Cập nhật:
11/08/2015
Việc sử dụng đội ngũ tàu đánh cá làm lực lượng dân quân biển có hệ lụy pháp luật sâu đậm.
Trung Quốc có đội ngũ tàu đánh cá được tổ chức thành
một lực lượng dân quân biển với vai trò bán quân sự trong thời bình cũng như thời
chiến. Lực lượng dân quân này là một lực lượng không chính quy của hải quân
Quân Giải Phóng Nhân Dân Trung Quốc và nó tạo ra nhiều thách đố về chính trị,
luật pháp, tác chiến cho đối thủ. Tầm cỡ to lớn của mạng lưới dân quân biển gây
phức tạp trên chiến trường, giảm sút tiến trình lấy quyết định của đối thủ và đặt
đối phương vào thế khó xử về chính trị. Tất cả điều này khiến cho đối phương phải
cẩn trọng khi đối đầu với Trung Quốc trong một cuộc hải chiến hoặc một cơn khủng
hoảng hàng hải. Hệ lụy về mặt pháp luật cũng không kém phần sâu đậm.
Lực lượng dân quân biển xóa đi sự phân biệt lâu đời
giữa tàu chiến và tàu dân sự trong luật hải chiến. Luật hải chiến bảo vệ các
tàu đánh cá ven biển không bị bắt giữ hay bị tấn công trong thời chiến. Mặc dầu
tàu chiến có thể giao chiến với những tàu đánh cá dân sự nào đang giúp cho đối
phương, tuy nhiên rất là khó để phân biệt đâu là tàu đánh cá dân sự chân chính
và đâu là những tàu đánh cá thuộc lực lượng dân quân biển của Trung Quốc. Dầu lực
lượng dân quân biển có đóng vai trò tác chiến quan trọng gì hay không đi nữa, sự
hiện diện của lực lượng này trên chiến trường tạo ra thế khó xử về tác chiến và
pháp luật cho đối phương.
Việc sử dụng tàu đánh cá trong thời chiến không phải
là điều gì mới mẻ. Trong cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Tây Ban Nha năm 1898, hải
quân Mỹ bắt giữ hai tàu đánh cá của Cuba, nhưng sau đó Tòa Án Tối Cao Pháp Viện
Hoa Kỳ ra phán quyết năm 1900 phải thả hai chiếc tàu này. Tòa cho rằng, “Theo
truyền thống lâu đời của các quốc gia văn minh và dần dà trở thành luật lệ quốc
tế thì các tàu đánh cá ven biển đeo đuổi nghề đánh cá của họ được nhìn nhận là
không bị bắt giữ trong thời chiến, từ hàng hóa cho đến thủy thủ đoàn.”
Trong cuộc chiến Việt Nam, Đệ Thất Hạm Đội của Hoa Kỳ
cũng bị điêu đứng vì các tàu đánh cá được hòa nhập vào lực lượng tác chiến của
đối phương. Vào tháng Chín năm 1964, Bắc Việt dùng tàu đánh cá để báo cáo vị
trí của các chiến hạm Hoa Kỳ trong Vịnh Bắc Việt. Theo một tài liệu đã giải mật
của cơ quan an ninh quốc gia (National Security Agency) cho thấy có một thông
tin gửi đi từ một chiếc tàu không rõ danh tánh đến trạm kiểm soát trên đất liền
cùng lúc khi chiến hạm USS Maddox đi ngang hai tàu đánh cá cách đó khoảng hai
ngàn mét. Sau đó tàu Maddox bị ba chiếc tàu vũ trang của Bắc Việt gây hấn.
Trong suốt cuộc chiến Việt Nam các tàu đánh cung cấp tiếp tế cho quân đội Bắc
Việt dọc bờ biển. Các tàu này là một thách đố liên tục cho lực lượng hải quân
Hoa Kỳ.
Dùng tàu đánh cá làm lực lượng phụ cho hải quân vi
phạm vào nguyên tắc phân biệt – một nguyên lý cốt yếu của luật nhân đạo quốc tế
quy định rằng thường dân và các đối tượng dân sự được bảo vệ không bị tấn công.
Mục tiêu của nguyên tắc phân biệt là để bảo vệ thường dân và làm giảm tác động
của chiến tranh lên họ. Thế nhưng lực lượng dân quân biển của Trung Quốc đã làm
mờ đi lằn ranh phân biệt giữa tàu đánh cá và tàu mang chức năng hải quân.
