Hôm nay, 22-3-2014, kỷ niệm Ngày nước thế giới, lại tổ
chức một cuộc mít tinh, lại đọc diễn văn, hô hào, nhảy múa … , thế là
xong. Còn những gì đang mất, vô cùng lớn liên quan tới NƯỚC ở một xứ sở
được ưu đãi bậc nhất về nước, thậm chí đang “tự sát” vì nó thì không được lưu
tâm đến, ngoài những lời lẽ sáo rỗng.
Vấn đề Đồng
bằng Sông Cửu Long, trong đó mấu chốt là “đê bao”, một sai lầm “vĩ đại” cũng
chính là liên quan đến nước.
Báo chí trong nhiều năm nay bàn luận, đưa ra những
tranh luận, nghi vấn rất nhiều về những khó khăn, mặt trái của vấn đề đê bao/bờ
bao, khẩu hiệu “sống chung với lũ”, “khu dân cư vượt lũ”, lúa vụ ba, thế nhưng
rồi vẫn đâu vào đấy. Tất cả dường như bất lực, lại chỉ những hô hào, loay hoay
kiểu giật gấu vá vai, … để thế hệ con cháu mai sau gánh chịu hậu quả của những
sai lầm khủng khiếp.
Bởi vì giới lãnh đạo không ai dám dũng cảm và có khả
năng nhìn nhận một sai lầm lớn, trong suốt gần 20 năm qua khi đối xử trái với
tự nhiên do những nhận thức duy ý chí, lối làm việc thiếu khoa học …, trong đó
có việc nhanh chóng tìm giải pháp cứu chế độ vừa suýt sụp đổ bằng cuộc gọi là
“Đổi mới”, cần có được sản lượng lương thực cao, cùng bộ mặt nông thôn
“đẹp”, trong khi có quá ít cái “cọc” để bấu víu, là vô cùng quan trọng.
Có lẽ, tất cả được bắt đầu bằng Quyết
định số 99-TTg của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, ngày 9/2/1996 (*), trong đó
vấn đề lúa vụ ba (bằng “khai hoang”, “tăng vụ”), công trình thủy lợi đê bao,
khu dân cư vượt lũ được nhấn mạnh, khai mở cho những sai lầm vô phương cứu
chữa, đúng kiểu “đâm lao theo lao”.
Một khi đã đặt ra một chiến lược làm lái chệch hướng
phát triển cả một vùng đất mênh mông, dân cư đông đúc với tập quán hàng trăm
năm như vậy, thì với một chế độ chính trị của nhà nước cộng sản cùng những
khuyết tật khổng lồ, đương nhiên tất cả những cố gắng bằng chỉ thị, nghị quyết,
chỉ đạo miệng nhăng nhít nhằm khắc phục sai lầm đó, mà không có hệ thống luật
pháp nghiêm minh, công luận tự do minh bạch, sẽ chẳng có ích gì.
Thế rồi sai lầm cuốn theo sai lầm, từ nhà nước buộc
người dân phải xoay sở theo để tồn tại. Chạy theo lúa thì hủy diệt thủy sản,
thế là chạy đua nuôi trồng thủy sạn, càng hủy hoại môi trường, tiêu diệt hết
giống loài thủy sinh phong phú bậc nhất đất nước.
Nhưng xu hướng là người ta đổ tại hết cho dân, là
chạy theo lúa vụ ba, giống không tốt, dùng phân bón, thuốc trừ sâu giả, quá
nhiều, hay do từng địa phương không khống chế được định mức diện tích lúc, quy
hoạch sản xuất vụ ba thích hợp, hệ thống thủy lợi không theo chỉ đạo của
“trên”, v.v.. Cuối cùng là tại “thiên tai”, “sâu rầy”, và tại cả hàng xóm xây
đập.
Cả một vùng châu thổ phì nhiêu, nổi tiếng hàng trăm
năm qua về nét đa dạng, độc đáo, trù phú cả về thiên nhiên, kinh tế, đời sống
văn hóa đã bị phá vỡ chỉ trong chưa đầy 20 năm. Những cái “lỗi” từ “biến đổi
khí hậu”, từ đập nước trên thượng nguồn của các quốc gia lân bang chỉ là thứ
yếu, là thứ khỏa lấp đi trước dư luận những sai lầm chết người mang tầm thiên
niên kỷ.
