Ngọc An – Tuổi Trẻ Online
29/08/2016 11:02 GMT+7
TTO - Trước đề xuất xây siêu
dự án thép ven biển 10,6 tỉ USD ở Ninh Thuận, GS. Nguyễn Mại,
nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho rằng thế giới cơ bản chỉ Trung Quốc
còn sản xuất thiết bị thép lò cao, Việt Nam không nên làm thép nữa.
Anh Nguyễn Văn Út (trú thôn Thương Diêm, xã Phước
Diêm, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận) làm nghề bỏ lồng bắt cá rô phi biển. Anh Út
lo lắng sắp tới làm nhà máy thép, nếu xảy ra ô nhiễm môi trường thì không còn
cá để bắt nữa - Ảnh: TRUNG TÂN
Với kinh nghiệm nhiều năm trong thu hút đầu tư, ông Nguyễn Mại đề nghị
Việt Nam không nên đi vào “vết xe” của nhiều nước đã đi hàng thế kỷ nay.
*
Sau dự án thép của Formosa gây ô nhiễm môi trường, Công ty cổ phần Tập đoàn Hoa
Sen (HSG) cũng đề xuất siêu dự án thép nhưng với cam kết rất cao. Bộ Công
Thương cũng đã đưa dự án vào quy hoạch. Ông có cảm thấy lo ngại?
- Formosa là một câu chuyện hi hữu ở Việt Nam, còn
trên thế giới dự án 10 triệu tấn hay 15 triệu tấn/năm, thậm chí là cao hơn khá
nhiều. Ví dụ Posco (Hàn Quốc) có một dự án tập trung 21 triệu tấn làm ngay cạnh
biển. Không phải cứ sắt thép là ảnh hưởng môi trường, mà vấn đề là làm sao có
công nghệ để không ảnh hưởng đến môi trường.
Vì mình không kiểm soát được nên Formosa mới gây ra
ô nhiễm môi trường. Liên quan đến công nghệ sản xuất lò cao, theo tôi được biết
cơ bản chỉ có Trung Quốc là còn sản xuất một số thiết bị lò cao. Không có nhiều
nơi sản xuất nên Formosa đã mua thiết bị của Trung Quốc.
Vậy vấn đề đặt ra là ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch HSG,
sẽ mua thiết bị ở đâu? Liệu có phải sẽ mua từ Trung Quốc.
*
Đến thời điểm này vẫn chưa có đánh giá tác động môi trường, nhưng theo kế hoạch
năm 2017 dự án sẽ khởi công. Như thế có quá nhanh và liệu có đủ kỹ lưỡng?
- Đánh giá tác động môi trường không phải là khâu
quan trọng nhất mà là khâu đầu tư. Bởi đánh giá tác động môi trường chỉ là khâu
đầu tiên, hoàn toàn trên lý thuyết chứ không phải là thực tế. Nên quan trọng
hơn là đánh giá qua quá trình đầu tư. Lúc này mới đánh giá chính xác được khí
thải, nước thải và các độc tố là bao nhiêu?
Thực tế, dự án của Formosa cũng từng đánh giá tác động
môi trường khá bài bản, thuê hẳn một công ty tư vấn thuộc Bộ Tài nguyên và Môi
trường. Với dự án 10,6 tỉ USD của HSG, người ta cũng sẵn sàng làm chỉ ba bốn
tháng là có đánh giá tác động môi trường thôi.
Theo lý thuyết thì có thể tính toán được là bao
nhiêu mét vuông thì thải ra nước thải bao nhiêu, khí thải và chất thải rắn thế
nào? Cũng có thể vẽ ra viễn cảnh là xử lý nước thải, chất thải như thế nào,
khói bụi ra sao trong bản đánh giá tác động này.
Ở Formosa không thiếu gì cả, có điều sau khi đưa vào
vận hành thì không có cách nào đo đếm được. Cho đến khi có phát sinh thì Tổng cục
Tài nguyên - Môi trường mới lập trạm quan trắc, đấu nối với khu xử lý nước thải
của Formosa.
Xin lưu ý, cái chúng ta biết ở Formosa mới chỉ là nước
thôi, còn xử lý những vấn đề khác như khói bụi hiện chưa ai nói, hay chất thải
rắn thế nào... Ở tất cả các nước, khâu đánh giá tác động môi trường được coi trọng
nhưng không quan trọng bằng việc theo dõi trong xây dựng, bắt đầu đưa vào vận
hành.
Formosa mới chỉ vận hành thử và rửa đường ống mà đã
như vậy. Formosa còn khâu rất quan trọng là vận hành thì mình phải theo dõi. Dự
án của HSG cũng như vậy, sẽ phải đối mặt với tất cả các vấn đề trên và phải
theo dõi.
*
Nhiều chuyên gia thép từng cảnh báo rằng nên thận trọng khi phê duyệt đầu tư
vào dự án thép. Ông có tin vào khả năng đầu tư của HSG?
