Trần Mạnh Thái
Gửi
cho BBC Tiếng Việt từ Berlin
11 tháng 9 2015
Nhiều
người như tôi sang Đức từ thời Đông Đức đến nay cũng đã trên dưới 35 năm, người
sang muộn hơn thì cũng đã trên dưới 25 năm.
Những người sang sau khi nước Đức thống nhất thì thời
gian dài ngắn khác nhau.
Nhưng tôi nghĩ dù là sang đây đi học hay sang Đức
lao động hay vì một lý do nào khác, phần lớn chúng ta đều có một mong muốn khi
quyết định rời xa gia đình, người thân, quê hương... đi Tây để mong có một
tương lai tốt đẹp, sung sướng hơn so với cuộc sống vào thời điểm ra đi.
Sau gần nửa cuộc đời son trẻ nhìn lại, chúng ta thấy
mình có được “sướng như Tây” hay không.
Bằng sự cần cù chịu khó của người Việt, nhiều người
trong chúng ta đã tích luỹ được từ sự lao động cực nhọc của mình một số tài sản
cho gia đình có thể nói là giàu có hơn người Đức tính ở hạng trung bình.
Vậy là những người Việt này có thể nói là giàu hơn
Tây. Có vài người thì có số tài sản hàng vài triệu tiền Tây, cá biệt một số ít
thấy báo chí đưa tin có hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu tiền Tây. Vậy thì số
ít này rõ ràng giàu có hơn rất nhiều người Tây ở cả hàng trung và thượng tầng của
Xã hội Tây, (đỉnh thì người Việt mình leo chưa tới).
Người dân Đức nghỉ
ngơi, đọc sách ngoài công viên, gần bảo tàng, thư viện
Định
nghĩa 'sung sướng'
Vậy những người được đánh giá là giàu hơn Tây này đã
sướng hơn Tây chưa. Mà định nghĩa chữ “sung sướng” như thế nào cho phù hợp với
số đông dân chúng?
Trước tiên tôi muốn đề cập đến một số người sang Đức
sau ngày Đức thống nhất.
Người nghèo ở Việt Nam ta thì chỉ cần có được một bữa
ăn no, chứ chưa dám đòi hỏi ngon đã cảm thấy sung sướng vô cùng, có thể hát
vang được câu ca:
“Chưa có bao giờ đẹp
như hôm nay, cơm trắng trong nồi lòng ta mê say...!“.
Những người này đến hôm nay vẫn mơ giấc mơ được đi
Tây để đổi đời, để được “sướng như Tây”. Khi sang Đức họ ở tạm trong trại Tỵ nạn,
nếu không hoặc chưa được cấp quyền tạm trú để ra sống ở ngoài, thì họ cũng được
nhà nước chu cấp cho nhà ở, áo quần, tiền ăn uống sinh hoạt đầy đủ.
Hàng ngày họ không phải lao động để mưu sinh và cơm
họ ăn thì không phải độn khoai sắn, trên mâm có đủ cả thịt cá và bia bọt. Đối với
họ thế là “sướng như Tây” và hơn ở ta (nơi họ ra đi) nhiều rồi.
Một vài người hoàn cảnh ở Việt Nam không đến nỗi
nào, nhưng nghĩ là sang Đức sẽ sung sướng hơn ở nhà nên cũng vay mượn lãi cao để
"đi Tây“.
Sang đến nơi không được cấp quyền tạm trú vì bị bác
đơn xin Tỵ nạn. Sống trong trại Tỵ nạn thì gò bó và không bằng khi họ ở Việt
Nam, đi làm thêm (làm chui) thì vất vả và số tiền kiếm được không như họ nghĩ
nên sinh ra chán nản và họ không cảm thấy “sướng như Tây”.
Một số ít xin tự nguyện hồi hương, một số tìm mọi
cách vay mượn tiền xoay sở để có được quyền tạm trú ra sống ở bên ngoài (không
phải ai cũng làm được). Một số lại quay ra làm những việc phạm pháp như buôn
bán thuốc lá lậu, ăn trộm trong các siêu thị... để nhanh có tiền hay mong nhanh
giàu có.
