Nguyên
Lam & Nguyễn-Xuân Nghĩa, RFA
06/01/2017
Chiến tranh kinh tế là một cuộc chiến gay go. Donalt
Trump đã lựa chọn được một êkip giàu kinh nghiệm và vốn sẵn có cái nhìn cảnh
giác từ lâu trước mọi mưu toan thâm hiểm của đội quân thương lái Tàu Cộng từ
hàng chục năm nay, như đàn kiến tha mồi, đang tỏa đi khắp thế giới nhằm gạ bán
những món hàng rẻ và kém phẩm chất của họ để mua về toàn những thứ béo bở mà
các nhà nước Phi Á Âu Mỹ làm ăn thua lỗ và trót xài sang, cần có tiền rót vào hầu
bao cho khỏi sụp đổ, đành phải cướp của dân mà bán.
Kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa tỏ ý tin tưởng rằng
trong cuộc đụng độ chưa thể nói trước này, chú Sam sẽ không gục ngã trước gã
gian hùng họ Tập, trái lại sẽ có một đòn đủ mạnh làm Tập liêu xiêu.
Chúng tôi cũng muốn tin thế lắm. Tin và mong lắm nữa.
Ở vào vị thế Việt Nam hiện nay, trong khi các nước Đông Nam Á, từ Campuchia cho
đến Philippin, Malaysia... đang có vẻ lần lượt phẩy đuôi bye bye Mỹ mà rón rén
xích dần lại gần Tàu; trong khi nhìn thấy tận mắt mà tức ứa máu gã họ Tập khinh
khi ra mặt ông Obama với chủ thuyết lan truyền hạt giống dân chủ rất nhũn nhặn
“bồ câu” của ông, thì ai chẳng nghĩ đến một biện pháp mạnh, thậm chí làm nốc ao
cái kẻ có thể sẽ bắt đám đàn em Việt Cộng khấu đầu chỉ bằng một túi tiền mọn của
chúng để cứu Đảng Cộng sản Việt Nam ra khỏi bờ vực sụp đổ.
Nhưng sự đời chưa phải nghĩ vậy, tin vậy là thực tế
sẽ đi đúng như vậy. Còn nhiều yếu tố khác đóng vai trò chi phối hoặc can thiệp
khiến cán cân lực lượng có thể bất ngờ bị lệch mà không ai dự tính trước được.
Tất nhiên, yếu tố quan trọng vào hàng tiên quyết trong cuộc đấu sống còn này,
theo chúng tôi vẫn là tầm nhìn, bản lĩnh và nhân cách của kẻ cầm đầu. Liệu ông
Donalt Trump với cái tính hay bốc đồng, hay nay thay mai đổi, lại đã có cả một
thành tích lừa bịp dân chúng và nhà nước Mỹ trong buôn bán làm ăn suốt bấy
nhiêu năm, có giữ được ngọn cờ của một vị tổng tư lệnh tối cao kiên cường bền bỉ
cho đến cùng chứ không nửa đường bỗng bị hụt hơi và đứt gánh, hoặc có những kẻ
nào đó chuyên đi đêm vào loại Kissinger mách nước, thấy lợi rồi đảo chiều một
cách cũng rất “ngoạn mục” hay không? Nhất là ông ta có được các tầng lớp dân
chúng Mỹ hiện đang có hiện tượng phân rẽ đến cùng cực, tín nhiệm với tỷ lệ đủ để
bản thân mình giương ngọn cờ hoa mà trong chiều sâu tâm lý không cảm thấy run?
Xin hãy chờ coi.
Bauxite
Việt Nam
-------------------------------------
Nguyên
Lam & Nguyễn-Xuân Nghĩa, RFA
2017-01-04
2017-01-04
Một nhân viên đang
đếm tiền Nhân dân tệ tại một ngân hàng ở thành phố Hoài Bắc, tỉnh An Huy, Trung
Quốc ngày 25 tháng 11 năm 2016. AFP photo
Sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống, mối quan
hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ bỗng căng thẳng vì mâu thuẫn kinh tế lẫn an ninh.
Nổi bật nhất là lập trường của vị Tổng thống tân cử đối với Đài Loan và đầu tuần
này là việc ông Trump trách cứ Trung Quốc trục lợi kinh tế trong việc giao
thương với Hoa Kỳ mà không can gián chế độ Bắc Hàn cộng sản. Trong bối cảnh ấy,
người ta nhớ tới lời phát biểu của một viên chức tờ Nhân dân nhật báo rằng
Bắc Kinh có thể sử dụng võ khí tài chính để trừng phạt việc Hoa Kỳ bán võ khí
cho Đài Loan.
