Hán Vũ Đế (156 TCN -87 TCN) là vị hoàng đế thứ 7 của
Nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc, trị vì hơn nửa thế kỷ từ 140 TCN đến 87 TCN.
Dưới thời cai trị của ông, nhà Hán đã phát triển lớn mạnh về mặt quân sự và ngoại
giao, tiến hành các cuộc xâm lược và chiến tranh với Hung Nô. Ông cũng được lịch
sử biết tới qua việc xử tội danh tướng Lý Lăng và Tư Mã Thiên. Khi 5000 quân của
Lý Lăng bị 80,000 quân Hung Nô bao vây và hết lương thực, Lăng bất đắc dĩ phải
buông thương đầu hàng. Nhận được tin, Hán Vũ Đế hạ lệnh giết hết cả gia đình gồm
có mẹ và vợ của Lý Lăng. Quan thái sử Tư Mã Thiên ra sức can gián nên cũng bị họa
lây và bị xử thiến, một tội nhục nhã nhất vào thời đó.
Vào năm 138 TCN, Hán Vũ Đế sai Trương Khiên dẫn đoàn
sứ bộ đi về phía Tây Vực, Trung Á đến Đại Nguyệt Chi để kiếm đồng minh liên kết
chống Hung Nô. Không may Trương Khiên bị quân Hung Nô bắt và giam giữ. Sau 10
năm tù đày, Trương Khiên trốn thoát và tiếp tục cuộc hành trình về Tây Vực. Hội
kiến với rất nhiều bộ tộc nhưng không có ai chịu hợp tác. Trương Khiên trở về
nước vào năm 126 TCN. Tuy nhiệm vụ không thành nhưng Trương Khiên mang về một
kho tàng kiến thức về Tây Vực nên được Hán Vũ Đế coi trọng và phong cho chức
Thái Trung Đại Phu.
Với những thông tin thu được, Trương Khiên đã viết
cuốn sách "Triều Dã Kim Tài" ghi lại những vùng đất mà ông đã đặt
chân tới gồm có vị trí địa lý, phong tục, tập quán, sản vật và tiềm năng giao
thương. Quyển sách này đã tác động mạnh đến giới thương gia. Từ Trường An (nay
là Tây An), thương gia Trung Hoa sử dụng lạc đà vận chuyển vải lụa và gấm vóc đến
tận Ba Tư và La Mã để bán và trao đổi. Con Đường Tơ Lụa từ đó mới ra đời.
Bản đồ "Con đường tơ lụa" của Trung Quốc.
Nguồn : Tân Hoa Xã
Con đường này lên xuống gập ghềnh theo lịch sử thăng
trầm của các triều đại. Khi nhà Hán suy tàn vào thế kỷ thứ 3, Con Đường Tơ Lụa
cũng bị đình lại. Khi nhà Đường hưng thịnh, Con Đường này lại phát triển. Khi
nhà Đường bị lật đổ vào thế kỷ thứ 10, nó lại bị suy thoái rồi trở lại thịnh vượng
dưới vó ngựa hùng mạnh của Mông Cổ. Dưới thời nhà Nguyên, một nhà thám hiển người
Ý nổi tiếng là Marco Polo (1254 - 1324) đã lưu lạc tới Trung Hoa và được phong
làm quan đến 20 năm. Sau khi trở về nước bằng Con Đường Tơ Lụa, ông đã viết cuốn
sách Il Milione (Marco Polo Du Ký) kể lại toàn bộ quá trình lưu lạc đến phương
Đông và ghi lại những chuyến hàng đầy ấp sản vật trên Con Đường Tơ Lụa. Nhưng đến
thời nhà Minh thì vương triều bắt đóng thuế rất cao nên thương gia phải tìm
cách vận chuyển bằng đường biển. Quảng Châu được xem là nơi khởi đầu của Con Đường
Tơ Lụa trên biển. Còn Con Đường Tơ Lụa trên đất liền dần dần đi vào tử lộ.
