16 JUL
2016
Chiến
thắng của Philippines dù rất đẹp, rất đáng hoan nghênh, nhưng đến cuối cùng vẫn
là một món ăn không phải dành riêng cho Việt Nam. Chúng ta có thể dùng, có thể
ăn, nhưng chỉ là ăn phần thừa mà Philippines để lại. Mà khi đã là đồ thừa thì một
– sẽ không còn nhiều ý nghĩa cho người đến sau, hai – sẽ không phù hợp cho khẩu
vị của người đó nữa.
Nguyễn
Quốc Tấn Trung
--------------------------
Kiện
hay không kiện?
Hiện
nay không ít quan điểm từ nhóm bảo thủ tại Việt Nam cho rằng, Philippines đã
chiến thắng và Trung Quốc đã thua trắng. Một khi “đường chín đoạn” không có giá
trị pháp lý thì dù đối với Philippines, Việt Nam, Malaysia hay Brunei cũng đều
không có giá trị pháp lý; vậy ra Việt Nam “bất chiến tự nhiên thành”, không phải
là quá tốt hay sao? Qua lập luận này, một tác giả thuộc nhóm bảo thủ cũng khẳng
định:
“Đừng
có tham! Cố giữ cho được những gì mình đang có là tốt lắm rồi. Mình là nước bé
nhưng đang được nhiều cái lợi nhất thì đừng vì sốt ruột hay tham vọng quá đà mà
tính sai đường.”
Một phân tích ủng hộ việc không kiện đang được
truyền tay trên mạng xã hội.
Dù những
quan điểm này mới nghe có vẻ rất phù hợp, rất ngoại giao và cực kỳ khôn ngoan.
Nhưng thực tế liệu Việt Nam có thể vận dụng hết lợi thế mà phán quyết của
PCA dành cho Philippines mang lại hay không? Đây chắc chắn là một vấn đề pháp
lý còn rất nhiều tranh cãi, nhưng có nhiều điểm mà người viết mong muốn trình
bày về cách lập luận không cần kiện hiện nay:
1. Mục tiêu, đối tượng và phạm vi khởi kiện:
Điều dễ dàng nhận thấy nhất của phán quyết là dù Philippines chống lại toàn bộ
tuyên bố chủ quyền “đường chín đoạn” của Trung Quốc, mối quan tâm tập trung và
các bằng chứng của Philippines chỉ nhằm vào Trường Sa. Vì vậy, tranh cãi của
Philippines có liên hệ tâm điểm đến những đảo, bãi đá ngầm bị bồi đắp thành đảo
nhân tạo thuộc quần đảo này, từ đó phủ nhận phạm vi đặc quyền kinh tế (EEZ) mà
Trung Quốc dùng để củng cố tuyên bố 9 đoạn của mình. Ngược lại, Việt Nam có một
câu chuyện rất riêng với Bắc Kinh tại quần đảo Hoàng Sa với lịch sử và vấn đề
pháp lý thậm chí phức tạp hơn rất nhiều. Chỉ riêng việc tìm ra một đối tượng khởi
kiện và bằng chứng phù hợp để bảo vệ quần đảo Hoàng Sa mà không vướng vào vấn đề
tuyên bố chủ quyền (vốn không thuộc thẩm quyền của Tòa Trọng Tài Thường Trực –
PCA) đã là vấn đề pháp lý xứng đáng được phân xử trong một vụ án riêng biệt.
2. Phán quyết cho rằng tuyên bố đường chín
đoạn không có cơ sở pháp lý, không có căn cứ chủ quyền lịch sử không đồng nghĩa
với việc từng đảo, từng khu vực họ đang nắm giữ là trái với pháp luật quốc tế.
Đây là điều rất quan trọng mà chúng ta cần ghi nhớ. Trung Quốc có rất nhiều
cách để chứng minh chủ quyền này. Tại Trường Sa, họ chủ yếu đẩy mạnh hoạt động
bồi đắp. Tại Hoàng Sa, họ thực tế đang chiếm giữ rất nhiều đảo tự
nhiên lớn sau những cuộc xâm chiếm nhỏ lẻ từ năm 1974 (đều là những
đảo có người sinh sống, có hoạt động dân sự, quân sự lâu đời). Trong khi
Philippines đã bẻ gãy lập luận của Trung Quốc tại Trường Sa, Việt Nam cần bảo vệ
chủ quyền của mình (và đáng lẽ phải có trách nhiệm) bằng cách bẻ gãy lập luận của
Trung Quốc tại Hoàng Sa. Việc
“tọa sơn” không có bất kỳ hành động gì sẽ chỉ làm trầm trọng thêm vị thế của Việt
Nam trong tranh chấp Hoàng Sa.