Mỹ - Trung nhiều mâu
thuẫn
Nguyên
Lam: Sau khi tỷ phú Donald Trump đắc cử Tổng thống
Hoa Kỳ, quan hệ giữa hai nền kinh tế dẫn đầu thế giới ở hai bờ Thái Bình Dương
bỗng căng thẳng vì nhiều phát biểu gay gắt của ông Trump hướng về Bắc Kinh và
nhất là vì ông có cuộc điện đàm trực tiếp với Tổng thống Đài Loan là bà Thái
Anh Văn. Từ bên kia đại dương, Bắc Kinh không tỏ ý nhượng bộ và đưa hàng không
mẫu hạm Liêu Ninh xuống tập trận với đạn thật ngay trong vùng biển Đông Nam Á
và còn cướp một tàu ngầm khoa học của Mỹ ở ngoài khơi Philippines. Trong khung
cảnh đó, nhiều người e sợ một trận chiến kinh tế giữa hai quốc gia này và khi
đó người ta có nhắc đến lời phát biểu năm xưa của một viên chức Bắc Kinh, rằng
họ có thể sử dụng võ khí tài chính để trừng phạt việc Hoa Kỳ bán võ khí cho Đài
Loan. Diễn đàn Kinh tế đề nghị ông trình bày cho thực chất của vấn đề và về võ
khí tài chính này.
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Tôi thiển nghĩ là ta phải nhắc lại bối cảnh của
quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc thì mới hiểu ra nhiều mâu thuẫn phức tạp ngày
nay. Thứ nhất, thời Chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ có ý hợp tác với Bắc Kinh từ năm
1972 để làm lực đối trọng với Liên bang Xô viết khi hai nước cộng sản này có
mâu thuẫn và xung đột từ năm 1969. Sau đó, Hoa Kỳ công nhận Trung Quốc và đoạn
giao với Đài Loan từ năm 1979, nhưng Quốc hội Mỹ vẫn có đạo luật bảo vệ Đài
Loan để khỏi bị Trung Quốc thôn tính như Bắc Kinh muốn làm. Nhờ Hoa Kỳ, Trung
Quốc đã cải cách kinh tế từ năm 1980 và ra khỏi chế độ tập trung quản lý nên có
mức tăng trưởng cao trong nhiều thập niên.
Nhìn trong cận cảnh thì quan hệ giữa đôi bên đã đi
vào bước lật từ năm 2008, nay mới lên tới cao điểm - Nguyễn-Xuân Nghĩa
Thứ tư, từ năm 2000, Hoa Kỳ còn mở cửa cho Trung Quốc
gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới để từ đó phát triển ngoại thương và trở
thành một cường quốc kinh tế với sức bật là xuất khẩu. Rồi vụ khủng hoảng và nạn
Tổng Suy trầm năm 2008 gây khó khăn cho cả hai quốc gia khiến Bắc Kinh phải bơm
tiền kích thích kinh tế và Hoa Kỳ hoài nghi tự do mậu dịch khi Bắc Kinh đạt xuất
siêu liên tục còn khu vực chế biến của Mỹ không tạo thêm việc làm và thành phần
trung lưu bị sa sút. Nhìn trong cận cảnh thì quan hệ giữa đôi bên đã đi vào bước
lật từ năm 2008, nay mới lên tới cao điểm.
Nguyên
Lam: Ông nhắc lại khung cảnh từ 1972 tới ngày nay
và chỉ ra bước lật là năm 2008. Thưa ông, tại sao lại như vậy?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Tôi cho là người ta nên chú ý đến những chuyển động
ngấm ngầm mà mãnh liệt ở dưới thì mới hiểu ra những biến cố nổi bật ở trên để
khỏi bị ngạc nhiên. Vụ Tổng Suy trầm năm 2008 gây bốn hậu quả ngày nay mới thấy
rõ. Đó là 1/ các nền kinh tế hậu công nghiệp Âu-Mỹ-Nhật đều tăng trưởng thấp
hơn; 2/ sự bùng phát của chủ nghĩa quốc gia nhân danh quyền dân chủ của người
dân để phủ nhận sự thống trị của cơ chế quốc tế và đả phá vai trò quá lớn của
quan hệ hay hiệp ước quốc tế, trong đó có Hiệp ước TPP Hoa Kỳ đã ký kết hay hiệp
ước NAFTA đã thi hành từ 1994; 3/ tình trạng bất ổn và suy sụp của các nước quá
lệ thuộc vào giao dịch quốc tế như Đức, Nam Hàn, Trung Cộng, vì ngoại thương
sút giảm và người ta chưa thể xuất cảng lên cung trăng để kích thích sản xuất;
4/ cho nên các nước càng bơm tiền và phá giá để cạnh tranh kịch liệt hơn trước.