Vào tháng 11 năm 2012, Tập Cận Bình nhậm chức Tổng
Bí Thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc và sau đó là chủ tịch nước trong tháng 3 năm
2013. Ông Tập đặt ra hai mục tiêu thế kỷ gồm có xây dựng một xã hội khá giả vào
năm 2021 nhân dịp Đảng CSTQ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập và xây dựng Trung Quốc
thành một nước xã hội chủ nghĩa hiện đại, giàu mạnh, dân chủ và văn minh vào
năm 2049 nhân kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa.
Trong bài phát biểu tại Đại Học Nazarbayeh, Kazakhstan vào ngày 7/9/2013, Tập Cận
Bình lần đầu tiên đưa ra sáng kiến mở lại Con Đường Tơ Lụa lịch sử để kết nối
kinh tế, hợp tác và mở rộng phát triển trong khu vực Trung Á và cùng nhau xây dựng
vành đai kinh tế theo Con Đường Tơ Lụa. Một tháng sau trong chuyến viếng thăm
Nam Dương vào tháng 10 năm 2013, ông Tập đề nghị các nước hợp tác tiến hành xây
dựng Con Đường Tơ Lụa trên biển khởi điểm từ Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến xuống
các quốc gia Đông Nam Á, qua eo biển Malacca tiến vào Ân Độ Dương rồi hướng tới
Địa Trung Hải và dừng chân tại Châu Phi. Hải lộ này kết nối 2 đại dương và 3 lục
địa.
Vào đầu năm 2014, Trung Quốc tiến hành thành lập
nhóm chỉ đạo công tác xây dựng chiến lược ''Một vành đai, một con đường'' (One
Belt, One Road hoặc OBOR) hay còn đường gọi là ''Nhất đới, nhất lộ''. Một vành
đai là ý tưởng xây dựng vành đai kinh tế theo Con Đường Tơ Lụa lịch sử (Silk
Road Economic Belt hoặc SREB) kết nối Á - Âu và Một Con Đường là Con Đường Tơ Lụa
trên Biển Thế kỷ 21 (Maritime Silk Road hoặc MSR). Đứng đầu nhóm chỉ đạo là
Trương Cao Lệ Phó Thủ Tướng và Ủy Viên Thường Vụ Bộ Chính Trị. Để nhanh chóng
thi hành dự án OBOR, Bắc Kinh không ngần ngại chi ra số tiền đầu tư khổng lồ
chưa từng có trong lịch sử gồm có 40 tỷ cho Quỹ Con Đường Tơ Lụa (Silk Road
Fund) và 50 tỷ thành lập Ngân Hàng Đầu Tư Cơ Sở Hạ Tầng Châu Á (AIIB) vào tháng
10 năm 2014, bất chấp sự phản đối của Mỹ.
Trong tháng 3 năm 2015, Ủy Ban Cải Cách Phát Triển
Quốc Gia cùng với Bộ Ngoại Giao và Bộ Thương Mại Trung Quốc chính thức công bố
văn bản OBOR. Dự án này bao gồm 65 quốc gia của 3 lục địa Á, Âu và Phi với tổng
dân số là 4.4 tỷ người (tức hơn phân nửa dân số thế giới), có 30% GDP thế giới
và nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 5,000 tỷ Mỹ kim. OBOR sẽ tạo ra 6 hành
lang kinh tế gồm có: Trung Quốc - Mông Cổ - Nga; Cầu Nối Âu - Á trên đất liền mới;
Trung Quốc - Trung Á - Tây Á; Trung Quốc - Pakistan; Bangladesh - Trung Quốc - Ấn
Độ - Miến Điện và Trung Quốc - Bán Đảo Đông Dương. OBOR nhắm tới kết nối 5 lãnh
vực: điều phối chính sách, xây dựng cơ sở hạ tầng, thương mại tự do, hội nhập
tài chánh và giao lưu nhân dân mà trong đó kết nối cơ sở hạ tầng để xây dựng
chuỗi giá trị giao thông, vận tải và loại bỏ ''nút thắt cổ chai'' là quan trọng
nhất. Cơ sở hạ tầng gồm có đường sắt, đường cao tốc, cảng hàng không, cảng biển,
viễn thông, và đường ống dẫn dầu, năng lượng và kho vận.