Khi mà
bản thân Việt Nam chưa bao giờ thực sự có quyền chủ quyền de jure (chủ quyền
luật định, theo pháp luật – ở đây là được công nhận không tranh cãi bởi Công
pháp quốc tế – tuyên bố EEZ của Việt Nam thực tế vẫn bị phản đối bởi nhiều cường
quốc) đối với Hoàng Sa, Trường Sa; còn Trung Quốc hiện đã trở thành “ông kẹ”
của Biển Đông với sự chiếm đóng de facto (trên thực tế) tại toàn bộ
Hoàng Sa và ngày càng mở rộng về phía Nam; cho rằng Việt Nam đang hưởng lợi rất
nhiều từ phán quyết PCA cho Philppines và như thế là đủ có vẻ như là một lý luận
vô cùng vội vã.
3. Câu chuyện đấu tranh cải lương suông
không bằng bất cứ định chế giải quyết tranh chấp quốc tế nào, chỉ với
các bằng chứng để dành cho người dân tự xem từ trầm trồ với nhau rằng chúng ta
có chủ quyền trên “cơ sở luật pháp quốc tế”; nhưng đồng thời cũng buộc phải “chấp
nhận thực tế” chiếm đóng de facto (chiếm đóng trên thực tế) của Trung Quốc theo
lời nhiều tướng lĩnh cũng như các tác giả bảo thủ, dần dần cho thấy phần nào đó
sự tương đồng giữa Biển Đông và Tây Tạng. Và chiến thuật “chiếm đóng trước, đàm
phán sau” của các quốc gia lớn – ở đây là Trung Quốc chưa bao giờ lỗi thời.
Chủ
quyền độc lập của Tây Tạng
Bản đồ ước tính của Tây Tạng hiện tại. Nguồn:
Internet
Tây Tạng
có một nội tại văn hóa lịch sử và nền độc lập mạnh mẽ như bất kỳ quốc gia lâu đời
nào trên thế giới.
Về mặt
lịch sử, chính quyền Trung Quốc luôn dựa vào lịch sử thời kỳ Đế Quốc Mông Cổ,
khi mà Tây Tạng bị sát nhập vào Đế quốc này (hiển nhiên cùng với chính bản thân
Trung Quốc) và đánh dấu Tây Tạng như là một phần không thể tách rời của quốc
gia mình.
Điều mà
Trung Quốc không muốn nhắc tới, trước Triều Tống, trong Triều đại nhà Minh cũng
như Triều đại nhà Mãn Thanh – tức thời kỳ ngay trước chuyển giao giữa mối bang
giao các nhà nước Phong kiến phương Đông sang mối quan hệ ngoại giao hiện đại –
Tây Tạng luôn được xem là một quốc gia độc lập với các nhà nước phong kiến
Trung Hoa tại vùng đồng bằng châu thổ. Thêm vào đó, Đế Quốc Mông Cổ – Đế quốc
hùng mạnh và rộng lớn nhất được biết đến trong lịch sử loài người, trải dài
biên giới của nó không chỉ ở Tây Tạng mà còn có cả các quốc gia ở Nam Á, Đông
Âu hay kể cả một phần lãnh thổ của Nga… Rõ ràng việc cho rằng các lãnh thổ bị
chiếm đóng bởi Đế chế Mông Cổ cũng thuộc Trung Hoa ngờ nghệch không khác gì việc
cho rằng Tây Tạng là lãnh thổ không thể tách rời của Trung Hoa.
Về mặt
khái niệm dân tộc, khi so sánh Tây Tạng với nguyên tắc dân tộc tự quyết ghi nhận
trong bản Hiến chương Liên Hợp Quốc, không khó để thấy người dân Tây Tạng đáp ứng
đủ điều kiện đó. Họ là tập hợp những cư dân sống thường xuyên và lâu dài trên
lãnh thổ của một quốc gia nhất định, có ngôn ngữ riêng, tôn giáo riêng, văn hóa
riêng và lịch sử phát triển hoàn toàn độc lập với Trung Quốc, đặc biệt với mô
hình lãnh tụ tôn giáo có tên gọi Dalai Lama đóng tại Lhasa. Năm 1912, chính quyền
tôn giáo này chính thức tuyên bố độc lập toàn vẹn lãnh thổ của mình và tiếp tục
hoạt động như một nhà nước có chủ quyền. Dù chưa được công nhận một cách chính
thức, Tây Tạng đã tham gia rất nhiều hiệp định song phương về thương mại và du
lịch cùng quốc gia láng giềng hay cả Anh Quốc trong giai đoạn này với cơ
chế chính trị, ngoại giao hoàn toàn độc lập.