Thực tế thì mâu thuẫn quyền lợi đã bùng phát từ năm 2008 cho nên tại Hoa Kỳ
chúng ta mới thấy sự thắng thế bất ngờ của ông Donald Trump với chủ nghĩa quốc
gia Hoa Kỳ và ý chí bảo vệ quyền lợi của dân Mỹ. Bên kia đại dương, ông Tập Cận
Bình thì đề cao Trung Quốc Mộng và sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc Đại Hán. Ngày
nay, mâu thuẫn Mỹ-Hoa đang nổi cộm trên cả hai bình diện an ninh và kinh tế.
Nguyên
Lam: Ngay từ khi tranh cử, ông Trump đã nêu ra chủ
trương đó, sau khi đắc cử, ông làm những gì trong lĩnh vực kinh tế để người ta
e ngại một vụ đụng độ kinh tế với Tàu?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Bắc Kinh tất nhiên chú ý đến thành phần nhân sự
được ông Trump mời vào nội các và ban tham mưu về kinh tế và ngoại thương. Thứ
nhất là tỷ phú Wilbur Rosss sẽ là Tổng trưởng Thương mại với chỉ thị rà soát lại
các hiệp ước thương mại bất lợi. Thứ nhì là Giáo sư Kinh tế và Chính sách Công
quyền Peter Navarro được mời làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Thương mại Quốc gia là
cơ chế tân lập với chức năng bảo vệ quyền lợi của Hoa Kỳ tương tự như Hội Đồng
An ninh Quốc gia hay Hội đồng Cố vấn Kinh tế.
Ai cũng nói đến việc ông Navarro đã sớm báo động về
mặt trái của tự do mậu dịch và có quan điểm chống Tàu. Hôm Thứ Ba thì chức vụ Đại
sứ Thương mại vừa được trao cho một nhân vật đầy kinh nghiệm đàm phán từ thời Tổng
thống Ronald Reagan với lập trường gay gắt đả kích lề thói giao dịch của Bắc
Kinh, lại có sự hỗ trợ của dàn luật gia đã từng tranh đấu để bảo vệ ngành thép
của Mỹ.
Khi ông Donald Trump chọn nhân sự như vậy thì ai
cũng biết Hoa Kỳ sẽ có thái độ cứng rắn và đàm phán ác liệt chứ không để Bắc
Kinh chiếm lợi thế như trước. Cũng cần nói thêm rằng một số dư luận Hoa Kỳ xưa
nay vẫn chủ trương hòa dịu với Bắc Kinh vội tri hô là ông Trump lấy rủi ro lớn
khi gây hấn kinh tế với Trung Quốc. Đấy là hiện tượng “ăn cây nào rào cây nấy”
và ta chỉ cần nhắc lại cách đánh giá rủi ro của đôi bên sau khi thấy ra thực lực,
chứ lý luận bênh Tàu để trục lợi đã trở thành lạc hậu trong bối cảnh mới.
Tổng thống Mỹ
Barack Obama cùng Phó cố vấn an ninh quốc gia Ben Rhodes, Đại diện Thương mại Mỹ
Michael Froman và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc họp ở Lima, Peru
hôm 19/11/2016. AFP photo
Thực lực kinh tế đôi
bên
Nguyên
Lam: Thưa ông, nói về thực lực kinh tế của đôi bên
thì người ta nên thấy những gì là đáng kể nhất?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Hoa Kỳ vẫn là siêu cường kinh tế với sản lượng
là hơn 24% của toàn cầu và ít lệ thuộc vào xuất khẩu, trong khi thị trường tiêu
thụ quá lớn lại là nguồn sống cho nhiều nước cần bán hàng, trong số này có
Trung Quốc. Khi giao thương thì đôi bên đều có lợi, nhưng nếu Hoa Kỳ thấy mối lợi
ấy bất cân xứng và đòi xét lại thì tranh chấp có thể bùng nổ. Gặp hoàn cảnh bất
thường ấy thì ta thấy hai nền kinh tế này cần giao thương với nhau, nhưng Trung
Quốc cần kinh tế Hoa Kỳ hơn là kinh tế Hoa Kỳ cần kinh tế Trung Quốc vì kinh tế
Mỹ là nguồn xuất khẩu số một của Tàu, cao gấp ba lượng xuất khẩu qua Nhật và gấp
sáu lượng xuất khẩu qua Đức.