Một số người đã ví OBOR như kế hoạch Marshall của Mỹ.
Thật ra, OBOR có tầm mức to lớn hơn nhiều. Kế hoạch Marshall là nhằm giúp đồng
minh Hoa Kỳ tại Châu Âu phục hồi sau Đệ Nhị Thế Chiến để chống lại mầm mống đe
dọa của khối cộng sản từ Liên Xô. Trong khi đó, OBOR có tham vọng kết nối hệ thống
kinh tế của 65 quốc gia xuyên qua 3 lục địa có hệ thống chính trị, xã hội và
văn hóa khác nhau. Nếu như Con Đường Tơ Lụa cổ đại đã được xây dựng từ dưới lên
trên qua từng bước chân của giới thương gia thì OBOR là một đại kế hoạch đầy
tham vọng được thiết kế từ trên xuống dưới bởi bộ phận đầu não từ Trung Nam Hải.
Đây là một chiến lược thương mại toàn cầu xuyên lục địa chưa từng có trong lịch
sử.
Nguyên nhân dẫn đến OBOR có ít nhất 3 điểm. Thứ nhất,
sau khi Đặng Tiểu Bình tiến hành chính sách thực dụng ''mèo trắng, mèo đen
không quan trọng miễn là bắt được chuộc'', Trung Quốc đã trở thành công xưởng
thế giới cung cấp hàng tiêu thụ rẻ tiền cho thị trường toàn cầu. Phát triển
kinh tế dựa vào xuất cảng giúp Trung Quốc đưa hơn 300 triệu dân thoát khỏi nạn
đói nghèo cũng như tăng mức dự trữ ngoại tệ đến mức kỷ lục. Mặt trái của vấn đề
là sự tàn phá môi trường khủng khiếp là cái giá mà người dân Trung Quốc phải trả
qua nhiều thế hệ. Nhưng sau cuộc khủng hoảng tài chánh thế giới vào năm 2007,
xuất cảng của Trung Quốc bắt đầu tụt giảm dẫn đến việc hàng hóa sản xuất dư thừa
và nạn thất nghiệp. Trung Quốc phải đi tìm thị trường mới và hệ thống vận tải
chuyên chở hàng hóa là một phần không thể thiếu được.
Thứ hai, phát triển kinh tế trong thời gian qua
không có tính đồng đều. Các tỉnh duyên hải miên Đông nhờ vào giao thương mua
bán với thế giới nên khá giả. Những khu vực phía Tây với địa hình hiểm trở thì
vẫn đói nghèo dẫn đến tình trạng bất ổn cũng là động cơ cho các phong trào độc
lập như ở Tân Cương và Tây Tạng. Khôi phục Con Đường Tơ Lụa và xây dựng các
hành lang kinh tế về phía Tây có thể giúp nâng cao đời sống kinh tế cũng như phủ
dụ các dân tộc thiểu số chấp nhận sự cai trị của Đảng CSTQ. Mặt khác cũng giải
quyết được phần nào vấn nạn có hàng trăm triệu người di dân lao động từ các nơi
hẻo lánh tràn về các thành phố miền Đông để tìm việc làm và tạo ra nhiều vấn nạn
xã hội liên hệ.
Nhưng có lẽ lý do quan trọng nhất là để đối phó với
chiến lược xoay trục về Châu Á của Tổng Thống Obama và cụ thể là TPP. Thật ra
TPP không mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho Mỹ nhưng rất nhiều ưu thế chiến lược.
