Ngô Nhân Dụng
May 12, 2017
Cùng
một lúc, chính phủ Mỹ và Trung Quốc loan báo hai tin mừng: Hai nước mới ký một
Hiệp Ước Thương Mại và Tòa Bạch Ốc sẽ cử một viên chức cao cấp qua Bắc Kinh dự
cuộc họp quốc tế về chương trình Một vòng đai, Một con đường (Nhất Đới Nhất
Lộ – 一带一路).
Đây là một cuộc trao đổi giữa hai ông Donald Trump
và Tập Cận Bình, sau khi đã bắt tay nhau ở Florida tháng trước; mục đích là hai
bên cùng có lợi. Tổng Thống Trump đang cần một “chiến thắng” trong cuộc thương
thuyết với Cộng Sản Trung Quốc để phô trương với cử tri của mình. Khi tranh cử
ông “đập” Trung Cộng tơi bời về cán cân mậu dịch Mỹ thâm thủng $350 tỷ, mà ông
kết tội do nước Tàu chỉ xuất cảng, không nhập cảng hàng Mỹ. Hiệp định mới này
khiến Trung Cộng phải mua lại thịt bỏ của Mỹ, khí đốt của Mỹ, v.v… Ông Wilbur
Ross, bộ trưởng Thương Mại đã ca ngợi tốc độ hoàn tất bản Hiệp Ước này, “Đáng lẽ
phải thương thảo nhiều năm, bây giờ chỉ mười ngày đã ký xong!”
Để đổi lại, chính phủ Mỹ cũng tặng ông Tập một món
quà. Kế hoạch Nhất Đới Nhất Lộ được Tập Cận Bình ồn ào cổ võ trong ba năm qua.
Cuộc họp “thượng đỉnh” vào Chủ Nhật này đã có những người cầm đầu 28 quốc gia hứa
tới dự, nay có thêm ông Matt Pottinger, phụ tá đặc biệt của Tổng Thống Trump tới
quan sát, một tỷ dân Trung Hoa sẽ được nghe báo, đài ca tụng ông Tập thành công
vẻ vang!
Nhất Đới là vòng đai đi theo “Đường Tơ Lụa” hơn
2,000 năm trước, từ Trường An, kinh đô nhà Tần, nhà Hán, xuyên qua các nước
Trung Á qua tới miền Trung Đông, đưa hàng tơ lụa của Trung Hoa bán sang đến tận
Châu Âu. Nhất Lộ là Con Đường Tơ Lụa Trên Biển, nối Trung Quốc với các nước Nam
Châu Á, qua bán đảo Ả Rập, cũng tiến tới bờ biển Châu Âu.
Tập Cận Bình đã tung ra kế hoạch này để tái lập địa
vị của Trung Quốc trên thế giới. Mai sau lịch sử có thể ghi công ông không thua
mà có thể lớn hơn Hán Vũ Đế, người đã đưa quân đi chinh phục miền Trung Á từ thế
kỷ thứ 2 trước Tây Lịch, đặt nền móng cho Đường Tơ Lụa sau này. Ảnh hưởng văn
minh từ Trung Hoa qua thế giới Hồi Giáo và Châu Âu chỉ ngưng lại sau khi quân
nhà Đường bị thủ lãnh (Caliph) Hồi Giáo đánh bại năm 751 trong trận Talas, thuộc
vùng biên giới giữa hai nước Kazakhstan và Kyrgyzstan ngày nay.
Ngày nay, Tập Cận Bình còn mở lại “Vòng đai Đường Tơ
Lụa,” lại mở thêm con đường trên biển, mà vào đầu thế kỷ 15 Minh Thành Tổ đã bỏ
lỡ cơ hội. Khi đó, Đô Đốc Trịnh Hòa đem hàng ngàn thương thuyền chu du mấy lần
sang tới xứ Ả Rập và Châu Phi; nhưng đời vua sau đã cấm dân Trung Hoa không được
đóng tàu thuyền đi biển! Kế hoạch Nhất Đới Nhất Lộ sẽ tạo quan hệ kinh tế với
70 quốc gia, với 40% tổng sản lượng thế giới.
