Thụy My – RFI
Đăng ngày 17-05-2017
Tân
chính phủ Pháp sẽ gồm những khuôn mặt nào, nhiệm vụ đối nội và đối ngoại sắp tới
sẽ là gì…Đó là chủ đề được các báo Paris bàn bạc nhiều nhất hôm nay. Bên cạnh
đó là Liên hoan phim Cannes khai mạc, và sự cạnh tranh quyết liệt giữa Paris và
Los Angeles đề giành vai trò chủ nhà Thế Vận Hội 2024. Đặc biệt sự kiện tổng thống
Mỹ Donald Trump tiết lộ thông tin mật cho Nga được hầu như tất cả các báo đề cập
đến.
Ảnh bìa báo Libération ngày 17/05/2017 (Ảnh chụp màn hình). RFI Tiếng Việt
« Đứa
bé lên năm » ở Nhà Trắng
Le Monde đặt câu hỏi «
Trump có lắm mồm với người Nga không ? ». Le Figaro ghi nhận «
Trump lại bị tai tiếng sau khi thổ lộ với ngoại trưởng Nga ». Tương tự
với Les Echos « Trump bị cáo buộc đã chuyển giao thông tin mật cho Nga
». Riêng Libération đăng ảnh tổng thống Mỹ trên nền
đen, chạy tựa lớn « Nước Mỹ tìm kiếm người giữ trẻ ». Tờ báo nhận định,
khi tiết lộ các thông tin bí mật cho Nga, ông Trump lại gây ra xì-căng-đan mới,
làm dấy lên lại cáo buộc về sự bất tài, ngay cả trong phe Cộng Hòa.
Trong bài xã luận gay gắt, Libération nhắc lại, cách
đây hơn một năm, Donald Trump chỉ mới là ứng cử viên ngấp nghé ngưỡng cửa Nhà
Trắng. Như thường lệ, ông đả kích bà vợ của đối thủ cạnh tranh là Ted Cruz, chế
giễu ngoại hình của bà trên Twitter. Được CNN yêu cầu giải thích, ông Trump biện
bạch : « Ai biểu ông ấy (Cruz) kiếm chuyện trước ! ». Người phỏng
vấn ngao ngán : « Lý lẽ của một đứa bé lên năm ! »
Một năm sau, hơn một trăm ngày sau khi trở thành tổng
thống nước Mỹ, nhận xét này lại vang bên tai. Các nhà quan sát, nhà báo, chuyên
gia, chính khách, đối thủ đều phải mở to mắt mỗi lần tổng thống « xuất
chiêu ». Ngày lại ngày, người ta khám phá rằng Trump thiếu chuẩn bị,
thiếu văn hóa, thiếu chuyên nghiệp, dối trá v.v…Và giờ thì biết thêm Trump còn
« tài lanh » khoe cơ bắp như một đứa bé 5 tuổi, tiết lộ các
thông tin lẽ ra phải giữ kín.
Hành xử như một đứa trẻ lên năm cũng có mặt tốt :
Trump làm cho các đối thủ không biết đâu mà lường. Nhưng một kid (chú bé) lắm
trò và ưa phỉnh nịnh trở thành vấn đề, khi căn phòng cho trẻ lại là Phòng Bầu Dục
của Nhà Trắng.
Libération kết luận, nếu
thông tin trên Washington Post là chính xác, thì đây sẽ là hai
tín hiệu quan trọng cho các đồng minh và đối tác của ông Trump.
Thứ nhất : Nếu đưa thông tin cho tổng thống Mỹ, có
nguy cơ là các tin tức ấy sẽ lọt vào tai những kẻ xấu. Thứ hai : Điều khiển một
em bé 5 tuổi cũng dễ dàng như như thao túng ông chủ Nhà Trắng.
Tiết
lộ thông tin mật cho cường quốc đối địch
Trong bài viết « Donald Trump, người gieo rắc
rối ở Hoa Kỳ », thông tín viên Frédéric Autran của Libération tại
New York cho biết theo báo chí Mỹ thì thông tin mật bị tiết lộ là của Israel, đồng
minh lâu đời của Hoa Kỳ và ông Trump sẽ viếng thăm vào tuần tới.
Theo Washington Post, đó là những chi tiết
về âm mưu khủng bố của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (Daech, IS) nhắm vào các phi
cơ dân dụng, nhờ chất nổ giấu trong các máy tính xách tay và máy tính bảng. Được
cảnh báo cách đây nhiều tuần lễ, đó là lý do khiến hồi tháng Ba Hoa Kỳ cấm mang
hai loại thiết bị trên lên máy bay từ hơn một chục sân bay ở Trung Đông và Bắc
Phi, và còn định mở rộng lệnh cấm sang châu Âu.
