Mặc Lý
2/03/2013
01:01:00 PM
Nói về chuyện sách vở văn chương thì có lẽ tôi cũng là loại mê
sách. Sách vở tôi thì tuy không nhiều bằng sách của các ông Nguyễn Hưng Quốc và
Nguyễn Mạnh Trinh nhưng ít ra làm mình tự tin hơn khi viết gì cần đến tài liệu
dẫn chứng. Ngoài ra tôi coi sách, không dám như gia bảo nhưng như một thú vui
có thể chia sẻ với bạn bè quen. Tuy nhiên đây là những nhu cầu hoàn toàn riêng
tư. Tôi biết có một người yêu sách vở gấp trăm lần tôi và lòng yêu thích sách
vở của ông ấy còn hướng tới một mục đích rất đáng ngưỡng mộ.
Đó là
nhà văn Trần Hoài Thư, người tôi gặp cho tới nay mới chỉ một lần duy nhất nhưng tôi
coi như một ông chú, một ông anh lớn thân từ kiếp nào.
THT sinh năm 1942, xuất thân là một nhà giáo, sau đó đi lính năm
1966 (khóa 24 Thủ Đức). Từ 66 đến 70, tuy cận thị nặng, ông ở Đại Đội Thám Kích
405, sư đoàn 22 BB. Mỗi lần đi hành quân ông phải buộc dây sau tai để giữ kính
khỏi rớt. Thám Kích là một đơn vị đặc biệt chỉ có ở quân khu 2, giống như Trinh
Sát (Beo) của quân khu 4 hay Trinh sát/Hắc Báo của Quân Khu 1. Tổng cộng 13 đại
đội Thám Kích cùa quân khu chia về 2 sư đoàn 22 và 23 Bộ Binh. Có những trận
hành quân đêm mà người lính sụp lỗ phải đợi cấp chỉ huy dí súng vào lưng dọa
bắn mới chịu đứng dậy vì chỉ một cây đại liên bố trí đâu đó có thể đưa cả tiễu
đội lên bàn thờ như chơi. Hay có những trận Trung Đoàn đẩy đại dội Thám Kích đi
đầu rồi trở về không tới 50% quân số.
Cây đa. Ngàn rễ đâm lòng đất
Như tấm lòng người với Bồng Sơn
Đa bám làng, tôi đi bám đất
Đất và làng, thương quá quê hương
(thơ THT- Cây đa bên cầu, Ô Cửa, Thư Ấn Quán tái bản 2009)
Thế hệ của ông là thế hệ mang những gánh nặng nhất của cuộc
chiến.
Thế hệ chúng tôi đã mang đầy vết sẹo
Vết sẹo ngoài thân và vết sẹo trong hồn
Không phạm tội mà ra tòa chung thẩm
Nhận án tử hình ở tuổi thanh xuân
(thơ THT - Thế hệ chiến tranh, Ô Cửa, Thư Ấn Quán tái bản 2009)
Trong hoàn cảnh như vậy ông vẫn viết bất cứ lúc nào. Ông viết
dễ dàng còn hơn đưa ly rượu lên miệng: viết dưới hầm, trùm poncho dưới giao
thông hào, bật đèn pin để viết, viết trong lúc dừng quân trong quán cà phê,
viết khi chân ngực băng kín trong quân y viện...(Phạm Văn Nhàn).
Anh đang viết, viết cuống cuồng hối hả.
Anh sợ sẽ không còn dịp viết thêm được nữa
(THT).
Một nhà văn trẻ, với 4 tác phẩm đã in trước 75 và mấy chục bài
báo và thơ trên Văn, Bách Khoa, Văn Học, Thời Tập, VấnĐề, Ý Thức...khi cái chết
lúc nào cũng cận kề.
Ông rời Thám Kích về làm phóng viên chiến trường vùng 4 trong
hai năm sau cùng của cuôc chiến. Sau 75, ông đi cải tạo gần bốn năm rồi về bán
bong bóng, vượt biên sang Bidong, Mã Lai. Đến Mỹ năm 1980, ông cắp sách đi học
lại, BSc Comp 1984, MSc Applied Math 1996, ông làm cho IBM và AT&T gần 20
năm trước khi về hưu năm 2004.
Một hành trình cam go của một người mang những gánh nặng nhất
của cuộc chiến. Nhưng chưa hết. Nếu chỉ vậy, tôi không viết về ông.
Cái
tôi muốn nói đây là tấm lòng của ông với văn chương sách vở.
Ông đã chủ trương Thư Ấn
Quán, với mục đích bảo tồn di sản Văn
Chương Miền Nam. Ông đã sưu tập, đánh máy và in hàng trăm tựa sách của
những cây bút thời chiến với sự giúp đỡ của một vài người bạn. Sách in không
bán, chỉ để tặng nếu ai yêu cầu. Ai muốn đóng góp thì tùy hỉ, tem $1 càng
tốt để ông dễ gửi sách. Ông còn giận khi ai đó đề cập đến vấn đề thương mại.
Gọi là lấy công làm lỗ. Ông và người bạn đời sống một cách rất bình dị khi về
hưu.
Có lần ông bà lái xe trên 5 giờ vào giữa mùa đông, chỉ để đến thư
viện đại học Cornell photo lại một bài báo trên số Văn của một người viết,
không quen biết ông, nhưng nay ung thư, biết ông hay đi thư viện đại học Mỹ tìm
tài liệu, muốn nhờ ông tìm lại bài mình viết xưa. Hai ông bà thay nhau lái xe,
bị một cơn bão tuyết trên xa lộ,xoay bánh xe xuống đống tuyết vệ đường, vậy mà
không sao cả.
Sách ông in, y hệt thậm chí còn đẹp hơn của những nhà xuất bản
chuyên nghiệp, bìa láng (với máy in bìa láng mua sale $30 nhưng phải lái xe gần
3 tiếng để mua). Ông giỏi về computer và có mắt nghệ thuật. Với tuổi đời đã quá
cổ lai hi, có những lúc bệnh gout, bệnh joint hành hạ ông đi không nổi, phải
bò, lết, ông vẫn trụ với Thư Ấn Quán.
Tạp
chí Thư Quán Bản Thảo vừa kỷ niệm năm thứ 12, giữa lúc bao nhiêu tạp chí, nhà xuất
bản đình bản trong thời đại TV, Internet. Mỗi số trên dưới 250 trang, số mới
nhất là số 55.
Thư
Quán Bản Thảo và Thư Ấn Quán làm nổi bật văn chương đa dạng của miển
Nam với một con số không hoặc gần như số không trong cùng thời gian đó của văn
chương miền Bắc. Những số báo với những tài liệu ít có về những cây bút giai
đoạn 54 - 75: Nguyễn Đức Sơn, Dương Nghiễm Mậu, Doãn Dân, Y Uyên, Thảo Trường,
Lê Văn Thiện, Luân Hoán, Vũ Hữu Định, Hạc Thành Hoa... Sách báo ông cho tôi,
nằm một vị trí trang trọng trong tủ sách gia đình.
Trong những người tôi phải ngả nón bái phục, có ông và cả bà
nữa, cô Yến. Thiếu nhân vật chính này, không chắc ông đã có kiên tâm làm một dự
án lớn lao như vậy, trong một thái độ rất thiền VUI THÔI MÀ (lời THT).
Như một tiền định, tên đời thường của ông là Trần Quí Sách.
Mặc Lý
No comments:
Post a Comment