Mục đích đầu tiên của Nhất Đới Nhất Lộ là xuất cảng
các nguyên liệu và dịch vụ xây dựng của các công ty Trung Quốc; vì họ sản xuất
quá nhiều thép, xi măng, v.v… và dựng lên nhiều cơ sở không được sử dụng. Về
lâu dài, Bắc Kinh có thể lợi dụng quan hệ kinh tế để gây ảnh hưởng chính trị.
Cuộc họp thượng đỉnh Nhất Đới Nhất Lộ vào cuối tuần
này diễn ra đúng lúc. Châu Âu đang rạn nứt sau khi nước Anh “Bye! Bye!” Chính
phủ Mỹ đang muốn thu vào, lo chuyện nội bộ hơn là gây ảnh hưởng quốc tế – ngân
sách Bộ Ngoại Giao Mỹ bị cắt giảm gần một phần ba. Trong bốn tháng qua, các nước
Phần Lan, Thụy Sĩ, Pháp và Ý ở Châu Âu đã công khai ủng hộ chương trình Nhất Đới
Nhất Lộ! Hầu như còn nhiều người muốn dự phần vào khoản tiền $500 tỷ mà ông Tập
Cận Bình hứa sẽ chi ra để khởi công Nhất Đới Nhất Lộ! Trung Cộng đã có sẵn
$3,000 tỷ dự trữ, họ còn có thể chi thêm nhiều hơn; trong khi chính phủ Trump
coi các món viện trợ kinh tế là phí tiền, vô ích!
Nhưng Nhất Đới Nhất Lộ có triển vọng thành công hay
không? Có ba trở ngại lớn: Thứ nhất, các nước tham dự không tin chính quyền
Trung Cộng. Thứ hai, tiền thôi không đủ, vì chính các nước đó không đủ khả năng
thực hiện những dự án mà Bắc Kinh đề nghị; đồng thời họ cũng không chắc muốn sử
dụng những kỹ thuật của Trung Cộng. Ngoài ra, những cường quốc kinh tế khác sẽ
cạnh tranh gây ảnh hưởng.
Về chướng ngại thứ ba, trên đường bộ Tập Cận Bình sẽ
đụng tới quyền lợi của Vladimir Putin, người cũng đang muốn tiếp nối sự nghiệp
từ các Sa Hoàng đến Stalin, muốn nước Nga làm chủ vùng Trung Á. Năm 2014, Putin
đã lập một khối mậu dịch với các nước Belarus, Kazakhstan, Armenia và
Kyrgyzstan. Trên mặt biển, các nước Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, cho tới Hàn Quốc sẽ chạy
đua thuyền với nước Tàu. Nhật đang cố gắng làm sống lại TPP, Hiệp Ước Xuyên
Thái Bình Dương mà ông Donald Trump đã xé bỏ.
Trong mấy năm qua, giấc mộng bành trướng của Tập Cận
Bình vẫn chưa cất cánh được vì các nước khác ngần ngại. Một “món hàng” mà Bắc
Kinh muốn “bán” là đường xe lửa cao tốc. Trung Quốc đã làm xong một hành lang
dài hạng nhất thế giới trong chưa đầy mười năm; nhưng khi đi mời chào vẫn không
thành công. Năm 2014, Mexico đã chấm dứt dự án làm chung đường xe lửa cao tốc với
Trung Quốc, ba ngày sau khi báo chí bên Tàu đồng thanh ca ngợi “thành công vĩ đại”
của kỹ thuật Trung Quốc trên thị trường quốc tế. Những dự án được trao cho
Trung Quốc ở Serbia và Hungary phải ngưng vì bị điều tra vi phạm luật gọi thầu.
Một chướng ngại trong kế hoạch của Tập Cận Bình là
quá chú trọng vào việc mua chuộc các chính quyền sở tại mà không biết đến dân
chúng, các đảng phái chính trị đối lập, như xảy ra ở Sri Lanka.Tháng Hai năm
nay, Tổng Thống Maithripala Sirisena đã tạm ngừng hai dự án của Trung Cộng gồm
hải cảng Hambantota và khu công nghiệp rộng 6,000 mẫu (ha); sau khi bị dân
chúng, các công đoàn, và đảng đối lập phản kháng. Đập thủy điện Myitsone tại
Myanmar bị ngưng cũng vì dân chúng chống. Tại Malaysia, Trung Cộng hầu như đánh
cá tất cả vào ông thủ tướng Najib Razak, mà không biết ông ta còn ngồi đến bao
giờ. Trước đây, Trung Cộng đã mất $19 tỷ tiền đầu tư vào xứ Libya, với 50 dự
án, khi lãnh tụ Gaddafi bị lật đổ.
