Tú Anh
– RFI
Đăng ngày 19-07-2019
Để
giúp Iran lách lệnh trừng phạt của Mỹ, Nga cho biết sẵn sàng tham gia vào cơ chế
mậu dịch Instex do Pháp, Anh, Đức đề ra, nhưng với điều kiện cơ chế phải bao gồm
dầu hỏa. Matxcơva lấy tiếng là để cứu hiệp định hạt nhân 2015 nhưng kỳ thực là
để phân hóa các nước tây phương.
Trong cuộc điện đàm hôm 18/07/2019, tổng thống Pháp
Emmanuel Macron và tổng thống Nga Vladimir Putin cùng nhấn mạnh lập trường
chung là « củng cố các nỗ lực » cứu vãn hiệp định hạt nhân 2015. Theo lãnh đạo
Nga, Pháp, hiệp định mà Iran ký với 5 thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An cộng
với Đức, là « yếu tố quan trọng bảo vệ an ninh Trung Đông ».
Cùng lúc đó, bộ ngoại giao Nga tuyên bố với nhật báo
Anh Financial Times là Matxcơva muốn hợp tác chặt chẽ với Instex. Cơ chế trao đổi
mậu dịch do Paris, Luân Đôn và Berlin lập ra hồi đầu năm nay với mục đích giúp
Iran tiếp tục xuất khẩu và các công ty buôn bán với Iran lách được một số biện
pháp trừng phạt của Mỹ từ khi Washington đơn phương rút khỏi hiệp định hạt
nhân.
Cụ thể, các công ty châu Âu, qua cơ chế Instex, được
khuyến khích giao thương trở lại với Iran, quốc gia Hồi giáo Shia đang ở trong
tình trạng gần như bị cô lập với thế giới bên ngoài. Theo luật Mỹ, những công
ty quốc tế nhập dầu hỏa của Iran hay sử dụng đô la trong thương vụ xuất khẩu
hàng hóa, kể cả nhu yếu phẩm, sang Iran sẽ bị cấm cửa thị trường Hoa Kỳ.
De dọa của Mỹ rất hiệu quả vì từ đầu năm đến nay, hầu
hết các tập đoàn quốc tế đều bỏ Iran. Chế độ Hồi giáo bị cô lập hơn bao giờ hết,
xuất khẩu dầu khí bị sút giảm đến 70% so với năm 2018.
Để thoát vòng vây, Iran gây áp lực với Châu Âu,
chính xác là với Anh, Pháp, Đức. Teheran cho biết đã bất chấp một số trói buộc
của hiệp định về tinh lọc uranium và sẽ bỏ hiệp định nếu các nước Châu Âu không
nhanh chóng nhập khẩu dầu hỏa của Iran.
Ba bên cùng có lợi ?
Do vậy, đề nghị của Nga sử dụng cơ chế trao đổi mậu
dịch Instex để mua bán dầu hỏa Iran rất có ý nghĩa. Thứ nhất, cho đến nay cơ chế
này chỉ có tiếng trên lý thuyết, chưa thực hiện một thương vụ nào. Thứ nhất là
vốn ít, chỉ có độ vài triệu euro và thứ hai là chỉ có mục đích duy nhất là trao
đổi thực phẩm và nhu yếu phẩm, những loại mặt hàng được Washington cho phép vì
lý do nhân đạo.
Khác với châu Âu, nước Nga có sẵn cơ chế trao đổi mậu
dịch với Iran từ nhiều năm qua, nhưng cơ chế này cũng không hoạt động. Một là
do dân Iran không thích nông phẩm của Nga và hai là Matxcơva không cần dầu hỏa
Iran.
Nếu Châu Âu và Nga giờ đây cùng hợp tác thì rất « ba
bên cùng có lợi ». Trên lý thuyết, một khi gia nhập Instex, Nga có thể mua dầu
của Iran, lấy tiền hoa hồng, xong bán lại cho một công ty châu Âu theo dạng dầu
« Made in Russia ». Cũng trên lý thuyết, công ty châu Âu nhập dầu Iran có thể
tránh biện pháp trả đũa của Washington với bình phong là mua dầu của Nga.
Trên thực tế, doanh nghiệp nào cũng sợ Mỹ trả đũa bằng
biện pháp gián tiếp. Do vậy, theo giới phân tích, lấy quyết định cho phép Nga
gia nhập cơ chế Instex là một hành động chính trị khó có thể đạt được đồng thuận
trong số 10 nước thành viên Instex.
Thâm ý của Matxcơva
Biết đề nghị khó thành nhưng vì sao Nga vẫn đánh tiếng
?Chuyên gia Clément Therme, thuộc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế tại Luân
Đôn, chiến thuật của Nga là làm rạn nứt khối NATO, một cách để gây thêm tranh
cãi giữa Paris, Berlin và với Roma về nhu cầu có một chính sách độc lập với
Washington.
Nếu so sánh thiệt hơn, mất còn trong quan hệ thương
mại Mỹ- Châu Âu, Bruxelles phải chọn lá bài tốt nhất. Instex không đóng cửa với
một thành viên mới nào muốn xin gia nhập, nhưng rất thận trọng với sáng kiến
buôn bán dầu hỏa.
---------------------------------------
Mai Vân
– RFI
Đăng ngày 19-07-2019
Ngày
18/07/2019, Vệ Binh Cách Mạng Iran thông báo đã chặn giữ « một tàu dầu nước
ngoài » vì thủy thủ đoàn bị tình nghi buôn lậu dầu. Chiếc tàu chở 1 triệu thùng
dầu, bị chặn hôm 14/07/2019, ở eo biển Ormuz. Xuất xứ chiếc tàu không được tiết
lộ, nhưng dường như mang cờ hiệu Panama.
Thông tín viên RFI, Siavosh Ghazi, tường thuật từ Teheran :
Theo Vệ Binh Cách Mạng, chiếc tàu dầu đã bị chặn
vào hôm Chủ Nhật ở phía nam đảo Larak trong khu vực eo biển Ormuz.
Sự cố xẩy ra trong bối cảnh căng thẳng lên cao giữa
Iran và phương Tây ở vùng Vịnh về vấn đề an ninh vận chuyển hàng hải, sau một
chuỗi sự kiện : Ngày 04/07, một tàu dầu Iran bị Hải Quân Anh chặn giữ ở
Gilbraltar. Chiếc tàu chở 2 triệu thùng dầu đi về phía đông Địa Trung Hải.
Iran tố cáo một hành động hải tặc trong lúc Luân Đôn khẳng định là tàu chở dầu
đến Syria.
Hôm 16/07 vừa qua, lãnh đạo tinh thần tối cao Iran,
giáo chủ Khamenei, đã tố cáo mạnh mẽ hành động của Anh và cho rằng Iran sẽ
đáp trả « vào thời điểm và ở địa điểm thích hợp »
Lúc đầu, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Iran khẳng định
là Iran đã đến trợ giúp một tàu dầu nước ngoài ở vùng Vịnh bị sự cố kỹ thuật,
và đã kêu cứu.
Diễn ra sau vụ phá hoại 4 tàu trong một cảng của
Liên Hieepi Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập vào tháng 5 và hai tàu dầu khác vào
tháng sau ở biển Oman, sự cố mới này chỉ làm tăng thêm căng thẳng giữa
phương Tây và Iran ở vùng Vịnh.
--------------------------------------
BBC Tiếng Việt
19 tháng 7 2019
No comments:
Post a Comment