Phải công bằng mà nói trong số những người làm việc
phạm pháp cũng có nhiều người hoàn cảnh nghèo khổ ở Việt Nam ra đi, phải
"liếm tiền" (kiếm tiền) nhanh bằng mọi giá để trả những khoản nợ vay
nóng với lãi suất cao đang hàng ngày đè lên cổ họ.
Nhiều người trong số này nói với tôi họ không ngờ
“đi Tây”lại khổ như thế này. Nhưng cũng có nhiều người nói rằng thế này vẫn còn
sướng gấp vạn lần ở nhà.
So
sánh 'bình dân'
Bây giờ chúng ta xem đến những người Việt rất bình
thường ở mức trung bình mà họ chiếm số đông trong cộng đồng người Việt tại Đức.
Hai vợ chồng tự hành nghề kinh doanh hay đi làm công ăn lương hay một người làm
công một người tự kinh doanh... Thu nhập bằng hoặc hơn người Đức trung bình xem
họ có sướng như Tây không nhé!
Đối với người Đức bình thường, khi ngoài rạp chiếu một
bộ phim hay, thì họ háo hức cùng gia đình hay bạn bè thu xếp thời gian đi xem.
Chuyện rất bình thường. Người Việt ta ít thấy có thói quen đó.
Một quầy hàng của
người Việt Nam tại trung tâm thương mại Đồng Xuân, Berlin, CHLB Đức.
Khi có buổi hoà nhạc hay một băng nhạc được yêu
thích biểu diễn live ở sân khấu hay nhà hát nào đó, người Đức kháo nhau, truyền
tay nhau những tờ rơi quảng cáo và a lô cho nhau hẹn đặt mua vé và cùng nhau đi
xem, hoà mình vào không khí, giai điệu của những buổi sinh hoạt nghệ thuật như
vậy. Ít thấy người Việt có mặt tham gia những sinh hoạt này.
Người Việt máu mê đá bóng không phải dạng vừa, những
giải bóng đá Thế giới hay Châu Âu hay Bundesliga (giải Ngoại hạng CHLB Đức)... ở
trong các khu chợ Việt thì rất náo nhiệt, nhưng vào sân vận động của Đức thì
tìm bằng ống nhòm cũng khó thấy có người Việt đi xem. Không khí và cảm nhận ở
sân vận động khác rất nhiều trước bàn bia và màn hình phẳng!
Những buổi mở cửa các sinh hoạt ngoài trời tại các
công viên hay khu vực vui chơi giải trí cuối tuần, bãi cát cạnh bến nước, Sở
thú, vườn hoa, hội chợ... tràn ngập người Đức đến thưởng thức thời gian thư
giãn sau một tuần làm việc mệt mỏi. Họ không diện những bộ quần áo đẹp đến những
chỗ như vậy để tạo dáng chụp ảnh, họ đến chỉ đơn giản để cho trẻ con thoải mái
chạy nhảy, vui đùa.
Người lớn thì nằm lim dim tận hưởng không khí thoáng
mát hay đọc một quyển truyện ngắn hoặc nói với nhau dăm ba câu chuyện vui vẻ
hay hoà vào dòng người chảy hội, hoặc đứng uống với nhau dăm ba cốc bia... Lớp
trẻ thanh niên thì đàn ca, hay vui đùa, tham gia các trò vui chơi giải trí...
Các cặp tình nhân thì say đắm bên nhau... Họ đến để
được hoà mình vào thiên nhiên, con người, được sống trong một bầu không khí vui
tươi. Họ đến đơn giản để tận hưởng sự thư giãn cuối tuần. Nhìn quanh tôi thấy rất
ít người Việt có mặt trong những chỗ như vậy.
'Chém
gió, múa quạt'
Chúng ta hay dùng từ tiếng Đức đi ‘Urlaub’, tiếng Việt
có nghĩa là kỳ nghỉ ngơi. Nhưng 100 người thì 90 người lại về Việt Nam, 10 lần
đi thì 9 lần về Việt Nam. Cũng dễ hiểu thôi, vì nơi đó là quê hương, là Tổ quốc,
nơi ấy có cha mẹ, anh em họ hàng....
Thế nhưng trong những kỳ nghỉ ở Việt Nam có bao
nhiêu phần trăm trong số những người về quê được thực sự "nghỉ ngơi"
đúng nghĩa của nó.