Dù Trung Quốc có thế độc quyền về một số nguyên liệu
như kim loại hiếm, Hoa Kỳ vẫn có thể tìm nguồn cung cấp khác và thực tế thì vẫn
thừa công suất và có thị trường khác nếu Trung Quốc ngưng bán hàng cho Mỹ.
Trong hiện tại, Trung Quốc có nhiều vấn đề kinh tế xã hội bên trong nên bị rủi
ro lớn hơn Hoa Kỳ nếu gặp chiến tranh mậu dịch. Kết luận thì trong ngắn hạn đôi
bên đều bị thiệt hại, nhưng về lâu dài thì Hoa Kỳ sẽ hồi phục mau hơn trong khi
Trung Quốc sẽ bị khốn đốn lâu hơn.
Kết luận thì trong ngắn hạn đôi bên đều bị thiệt hại,
nhưng về dài thì Hoa Kỳ sẽ hồi phục mau hơn trong khi Trung Quốc sẽ bị khốn đốn
lâu hơn - Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nguyên
Lam: Bây giờ ta mới nói đến võ khí tài chính của Bắc
Kinh. Trong một chương trình của Diễn đàn Kinh tế vào cuối Tháng Chín năm 2015,
ông nói tới kịch bản gọi là “Nếu Bắc Kinh Xuất Khẩu Đạn?” nhờ gom
được một khối dự trữ ngoại tệ rất lớn và có thể xuất khẩu tư bản để đầu tư và
tranh thủ các nước về mặt ngoại giao. Trong giả thuyết xung đột
kinh tế với Hoa Kỳ thì phải chăng kho đạn ngoại tệ ấy sẽ là võ khí? Nhiều người
vẫn cho rằng Bắc Kinh mua Công khố phiếu của Chính quyền Hoa Kỳ tức là chủ nợ của
nước Mỹ, nếu khách nợ Hoa Kỳ lại gây hấn với chủ nợ thì nước Mỹ sẽ bị thiệt. Sự
thật kinh tế đằng sau lý luận này là gì?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Nhắc chuyện xưa thì trong chuyến công du đầu
tiên với tư cách là Ngoại trưởng, bà Hillary Clinton trước tiên đến Bắc Kinh
vào đầu năm 2009. Khi ấy bà nói là không nên để vấn đề nhân quyền ảnh hưởng đến
quan hệ kinh tế tốt đẹp giữa hai nước và kêu gọi Bắc Kinh tiếp tục mua Công khố
phiếu của Hoa Kỳ, tức là tiếp tục cho nước Mỹ vay tiền. Ta còn nhớ thời đó Hoa
Kỳ vừa có vụ khủng hoảng tài chánh vào Tháng Chín 2008 lồng trong nạn suy trầm
kinh tế từ cuối năm 2007 nên nhiều người hốt hoảng bậy. Thật ra khối dự trữ ngoại
tệ ấy không là kho đạn của Bắc Kinh và việc Tàu đem tiền cho Mỹ vay không có
nghĩa là Bắc Kinh nắm dao đằng chuôi trong trận đấu lực kinh tế với Hoa Kỳ.
Ai là chủ nợ của Mỹ?
Nguyên
Lam: Nhưng thưa ông có phải Trung Quốc đang là chủ nợ lớn
nhất của Mỹ không?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Tàu là chủ nợ lớn nhất trong mấy năm, nhưng từ
Tháng 11 thì nhường vị trí đó [cho] Nhật rồi. Theo con số sau cùng của Bộ Ngân
khố Hoa Kỳ thì vào cuối Tháng 10, Bắc Kinh nắm trong tay một ngàn 150 tỷ đô la
Công khố phiếu của Mỹ. Nếu kể thêm vài trăm tỷ đô la đầu tư vào thị trường cổ
phiếu và trái phiếu Mỹ thì Bắc Kinh đang có trong tay một ngàn 850 tỷ đô la tài
sản Mỹ trên thị trường Hoa Kỳ.
So với năm 2000 là khi vừa được Chính quyền Bill
Clinton cho gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO thì quả thật là lượng đầu
tư của Bắc Kinh vào thị trường Mỹ tăng gần gấp đôi, nhưng lượng tiền ấy từ đâu
ra và dùng vào việc gì? Thứ nhất, Trung Quốc xuất khẩu nhiều nhất vào Mỹ, được
xuất siêu nên thu về đô la thì lại đầu tư vào Mỹ dưới dạng trái phiếu hay cổ
phiếu. Thế thì sao họ không đầu tư vào trong nước, hoặc vào các nước khác, như
Âu Châu hay Nhật Bản chẳng hạn? Tại sao có tiền lại cho Mỹ vay đến độ thành chủ
nợ số một của Mỹ? Vì nơi đây là an toàn hơn cả!