Với TPP, Mỹ sẽ viết ra điều luật và ấn định hệ thống giao thương cho toàn thế
giới. Quan trọng hơn là cô lập Trung Quốc và không cho hoặc loại Trung Quốc ra
khỏi một hệ thống thương mại tự do có tiêu chuẩn cao trong khu vực Châu Á -
Thái Bình Dương. OBOR là một thế trận nhằm phá vỡ vòng vây TPP. Bằng cách liên
kết hệ thống vận tải với các nước trong khu vực trói buộc vận mệnh của các nền
kinh tế khác với Trung Quốc, OBOR sẽ hóa giải hoặc ít nhất là giảm thiểu tác hại
của TPP. OBOR không có Châu Mỹ và Châu Úc. Cùng với RCEP, Trung Quốc có thể loại
Mỹ ra khỏi cuộc chơi để nắm vai trò lãnh đạo khu vực.
Nay thì TPP đã bị Tổng Thống Trump khai tử. Nhưng
OBOR vẫn phải đối diện với những thách thức khác. Thứ nhất, Putin vẫn thường
xem khu vực Trung Á và Đông Âu là sân sau của Nga nên chắc chắn không khoanh
tay ngồi yên để Tập dễ dàng xâm nhập. MRS cũng đang vướng phải lòng tin chiến
lược với các quốc gia Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền lãnh hải với Trung Quốc
tại Biển Đông gồm có Việt Nam, Phi Luật Tân, Mã Lai và Brunei. Thái độ hung
hăng và hoạt động quân sự hóa Biển Đông trái với lời hứa của tập cận Bình là lý
do chính đáng để mọi người ngờ vực về ý đồ của Trung Quốc. Ấn Độ cũng lo ngại về
tham vọng xâm nhập và khống chế Ấn Độ Dương của Bắc Kinh qua kế hoạch thuê cảng
nước sâu Gwadar 40 năm từ Pakistan. Tóm lại, dù không có sự hiện diện mạnh mẽ của
Mỹ nhưng có dấu hiệu OBOR đang bị tắc nghẽn. Nhưng cũng không nên đánh giá thấp
khả năng ngoại giao của Trung Quốc chẳng hạn như AIIB là một chiến thắng ngoại
giao ngoạn mục của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ. Trong thời gian gần đây, Trung Quốc
đã đạt một số thành quả trong nỗ lực siết chặt quan hệ với Phi Luật Tân, Thái
Lan, Mã Lai và Việt Nam. Nếu RCEP hoàn tất trong năm nay, các quốc gia ASEAN
càng có nhu cầu cấp bách cải thiện cơ sở hạ tầng để nâng sức cạnh tranh trong một
khu vực thương mại tự do rộng lớn. Cuộc đua vai trò lãnh đạo và vị trí chiến lược
tại Châu Á - Thái Bình Dương giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ vẫn còn gay go với nhiều
yếu tố bất ngờ không thể lường trước được.
25/02/2017
---------------------------------
Hoài Nam – Báo Tổ Quốc
03/01/2015 23:46 GMT+7
Nhất
đới Nhất lộ thể hiện tư duy chiến lược toàn cầu của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Một loạt các chuyển động quan trọng đã được Trung Quốc
tiến hành để thúc đẩy ý tưởng Con đường tơ lụa trên bộ và trên biển được nhà
lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình nêu lên vào tháng 9 và 10 năm ngoái và chính
thức đề cập vào dịp Hội nghị thượng đỉnh APEC-22 tại Bắc Kinh, tháng 11/2014.
Ngày 11/12/2014, Hội nghị Công tác Kinh tế Trung
ương của Trung Quốc đã xác định, năm 2015 sẽ bước vào giai đoạn thực thi toàn
diện “Nhất Đới Nhất Lộ”. Vào những ngày đầu năm mới 2015, Nepal là quốc gia mau
mắn tuyên bố hoan nghênh và cho biết sẵn sàng tham gia Con đường tơ lụa. Trước
đó thì hàng tá quốc gia ở châu Á, châu Âu và châu Phi và vùng Trung Đông đã lên
tiếng hoan nghênh sáng kiến này của Trung Quốc.