Đến năm
1950, Bắc Kinh chính thức dùng vũ lực để xâm lược Tây Tạng với mục tiêu kiểm
soát chính quyền Lhasa sau nhiều lần đàm phán lẫn đe dọa không thành công.
Trong Tuyên bố về những nguyên tắc của Luật quốc tế điều chỉnh quan hệ hữu nghị
và hợp tác giữa các quốc gia phù hợp với Hiến chương Liên Hợp Quốc (Nghị quyết
2625 (XXV) của Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 24/10/1970) ghi nhận rất rõ:
“Lãnh thổ quốc gia không thể bị chiếm đóng quân sự do việc sử dụng vũ lực trái
với những điều khoản của Hiến chương Liên hợp quốc. Lãnh thổ quốc gia không thể
bị một quốc gia khác chiếm đoạt là kết quả của việc sử dụng hoặc đe dọa dùng vũ
lực. Không một sự chiếm đóng lãnh thổ do việc sử dụng hoặc đe dọa dùng vũ lực
nào được công nhận là hợp pháp.” Chúng ta có thể nói theo luật pháp quốc tế,
không hề có bất kỳ cơ sở nào để cuộc xâm lăng 1950 trở thành sự kiện pháp lý hợp
pháp việc sáp nhập Tây Tạng vào Trung Hoa.
Thứ được
gọi là Điều Ước 17 Điểm ghi nhận việc Tây Tạng chấp nhận chỉ giữ lại quyền quản
lý nội bộ và giao lại toàn bộ chủ quyền ngoại giao và bảo vệ lãnh thổ cho Trung
Hoa hoàn toàn trái với Công ước Vienna 1969 về Luật điều ước quốc tế vốn quy định:
“Điều
51: Sự cưỡng ép đối với đại diện của một quốc gia
Việc
bày tỏ sự đồng ý của một quốc gia chịu sự ràng buộc của một điều ước đạt được
do sự cưỡng ép đối với đại diện của quốc gia đó bằng những hành động hay sự đe
dọa đối với người đó sẽ hoàn toàn không có một hiệu lực pháp lý nào
Điều
52: Sự cưỡng ép đối với một quốc gia bằng việc đe dọa hay sử dụng vũ lực
Mọi
điều ước mà việc ký kết đạt được bằng sự đe dọa hoặc sử dụng vũ lực trái với những
nguyên tắc của pháp luật quốc tế đã được ghi trong Hiến chương Liên hợp quốc đều
không có giá trị.”
Với thực
tế những người ký kết Điều Ước 17 Điểm chỉ là những “người đại diện” không có
thẩm quyền, bị chính quyền Bắc Kinh ngăn cấm nhận chỉ thị từ chính quyền Lhasa,
không hề có dấu mộc của chính quyền chính thức tại Lhasa để hợp thức hóa Điều Ước
và quan trọng nhất là thực tiễn quân đội nhân dân Trung Hoa đang chiếm đóng
hoàn toàn Tây Tạng, không quá khó để chứng minh sự vi phạm nghiêm trọng của
Trung Quốc đối với công pháp quốc tế và Công ước Vienna 1969.
Hiển
nhiên, sẽ có tác giả tranh luận rằng các văn bản này ra đời sau 1950, khi mà
Trung Quốc thực hiện hành vi chiếm đóng và xâm lược Tây Tạng. Tuy nhiên, cách lập
luận này cũng sẽ dẫn đến việc mọi thuộc địa hình thành trước và trong nửa đầu
thế kỷ 20 vẫn thuộc quyền kiểm soát hợp pháp của thực dân và đế quốc.
Từ
chiếm đóng de facto đến chủ quyền de jure của Trung Quốc
Nhưng
rõ ràng, sự trỗi dậy của Trung Quốc không cho phép các cường quốc khác làm
phật lòng đất nước này.
Dù
chính Đại hội đồng Liên Hợp Quốc liên tục thông qua đến 3 Nghị quyết số hiệu
1353 (XIV) vào năm 1959, 1723 (XVI) vào năm 1961, và 2079 (XX) vào năm 1965 về
việc công nhận và yêu cầu Trung Quốc công nhận và thực hành quyền tự quyết của
nhân dân Tây Tạng, lên án các hành vi vi phạm công pháp quốc tế; hầu hết các cơ
quan thực thi chính sách Liên Hợp Quốc từ chối can thiệp, kể cả Ủy ban nhân quyền,
do sức ép của Bắc Kinh.