New York Times cho biết
thêm, thông tin này đến từ Israel, được xếp loại « code word » tức «
bí mật quốc phòng », « nhạy cảm cho đến nỗi các quan chức Mỹ chỉ chia sẻ rất hạn
chế trong nội bộ, và không thông báo cho đồng minh nào khác ». Benjamin
Wittes, chuyên gia về luật và an ninh của Brookings Institution than thở : «
Tổng thống rõ ràng đã tiết lộ các thông tin tuyệt mật cho một cường quốc đối địch
».
Các nhà quan sát khác nhấn mạnh, sự kiện này có thể
làm các đồng minh của Mỹ tức giận, trước hết là Israel. Ông Leon Panetta, cựu bộ
trưởng Quốc Phòng, cựu giám đốc CIA lo lắng : « Israel có thể cắt đứt tất
cả những trao đổi thông tin tình báo với Mỹ về những chủ đề rất nhạy cảm, ảnh
hưởng đến an ninh của Hoa Kỳ. Khả năng tai hại này, tổng thống phải hiểu ». Được
hãng thông tấn AP hỏi, một viên chức tình báo châu Âu khẳng định nếu đặt mình
vào trường hợp tương tự, nước mình sẽ chấm dứt chia sẻ thông tin với Mỹ vì nguồn
tin sẽ bị nguy hiểm.
Tuy Donald Trump không nói với Serguei Lavrov về xuất
xứ của nguồn tin, nhưng lại cung cấp những chi tiết rất cụ thể, chẳng hạn tên
thành phố mà mối nguy hiểm trên được phát hiện. Nhờ đó Nga có thể lần ra được
nguồn tin địa phương, trong khi cơ sở này còn rất cần thiết cho các chủ đề khác
ngoài IS, như sự hiện diện của Nga ở Syria.
Trump
vi phạm nguyên tắc bất thành văn của giới tình báo
Theo Les Echos, khi tiết lộ thông
tin của một đồng minh, ông Trump đã vi phạm quy luật bất thành văn lâu nay của
giới tình báo. Dưới mắt họ, điều quan trọng không phải vì ông đã chia sẻ cho
Nga - tổng thống Mỹ có quyền đánh giá đâu là thông tin có thể « giải mật »
- nhưng trên thực tiễn, không
bao giờ tiết lộ tin tức cho bên thứ ba mà chưa có sự đồng ý của đồng minh.
Tất cả các cơ quan tình báo trên thế giới đều tôn trọng nguyên tắc này.
Ngoài mạng tình báo riêng của Mỹ, Washington còn dựa
vào mạng lưới rộng rãi của các nước đồng minh để thu thập tin tức. Trước tiên
là liên minh Five Eyes của các nước nói tiếng Anh có từ Đệ nhị Thế chiến, ngoài
Hoa Kỳ còn có Anh, Úc, New Zealand và Canada, đã làm việc với nhau suốt 70 năm
qua. Việc trao đổi thông tin dựa trên hệ thống Echelon bao phủ toàn cầu. Riêng
giữa NSA của Mỹ và tình báo GCHQ của Anh quan hệ rẩt mật thiết, thường tham khảo
ý kiến của nhau.
«
Khi thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo »
Nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế Lélia Rousselet khi
trả lời phỏng vấn của Libération nhận định, trong xì-căng-đan
mới này, chỉ có tổng thống phải chịu trách nhiệm, chứ không phải cơ quan tình
báo Mỹ. Các nước đều biết rằng những nhân viên rất chuyên nghiệp vẫn quản lý
các hồ sơ này trong chính quyền Trump. Les Echos cho biết
thêm, các nhân viên tình báo Mỹ đã có quyết định vô tiền khoáng hậu trong lịch
sử, là giấu đi một số thông tin tuyệt mật không báo cáo cho Donald Trump, và sự
cố vừa qua cho thấy họ có lý.
Dấu hiệu cho thấy rõ sự bối rối của phía Cộng Hòa,
là có rất ít đại biểu lên tiếng bênh vực ông Trump. Còn thủ lãnh đối lập ở Thượng
Viện đòi hỏi biên bản cuộc gặp giữa Donald Trump với Serguei Lavrov và đại sứ
Kislyak của Nga phải được giao cho Ủy ban Tình báo Hạ Viện. Xì-căng-đan này sẽ làm u ám vòng
công du nước ngoài đầu tiên của ông Trump kể từ thứ Sáu này, đi Ả Rập Xê Út, Israel,
Bỉ và Ý.