Công nhân Trung Quốc xây dựng đường sắt trên Con đường
tơ lụa mới nối hai đại lục Á-Âu
Các
tên gọi dự án và các quỹ chống lưng
Đã có khá nhiều cách gọi khác nhau cho dự án thế kỷ
này: “Nhất Đới Nhất Lộ” – tiếng Anh gọi là One Belt and One Road – Một Vành đai
và Một Con đường. “Con đường tơ lụa mới” - New Silk Road (NSR) để chỉ con đường
tơ lụa trên bộ. Maritime Silk Road (MSR) để chỉ Con đường tơ lụa trên biển.
Ngày 8/11/2014, vào dịp Thượng đỉnh APEC-Bắc Kinh,
Trung Quốc công bố quỹ 40 tỷ USD để xây dựng Con đường tơ lụa trên bộ và trên
biển. Ngoài ra, Ngân hàng đầu tư hạ tầng châu Á (ABII) do Bắc Kinh kiểm soát là
một cơ cấu tài chính được sinh ra chủ yếu để “chống lưng” cho các nhà doanh
nghiệp Trung Quốc đi khai thông dự án “Con đường tơ lụa”.
Con đường tơ lụa trên bộ mới sẽ bắt đầu ở Tân An, miền
trung Trung Quốc, rồi kéo dài sang phía tây, gần biên giới Kazakhstan, chạy về
phía tây nam Trung Á đến bắc Iran, vòng qua phía tây Iraq, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ.
Tiếp đó, nó đi qua eo biển Bosporus và phía tây bắc châu Âu bao gồm Bulgaria,
Romania, Cộng hòa Séc và Đức. Từ Duisburg của Đức tiến đến Rotterdam của Hà Lan
rồi tới Venice (Ý). Con đường trên bộ này nối 2 châu lục Á-Âu.
Con đường tơ lụa trên biển (MSR) bắt đầu từ Tuyền
Châu (tỉnh Phúc Kiến) chạy qua Quảng Châu (tỉnh Quảng Đông), Bắc Hải (tỉnh Quảng
Tây) và Hải Nam đi ngang qua các nước ven Biển Đông hướng tới eo biển Malacca.
Lại có đoạn xuất phát từ Kuala Lumpur nối với MSR tại eo Malacca, rồi tiến sang
Kolkata (Ấn Độ) vòng quanh Ấn Độ, qua Pakistan, ngang qua Ấn Độ Dương sang Đông
Phi tới Nairobi (Kenya), tiếp đó tiến lên phía bắc qua vùng Sừng châu Phi, có
đoạn nối với Vịnh Pecxich, từ châu Phi qua Biển Đỏ vào Địa Trung Hải, từ đó có
một chặng dừng tại Athens (Hi Lạp) trước khi gặp con đường tơ lụa trên đất liền
ở Venice (Ý). Con đường trên biển nối 3 châu lục Á-Âu-Phi. Tại một số điểm, NSR
nối với MSR thành một mạng lưới liên kết 3 châu lục Á-Âu-Phi.
5
động cơ chủ yếu của Bắc Kinh
Một khi sáng kiến “Nhất Đới Nhất Lộ” trở thành hiện
thực, nó sẽ tạo thành một mạng lưới kinh tế thương mại có chiều dài lớn nhất thế
giới, có tiềm lực phát triển khả quan bao gồm 4,4 tỷ dân số thế giới, quy mô
GDP sẽ đạt 21 nghìn tỷ USD. Dọc theo “Nhất Đới Nhất Lộ” phần lớn đều là các thị
trường mới nổi và các quốc gia đang phát triển, có tiềm năng phát triển lớn
trong thế kỷ 21.