Người Tây thì lại khác, 90% số người đi ‘Urlaub’ thì
họ ra khỏi vùng hay đi ra nước ngoài, ở khách sạn, không có bất cứ mối lo lắng
gì với họ hàng, người thân không có mặt cùng trong cuộc đi nghỉ... Họ nằm dài
thư giãn, nghỉ ngơi trên các bãi biển hay đạp xe, leo núi, trượt tuyết hoà mình
vào thiên nhiên... thực sự là nghỉ ngơi và thư giãn.
Đại đa số trong số họ có mức thu nhập và tài sản chỉ
ở mức trung bình.
Quán bia Đức ngay
trong khu Đồng Xuân, Đông Berlin
Còn nhiều ví dụ nữa lắm. Nhiều khi tôi tự hỏi, người
Việt chúng ta ở đâu trong những sinh hoạt như vậy.
Chúng ta “đi Tây”đã lâu rồi, sống trong Xã hội Tây
cũng đã lâu. Nhiều gia đình thậm chí con cái nói chuyện với nhau toàn bằng tiếng
Tây. Nhiều người có nhiều "tiền Tây“ hơn nhiều gia đình Tây trung bình. Vậy
lẽ ra họ phải sướng như Tây hay hơn Tây chứ nhỉ.
Hay quan niệm "sung sướng" của chúng ta chỉ
là những bữa tiệc cuối tuần mà thường thì chuẩn bị nấu nướng cho 20 người ăn,
trong khi khách mời chỉ có 10 người?
Sau khi no xôi chán chè thì các ông một là quay ra
"chém gió“ hai là "múa quạt“ tá lả, còn các bà thì buôn dưa lê, tán
chuyện trên trời dưới bể khoe con cái, khoe giàu sang, hàng hiệu...
Hoặc chúng ta cho rằng sướng là khi đeo trang sức, mặc
quần áo, giầy dép... "hàng hiệu“ trị giá vài ba đến vài chục nghìn tiền
Tây trên người, cưỡi trên con xe trên trăm nghìn tiền Tây, ở trong những ngôi
nhà vài trăm nghìn tiền Tây là sướng? Hay có người có sở thích cứ trời nắng
thay vì đi dạo chơi cùng gia đình thì mang tiền ra phơi cho khỏi bị mốc và với
họ vậy là sướng?
Quan
niệm lớp trẻ
Mỗi người có quan niệm sướng, khổ khác nhau, nhưng
nhìn vào thế hệ thứ hai sinh ra và lớn lên tại Đức thì chúng ta thấy các cháu
có quan niệm về lĩnh vực này khác hẳn chúng ta.
Còn nhớ khi các con tôi còn nhỏ vợ chồng tôi vừa làm
quán vừa có cửa hàng bán quần áo nhưng vì sẵn có "hoa chân“ (tính thích đi
du lịch), máu "bát ngát“ trong người, như bạn bè hay nói, nên vợ chồng tôi
thường cùng các cháu "Trên từng cây số“.
Cứ cuối tuần, dành ra buổi chiều thứ 7 đi lấy hàng,
còn ngày Chủ nhật đóng cửa cả 2 cơ sở và tranh thủ đưa các con đi chơi. Các khu
vui chơi giải trí lớn (tiếng Đức gọi là Vergnügungspark) ở Đức, Pháp chúng tôi
đã đưa các con đến được trên chục nơi.
Tác giả Trần Mạnh
Thái cho rằng người Việt Nam ở nước ngoài cần xem lại quan niệm liệu có đúng là
'đi Tây sướng như Tây' hay không.
Những nơi lớn như thế này phải đợi đến khi các cháu
nghỉ hè. Còn những nơi nhỏ hơn có thể đi cuối tuần thì không nhớ hết được nữa.
Vất vả nhưng giờ khi các con trưởng thành ra khỏi nhà thì lại thấy may mắn là hồi
đó nhờ có "hoa chân“ nên đã cùng các con được hưởng những thú vui của Tây.
Bây giờ có muốn cũng khó có thể thường xuyên cùng
các con đi dã ngoại được nữa! Phải cảm ơn các con vì chúng thích đi, đòi đi thì
mình mới được hưởng lây theo sở thích của các con. Thời gian trôi đi không thể
quay lại được. Lỡ bỏ phí quãng thời gian trôi qua sẽ không có cơ hội làm lại.