Tàu là chủ nợ lớn nhất trong mấy năm, nhưng từ Tháng
11 thì nhường vị trí đó Nhật rồi - Nguyễn-Xuân Nghĩa
Khi nắm trong tay một ngàn 150 tỷ đô la Công khố phiếu
của Mỹ, Bắc Kinh có thể gây sức ép là dọa “đòi nợ”, tức là bán Công khố phiếu
đó ra thị trường quốc tế, nhưng lãnh hậu quả là càng bán nhiều thì tài sản này
của họ càng mất giá. Trong năm nay, họ đã bán rồi, khoảng hơn 11% tổng số nợ họ
nắm trong tay, vậy mà kinh tế Mỹ không bị hề hấn gì. Thế rồi sau khi bán ra lấy
tiền về, họ có thể đầu tư vào đâu để kiếm lời mà vẫn an toàn? Vào các thị trường
Âu Châu hay sao khi tình hình kinh tế Âu Châu còn đầy bất trắc với nạn khủng hoảng
ngân hàng của Ý nay sắp bùng nổ? Hay là vào các thị trường Nhật Bản, Anh Quốc,
Thụy Sĩ? Không an toàn và đủ dày bằng thị trường Mỹ! Thành thử ta cần thấy Bắc
Kinh có thể dọa nhưng lời hăm ấy không hiệu quả vì họ đã làm, đã lỗ mà chẳng
gây thiệt hại gì cho khách nợ là Hoa Kỳ!
Nguyên
Lam: Có lẽ chúng ta bắt đầu thấy ra trận thế kinh tế
giữa hai nước khi đôi bên đều bắn tiếng hăm dọa. Nhưng chúng ta không thể quên
rằng Bắc Kinh đang có một khối dự trữ ngoại tệ cao nhất thế giới. Như vậy, thưa
ông Nghĩa, họ có nắm một kho đạn trong tay không?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa: Thật ra, kho đạn ấy chủ yếu vẫn là đô la Mỹ là
ngoại tệ dự trữ số một hiện nay. Bắc Kinh rơi vào vòng luẩn quẩn vì vẫn giàng
[ràng] đồng Nguyên của họ vào tiền Mỹ. Họ muốn định giá đồng Nguyên cho rẻ để
bán hàng cho dễ thì đồng bạc mất giá khiến người ta chuyển tiền ra ngoài tìm
nơi có lời hơn, làm kinh tế Trung Cộng bị thất thoát tư bản, trong năm qua mất
gần ngàn tỷ.
Để tránh tình trạng này, họ phải làm chuyện trái ngược,
tức là bán đô la Mỹ mua vào đồng Nguyên nhằm giữ giá đồng bạc. Họ bán đô la Mỹ
mà tiền Mỹ chẳng mất giá và nay tăng vọt sau khi ông Trump đắc cử và Ngân hàng
Trung ương Mỹ vừa tăng lãi suất. Ngược lại, từ đầu năm 2015 tới nay, kho dự trữ
ngoại tệ của Bắc Kinh giảm mất 20%, từ gần bốn ngàn tỷ nay chỉ còn ba ngàn lẻ
năm tỷ thôi! Nếu lâm trận mà đòi bán Công khố phiếu như đã bán tức là dùng kho
đạn thì chẳng gây hề hấn cho kinh tế Hoa Kỳ, không làm tiền Mỹ mất giá mà còn tự
gây họa cho mình.
Kết cuộc thì việc Trung Cộng là chủ nợ của Mỹ chỉ
cho thấy nhược điểm kinh tế của họ là quá lệ thuộc vào xuất khẩu và xuất khẩu
nhiều nhất là vào thị trường Hoa Kỳ trong khi các thị trường kia vẫn èo uột.
Ngày nay, khi Mỹ muốn giảm nhập thì chính Bắc Kinh mới lâm thế kẹt, là chuyện
ta sẽ chứng kiến năm nay!
Nguyên
Lam: Xin cảm tạ ông về bài phân tích kỳ này.
--------------------------------
Nguyên
Lam & Nguyễn-Xuân Nghĩa, RFA
2016-12-21
2016-12-21
No comments:
Post a Comment