Một số người coi đây là một bằng chứng mới cho sự bất
tài của Donald Trump. Trong một bài bình luận nảy lửa mang tựa đề « Khi
thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo », cây bút bảo thủ David Brooks của New
York Times cũng chỉ trích sự thiếu chín chắn của ông chủ Nhà Trắng. Ông viết : «
Trump đã phản bội một nguồn tin tình báo và tiết lộ bí mật cho các người khách
Nga. Theo những gì chúng ta biết, không phải ông ấy làm như thế vì ông là gián
điệp Nga hay là có tà ý. Trump làm vậy vì ẩu tả, vì không thể tự kiềm chế và nhất
là, ông ta là một đứa trẻ 7 tuổi đang hết sức cần được người khác khen ngợi ».
Giọt
nước tràn ly cho đảng Cộng Hòa
Liệu đây có phải là « giọt nước tràn ly » đối
với phía Cộng Hòa ? Cũng theo Libération, đảng của tổng thống
Mỹ lâu nay vẫn đứng sau bênh vực ông, nay bắt đầu rạn nứt.
« Liệu có một ngày nào không có xì-căng-đan hay
không ? Tôi chỉ mong mỏi có thế ! ». Nữ thượng nghị sĩ
Cộng Hòa Susan Collins cố nói đùa trước các nhà báo tại Quốc Hội. Người thì im
lặng, người lúng túng, các phản ứng hiếm hoi của các đại biểu Cộng Hòa cho thấy,
lần đầu tiên họ không vội vã bảo vệ tổng thống. Theo một cố vấn hàng đầu của đảng
Cộng Hòa, thì đây là « giọt nước đã làm tràn ly ». Nhân vật này nhấn mạnh : «
Tỉ lệ ủng hộ tổng thống chỉ có 40%, không sao cả. Một Nhà Trắng không thể tiên
liệu, lệch lạc, không có chiếc đầu lãnh đạo mới là vấn đề ».
Trong khi những tháng cầm quyền đầu tiên của ông
Trump đầy xáo động, thì các dân biểu nghị sĩ Cộng Hòa đang phải cố gắng giữ chiếc
ghế của mình, trước cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2018. Toàn bộ 435 ghế ở Hạ Viện
và một phần ba trong số 100 ghế ở Thượng Viện sẽ được bầu lại.
Thượng nghị sĩ Bob Corker, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại
Thượng Viện nói : « Tiết lộ nguồn tin là điều cấm kỵ », và cho rằng
chính quyền đang « trong vòng xoáy tự hủy ». Chủ tịch Hạ Viện Paul Ryan thông
qua phát ngôn viên nhận định « Bảo vệ các bí mật của đất nước là điều
quan trọng hàng đầu ». Còn thượng nghị sĩ John McCain, người lâu nay
không ngần ngại chỉ trích ông Donald Trump thì cho biết « hết sức quan
ngại ». Ông lo rằng « vụ này sẽ là một dấu hiệu đáng ngại cho các đồng
minh của Mỹ trên thế giới, có thể giảm đi ý định chia sẻ thông tin tình báo cho
chúng ta trong tương lai ».
Gậy
ông đập lưng ông
Trong bối cảnh đó, báo chí Mỹ đã mỉa mai lôi ra những
phát biểu trước đây của các nhân vật Cộng Hòa tháng 7/2016, chỉ trích vụ email
của bà Clinton. Reince Priebus, nay là chánh văn phòng Nhà Trắng lúc đó đắc
chí: « Những ai quản lý kém các thông tin mật đã mất việc, bị trừng phạt
và tống vào nhà tù ». Còn ông Trump, trong một diễn văn đọc ở Bắc Carolina
nhấn mạnh : « Cũng như trong thời kỳ chiến tranh lạnh, chúng ta phải
lao vào cuộc chiến qua việc thu thập các tin tình báo và bảo vệ các bí mật quân
sự ».
Thông tín viên Le Figaro ở New York
cũng cho rằng « gậy ông đã đập lưng ông ». Noah Feldman, giáo sư luật
đại học Havard nhận xét, bất kỳ ai khác trong chính phủ mà tiết lộ tin tuyệt mật
như thế có thể phải vào tù, có lẽ trừ phó tổng thống. Lưỡi gươm Damclès tương tự
đã từng treo lơ lửng trên George W.Bush năm 2003, khi tổng thống thứ 43 của Hoa
Kỳ bị nghi ngờ đã để cho một cố vấn thân cận là Lewis « Scooter » Libby tiết lộ
cho báo chí tên một sĩ quan CIA, Valerie Plame.
Theo tờ báo, nguy cơ bị truất phế tuy vẫn còn xa,
nhưng tình thế ngày càng trầm trọng. Giáo sư Feldman nhấn mạnh : « Vào
thời điểm bản lề này của lịch sử nước Mỹ, việc tranh luận về trách nhiệm của tổng
thống và sự thiếu vắng định chế đối trọng hiệu quả, là vấn đề căn cơ. Bởi vì từ
thời Nixon cho đến nay, việc phân quyền chưa bao giờ đè nặng lên số phận của quốc
gia đến như thế ».
No comments:
Post a Comment