Tú Anh - RFI
Đăng ngày 14-07-2015
Sau
12 năm khủng hoảng, thỏa thuận hạt nhân ký kết với Iran vào sáng nay 14/07 tại
Vienna là bước đầu kéo Iran ra khỏi vòng cô lập. Thỏa thuận này còn tránh cho
Hoa Kỳ sử dụng giải pháp quân sự với những hệ quả khó lường trong một khu vực bất
ổn, là một thành công to lớn của tổng thống Obama, Nobel Hòa bình 2009.
Ủy ban Nobel Hòa bình của Na Uy đã không chọn lầm
người. Năm 2009, khi vừa mới đắc cử Tổng thống Mỹ được một năm, ông Barack
Obama được trao giải thưởng cao quý thường để vinh danh những cá nhân hay tổ chức
cống hiến cho hòa bình thế giới. Ý thức bị chỉ trích chưa có công lao gì mà được
thưởng, tân tổng thống Mỹ tuyên bố : Tôi chỉ mới ở bước đầu trên sân khấu chính
trị thế giới.
Thế nhưng, gần sáu năm sau, với thỏa thuận hạt nhân
đạt được với Iran kèm theo các biện pháp chế tài, tổng thống Obama đã dành được
một chiến tích ngoại giao xuất sắc theo như nhận định của các chuyên gia quốc tế.Hiệp
định chính trị này đẩy lùi nguy cơ can thiệp quân sự vào Iran, với những hậu quả
khó lường tại vùng Vịnh nhiều bất ổn .
Đương nhiên là thỏa thuận với Iran bị công kích từ
nhiều phía, bên ngoài như Israel và các vương quốc Su-ni, bên trong là đối lập
Cộng hòa kiểm soát Quốc hội. Dù cho thỏa thuận cuối cùng được phê chuẩn và ban
hành thì cũng phải mất nhiều năm, sau khi ông rời Nhà Trắng, mới có thể đo lường
được kết quả.
Tuy vậy, theo AFP, vị tổng thống thứ 44 của Mỹ có
quyền hãnh diện vì một trong những nguyên tắc cơ bản trong chính sách ngoại
giao của ông đã được thực hiện cụ thể : đó là dành cơ may cho đối thoại, kể cả
với kẻ thù của nước Mỹ.
Khi nhận giải Nobel Hòa bình , tổng thống Obama
tuyên bố phải luôn luôn tìm một « quân bình giữa cô lập và hợp tác, giữa áp lực
và khuyến khích ». Ông giải thích : nếu chỉ trừng phạt mà không có cử chỉ thân
thiện, nếu chỉ lên án mà không thảo luận thì chắc chắn sẽ gặp thất bại.
Trong khi người tiền nhiệm lập danh sách các nước «
côn đồ » thì ông Obama tìm cách tiếp cận, cởi mở thậm chí vượt làn ranh đỏ. Ông
đã không do dự gọi điện thoại cho tân tổng thống Iran Hassan Rohani vào tháng 9
năm 2013 dẫn đến vòng đàm phán kéo dài 21 tháng và thỏa thuận 14/07 tại Vienna.
Tiến trình « sưởi ấm » quan hệ ngoại giao này đã được
thực hiện nhờ một sự ngẫu nhiên của chính trị. Barack Obama lên cầm quyền tại
Washington với sách lược hòa giải với các kẻ thù của nước Mỹ, đọan tuyệt với
chính sách vũ lực của George Bush. Tại Teheran, Hasan Rohani, một nhân vật có
tiếng « ôn hòa » được bầu lên, sang trang thái độ thù hằn của người tiền nhiệm
Mahmoud Ahmadinejad.
Cũng như đối với Cuba, chính quyền Obama đã ưu tiên
dùng mật đàm để giải tỏa những nghi kỵ của kẻ thù, mà 35 năm trước đây, trong
thế chiến thắng của cách mạng Hồi giáo đã từng bắt toàn bộ nhân viên sứ quán Mỹ
làm con tin suốt 400 ngày. Cuối cùng hai nước, cùng với các thành viên khác của
lục cường, đã đồng ý trên một văn kiện ngăn chận Iran chế tạo bom đổi lấy ngõ
ra hội nhập vào cộng đồng thế giới.