Những ngày qua, báo chí đã đưa tin nước mặn đang xâm
nhập tới giữa vùng châu thổ này rồi, không chỉ là vài chục cây số nữa. Đó không
phải là hậu quả nước biển dâng, hay phần lớn do đập thủy điện thượng nguồn, mà
chủ yếu do sự bất hợp lý của toàn bộ hệ thống thủy lợi khu vực này. Còn toàn bộ
nếp sống văn hóa của người dân, sự tồn vong của muôn loài sinh vật đang bị phá
vỡ, hủy diệt hết sức nhanh chóng thì không thể kể hết. Trong khi đảng cứ tiếp
tục tự sướng bằng danh hiệu quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, bọn
cường hào ác bá mới làm giàu từ chương trình “Nông thôn mới” vô cùng máy móc, …
thì người nông dân cứ càng nghèo khó vì “được mùa rớt giá”, vì càng làm
càng lỗ, càng nợ nần chồng chất, … càng thấy cô đơn trên vùng sông nước nổi
tiếng độc đáo về văn hóa của mình.
Nếu như cũng đã có những ý kiến băn khoăn phải chăng
cha ông ta đã sai lầm từ cả ngàn năm trước khi cho đắp hệ thống Đê bao Sông Hồng cho một phần vùng
châu thổ Bắc bộ, thì sai lầm của đê bao (một chút với bờ bao) cho đồng bằng
châu thổ Sông Cửu Long, vì rất nhiều lý do, lại lớn gấp ngàn lần, không còn
phải nghi ngờ nữa.
Thành quả của vài trăm năm cha ông ta đổ mồ hôi,
xương máu mở đất đang nhanh chóng bị xóa sạch. Hậu quả không chỉ cho khu vực
châu thổ này, mà sẽ cho cả nước, về nhiều lĩnh vực, trong đó có cả an ninh quốc
phòng, khó có thể hình dung hết.
Theo dõi nhiều ý kiến qua các bài báo, cũng thấy
được cả thái độ dè dặt, không dám mạnh mẽ lên tiếng, phần chủ yếu là do phải
chịu áp lực chung của một tình trạng xã hội cộng sản đàn áp tiếng nói phản
biện, một phần khác do ảnh hưởng quá lớn của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, người có
lẽ đóng vai trò chính trong sai lầm “thiên niên kỷ” này. Thật đáng tiếc cho cả
ba thế hệ thủ tướng, với hai đàn em của ông – Phan Văn Khải, Nguyễn Tấn Dũng,
họ đều là những người con của vùng châu thổ tựa cô gái đẹp, giỏi dang tràn đầy
sức sống đang trở nên tàn tạ như bà già 90 bệnh tật này.
Bài viết hôm nay chỉ là dựa trên rất nhiều bài báo,
được tham chiếu dưới đây, trong đó mới nhất là bộ phim rất công phu và sống
động của VTV, để đi tới một khẳng định chủ quan, do không có điều kiện đi sâu
phân tích từng chi tiết. Rất mong các nhà chuyên môn cần tích cực vào cuộc và
mạnh dạn lên tiếng, kể cả những người có thể đã tham gia tích cực vào việc giúp
nhà nước trong quá khứ để dẫn đến sai lầm “vĩ đại” này.
-
Tham
khảo:
Sống
chung với lũ - VTV (Tập 1)
Sống
chung với lũ - VTV (Tập 2)
- Quyết
định số 99-TTg của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, ngày 9/2/1996:
VỀ ĐỊNH HƯỚNG DÀI HẠN VÀ KẾ HOẠCH 5 NĂM 1996-2000 ĐỐI
VỚI VIỆC PHÁT TRIỂN THUỶ LỢI, GIAO THÔNG VÀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN VÙNG
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG.
- ”Nên cân nhắc việc đắp đê bao phòng chống lũ” (Sài
Gòn giải phóng, 27/8/2001).
- Lũ ở đồng bằng sông Cửu Long: Đề phòng tác hại lâu dài của đê bao (Tuổi trẻ, 15/10/2005).
- ‘Giải pháp đê bao chống lũ đã… sinh hại’ (VNExpress,
20/8/2006).
- Đê bao, bờ bao là hai khái niệm khác nhau (Lao
động, 26/9/2006).
- MỘT GIẢI PHÁP ĐƯỢC ĐỀ XUẤT TỪ BAN ĐIỀU PHỐI CHỐNG
NGẬP TPHCM: “Nhốt” TPHCM trong đê bao để chống triều cường (Sức
khỏe&Dinh dưỡng, 20/11/2007).
- Ông Sáu Dân với Đồng bằng sông Cửu Long (Kinh tế nông thôn,
27/5/2009).