Động cơ chủ yếu là phục vụ các mục tiêu chấn hưng
dân tộc Trung Hoa và “Giấc mộng Trung Hoa”. Đồng thời, “Nhất Đới Nhất Lộ” có thể
tạo ra kết nối 3 châu lục, thúc đẩy sự thông thương và giao thông vận tải quốc
tế ở quy mô chưa từng có. Và từ góc độ này, đó là một đóng góp tích cực cho sự
tiến bộ của nhân loại.
5 mục tiêu chủ yếu của chiến lược này bao gồm:
Một là, được đề ra với
hy vọng sẽ giải quyết được vấn đề tình trạng sản xuất dư thừa và ngoại hối dư
thừa của Trung Quốc.Sản xuất dư thừa gây ra vấn đề rất lớn đối với vận hành của
nền kinh tế Trung Quốc vốn dựa chủ yếu vào xuất khẩu. Các thị trường chủ lực của
hàng hóa Trung Quốc là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu nay đã tương đối bão hòa, không
gian tăng trưởng đã không còn lớn. Chiến lược “Nhất Đới Nhất Lộ” sẽ khai thác
những thị trường xuất khẩu mới cho các sản phẩm của Trung Quốc. Trung Quốc còn
có vấn đề dư thừa ngoại hối lớn, trong khi đó quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng
tại những thị trường mới nổi và kém phát triển dọc theo 2 con đường tơ lụa còn
thiếu vốn. Trung Quốc sẽ dùng nguồn dự trữ ngoại hối của mình để đầu tư vào các
hạng mục cơ sở hạ tầng tại các nước.
Hai là, tăng cường khả
năng tiếp cận các nguồn tài nguyên từ các quốc gia dọc 2 con đường. Kinh tế
Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào các nguồn tài nguyên bên ngoài, vận chuyển qua
con đường biển để vào Trung Quốc. Chiến lược mới sẽ mở ra các kênh vận tải tài
nguyên trên đường bộ, giúp Trung Quốc có thêm các kênh vận chuyển năng lượng.
Ba là, thúc đẩy cuộc đại vận
động khai phá miền Tây Trung Quốc. Các công trình công nghiệp và cơ sở hạ tầng
của Trung Quốc phần lớn tập trung tại các vùng duyên hải. Trong khi những khu vực
miền Trung và phía Tây của Trung Quốc dân cư thưa thớt, công nghiệp ít. Do vậy,
các vùng này vẫn có tiềm lực phát triển công nghiệp và cơ sở hạ tầng rất lớn,
khi có chiến tranh cũng sẽ ít gặp rủi ro uy hiếp hơn. Ngoài ra, chiến lược “Nhất
Đới Nhất Lộ” sẽ có thể khai thác chiều sâu chiến lược và tăng cường an ninh quốc
gia./.
NSR
và MSR là hiện tượng mới, ảnh hưởng tới quan hệ kinh tế, thương mại, an ninh quốc
tế.
Nửa đầu thế kỷ 20, các cường quốc mới trỗi dậy như Đức,
Nhật, Ý đều dùng chiến tranh để phân chia lại khu vực ảnh hưởng, do đó đã phát
động hai cuộc chiến tranh thế giới, cuối cùng đã bị các nước đồng minh liên kết
đánh bại. Trong thời đại vũ khí hạt nhân, liên kết kinh tế và toàn cầu hóa, nền
dân chủ trong quan hệ quốc tế đã phát triển vượt bậc, các cơ chế quốc tế đã được
lập ra để điều tiết nhiều mối quan hệ quốc tế, chiến tranh tổng lực không còn
là phương tiện để thực thi sự bành trướng quốc gia.