Theo nhận định của chuyên gia Aaron David Miller,
thuộc Trung tâm nghiên cứu Wilson : dù ủng hộ hay chống thỏa thuận, chúng ta phải
công nhận một sự thay đổi cơ bản, sau nhiều thập niên thi hành chiến lược « đê
điều » không một lần hợp tác trên một vấn đề nào đó. Thỏa thuận hạt nhân rất có
ý nghĩa.
Nhà phân tích Trita Parsi của National Iranian
American Council, một cơ quan nghiên cứu Mỹ-Iran cũng xem thành quả ngoại giao
này là chiến tích quan trọng nhất trong hai nhiệm kỳ của ông Obama. Nếu bình
thường hóa bang giao với Cuba là sự kiện cụ thể đối với đa số công dân Mỹ thì
ngược lại thỏa thuận với Cộng hòa Hồi giáo Iran sẽ có tác động địa chính trị
quan trọng hơn nhiều.
Vấn đề là liệu thỏa thuận 14/07 sẽ mở đầu cho một
trang sử mới trong quan hệ Mỹ-Iran như tổng thống Richard Nixon đã hòa giải với
Trung Quốc của Mao Trạch Đông.
Giới chuyên gia cho rằng không thể so sánh như vậy
vì Iran là nguồn cội can thiệp gây căng thẳng trong khu vực, ủng hộ chế độ Al
Assad ở Syria, Hezbollah ở Liban, Hamas ở Gaza và Houthi ở Yemen.
Theo bà Suzanne Maloney của Brookings Instituton,
thành quả của tổng thống Obama có thể so sánh với nỗ lực ngoại giao của cố tổng
thống Ronald Reagan, tài giảm binh bị với Liên Xô của Mikhail Gorbachev : thỏa
thuận chiến lược quản lý một hồ sơ cực kỳ nguy hiểm.
Ý thức bị chỉ trích từ nhiều phía nghi ngờ ông nhượng
bộ Iran, tổng thống Obama đặt hết uy tín và chổ đứng trong lịch sử để trấn an
công luận : Tên của tôi ghi vào hiệp định. Hơn ai hết tôi có lý do để bảo đảm
thỏa thuận này được tôn trọng.
------------------------
Thu Hằng - EDI
Đăng ngày 15-07-2015
Đối
với Tổng thống Barack Obama, thỏa thuận về chương trình hạt nhân Iran được kí kết
giữa nhóm 6 cường quốc với Teheran Iran hôm qua, 14/07/2015, là một thắng lợi lớn
về mặt chính trị. Dù vậy, nguyên thủ Mỹ còn phải thuyết phục được Nghị viện Hoa
Kỳ thông qua văn bản này, trong lúc đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Nghị viện, và
một số nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ vẫn tỏ ra nghi ngờ thỏa thuận này.
Từ Washington, thông tin viên RFI Jean-Louis Pourtet
cho biết thêm chi tiết :
« Các nghị sĩ đảng Cộng hòa cho rằng thỏa
thuận này không xứng đáng. Chủ tịch Hạ viện, John Boehner, nêu rõ ý định của
Nghị viện khi phát biểu : Nếu đó là một thỏa thuận tồi như đánh giá của các nghị
sĩ, thì họ sẽ làm mọi cách để ngăn chặn văn bản này. Đây cũng là quan điểm tại
Thượng viện. Thượng nghị sĩ trẻ vùng Kansas, Tom Clayton, người đã soạn thảo một
bức thư với chữ ký của 47 Thượng nghị sĩ gửi tới nhà lãnh đạo tối cao Iran, cảnh
báo rằng nếu một ứng viên của đảng Cộng hòa được bầu làm Tổng thống, mọi thỏa
thuận sẽ bị xóa bỏ. Ông cho rằng cần phải tái lập những biện pháp trừng phạt,
nghiêm khắc hơn và mạnh mẽ hơn. Cần phải tái lập sự đe dọa về sức mạnh quân sự,
vì đây là điều duy nhất các vị giáo chủ có thể hiểu được.
Các ứng viên trong cuộc đua vào Nhà Trắng cũng là những
người chỉ trích nhiều nhất. Jeb Bush đánh giá thỏa thuận đạt được không phải là
kết quả ngoại giao mà là chính sách xoa dịu. Marco Rubio cho rằng thỏa thuận với
Iran sẽ gây nguy hại tới an ninh của Hoa Kỳ. Còn Lindsey Graham dự đoán văn bản
này sẽ đốt cháy vùng Trung Đông. Vì theo ông, người Iran không muốn có nhà máy
điện hạt nhân, họ chỉ muốn có bom nguyên tử. Và như vậy, các nước Ả Rập sẽ nói
rằng nếu, trong vòng 15 năm nữa, Iran có bom, thì họ sẽ phải bắt tay vào sản xuất
bom ngay từ bây giờ.