- Hội thảo biến đổi khí hậu tác động lên sông Mêkong (VOA,
20/12/2009).
- Từ chuyện chống ngập ở TP. HCM nhìn về Đồng bằng
sông Cửu Long: Đắp đê chống ngập, ngăn triều, nên chăng? (Doanh nhân SG,
11/12/2010).
- Nguyễn Minh Nhị: Nhớ ơn ông Sáu (Tuổi trẻ, 9/6/2011).
- Cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt: Hiệu
quả đầu tư phát triển thủy lợi tại ĐB sông Cửu Long (Hội đập lớn&Phát
triển nguồn nước VN). - Tô Văn Trường: Đê
bao, bờ bao ở đồng bằng sông Cửu Long . - M. Ho Ta
Khanh: Ảnh hưởng của việc xây dựng các công trình thủy điện – thủy lợi
trên sông Mekong (2/12/2011). – KS. Nguyễn Văn Tăng: Hãy
chủ động trong bị động về sông Mê Kông (7/12/2011). - Nguyễn Ngọc
Trân: Đồng bằng sông Cửu Long đối mặt với biến đổi khí hậu (Bản PDF.
3/2/2014). – Lê Anh Tuấn: Các đập
nước và hồ chứa ở thượng nguồn: có hay không nguy cơ môi sinh tiềm ẩn cho hạ
nguồn sông mekong? - Tô Văn Trường: Phiêu
lưu và lãng phí (27/11/2011).
- Huỳnh Kim: Chuyện lũ lụt, lúa và đê bao ở ĐBSCL (Thời báo KTSG,
3/10/2011).
- Đê bao và lúa ma nơi đỉnh lũ (Tiền phong, 6/10/2011).
- Lũ lụt giúp thay đổi nhận thức (RFA, 7/10/2011).
- Đê bao và thủy sản vùng lũ (Thủy sản VN, 25/10/2011).
- Sống phồn thịnh với lũ (Đại đoàn kết, 27/10/2011).
- Con người và thiên nhiên: lũ lụt ở đồng bằng sông Cửu Long
(IUCN, 30/10/2011).
- Đê bao Đồng bằng SCL: Hở tốt hơn khép kín (Đất Việt,
9/11/2011).
- Sẽ sắp xếp lại hệ thống đê bao Đồng bằng SCL (Đất Việt, 10/11/2011).
- Nguyễn Minh Nhị: Sản xuất lúa vụ ba – những điều cần cân nhắc (Tia sáng,
27/12/2011).
- Từ lúa vụ 3 nhìn ra Quyết định 99 (Nông nghiệp VN,
4/1/2012). “Từ năm 1996 – 2000, các kinh mương, cống bọng, cụm, tuyến dân
cư, thoát lũ được đầu tư chóng mặt, ngàn năm lịch sử thủy lợi Việt Nam chưa một
lần có được.”
“Công tác thủy lợi ở ĐBSCL được bắt đầu từ triều vua
Gia Long, qua Pháp rồi Mỹ nhưng chỉ là đào kênh chưa bao giờ biết đến đê. Khi
có quyết định 99, từ “bờ bao”, “đê bao”, “đê bao lửng” mới xuất hiện theo
phương châm “ 2 vụ lúa ăn chắc”.”
- Thủ
tướng của nhân dân (VOV, 19/11/2012).
- Dấu ấn Tứ giác Long Xuyên – Kỳ 2: Những quyết sách táo bạo (Báo
An Giang, 24/12/2012).
- Những dấu ấn về công trình “Thoát lũ ra biển Tây” (Dân
trí, 19/11/2012). - Tranh chấp ý tưởng “thoát lũ ra biển Tây” (Thanh niên,
16/12/2012). – GS Nguyễn Văn Hiệu: Thành công tuyệt vời của phương châm “Chung sống với lũ”
(Dân trí, 11/2/2013). - Hiệu quả từ công trình Thoát lũ ra biển Tây (Bộ TNMT,
20/8/2013). - Những nhà khoa học miệt mài dốc sức ngăn lũ lớn (VOV,
22/11/2013).
- Ngọc Bích: Hướng tới hợp tác phát triển châu thổ Mekong bền vững (SG
Tiếp thị, 13/10/2013).
- ĐBSCL:
Giá lúa giảm 400 đồng/kg (Sài Gòn giải phóng, 8/3/2014).
- Mặn đã “tấn công” tới giữa vùng châu thổ Cửu Long (Tầm
nhình, 1/3/2014).
No comments:
Post a Comment