Phóng sự điều tra của Doan Bui đặc biệt chú ý đến các ảnh
hưởng về mặt tôn giáo của thủ lãnh Daech tại Pháp đến các thiếu niên thành phố
Toulouse.
Hiện tại,
theo cơ quan an ninh, Fabien Clain đang có mặt tại Syria.
Báo
độc lập Trung Quốc lột mặt con số tăng trưởng chính thức
Nhìn
sang Trung Quốc, tuần báo Le Courrier International có bài viết đáng chú ý « Trung
Quốc : một sự tăng trưởng dối lừa ». Bài viết được đăng tải trên một
trang mạng độc lập có trụ sở tại Hồng Kông, Duanchuanmei/Đoan Truyền Môi (The
Initium.com), lột trần sự giả dối của các con số thống kê chính thức, về mức độ
tăng trưởng của Trung Quốc, tuy chậm lại, nhưng vẫn xấp xỉ 7%.
Theo
ngòi bút độc lập Trung Quốc Wen Kejian, chính sách chấn hưng kinh tế của Trung
Quốc (năm 2008) đã tạo ra một tình trạng sản xuất dư thừa, nợ nần chồng chất (đến
hơn 250% GDP) và sự hình thành của nhiều thành phố ma. Tuy nhiên, vẫn theo bài
viết, đa số công chúng hiện nay đã hiểu ra sự thật và tìm ra được cách đọc
riêng cho mình về sự thật đằng sau các con số thống kê chính thức. Chỉ riêng
trong quý 3/2015, việc khoảng 300 tỷ đô la vốn đã được chuyển ra khỏi Trung Quốc
cho thấy « áp lực hết sức lớn đối với trị giá các cổ phiếu bằng tiền
yuan », « nguy cơ bùng nổ một cuộc khủng hoảng tiền tệ là chưa
bao giờ lớn như vậy ». Bài viết dự báo Trung Quốc chưa bao giờ gần
với "thời điểm Minsky" đến như vậy (thuật ngữ nói trên chỉ
tình trạng các nhà đầu tư buộc phải bán ồ ạt cổ phiếu để trả nợ, do thiếu thanh
khoản, làm tăng cao nguy cơ sụp đổ tài chính).
Duanchuanmei.com
là một trang mạng thông tin độc lập, thành lập tại Hồng Kông hồi tháng 8/2015,
để tránh kiểm duyệt tại Hoa Lục. Trang mạng có mục tiêu cung cấp một cái
nhìn toàn cảnh về thời sự Trung Quốc, đặc biệt với các điều tra, và việc phân
tích các dữ liệu thống kê.
----------------------------------
Tú
Anh - RFI
Đăng
ngày 29-11-2015
No comments:
Post a Comment