Posted by basamvietnam on 06/03/2013
Trong thảo luận của Mặt trận Tổ quốc Việt nam về Dự thảo
sửa đổi Hiến pháp 1992 nhiều người đề xuất xây dựng luật về Đảng, hoặc cần có
luật về Đảng. Cũng có nhiều người đề xuất nên luật hóa sự lãnh đạo của Đảng. Còn trong 29
báo cáo gồm 256 trang của các học giả tại Hội thảo ngày 22-2-2013 do Tạp Chí
Nghiên cứu Lập pháp (thuộc Quốc hội) và Pháp luật và Phát triển (của Hội Luật
gia Việt Nam) không có ai đề cập đến luật về Đảng cả.
Lưu ý chữ “Đảng” người ta dùng ở đây là chỉ
Đảng Cộng sản Việt Nam, còn chữ “đảng” để chỉ đảng nói chung.
Trừ một vài nước lạc hậu, hiến pháp của hầu
hết các nước không có quy định về một đảng cụ thể nào cả. Có những hiến pháp
quy định về đảng, thí dụ Điều 8 Hiến pháp Hàn Quốc 1987 quy định:
(1) Việc thành lập các đảng chính trị là tự
do, và hệ thống đa đảng được đảm bảo.
(2) Các chính đảng sẽ có các mục tiêu, tổ
chức và hoạt động dân chủ, và sẽ có những sắp xếp tổ chức cần thiết để nhân dân
tham gia hình thành nguyện vọng chính trị.
(3) Các chính đảng được bảo hộ của Nhà nước
như quy định bởi luật và có thể được hỗ trợ bởi Nhà nước theo quy định của
luật.
(4) Nếu mục đích hoặc các hoạt động của một
chính đảng trái với trật tự dân chủ cơ bản, Chính phủ có thể đề xuất việc giải
thể nó ra Tòa án Hiến pháp, và chính đảng có thể bị giải thể theo quyết định
của Tòa án Hiến pháp.
Dẫu có quy định về đảng chính trị hay không
trong hiến pháp, hầu hết các nước đều có quy định (có thể dưới dạng 1 luật
riêng hay như một phần của luật về hội) về việc thành lập đảng chính trị, việc
đăng ký, việc quản lý tài sản đảng (kế toán, kiểm toán, báo cáo thuế,…), về khả
năng hỗ trợ từ ngân sách cho đảng, việc hợp nhất, giải thể đảng, vân vân. Đảng
chính trị có tư cách pháp nhân và có thể hoạt động hợp pháp sau khi đã đăng ký.
Hoạt động của một đảng không có đăng ký là bất hợp pháp. Nếu có quy định về
đảng trong hiến pháp, thì luật sẽ quy định chi tiết các nguyên tắc đó của hiến
pháp (thí dụ 4 điểm nêu trong Điều 8 của Hiến pháp Hàn Quốc).
Như thế có thể thấy cần có luật (riêng hay
như một phần của luật khác) về đảng chính trị trong hệ thống luật pháp mỗi
nước, dù hiến pháp có nói về đảng hay không.
Ở nước ta chưa có luật về hội, chưa có luật
về đảng. Chắc chắn là Đảng Cộng sản Việt Nam chưa được đăng ký ở bất cứ đâu và
như thế người ta có thể hỏi liệu Đảng Cộng sản Việt Nam có tư cách pháp nhân
hay không? Đảng Cộng sản Việt Nam chưa có tư cách pháp nhân và việc này là
không tốt cho Đảng. Đấy là một điều mà Đảng Cộng sản Việt Nam nên bổ khuyết sau
83 năm hoạt động, vì có tư cách pháp nhân sẽ giúp Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt
động một cách hiệu quả hơn, minh bạch hơn và tránh được việc bị cho là Đảng
hoạt động ngoài pháp luật. Hoạt động trong một khung khổ pháp luật rạch ròi
giúp Đảng Cộng sản Việt nam giải quyết được rất nhiều vấn đề nội bộ của mình
như dân chủ trong đảng, ngăn không để các đảng viên tham nhũng, lộng quyền,
thoái hóa, suy thoái,… mà giờ đây chính các vị lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam
phải coi là quốc nạn, hoặc gây tổn hại cho sự sống còn của Đảng,… vân vân. Tất
nhiên nếu có luật về đảng và Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ
pháp lý đó sẽ không chỉ tốt cho bản thân Đảng Cộng sản Việt nam mà còn rất tốt
cho sự phát triển của đất nước.
Như thế một luật về đảng chính trị là rất
cần cho Việt Nam và cho cả Đảng Cộng sản Việt Nam nữa. Nói cách khác, rất cần
có một luật về đảng.
Nhưng không cần có luật về Đảng, càng không
cần có luật về sự lãnh đạo của Đảng.
Sự lãnh đạo của một đảng là công việc riêng
của đảng ấy. Sự tồn tại của các đảng chính trị là một nhân tố rất cần thiết cho
cuộc sống và sự phát triển của mỗi đất nước. Các đảng chính trị tạo điều kiện
để người dân tham gia hình thành nguyện vọng chính trị. Đảng chính trị không
nắm quyền là đảng đối lập hợp pháp và tạo ra sự cạnh tranh bằng sự lãnh đạo của
mình (mà chủ yếu qua các chính sách và phong cách của các lãnh đạo đảng), chống
sự lạm quyền, tham nhũng của những người đương quyền. Cơ chế chính trị ấy giúp
giải quyết rất nhiều vấn đề xã hội, giúp xã hội tiết kiệm chi phí so với nếu
không có cạnh tranh. Nói cách khác hoạt động của các đảng chính trị là cần cho
sự vận hành của xã hội, chúng cung cấp cho xã hội các dịch vụ hữu ích. Chính vì
thế nhân dân phải đóng góp để hỗ trợ chúng, thí dụ qua việc Nhà nước phải bảo
vệ chúng, hỗ trợ chúng (có thể bằng trụ sở, hay bằng tiền từ ngân sách nhà nước
tức là bằng tiền của dân). Chính vì thế cần một luật về đảng hay luật về hội.
Cũng có thể có các luật về một thực thể duy
nhất, như về Ngân hàng trung ương chẳng hạn. Nhưng luật về một đảng duy nhất là chưa từng có trên thế giới.
Chúng ta không nên quá kiêu ngạo để “sáng tạo” ra cái mà trong hàng chục ngàn
năm các dân tộc khác chưa dám thử nghiệm. Hãy học những kinh nghiệm, những tinh
hoa của loài người và đừng phiêu lưu “sáng tạo” để có thể phải gánh chịu những
rủi ro khôn lường. Nước Việt Nam đã quá khổ đau trong suốt quá trình lịch sử
của mình và vẫn là một trong những nước nghèo nhất thế giới vì thế rất không
nên mạo hiểm.
N.Q.A
Nguồn: Cùng viết Hiến pháp
No comments:
Post a Comment