Với 200 ngàn tàu bè, Trung Quốc có một đội ngũ tàu
đánh cá lớn nhất trên thế giới và ngành thương mãi này có 14 triệu nhân viên
chiếm 25% tổng số trên thế giới. Doanh nghiệp khổng lộ này hoạt động liên kết
cùng với hải quân để xúc tiến mục tiêu chiến lược của Bắc Kinh trong vùng biển
Nam Hải và Đông Hải. Lực lượng dân quân này từng can dự vào cuộc xâm chiếm quần
đảo Hoàng Sa năm 1974, cũng như gây cản trở hải hành của các tàu thăm dò của
Hoa Kỳ. Lực lượng này đồng thời hỗ trợ hậu cần cho các chiến hạm Trung Quốc.
Thí dụ như vào tháng Năm 2008, tàu dân quân tiếp vận đạn dược và nhiên liệu cho
tàu chiến gần tỉnh Chiết Giang.
Các ngư phủ được chỉ định vào các hợp tác xã hoặc
các công ty dân sự và được huấn luyện quân sự và giáo dục chính trị nhằm để huy
động và thúc đẩy các quyền lợi của Trung Quốc trên mặt biển. Các tàu đánh cá của
lực lượng dân quân được trang bị hệ thống điện tử cao cấp bao gồm cả hệ thống
truyền tin và ra đa nhằm bổ sung cho hải quân TQ và gia tăng tương kết với các
cơ quan khác như Cảnh Sát Biển TQ. Nhiều chiếc tàu còn được trang bị hệ thống hải
hành bằng vệ tinh và có thể theo dõi và báo cáo vị trí các tàu khác, và làm nhiệm
vụ thâu thập tình báo hàng hải.
Với nhiệm vụ hỗ trợ cho hải quân TQ của lực lượng
dân quân biển có thể biến các tàu đánh cá thành những mục tiêu hợp lệ khi có
xung đột vũ trang và đưa đến những hệ quả bi thảm cho các ngư phủ chân chính
trong vùng. Đây là một thí dụ điển hình của cái gọi là “chiến tranh pháp lý” của
Trung Quốc với chủ tâm bóp méo các ý niệm pháp lý để chống chọi lại đối phương.
Không như Phi Luật Tân dùng hệ thống luật pháp quốc tế để kiện Trung Quốc, lực
lượng dân quân biển khai thác lằn ranh của luật lệ và do đó sẽ đẩy các ngư dân
vào thế rủi ro.
Quy luật phân biệt đã thành thông lệ này sẽ tạo áp
suất lên Hoa Kỳ và đồng minh trong cách đối xử với các tàu đánh cá Trung Quốc.
Phân biệt giữa tàu đánh cá chân chính và tàu dân quân gần như không thể được vì
số lượng tàu quá nhiều, mặt biển bao la, và Hoa Kỳ thiếu hệ thống nhận dạng để
phân biệt bạn thù. Nếu có chiếc tàu nào của dân quân bị tiêu hủy trong hải chiến
sẽ bị Trung Quốc dùng đó để tuyên truyền chống lại đối phương. Ngay cả những phản
ứng nhẹ như phá sóng, làm nhiễu thông tin cũng sẽ được khai dụng bởi hệ thống
tuyên truyền của Trung Quốc để thâu phục sự cảm thông của các nước trong vùng.
Trong vai trò tăng lực, lực lượng dân quân biển là một
thách đố tác chiến đòi hỏi Hoa Kỳ và đồng minh phải tăng cường hệ thống lực lượng,
bao gồm từ tàu chiến, tàu ngầm và đặc biệt là các loại máy bay không người lái
(drones) và các loại tàu ngầm không người lái để kiềm chế mối đe dọa. Khi mà Bắc
Kinh ngày càng hòa nhập lực lượng dân quân biển vào hải quân thì lằn ranh giữa
tàu đánh cá dân sự và tàu chiến càng mờ nhạt dần.
James Kraska là giáo sư và giám đốc nghiên cứu của
Trung Tâm Stockton Nghiên Cứu Về Luật Quốc Tế, Đại Học Hải Chiến Hoa Kỳ, và tác
giả của Quyền Lực Hàng Hải và Luật Biển và Luật An Ninh Hàng Hải Quốc Tế
Nguồn: The
Diplomat
Trần
Thi lược dịch
No comments:
Post a Comment