Hùng
Tâm/Người Việt
Wednesday, October 21, 2015 12:49:03 PM
Từ
hôm Thứ Ba 20, lãnh tụ Tập Cận Bình là quốc khách của nước Anh. Với dân Trung
Quốc, qua bốn ngày thăm thú và yến tiệc linh đình, ông rửa nhục hai thế kỷ trước
cho tổ quốc, rồi gặt hái nhiều thành quả kinh tế chính trị.
Nhìn từ bên này, nhiều người gọi chuyến thăm viếng là mối nhục cho nước Anh. Rất đáng chú ý, nguyên cố vấn về chiến lược và bạn thân của đương kim Thủ Tướng David Cameron cùng Tổng Trưởng Tài Chánh George Osborne, Giáo Sư Steve Hilton đang dạy tại Ðại Học Stanford thì coi đây là một sai lầm của chính quyền Anh. Trong một bài xã luận hôm Thứ Bảy 17 trên tờ Guardian, ông Steve Hilton hài tội Cộng Sản Trung Quốc, phân tích lợi hại và viết thẳng rằng khấu đầu trước bọn độc tài Bắc Kinh là sai lầm về đạo đức và phi lý về kinh tế!
Nhìn từ bên này, nhiều người gọi chuyến thăm viếng là mối nhục cho nước Anh. Rất đáng chú ý, nguyên cố vấn về chiến lược và bạn thân của đương kim Thủ Tướng David Cameron cùng Tổng Trưởng Tài Chánh George Osborne, Giáo Sư Steve Hilton đang dạy tại Ðại Học Stanford thì coi đây là một sai lầm của chính quyền Anh. Trong một bài xã luận hôm Thứ Bảy 17 trên tờ Guardian, ông Steve Hilton hài tội Cộng Sản Trung Quốc, phân tích lợi hại và viết thẳng rằng khấu đầu trước bọn độc tài Bắc Kinh là sai lầm về đạo đức và phi lý về kinh tế!
Hồ sơ Người Việt sẽ thăm thú chuyện lý thú này!
Hai
trăm năm trước
Cuối thế kỷ 18, đế quốc Anh vừa khởi sự cuộc cách mạng
kỹ nghệ, tìm cách giao thương với bốn phương sau khi chinh phục Ấn Ðộ, lập nhiều
thương điếm từ vùng biển Caribbe tới Trung Ðông.
Năm 1793, giữa những tao loạn tại Âu Châu từ cuộc
cách mạng Pháp, Ðại Sứ George Macartney gõ cửa Bắc Kinh với nhiều quà cáp để
xin mở rộng giao thương. Hoàng Ðế Càn Long hoan hỉ nhận quà như một hình thức
triều cống của bọn Hồng Mao ở phương xa, nhưng lắc đầu nguầy nguậy. Phái bộ
Macartney chối từ việc quỳ gối khấu đầu trước Thanh triều và mang nhục rồi ra về
tay trắng. Vì nhà Ðại Thanh khi ấy còn ngồi trên đỉnh, nhìn thiên hạ bằng nửa
con mắt nên chưa thấy ra sự lụn bại của mình.
Bước qua thế kỷ 19, hai chiều hướng trái ngược cứ tiếp
tục vận hành.
Nước Anh ngày càng hùng mạnh thấy khó chịu với nhà Ðại
Thanh ù lì trì trệ. Trung Quốc có nhiều thương phẩm thơm tho, cả những cánh trà
pha nước mà dân Anh đã khoái và nghiện, nhưng lại coi rẻ các sản phẩm tiêu dùng
như áo quần dệt sợi của Anh, chỉ nhận thanh toán bằng bạc. Dự trữ bạc của Anh
vì vậy hao hụt, nhưng người Anh cũng thấy dân Tàu lại ghiền một sản phẩm còn
thơm hơn trà. Ðó là thuốc phiện!
Họ phát minh ra cái... tam giác vàng: trồng thuốc
phiện bên Ấn, chở qua Tàu đổi chác rồi đem trà về nước, với mối lợi là đồng bạc
trắng phau. Dù có dốt, Thanh triều chẳng phải là ngu, họ thấy kho bạc hao hụt dần
trong khi dân ghiền thì nằm bẹp như gián.
