Lê Phan
July 27, 2019
Tên thật là Alexander Boris de Pfeffel Johnson, tân
thủ tướng Anh đã chọn cái tên Boris làm tên của mình sau khi bà mẹ bị bệnh tâm
thần phải vào bệnh viện và ba đứa con được gửi đi học ở các trường tư nội trú.
Điều đáng ngạc nhiên về ông Johnson là như tờ Guardian trích lời một bản nhạc
nói “Ai cũng biết con tàu đang lủng. Ai cũng biết thuyền trưởng nói láo,” nhưng
ông không lừa dối ai cả. Đúng, ông đã nói đủ thứ không đúng sự thật nhưng điều
quan trọng là ông không đánh lừa ai cả. Ai cũng biết ông nói láo.
Tân Thủ Tướng Anh
Boris Johnson. (Hình: Getty Images)
Sự việc ông đã trở thành thủ tướng Anh là đỉnh cao của
một sự nghiệp vốn nổi tiếng thất bại cũng nhiều bằng thành công. Bị đuổi việc từ
tờ Times của Luân Đôn năm 1988 vì đã bịa đặt ra một câu dẫn lời nói của một người
khác, ông trở thành ngôi sao ở báo Telegraph, đối thủ của tờ Times; những tường
thuật của ông về Âu Châu trên báo này có tính giúp vui hơn là chính xác. Ở
Brussels ông đã viết về những điều như “Liên Hiệp Âu Châu cấm potato chips có
mùi prawn cocktail.” Không ai sửa ông cả vì ai cũng biết là có thể ra siêu thị
mua loại chips đó bình thường vì nó là một trong những loại mà dân Anh thích
ăn. Điều có thể là “thần tài” của ông vì nếu Liên Hiệp Âu Châu có ngỡ ngàng cải
chính “Chúng tôi nào có cấm loại prawn cocktail chips” thì mọi người sẽ la lên
“Có chứ, các ông cấm thật mà!”
Khi bước vào chính trị, ông Johnson đã bị cách chức
phát ngôn nhân của đảng Bảo Thủ vì nói dối về một mối tình, rồi hai lần được bầu
làm đô trưởng Luân Đôn chỉ vì dân chúng Luân Đôn quá chán với người tiền nhiệm
và đảng Lao Động đối lập không đưa ra được một ứng viên nào xứng đáng. Đây cũng
là lần đầu tiên ông giữ một chức vụ quan trọng. Trong suốt hai nhiệm kỳ đô trưởng
tuy vậy ông chả làm gì bao nhiêu, nhận vơ một số sáng kiến của người tiền nhiệm,
còn thì mặc các phụ tá và các công chức muốn làm gì thì làm.
Trong chức vụ duy nhất ở cấp quốc gia, ông được Thủ
Tướng Theresa May đưa lên làm ngoại trưởng nhưng sự vụng về của ông về ngoại
giao cộng với việc ông không được giao cho chủ trì việc điều đình với Âu Châu
khiến ông từ chức. Một thứ trưởng lúc đó làm việc dưới quyền hồi đó nay đã từ
chối không tham gia chính phủ Johnson vì “Tôi mệt quá cứ phải lo sửa những lỗi
ông ta đã làm.”
Điều kỳ lạ của ông Johnson là khả năng ông tạo cho
mình thành một nhân vật nổi tiếng. Ông giỏi bịa đặt chuyện vì chính ông cũng là
một sự giả tạo. Bà Sonia Purnell, người đã viết cuốn tiểu sử về ông mang cái
tên Just Boris, kể rằng ngay cả mái tóc của ông cũng không phải là thật. Bà viết:
“Cái bộ dạng đầu bù tóc rối của ông là thực; tuy nhiên đó là kết quả sau khi
ông dùng ngón tay xếp lại mái tóc (ngay trước khi camera bắt đầu quay) chứ
không phải là tự nhiên tóc bù xù.”
Nay ông Johnson đang viết một vở kịch cho nước Anh.
Ông nói hãy hoàn thành việc này. Với một chút ý chí như Churchill, cuộc chiến sẽ
kết thúc trước Giáng Sinh. Vâng ông đang đòi dân Anh hồi sinh tinh thần của nước
Anh thời Thế chiến. Anh Quốc có thể tơi tả nhưng chưa bao giờ bại trận. Một khi
tân thủ tướng đã cắt đứt được gông xiềng của Liên Hiệp Âu Châu vào ngày 31
Tháng Mười, dân chúng sẽ đoàn kết lại ôm nhau ăn mừng. Gọi nó là “Chiến thắng ở
Âu Châu.” Ngày VE Day. Ông Johnson muốn nó sẽ diễn ra như vậy.
Vương Quốc Thống Nhất Anh đang trải qua một cuộc khủng
hoảng sâu đậm nhất mà quốc gia phải đối đầu trong thời bình hiện đại. Chính trị
lung tung, xã hội chia rẽ trầm trọng, và nền kinh tế ngày suy yếu. Chính Liên
Hiệp Vương Quốc Thống Nhất đang lâm nguy. Câu trả lời của đảng Bảo Thủ là đưa một
nhân vật như ông Johnson vào số 10 Đường Downing. Ông Johnson bất chấp sự thật
và không biết gì đến đạo đức. Sinh ra trong một gia đình giàu sang quyền quý,
ông nghĩ rằng ông có quyền cai trị không cần biết ông có khả năng hay không.
