Khải Đơn
Posted by adminbasam on
22/08/2015
Chiếc xe cấp cứu 115 được dùng để chạy đua chở một
em thí sinh đại học ra Hà Nội rút hồ sơ có thể sẽ trở thành biểu tượng của sự bất
cập trong kỳ thi đại học năm 2015 này. Ở đó, lộ ra những điều khiến người ta
bàng hoàng.
Một
kỳ thi bất công về thông tin
Hãy tưởng tượng bạn là sinh viên đang chờ ngày điểm
chuẩn được công bố. Bạn đã kiên quyết sẽ chọn ngành Quan Hệ Quốc Tế, hay Y Đa
Khoa. Bạn là những người đầu tiên có điểm cao gửi trọn niềm tin của mình vào
ngành học mình muốn. Nhưng “trận địa” kia không đơn giản như vậy. Nó kéo dài đến
20 ngày. Dần dần, càng về sau, những người học kiên định chọn lựa chuyên ngành
mình yêu thích cũng dần bị công phá bởi thế trận của những kẻ đến sau có thông
tin nhiều hơn và rõ ràng lợi thế hơn hẳn.
Cách tuyển chọn đợt 1 của kỳ thi đại học năm 2015
này đã bị sai ở 20 ngày nộp hồ sơ đợt một. Nó cào bằng những người đến trước,
trao thêm quyền cho những kẻ đến sau. Rõ ràng, những người cầm bộ hồ sơ đứng
ngoài cuộc rung đùi chờ theo dõi bảng điểm giờ chót chính là những kẻ sẽ thắng
cuộc.
Một kỳ xét tuyển đã trở nên bất công với những thí
sinh có trách nhiệm với bản thân và tương lai (nhóm người đầu tiên kiên định chọn
quyết định quan trọng cho đời mình) và ban phát quá dễ dàng các kẽ hở cho những
kẻ đến sau, dồn người đến trước ra trận địa không một manh giáp. Thật dễ dàng để
nhận thấy vì sao người ta hoảng loạn hơn khi những ngày cuối ập đến, bởi điểm số
biến động mạnh mẽ trên “sàn” khiến ngay cả những kẻ bình chân như vại nhất cũng
hoảng loạn khi nhận ra tương lai mình bị đe dọa. Người ta vẫn nói kẻ nào có
thông tin trước sẽ là kẻ chiến thắng.
Ở đây, những sinh viên đến sau, những người chậm rãi
canh trận địa chẳng cần làm gì nhiều, đã may mắn trở thành kẻ chiến thắng trước
những em sinh viên… mù tịt nộp hồ sơ trong những ngày đầu, vì họ nhìn thấy mức
tăng giảm điểm số tiệm cận và sát thực tế hơn gấp nhiều lần ban đầu. Cuộc đua
“giựt hồ sơ” này rõ ràng đã không công bằng, đặc biệt cho những sinh viên đầu
tiên và… đến trước!
Chạy
đua học… không vì cái gì hết
Tuy nhiên, giữa trận địa kinh hoàng này, tôi nhận ra
rằng hóa ra cả xã hội không nhìn nhận chuyên môn như mục đích quan trọng của
đào tạo đại học. Ở khía cạnh phụ huynh và sinh viên, hàng ngàn con người đã lao
đầu “lên sàn”, thức khuya thức hôm, đêm ngày canh ngóng chờ rút – nộp. Họ đã
không hề nhắm đến cái mục đích tối thượng cho tương lai của con cái: LÀ MỘT
CHUYÊN MÔN/ NGHỀ NGHIỆP.
Mục đích của giáo dục đã bị lộn ngược như một cái
bình cát đổ cát ra ngoài. Việc chạy đua như điên cuồng đến đại học chỉ vì mục
đích… học đại học. Vậy học đại học là cái gì? – CHƯA CẦN BIẾT! ĐƯỢC HỌC ĐÃ.
Một sinh viên ban đầu chọn đại học Y Dược, vì thấy
mình không ở ngưỡng an toàn, đã dễ dàng cầm hồ sơ xuống ngành… thú y hoặc nông
lâm. Một thí sinh muốn vào ngành công nghệ thông tin, vì quá sợ mình không đủ
điểm chọi với hàng trăm đứa khác, sẵn sàng đánh đổi bản thân để học ngành… quản
trị kinh doanh. Một em muốn thi vào báo chí sẵn sàng quay ngoắt mục đích sang…
Nhân học cho an toàn.
Hàng ngàn phụ huynh thắc thỏm, bật khóc, rơi nước mắt,
cả nhà lao sầm sập đến chỗ hồ sơ để rút, nằm vạ vật ngoài cổng trường chờ con
mình đọc điểm số bị tăng cao là xông vào rút. Họ đã tự chứng minh sự vô nghĩa
chưa từng có của đại học: Nơi người học không cần biết học gì, cứ được học là tốt
rồi. Họ không hề nghĩ con mình sẽ hóa thành cái gì nếu phải chịu đựng 4 năm học
một ngành học mà nó chưa từng tìm hiểu, chưa từng yêu thích, cũng chưa từng có
khái niệm gì cả. Đám sinh viên dũng cảm cũng liều mình như chẳng có, không hề
biết mình đang lao vào cái vũng bùn nào của tương lai, không đủ sức kéo chính
mình chống lại sợi dây ràng buộc cả xã hội trong một lực căng khốc liệt.