Ðấy là lúc Tổng Ðốc Lưỡng Quảng (Quảng Ðông và Quảng
Tây) Lâm Tắc Từ được Hoàng Ðế Ðạo Quang chuẩn tấu đề nghị, bổ vào chức khâm sai
đại thần để thi hành chánh sách “cấm phiện.” Họ Lâm là một đại thần tài kiêm
văn võ, đầu năm 1839, ban lệnh cấm hút thuốc phiện, tịch thu nha phiến và còn đốt
kho thuốc phiện trong các thương điếm Anh. Ông cẩn thận gửi thư lên Nữ Hoàng
Victoria của Anh để phân bày phải trái về đạo lý và công yết lá thư tại khắp
nơi ở Quảng Châu.
Chẳng biết tấu thư có lọt mắt nữ hoàng hay không,
nhưng Lâm Tắc Từ được đế quốc Anh hồi đáp bằng pháo hạm và Hải Quân của nhà Ðại
Thanh đại bại. Vì thế mới có “Hòa Ước Nam Kinh” năm 1842: Ðế quốc Anh nhận lấy
thương cảng thơm phức là Hương Cảng, họ gọi là Hồng Kông, và được rộng quyền
giao thương.
Tức là nửa thế kỷ sau khi Ðại Sứ Macartney thất bại,
đế quốc Anh đã toại nguyện và Trung Quốc mang nhục. Nhưng chưa hết!
Tứ bề
thọ địch
Trăm năm sau đó, sự lớn mạnh của đế quốc Anh là trào
lưu tất yếu nhưng chưa mạnh bằng sự lụn bại của đế quốc Trung Hoa.
Trong khi Anh quốc mở rộng đế chế khắp nơi, kể cả
trên lục địa Phi Châu, thì Trung Quốc bạc nhược nhìn các cường quốc Âu Châu
khác bước vào gõ cửa, và đòi chia phần tô giới.
Nhục hơn thế, nước Nhật ở bên kia Hoàng Hải đã sớm tỉnh
thức khi bị pháo hạm Mỹ của Ðề Ðốc Matthew Perry gõ cửa vào năm 1853. Họ mở cửa
đón nhận học thuật của Tây phương và canh tân đất nước dưới triều đại mới của
Minh Trị Thiên Hoàng kể từ năm 1868. Nhật giải quyết bài toán cũ-mới bằng một
trận nội chiến ngắn ngủi năm Mậu Thìn và bước theo con dường Duy Tân.
Vài chục năm sau, Nhật trở thành cường quốc, và còn
dữ dội hơn các nước Âu Châu trong trận chiến 1894-1895 khiến nhà Ðại Thanh
không thể ngóc đầu dậy. Ðến năm 1911 thì đi vào tan rã. Năm 1912, Trung Hoa Dân
Quốc ra đời trên một xứ sở lụn bại tanh bành. Trung Quốc phải học Nhật Bản và bị
Nhật cho nhiều bài học thấm đến xương tủy: bị Nhật tấn công và chiếm đóng.
Bên trời Âu, đế quốc Anh lại gặp sự thách đố của một
cường quốc mới nổi là nước Ðức. Chiến tranh bùng nổ thành đại chiến Âu Châu, rồi
Thế Chiến 1914-1918, với sự tham gia của Hoa Kỳ và các nước Âu Châu. Ðấy là lúc
Trung Quốc nhập cuộc bên phe Ðồng Minh chống Ðức, với hy vọng sẽ được chia phần
sau này. Nhưng mà công cốc.
Khi nước Ðức bại trận và bị các nước Ðồng Minh xẻ thịt
với Hiệp Ước Versailles ngày 28 Tháng Sáu năm 1919, thì phái bộ Trung Hoa Dân
Quốc có mặt trong hội nghị chia phần. Nhưng sức nặng lại nghiêng về một cường
quốc đồng minh khác là nước Nhật. Tỉnh Sơn Ðông do Ðức chiếm đóng không hồi quy
cố quốc mà được trao cho Nhật! Sĩ phu và thanh niên trí thức Tàu mới nổi điên về
sự bạc nhược của chính quyền Dân Quốc. Cuộc Vận Ðộng Ngũ Tứ (ngày 4 Tháng Năm)
bùng nổ, chuyển mục tiêu từ chống Hiệp Ước Versaiiles sang mục tiêu chống chính
quyền Dân Quốc.
Ðảng Cộng Sản Trung Hoa xuất hiện từ đấy, Tháng Bảy
năm 1921, nhưng chưa ai kịp thấy vì năm 1931, Trung Quốc lại bị Nhật Bản xâm
lăng. Trung Quốc tứ bề thọ địch, bên trong còn bị nội loạn.
Thế
Chiến II và di sản
Khi Thế Chiến II bùng nổ vào năm 1939, một lần
nữa đế quốc Anh và đế quốc già lão Trung Hoa lại đứng cùng chiến tuyến, lần này
là để chống cái trục Ðức-Nhật.