- Về sắt thép, tôi nói nghiêm túc rằng Việt Nam
không nên làm sắt thép, theo cách đi của nhiều nước (giai đoạn công nghiệp hóa
từ thế kỷ 19, 20 - PV). Bây giờ mình có thể đi tắt đón đầu, sắt thép giờ Trung
Quốc và Mỹ thừa rất nhiều, có tiền hoàn toàn có thể nhập dễ dàng.
Lựa chọn sắt thép hay lựa chọn gì đó là câu chuyện của
quốc gia, quan trọng nhất là mình ưu tiên sản xuất gì để tránh đi lại “vết xe”
của người khác. Lựa chọn con đường người khác đã đi hàng thế kỷ qua hay đi vào
công nghệ hiện đại nhất? Tôi cho rằng dù trong nước hay nước ngoài đầu tư, quan
trọng nhất là định hướng phát triển sắt thép nữa hay không.
*
Có ý kiến cho rằng sản xuất thép là nền tảng cho phát triển ngành công nghiệp hỗ
trợ, công nghiệp chế biến chế tạo, liệu có hợp lý?
- Đây là quan niệm rất cổ hủ, bởi bây giờ phân công
có tính chất quốc tế, nên những nước đi sau không nên làm, bắt chước những nước
đi trước mà phải tìm cách đi tắt đón đầu và chú trọng công nghệ hiện đại. Tại
sao thay vì sắt thép, không đầu tư vào những ngành viễn thông, công nghệ như
Viettel đang làm?
Đâu có cần sắt thép mà họ vẫn đầu tư được ra nước
ngoài và thu về cả tỉ USD. Hiện nay ta nhập 5-7 tỉ USD sắt thép/năm, nếu
Formosa làm 10 triệu tấn/năm mà giải quyết tốt môi trường thì cũng đã có thể
đáp ứng nhu cầu rất quan trọng rồi. Còn sắt thép bình thường thì hiện nay trong
nước đã thừa và đã xuất khẩu.
Tôi cho rằng đối với ximăng, sắt thép, lọc dầu thì
Việt Nam không nên làm nữa. Ximăng thì đã thừa rồi, xuất khẩu cũng khó; lọc dầu
thì ta chỉ có 15 triệu tấn dầu thô mà công suất lên tới 45-50 triệu tấn rồi; sắt
thép cũng không cần làm nhiều. Đi vào hợp kim cao cấp là tốt nhất, sử dụng công
nghệ các nước tiên tiến, 1 tấn hợp kim bằng 10 tấn thép. Nếu HSG đầu tư theo hướng
đó thì tôi rất ủng hộ.
*
Ông
Nguyễn Văn Tuấn (Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch):
Trả
giá về môi trường sẽ rất lớn
Hiện chưa thể nói có nên hay không làm khu liên hợp
luyện cán thép tại Ninh Thuận, nhưng cần phải thực hiện điều mà Thủ tướng đã
nói là không đánh đổi môi trường để lấy kinh tế.
Đồng thời, muốn phát triển cái gì cũng cần phải tính
đến hệ quả của nó sau này. Chủ đầu tư thường đưa ra cam kết rất hay, nhưng khi
thực hiện thì lại thường không phải là như thế.
Môi trường còn quý giá hơn là sự phát triển. Cho đến
bây giờ, kể cả cá biển, nước biển miền Trung có đang phục hồi thì sự phục hồi của
du lịch cũng không thể ngay lập tức mà còn lâu mới có thể phục hồi được. Sự trả
giá nếu để xảy ra ô nhiễm là quá lớn. (V.V.Tuân)
*
Ông
Hồ Nghĩa Dũng (Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam):
Tìm
đâu 10,6 tỉ USD để đầu tư?
Dự án của HSG quy mô lớn, chia ra nhiều giai đoạn, tới
trên 10 năm. Xu hướng hiện nay là đầu tư trung tâm thép khép kín, tập trung,
quy mô tương đối lớn thì mới cạnh tranh được với công nghiệp thép thế giới. Một
khu công nghiệp lớn như vậy thì việc đặt ven biển cũng là cần thiết. Trên thế
giới, có điều kiện thì người ta đều đặt ở ven biển vì giải quyết vấn đề giao
thông, vận tải, nguyên liệu.
Tuy nhiên, vấn đề môi trường đang rất nóng, dù công
nghệ hiện nay hoàn toàn kiểm soát được vấn đề môi trường. Giai đoạn đầu chỉ khoảng
3 triệu tấn/năm và tập trung làm thép cán thì quản lý, vận hành, đảm bảo môi
trường đơn giản hơn. Nhưng giai đoạn 2 đưa lò cao, lò cốc vào thì phải đặc biệt
quan tâm tới môi trường.
HSG là doanh nghiệp lớn trong nước, nhưng việc huy động
vốn ở đâu, lên tới 10 tỉ USD thì cũng là ẩn số với hiệp hội. HSG làm ăn hiệu quả
nhưng bên cạnh nguồn tài chính tự có, có lẽ HSG sẽ phải huy động các nguồn khác
nữa, cả qua ngân hàng và bên ngoài mới đáp ứng được tổng vốn đầu tư trên.
Ngọc
An
No comments:
Post a Comment