Cả xã hội bị kéo căng ra như cái chạng ná, đẩy về
bên nào là hàng ngàn người trẻ phải đâm đầu lao theo lực kéo đó. Bất chấp sự
nghiệp. Bất chấp tương lai. Bất chấp cả nỗi sợ hãi.
Những người học đã tự hạ thấp phẩm giá mình xuống một
bậc vì nỗi sợ nhu cầu. Họ đang là “nhà đầu tư” trả tiền để vào đại học, nhưng họ
lại hóa thành những khách hàng thời bao cấp, nuốt nước mắt nhận một cân gạo mốc,
chứ không được quyền từ chối ký gạo không ngon mà phải mất tiền. Đại học dường
như cũng là cái cửa hàng thực phẩm thời đó, thải ra gì thì sinh viên ăn đó. Đói
học quá, họ ăn bất chấp. Họ đánh mất cái tư cách chọn lựa và sáng suốt cho
chính mình chỉ vì một trào lưu dữ dội không hề có tương lai.
Tôi không biết các thí sinh và phụ huynh có chùn tay
không khi nhanh chóng thỏa hiệp để “đổi sự nghiệp” chỉ trong vài giờ nộp hồ sơ
– khi một quãng tuổi trẻ 4 năm của con cái họ và khoản tiền đầu tư đại học sắp
được đưa lên bàn đặt cược trong trận cuối cùng. Con họ sẽ làm nghề gì? Em thí
sinh sẽ làm gì với sự nghiệp? – Hình như họ đã không còn cần đến câu hỏi đó nữa.
Giờ đây, ai cũng chỉ cần được đi học, như thể đi học là mục đích tự thân cuối
cùng của đời nó vậy.
Nhưng
kỳ thi này có tồi tệ dữ vậy không?
Trái với hệ quả kinh khủng mà kỳ thi đại học này
đang gây nên, Bộ Giáo Dục dường như đã có nỗ lực trao quyền nhiều hơn một chút
cho tương lai của những người học.
5 năm trước, khi đi thi đại học, những sinh viên như
tôi chọn nghề, nhắm mắt quăng hồ sơ của mình vào, đi thi, rồi nhắm mắt cầu nguyện
mình đậu trong một ngày thình lình điểm số được công bố. Ở kỳ thi truyền thống,
người học nằm ở giữa “điểm mù” của tương lai mình. Tôi không được suy nghĩ lại
– không được rút hồ sơ. Tôi không được biết ai, người nào, thí sinh nào đang chạy
đua với tôi trong kỳ thi đó. Trong thực tế, người học cũng không biết những “đạo
diễn” đã dựa vào động cơ nào để xét điểm chuẩn đậu đại học, vì đủ thí sinh điểm
cao, vì chọn từ điểm cao nhất xuống hay… vì lí do mờ ám nào?
Trong khi đó, ở kỳ thi năm nay, lần đầu tiên thí
sinh được nhìn thấy rõ dòng chảy của điểm. Họ được quyền chọn nộp và rút đến
phút cuối cùng. Người học nhìn thấy rõ bảng điểm đang xuất hiện những ai, ai rời
đi, điểm số dao động ra sao. Có thể nói, sự trình bày này chính là một bước tiến
tăng sự độc lập cho người học – để họ có thêm quyền được hành xử ra sao tùy ý
trước tương lai chuyên môn, nghề nghiệp của mình. Đây có lẽ là điểm sáng đáng
ghi nhận của kỳ thi này.
Chỉ có điều, sự công khai này đã không làm tròn được
vai trò minh bạch trong nỗ lực của chính nó. Bởi các trường đại học, phụ huynh
và thí sinh – các “vai diễn” chính trong chương trình tuyển sinh này cũng chưa
thật hiểu mình phải làm gì với sự nghiệp hay cái triết lý giáo dục còn xa vời lắm
với họ.
Phụ huynh và học sinh chưa coi giáo dục đại học là một
chuyên môn nghiêm túc cho sự nghiệp. Đại học chưa coi thí sinh là khách hàng.
Và trên tất cả, dù đã nới cái biên độ “tự chọn” ra
thêm một nấc, Bộ Giáo Dục vẫn đang dùng bàn tay độc quyền của mình để làm nhạc
trưởng cho cả một nền giáo dục hàng trăm trường đại học. Không trao cho các trường
quyền được tự vận hành tuyển sinh, Bộ đã biến mùa tuyển sinh thành một cái chợ
của mớ giá trị nhầm lẫn. Không có tự trị đại học, thì trường đại học mãi mãi là
đứa con điên khùng trong tay một bà mẹ mất kiểm soát (vì quá đông con).
Lẽ ra người học là nhà đầu tư/khách hàng và phải được
tôn trọng, giờ đây họ đang dẫm lên đầu lên cổ nhau để mua được một món đồ hư mốc
trước một cửa hàng mậu dịch đại học.
No comments:
Post a Comment