Lần này, Trung Quốc cũng lại ở vào phe chiến thắng
nhờ quân lực Hoa Kỳ. Phái bộ của Dân Quốc có mặt trong những dàn xếp quốc tế của
thời Hậu Chiến, như Liên Hiệp Quốc hay kiến trúc tài chánh toàn cầu tại hội nghị
Bretton Wood. Nhưng bên trong lãnh thổ thì cuộc chiến Quốc Cộng manh nha từ
1937 đã đi vào ngã ngũ khi phe Dân Quốc bị Hoa Kỳ bỏ rơi. Năm 1949 thì Mao Trạch
Ðông thắng tại Hoa lục, Dân Quốc lưu vong qua Ðài Loan và bức màn sắt của Cộng
Sản đã khép xuống trong 30 năm kinh hoàng, từ 1949 đến 1979. Cho tới khi Ðặng
Tiểu Bình nắm lại quyền bính và tiến hành chánh sách mở cửa.
Ðấy là một ấn bản mới, với màu sắc Trung Hoa Cộng Sản,
của công cuộc Duy Tân thời Minh Trị Thiên hoàng 90 năm về trước. Sau đó, Trung
Hoa Dân Quốc bị Hoa Kỳ đạp ra khỏi Hội Ðồng Bảo An Liên Hiệp Quốc để nhường ghế
cho Trung Hoa Cộng Sản. Bên trong, họ Ðặng ngồi vào tay lái của Mao để dẫn quốc
gia qua hướng khác.
Như mọi nước đi sau trong cuộc cách mạng công nghiệp,
Trung Quốc không mất hai thế kỷ như đế quốc Anh mà chỉ mất hai thập niên. Ðến
năm 1997 thì đòi lại được Hồng Kông rồi Macao và trong khi đế quốc Anh mắc bệnh
lão hóa và suy sụp dần thì đế quốc Trung Hoa tái xuất hiện dưới lá cờ đỏ, trở
thành cường quốc có sản lượng kinh tế đứng hạng nhì thế giới. Hai đế quốc cừu
thù vừa thay bậc đổi ngôi. Tuần này cả hoàng gia già trẻ, từ nữ hoàng đến hoàng
tử lẫn chính phủ Anh đang trải thảm đỏ đón mừng Tập Cận Bình để xin chút cháo
là hợp đồng đầu tư trị giá 30 tỷ Anh kim!
Nhưng vì sao mà một đại trí thức là chiến lược gia
Steve Hilton, hiện là giáo sư và doanh gia tại Mỹ, lại đả kích quyết định của
chính quyền Cameron? Chỉ vì hai đế quốc chuyển dịch theo hai hướng trái ngược.
Khác với nhà Ðại Thanh từ giữa thế kỷ 19, đế quốc
Anh ý thức được sự suy sụp của mình từ năm 1057, sau Thế Chiến II, và mở cửa
làm ăn theo hướng khác. Văn minh, hiếu hòa và tôn trọng quy củ của thế giới để
phần nào gìn giữ được ưu thế của London như một trung tâm tài chánh lớn của thế
giới. Còn lại, quyền lợi kinh tế là cái gì đó có thể thương thuyết được. Theo
kiểu con buôn không xài súng.
Ðế quốc Trung Cộng thì khác. Trò bá đạo truyền thống
được cải tạo và trở thành quốc đạo. Bên trong, lãnh đạo vẫn coi dân như cỏ rác,
dân quyền hay dân quyền là dép rách. Bên ngoài thì học nghề con buôn bằng mua
chuộc - kể cả tách nước Anh ra khỏi quỹ đạo Hoa Kỳ, và áp dụng chính sách ngoại
giao bằng pháo hạm của các nước vào thế kỷ 19. Trung Quốc đưa nguyên thế kỷ 19
vào thế kỷ 21, trở thành một mối nguy cho các nước.
Nhờ vậy, ngày nay phái bộ Trung Quốc được nước Anh đối
xử tử tế hơn phái bộ Anh của Macartney. Vinh hiển có thừa. Nhưng di sản từ Thế
Chiến II có thể là Thế Chiến III!
Kết
luận ở đây là gì?
Ðế quốc Anh đã để lại nhiều tai họa cho các dân tộc
khác trong và sau thời thống trị của mình. Nếu ngày nay, họ có mang nhục cầm
bát xin ăn cũng chẳng ai thương.
Nhưng ai sẽ lãnh họa của đế quốc Trung Hoa sau này?
No comments:
Post a Comment