Nhưng, trước những phát biểu chống đối này, Thượng
nghị sĩ John MacCain tỏ ra nghi ngờ là phe Cộng hòa sẽ chống lại được quyết định
của Tổng thống Barack Obama như ông đã đe dọa, trong trường hợp thỏa thuận
không được thông qua tại Nghị viện ».
Ngay sau khi hiệp định hạt nhân với Iran được kí kết
tại Vienna, hôm nay, 15/07/2015, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius đã thông báo
chuyến công du Iran sắp tới của ông, theo lời mời của người đồng nhiệm Mohammad
Javad Zarif. Tuy nhiên, thời điểm chuyến công du chưa được xác định. Đây có thể
là một trong những chuyến viếng thăm Iran đầu tiên của một quan chức cao cấp
phương Tây ngay sau lễ kí kết hiệp định và chấm dứt 12 năm căng thẳng.
Ngoại trưởng Pháp nhấn mạnh những « cơ hội
quan trọng » đối với các doanh nghiệp Pháp để tái đầu tư vào quốc gia
Hồi giáo này. Theo ông, vấn đề thương mại có tầm quan trọng đối với sự tăng trưởng
của cả Pháp và Iran. Với dân số khoảng 80 triệu người, Iran là thị trường tiềm
năng cho các doanh nghiệp Pháp, như nhà sản xuất xe hơi PSA Peugeot Citroën và
Renault, hay tập đoàn sản xuất dầu khí Total.
Do các lệnh trừng phạt quốc tế đối với nước Cộng hòa
Hồi giáo, trao đổi mậu dịch giữa Pháp và Iran giảm xuống còn 500 triệu euro vào
năm 2013, thấp hơn 8 lần so với năm 2004.
Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế, hiện nay, Trung Quốc và
Hàn Quốc là hai nhà cung cấp hàng đầu của Iran. Pháp chỉ đứng hàng thứ 7, sau cả
hai quốc gia Châu Âu là Đức và Ý.
--------------------------
Mai Vân - RFI
Đăng ngày 15-07-2015
Ngay
sau khi có tin là Iran đã đạt được thỏa thuận chung cuộc với các cường quốc về
vấn đề hạt nhân, hàng chục ngàn người tại Iran đã ào ra đường phố ở thủ đô
Teheran cũng như các thành phố để đón chào « thắng lợi » của Iran, và nhất là
hoan hô Ngoại trưởng Zarif.
Thông tín viên RFI tại Teheran, Shiavos Ghazi, đã
nêu bật thái độ hân hoan, phấn khởi của người dân :
« Đi bộ, đi xe hơi, phất cờ, bóp còi inh ỏi,
hàng chục ngàn người đã tràn ra đường cho đến tối khuya hôm qua để vui mừng
chào đón thỏa thuận về hạt nhân đạt được sau bao cơn khủng hoảng.
Không chỉ trên các đại lộ lớn ở thủ đô, mà cả trên
những con đường tại các thành phố lớn nhỏ khác, nơi nào cũng diễn ra cảnh vui mừng
của dân chúng Có người còn giương ảnh lãnh đạo ngành ngoại giao Iran Zarif .
Ông rất được ca ngợi, hoan nghênh vì ‘chiến thắng’ đạt được. Tại thành phố
Masshad của mình, ông được đón tiếp như một anh hùng : Hàng ngàn người đã đến
phi trường đón mừng ông, hoan hô ‘thắng lợi’ của ông.
Hôm qua, Tổng thống Iran tuyên bố là thỏa thuận đã
giúp Iran đạt được mục tiêu : Vẫn giữ được chương trình hạt nhân của mình. Tuy
có nhiều hạn chế ràng buộc, nhưng chương trình này có thể được khởi động
trở lại trong 10 năm nữa.
Trong ngắn hạn,những trừng phạt vốn đã tác hại nặng
nề đến nền kinh tế của Iran có thể được dỡ bỏ, và nhất là thỏa thuận đạt
được trên hồ sơ hạt nhân còn cho phép Iran bình thường hóa bang giao với thế giới
bên ngoài ».
No comments:
Post a Comment