Làm cách nào các quốc gia tham dự vào Nhất Đới Nhất
Lộ, chia nhau $500 tỷ mà Bắc Kinh đóng góp, cùng với những ngân hàng do ông Tập
Cận Bình mới lập ra? Muốn có kết quả, phải nghiên cứu các dự án trong nhiều
năm, tham khảo ý kiến của giới chuyên môn địa phương, và cả ảnh hưởng trên môi
trường sống. Cộng Sản Trung Quốc có quen làm theo quy tắc đầu tư chung trên thế
giới hay không?
Guồng máy cai trị của Trung Cộng vẫn không quen kinh
doanh theo tiêu chuẩn hoàn toàn kinh tế, cho nên các dự án mà họ đề nghị hợp
tác với các nước khác nhiều khi không thể tồn tại lâu dài vì đến lúc nước sở tại
có người thấy không ích lợi – ngoài lợi lộc chính trị cho Trung Cộng.
Cũng guồng máy đó, còn cho thấy những nhược điểm
ngay trong nội địa nước Tàu.
Đứng đầu một ủy ban lo cho cả kế hoạch Nhất Đới Nhất
Lộ là Phó Thủ Tướng Trương Cao Lệ (Zhang Gaoli, 张高丽). Ủy ban này theo dõi hoạt
động của các tỉnh tham dự vào chương trình chung. Tại các tỉnh, một cuộc chạy
đua diễn ra, tỉnh nào cũng giành lấy chỗ nộp các dự án vào Nhất Đới Nhất Lộ,
như thể tranh công đầu. Có 27 tỉnh thực hiện các đường xe lửa từ tỉnh mình sang
các thành phố Châu Âu, từ Ba Lan, Đức, tới Anh Quốc. Nhưng các công ty lập ra
các dự án này đều lỗ, vì chi phí quá lớn trong khi số hành khách sử dụng quá
ít! Nhưng tỉnh nào cũng muốn được chia phần tiền trợ cấp của trung ương, nên vẫn
lao đầu vào cuộc chạy đua. Lỗ, đã có bên trên chịu! Hơn nữa, một tiêu chuẩn thẩm
lượng các quan chức địa phương trước đây là số xí nghiệp thành lập, số nhân
công có việc,… bất cứ làm việc gì, có sinh lời hay không. Bây giờ, việc tham
gia vào kế hoạch Nhất Đới Nhất Lộ cũng trở thành một tiêu chuẩn để thăng quan
tiến chức! Theo thống kê chính thức của Bắc Kinh, 22% các dự án Nhất Đới Nhất Lộ
đang thua lỗ.
Vì đó là cách làm kinh tế theo lối quốc doanh, thói
quen đã thâm nhập đầu óc các cán bộ, quan chức, chắc phải một thế hệ mới xóa được,
nếu thực tâm cải tổ!
Nhìn vào những chướng ngại kể trên, chúng ta thấy kế
hoạch Nhất Đới Nhất Lộ của Tập Cận Bình sẽ còn lâu mới tạo được một vòng đai
kinh tế, hỗ trợ cho tham vọng đế quốc của ông hoàng đế đỏ Tập Cận Bình. Bên
ngoài thì các nước tham gia có những quyền lợi và mục tiêu khác với Trung Cộng,
bên trong thì bộ máy thi hành vẫn quen thói doanh nghiệp nhà nước quan tâm đến
chính trị nhiều hơn kinh tế. Năm 1991, Thủ Tướng Nhật Kaizo Obuchi đã đưa ra một
kế hoạch giống như Nhất Đới Nhất Lộ của họ Tập; dùng kỹ thuật Nhật Bản xây dựng
hạ tầng cơ sở cho các nước Châu Á. Nạn tham nhũng, ở Nhật cũng như ở các nước
khác, cuối cùng làm cho cả kế hoạch phải ngưng. Trung Cộng có thể bớt tham
nhũng hơn Nhật Bản được không?
-----------------------
TIN
LIÊN QUAN
May 12, 2017
May 12, 2017
May 12, 2017
No comments:
Post a Comment