Nhiều người tích lũy hay vay Ngân hàng tiền mua được
nhà riêng để ở, mua được nhà để cho Tây thuê có thêm thu nhập. Khi nói chuyện với
con cái là sẽ để lại cho con lớn cái nhà này, con bé ngôi nhà kia... Các cháu
nói rất thật và thẳng thắn với bố mẹ:
"Bố mẹ cứ giữ lấy mà dùng, chúng con không cần
đến. Chúng con sẽ tự đi làm có thu nhập và tự lo được cho cuộc sống của mình“.
Đừng nghĩ các cháu không biết quý trọng tấm lòng của
cha mẹ. Đó là do các cháu được nhà trường Tây dạy cho ý thức tự lập, không phụ
thuộc nhờ vả ngay từ khi còn ở nhà trẻ.
Thay
đổi tư duy
Vậy khi các cháu lớn ra khỏi nhà hết và có cuộc sống
riêng thì chỉ còn hai ông bà ở với nhau trong ngôi nhà rộng lớn với nhiều tiện
nghi và đồ dùng sang trọng... nhưng tuổi già ập đến kéo theo một đống bệnh tật
mà ngày còn trẻ do mải lo kiếm tiền, cố tình “hoãn binh” lại không dám bớt thời
gian để đi khám, phát hiện ra bệnh để sớm chữa trị.
Cũng có người biết mình có bệnh nhưng chỉ đối phó bằng
nhiều cách chữa trị tạm thời kiểu “hoãn binh” vì lý do không có thời gian đi chữa
bệnh. Thôi để khi nào rảnh rỗi có thời gian khám chữa sau cũng được, bây giờ phải
kiếm tiền đã, ai làm hộ được cho.
Thuê người thì phải trả tiền công, thời buổi khó
khăn tiếc tiền lắm... Đến lúc này chúng ta không thể quay ngược dòng thời gian
để làm lại những việc với câu tiếc nuối nơi cửa miệng: "Giá như..."
được nữa. Vậy thì chúng ta có sướng như Tây được chưa?
Người Việt làm nghề tự kinh doanh ở Đức thì làm gì
có thời gian! Bán lẻ thì suốt cả tuần mải lo "cày bừa“, nếu không làm nghề
dịch vụ thì được ngày Chủ nhật nghỉ làm phải dành thời gian cho bao nhiêu việc
khác.
Người làm dịch vụ như quán xá hay hoa tươi thì không
có ngày Chủ nhật. Những người làm nghề bán sỉ (giao hàng) thì không có thứ Bảy
và Chủ nhật, được nghỉ một ngày trong tuần thì là ngày để giải quyết các việc của
công sở chính quyền, con cái, nhà trường, mua sắm.... Nói chung là không có thời
gian "thừa“ để đi khám bệnh nếu căn bệnh chưa quật ngã chúng ta.
Vậy thì những người được gọi là thành đạt hay như
vài người gọi là "Đại gia“, họ có sướng như Tây hay sướng hơn cả những người
Tây ở vào mức có thu nhập trung bình dù chỉ đủ ăn hay không? Câu trả lời chắc
ai cũng đã có!
Đến khi nào chúng ta mới thay đổi được cách nghĩ để
tự tạo cho chúng ta một "cuộc sống“ thực sự cho ra sống, cho mình, cho người
bạn đời đã vất vả, lăn lộn với mình suốt mấy chục năm qua? Đến khi nào chúng
ta, những người đang sống tại trời Tây mới thôi nếp nghĩ làm hộ, lo hộ, bảo hộ
quá đáng cho con cái mình. Trong khi thực ra làm như vậy là vô tình làm hỏng
con mình?
Nên nhớ quỹ thời gian của chúng ta, thế hệ thứ nhất
U 55, U 60 không còn nhiều nữa! Vậy thì chúng ta “đi Tây”nhưng đã "sướng
như Tây” được hay chưa?
---------------
Bài viết thể hiện văn phong và phản ánh quan điểm
riêng của tác giả đang sinh sống tại Berlin, CHLB Đức.
No comments:
Post a Comment