Trung Quốc là cường quốc sinh sau đẻ muộn. Để thực
thi lợi ích quốc gia, Trung Quốc cần sử dụng tiềm lực quốc gia mà cạnh tranh và
phân chia lại khu vực ảnh hưởng. Trong những năm qua, Trung Quốc thành công với
hai tập hợp lực lượng: SCO ở phía Bắc và ASEAN ở phía Nam. Trung Quốc là nòng cốt
xây dựng Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) thiết lập ảnh hưởng ngày càng
vững chắc ở khu vực Trung Á và gần đây, lợi dụng sự suy yếu của Nga ra sức củng
cố trục Trung-Nga, đẩy lùi ảnh hưởng của Nga tại các khu vực thuộc thuộc Liên
Xô cũ. Ở phía Nam, Trung Quốc thiết lập khối thương mại tự do với ASEAN, dự định
đẩy kim ngạch buôn bán hai chiều từ 400 tỷ USD (2012) lên 1.000 tỷ USD vào năm
2020. Về chính trị, Trung Quốc có ảnh hưởng bao trùm ở hầu hết các nước Đông
Nam Á lục địa.
Tháng 11/2014, Trung Quốc phát động “Nhất đới Nhất lộ”
nhằm tiến bước thực thi chiến lược toàn cầu. Ngoài các động cơ kinh tế và an
ninh nội địa, đáng chú ý là hai nội dung dưới đây:
Động
cơ địa-chính trị và quân sự
Một là, nắm trong tay quyền chủ đạo thương mại toàn
cầu thế kỷ 21, đối trọng với TPP và TTIP do Mỹ đề xướng.
Nhất Đới Nhất Lộ nhắm vào 3 nội dung “thông lộ”
(khai thông các con đường đi), “thông hàng” (khai thông các tuyến vận tải hàng
không và đường biển) và “thông thương” (khai thông các kênh thương mại, kinh
doanh). Mục tiêu không ngoài việc giải quyết vấn đề dư thừa sản xuất và dư thừa
ngoại hối của Trung Quốc. “Thông lộ” quan trọng trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng,
các đường dẫn dầu khí tại khu vực miền Tây và Trung bộ của Trung Quốc.
Hai là, thiết lập trật tự thế giới thời cổ đại -
“thiên hạ”, mang lại những hệ quả to lớn về địa chính trị.
Robert Kaplan, nhà nghiên cứu chiến lược hàng đầu của
Mỹ, từng dự báo cuộc chiến tranh thế giới thế kỷ 21 sẽ diễn ra trên biển. Dự án
MSR sẽ đảm bảo các điều kiện hậu cần và an ninh cho việc vận chuyển hàng, đảm bảo
nguồn cung dầu thô cho Trung Quốc. Hệ thống cảng biển dọc MSR sẽ cho phép lực
lượng hải quân Trung Quốc vượt ra khỏi những hạn chế địa lý của chuỗi đảo phía
Tây Thái Bình Dương và áp lực quân sự từ chính sách tái cân bằng của Mỹ. Nó tạo
“danh chính, ngôn thuận” và điều kiện thuận lợi cho sự hiện diện của hải quân
Trung Quốc ra các vùng biển ngoài Trung Quốc, trước hết là khu vực Biển Đông,
eo biển Malacca, từ Biển Đông vươn sang Ấn Độ Dương, giúp cho Trung Quốc mở rộng
ảnh hưởng trên biển và tăng cường hiện diện quân sự trên biển. Cái đích là Ấn Độ
Dương – vì Trung Quốc muốn thành cường quốc toàn cầu, trước hết phải đặt chân vững
chắc tại Ấn Độ Dương.
Trung Quốc muốn tạo ra một trật tự mới trên biểnmà
các nước, trước hết là các nước láng giềng ven biển, đi theo quỹ đạo do Trung
Quốc điều hành và chi phối. Sáng kiến MSR nằm trong kế hoạch “chuỗi ngọc trai”
nhằm đưa Trung Quốc trở thành cường quốc biển và xa hơn là để cạnh tranh vị trí
hải quân hàng đầu của Mỹ.