Biển Đông có trở thành Tây Tạng thứ hai ?
Hay Hoa
Kỳ, người lãnh đạo quen thuộc trong những can thiệp của Liên Hợp Quốc đối với
các vấn đề tương tự như tại Kuwait sau này cũng hoàn toàn giữ im lặng.
Có thể
vẫn còn nhiều người Tây Tạng đang tiếp tục đấu tranh cho một Tây Tạng độc lập
như tổ tiên họ để lại. Nhưng khi đất nước Tây Tạng nằm hoàn toàn trong quyền kiểm
soát thực tế của Trung Quốc và sự quan tâm của Liên Hợp Quốc không vượt hơn mức
Nghị quyết và quan ngại chung, không khó để nhận ra hệ quả cuối cùng đi đến
đâu. Đến nay Tây Tạng vẫn chưa được thừa nhận hay hỗ trợ bởi bất kỳ quốc gia
nào. Nói cách khác, Tây Tạng đang dần chính thức bị thừa nhận là một vùng tự trị
thuộc Trung Quốc, và đa số vẫn luôn tin nó là như thế.
…
Vài lời
về câu chuyện Tây Tạng nói trên để chúng ta nhìn thấy rằng kịch bản của Biển
Đông không khác hơn là mấy so với kịch bản Tây Tạng.
Và
chúng ta cần nhận thấy rằng, câu chuyện Biển Đông có phần bi đát hơn. Khi mà cả
một dân tộc với một vùng lãnh thổ rộng lớn, với lịch sử lâu đời, với chính quyền
riêng biệt còn có thể bị nuốt trọn, thế giới có lẽ chỉ cần mươi năm sau để bắt
đầu biết đến Biển Đông như sân nhà của Trung Hoa./.
-------------------------------
Mai Tú Ân
18/07/2016
Sau thắng
lợi mà Philippines đạt được tại Tòa Trọng Tài Quốc Tế ở La Haye, Hà Lan (PCA),
thì đến lượt Việt Nam, các bước đi tiếp theo sẽ thuận lợi vô cùng. Có thể nói
thắng lợi của Phi cũng là thắng lợi của Việt Nam bởi sự liên quan giống nhau giữa
hai nước, khi cùng có một kẻ thù xâm lấn biển đảo là Trung Quốc. Mặc dù Phi chỉ
kiện Trung Quốc những vấn đề liên quan đến biển đảo của họ (đảo Vành Khăn)
nhưng các tuyên bố của Tòa Án (PCA) thì lại liên quan rất nhiều đến Việt Nam.
Có nhiều
điều đúng đắn mà PCA đã tuyên nhưng nội chỉ việc Tòa đã bác bỏ đường 9 đoạn (đường
lưỡi bò) của Trung Quốc cũng đã làm người Việt Nam vui mừng rồi. Trong khi đường
này chỉ ảnh hưởng đến biển đảo của Phi ở vùng phía Tây Bắc thì nó lại ngự chình
ình ở toàn bộ đường ra Biển Đông của Việt Nam. Có nghĩa là nó chiếm hết mặt tiền
của Việt Nam ra biển, và sẽ gây nguy hại đến an ninh, an toàn đường biển cũng
như sự đánh cá của ngư dân trong hiện tại và tương lai. Không vui mừng sao được
khi cái đường 9 đoạn vô lý, ảnh hưởng đến Việt Nam nhiều nhất, bị PCA đã
"cắt lưỡi bò"!
Tuy
Trung Quốc vẫn tuyên bố Biển Đông vẫn là con đường biển tự do, cũng như là ngư
trường không ai cấm, nhưng không ai tin Trung Cộng giữ lời. Với một quốc gia
kinh tế hùng mạnh thứ hai, với khả năng quân sự vào hạng đầu bảng và nhất là tư
tưởng bá quyền cùng một ban lãnh đạo hung hăng khó lường trong thế “trỗi dậy
không hòa bình” thì thế giới không tin Trung Cộng cũng là điều dễ hiểu. Còn Việt
Nam ta thì đương nhiên không thể tin được ông bạn 4 tốt, 16 chữ vàng này được
qua lịch sử hiện đại gần đây, với các cuộc chiến 1979-1989. Và lại càng không
đáng tin nữa khi các hành động nước lớn của Trung Quốc luôn gây căng thẳng
trong thời gian gần đây, như cắt cáp điện thoại, đưa giàn khoan HD 981 sang
vùng tranh chấp cũng như là liên tục xảy ra các vụ húc tàu ngư dân Việt Nam khiến
Biển Đông không còn là một vùng biển bình yên nữa. Thủ phạm chính gây họa ở Biển
Đông cho người Việt Nam, người Philippines… luôn là Trung Quốc và chỉ là Trung
Quốc. Và không thể biết trong một ngày gần đây thì cái xứ láng giềng hung hăng
đó lại gây thêm chuyện gì nữa.