Tân thủ tướng Anh đôi khi đã làm bộ mình là cấp tiến
và quốc tế. Nhưng thực sự trong thâm tâm ông là một người không những chỉ là bảo
thủ mà còn phải nói là phản động nữa. Với một nhân sinh quan dựa trên thiên kiến
của thế hệ thời thi sĩ Rudyard Kipling thế kỷ 19 vẫn ca tụng Ăng lê là khác hẳn
mọi nước, Johnson đau lòng vì đế quốc đã bị mất, đã ồn ào chỉ trích “nhà nước chị
giữ em” đòi kiểm soát mọi sự, và ông nghĩ là người Pháp phải vĩnh viễn biết ơn
Anh vì đã hai lần cứu họ trong hai thế chiến.
Và do đó ông tiến đến chủ trương Brexit, rút nước
Anh ra khỏi Châu Âu. Chiến dịch vận động của ông Johnson để tiến đến vị thế ngày
nay đầy những chuyện bịa đặt và chuyện cổ tích. Có lẽ điều dối trá hiển nhiên
nhất là ông hứa hẹn Brexit sẽ là một chiến thắng vĩ đại. Một điều bịa đặt nữa
là ông có thể ra lệnh cho Liên Hiệp Âu Châu tuân theo các điều kiện ra đi của
ông. Và điều nực cười thứ ba là luận điệu “hòa hợp và đoàn kết” trong một quốc
gia mà gần một nửa dân chúng bỏ phiếu muốn ở lại với Âu Châu.
Hẳn là ông Johnson đang tạo bộ dạng cho giống Cố Thủ
Tướng Churchill, (quý vị có thấy ông hơi gù lưng trong giai đoạn gần đây
không?) thực sự ông đang lâm cùng đường. Ông sẽ khuấy động những cơn bão tố
quen thuộc. Nhưng rồi cũng có lúc các trò ảo thuật đó không còn che mắt được
thiên hạ.
Có ba điều chắc chắn mà ta có thể cá độ về giai đoạn
ông Johnson làm thủ tướng. Đầu tiên là mặc dù ông hứa hẹn, Brexit sẽ không giúp
ổn định mọi sự. Có hay không có thỏa thuận với Âu Châu, Anh Quốc sẽ chìm trong
tình trạng bất định trong nhiều năm. Thứ nhì, tình trạng mất đoàn kết quốc gia
đang dẫn Anh đến con đường chấm dứt cuộc liên minh của bốn quốc gia tạo thành
Vương Quốc Thống Nhất; vì Tô Cách Lan và Bắc Ái Nhĩ Lan, vốn bỏ phiếu ở lại với
Âu Châu, sẽ muốn ly khai. Chắc lần này nhờ ơn ông Johnson và các nhà Brexit cực
đoan của đảng Bảo Thủ, nước Ái Nhĩ Lan sẽ thống nhất. Và điều cuối cùng là trừ
phi ông có phép lạ, triển vọng cho nhiệm kỳ thủ tướng của ông thật không mấy
sáng sủa.
Ý tưởng ly dị không cần có thỏa thuận với Âu Châu sẽ
“giải quyết vấn đề,” chấm dứt bất định, là một điều vô lý. Ngay cả hai vợ chồng
ly dị cũng còn có những dây mơ rễ má huống gì một liên hệ đã ràng buộc hai định
chế chính trị trong hơn bốn thập niên nay. Dĩ nhiên một cuộc ly dị không có thỏa
thuận sẽ chấm dứt ngay tức thời mọi liên hệ định chế, chính trị và kinh tế giữa
Anh và Khối Âu Châu 27 quốc gia. Nhưng sau đó nếu Anh còn muốn buôn bán làm ăn
với Âu Châu thì sẽ cần nhiều năm điều đình gay go để thiết lập một liên hệ bền
vững và chính phủ Anh sẽ hoàn toàn tùy thuộc vào Brussels về điều kiện thương
thảo và tầm mức của thỏa thuận.
Trong khi đó trong nước, lời hứa hẹn của thủ tướng về
một tình đoàn kết sau khi Anh rút khỏi Âu Châu, Brexit, đã không che giấu nổi
thái độ khinh bỉ của ông đối với gần nửa dân số Anh đã bỏ phiếu ở lại trong cuộc
trưng cầu dân ý. Ông đã bác bỏ họ với những lời miệt thị “Remoaners-những kẻ
than vãn ở lại” tìm cách lật ngược ý kiến của nhân dân. Tuy 48.1% là một thiểu
số thật nhưng cộng với những người chủ trương Brexit “mềm” tức là duy trì liên
hệ kinh tế chặt chẽ với Âu Châu, ho sẽ là khối đa số.
Điều mỉa mai nhất là ông Johnson nói ông có thể tái
lập niềm tin của dân chúng vào chính trị. Sự việc ông lên làm thủ tướng đã cho
thấy tình trạng tệ hại mà Anh Quốc đang lâm vào. Có lẽ cả một đời toàn chuyện bịa
đặt nay ông Johnson sẽ phải đối diện với thực tế cũng là luật nhân quả. Chỉ tội
nghiệp Anh Quốc có thể sẽ phải trả một giá rất mắc cho một lãnh tụ không do họ
bầu lên. (Lê Phan)
No comments:
Post a Comment