Một hệ thống cơ sở hạ tầng toàn diện sẽ liên kết
Trung Quốc với các nước châu Âu thông qua các nước ở khu vực Trung, Nam Á và
Đông Âu. Khi hoàn thành, Con đường tơ lụa mới (NSR) sẽ là một cơn ác mộng đối với
Mỹ: Trung Quốc có nguồn vốn và thị trường, Nga có năng lượng, Đức có công nghệ;
sự hợp tác giữa ba nước lớn này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích kinh
tế và vị thế quốc tế của Mỹ.
Nhiều nước trong các khu vực này rất háo hức được nhận
viện trợ từ Trung Quốc để phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng còn yếu kém của họ.
Hội nghị cấp Bộ trưởng Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc –
Arập lần thứ 6 tại Bắc Kinh, tháng 6/2014, trọng tâm bàn việc triển khai Con đường
tơ lụa
Các
bước đi: Triển khai mạnh từ năm 2015
Ngày 8/11/2014, tại APEC-Bắc Kinh, Trung Quốc đã
trích 40 tỷ USD để thành lập Quỹ Con đường tơ lụa, từ đó cung cấp nguồn vốn cho
các quốc gia vùng ven của hai con đường tơ lụa trên biển và trên đất liền. Ngày
11/12/2014, Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương của Trung Quốc chỉ ra rằng,
năm 2015 sẽ là năm bước vào giai đoạn thực thi toàn diện Nhất đới Nhất lộ.
Theo một số nguồn tin từ Trung Quốc, thời gian biểu
và quy hoạch toàn thể của chiến lược Nhất đới Nhất lộ đã khởi động công tác lên
kế hoạch, dự kiến trong nửa đầu năm 2015 sẽ ra lò.
Trung Quốc xác định kết hợp của 3 kế hoạch: xây dựng
cơ sở hạ tầng, xây dựng các điều lệ chế độ, và giao lưu nhân dân. Trong đó, việc
liên kết kết nối phần cứng chính là tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng toàn
phương vị.
Nhất đới Nhất lộ là một chiến lược tham vọng của
Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình. Nó phản ánh sức mạnh trỗi dậy của Trung Quốc,
sức mạnh tiền bạc và tư duy mở táo bạo với tầm nhìn toàn cầu chưa từng có.
Trong tầm nhìn trung hạn, Nhất đới Nhất lộ là chiến lược nhằm cạnh tranh và đối
trọng với chiến lược xoay trục sang châu Á của Mỹ, cũng như TPP và TTIP nhằm
giành quyền chủ đạo chiến lược xác định luật chơi thương mại thế kỷ 21.
Đối với cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo tại Biển
Đông, Nhất đới Nhất lộ nếu triển khai thành công sẽ vượt lên trên cuộc tranh chấp
Biển Đông, với ý đồ vô hiệu hóa một phần yêu sách chủ quyền biển đảo của các
bên liên quan, nhằm tạo điều kiện cho Trung Quốc mở rộng sự hiện diện hải quân
và thông thương hàng hải trên các vùng biển và eo biển Đông Nam Á, bắc cầu sang
Ấn Độ Dương.
Tuy nhiên, như mọi kế hoạch chiến lược đại quy mô của
Trung Quốc từng triển khai trong lịch sử hiện đại, nó gắn với giai đoạn cầm quyền
của một nhân vật lãnh đạo nhất định. Nó có tồn tại suốt thế kỷ 21 hay không sẽ
tùy thuộc vào nhiều yếu tố nội tại của Trung Quốc, thực trạng phát triển kinh tế
Trung Quốc trong tương lai, cũng như triển vọng phục hồi sức mạnh của Mỹ trên
toàn cầu, của Nhật Bản, Ấn Độ, của Nga tại Đông Á. Cuộc cạnh tranh giữa các cường
quốc thường dẫn tới sự thăng tiến và suy vong của các cường quốc. Vì vậy cần được
tiếp tục tìm hiểu và theo dõi, không nên bác bỏ, không nên vồ vập./.
Hoài
Nam
*
TIN
LIÊN QUAN :
No comments:
Post a Comment