Đây là
một thời điểm hiếm hoi rất thuận lợi cho Việt Nam khởi kiện Trung Cộng ra tòa
án quốc tế. Mọi thứ thuận lợi đều đứng về phía Việt Nam và bất lợi đứng về phía
Trung Quốc. Công luận thế giới chung đều ủng hộ, và khuyến khích Việt Nam khởi
kiện, và với những điều kiện đưa ra giống như Phi thì có thể nói chắc rằng
chúng ta sẽ thắng, Trung Quốc sẽ nhận phần thua. Do vậy giống như người Phi,
chúng ta chỉ có một con đường là khởi kiện Trung Cộng ra Tòa Án Quốc Tế ở La
Haye Hà Lan. Chúng ta là chính nghĩa, mà nói một cách rõ ràng thì chúng ta còn
nhiều chính nghĩa hơn cả Philippines, tức là chúng ta có nhiều điều kiện cần và
đủ cho một vụ kiện chắc thắng còn nhiều hơn cả Philippines. Với việc Trung Quốc
bác bỏ phán quyết của Tòa (PCA), và đe dọa sẽ lập vùng Nhận Diện Phòng Không
như đã làm ở biển Hoa Đông khi tranh chấp với Nhật Bản, thì chúng ta lại càng
có lý do để khởi kiện Trung Quốc ngay lập tức và không thể chậm trễ.
Tòa Án
Quốc Tế (PCA) không có yếu tố ràng buộc pháp lý, tức là không có biện pháp bắt
buộc bên nào phải thi hành các điều khoản mà nó đã tuyên, và có lẽ chẳng có tòa
nào có đủ lực lượng chấp pháp để bắt Trung Quốc phải tuân theo cả. Nhưng điều
đó không quan trọng bởi vì Tòa Án đó đã tuyên một điều vô cùng quan trọng và có
giá trị pháp lý quốc tế về Biển Đông. Đó là nó đã tuyên ai đúng ai sai cho mọi
sự kiện, và Tòa Án ở La Haye đã phán quyết là Trung Quốc đã sai, Philippines đã
đúng.
Chúng
ta cũng chỉ cần như thế trong lúc này mà thôi. Và chỉ cần khởi kiện để thắng lợi
như Phi là đủ. Vì chúng ta là đúng, là chính nghĩa và còn gì bằng khi được quốc
tế, qua phiên tòa đã tuyên rằng chúng ta là đúng, chúng ta là chính nghĩa. Chỉ
cần điều đó là chúng ta có thể lợi thế vô cùng khi trên trường quốc tế, trong
các cuộc họp tay đôi, tay ba mặc cả về các vấn đề ở Biển Đông với Trung Cộng
thì chúng ta đã có lợi rất nhiều, khi các điều kiện pháp lý quốc tế đứng về
phía mình. Có thể vụ kiện không khiến chúng ta lấy lại ngay được Hoàng Sa, và một
phần Trường Sa nhưng với thế mạnh sau vụ thắng kiện mà chúng ta đã kiện Trung
Quốc và chắc chắn sẽ thắng kiện, thì chúng ta sẽ không còn là kẻ yếu đuối dưới
cơ với Trung Quốc nữa, mà đã là một người nói chuyện sòng phẳng tay đôi với họ
về mọi vấn đề ở Biển Đông rồi.
Và sau
này và mãi mãi, chúng ta cũng sẽ là những người sòng phẳng tay đôi nói chuyện với
Trung Cộng để đòi lại Hoàng Sa và Gạc Ma, những phần đất đai biển đảo không thể
chia cắt mà tổ tiên đã để lại.
Đã đến
thời khắc lịch sử rồi, chúng ta chỉ cần mạnh mẽ khởi kiện Trung Cộng ngay từ
bây giờ. Bỏ qua cơ hội này và không kiện Trung Cộng sẽ có tội đời đời với dân tộc
và với lịch sử...
M.
T. A.
Tác giả
gửi BVN.
Được
đăng bởi bauxitevn vào lúc 01:54
No comments:
Post a Comment