Phạm Chí Dũng
Trên rẻo đất chữ S rần rật khốn khó lẫn bất công, dối
trá ngầy ngật đang phi mã biến hoạt thành bản chất. Cứ cuối mỗi năm, từ chính
phủ đến các cấp chính quyền địa phương lại tung hứng những bản tổng kết đầy màu
hồng bất kể dân tình ngập đầu thuế má.
Hiện tình đang là thế. Người ta kết luận về “nền
kinh tế đã phục hồi trong năm 2014” để hoạt náo “kinh tế sẽ tăng trưởng mạnh mẽ”
vào năm 2015.
Đắng
lòng Tết
Vào Tết năm nay, hàng ngàn giáo viên trên khắp mọi
miền đất nước vẫn không khác gì năm cũ, quà tết vẫn chỉ là “hương hoa” với gói
kẹo, mì chính, chai nước mắm hay sang trọng hơn là vài trăm ngàn… Những bài viết
thấm đẫm nước mắt của báo chí còn cho thấy sự buồn tủi của giáo viên, không chỉ
đơn thuần là nhìn sang các ngành nghề khác, với những con số thưởng tết từ vài
chục đến vài trăm triệu đồng được công bố…
“Đắng lòng” là từ được báo chí quá quen dùng trong
những năm qua. Vào Tết năm nay, “Đắng lòng: thưởng Tết bằng chả cá, gạch men”
là một ví dụ chằn chặn nước mắt.
Trong khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thống kê vẫn
say sưa với những con số doanh ngiệp thành lập mới tăng so với năm ngoái, nhiều
doanh nghiệp lại vật vã với miếng cơm manh áo. “Tôi đang lo bạc mặt chuyện trả
lương công nhân cho đúng kỳ, nên chưa nghĩ gì đến thưởng Tết. Doanh nghiệp có
250 con người, mỗi tháng tiền lương với đóng bảo hiểm xã hội đã hàng tỷ bạc, rồi
tiền thuê đất, tiền điện nước, tiền nguyên vật liệu… ngày nào cũng hàng trăm cú
điện thoại đòi tiền” - ông Nguyễn Đỗ Kiên, Chủ tịch HĐQT công ty cổ phần May
Parosy như thở ra.
Thế là rõ. Chưa có gì đáng khấp khởi là “hồi phục”.
Nợ
xấu vẫn nguyên bản
Vụ khởi tố và bắt giam mới đây đối với cả một nữ đại
biểu quốc hội được “quyền miễn trừ” như bà Châu Thị Thu Nga tại Hà Nội là một
minh chứng cao trào cho cơn đảo điên giật xù nợ cuối năm 2014. Bất chấp chế độ
rao giảng ngồn ngộn tính tuyên giáo về việc Công ty quản lý tài sản quốc gia
(VAMC) đang “xử lý nợ hiệu quả”, sau một năm rưỡi hoạt động, VAMC chỉ mới mua
được khoảng 10% số nợ xấu trong tổng số 500.000 tỷ đồng núi nợ - con số mà Thống
đốc ngân hàng nhà nước Nguyễn Văn Bình buộc phải thú nhận trong một phiên họp của
Ủy ban thường vụ quốc hội vào tháng 10/2014.
Nợ xấu chính là điểm thắt nghẽn sống còn đối với cơ
chế vận hành máu huyết tài chính và cả nền kinh tế quốc gia. Nhưng mua nợ xấu
mà không bán được thì cũng như không. Chính thế, bởi tính từ lúc các quan chức
VAMC và đội ngũ chuyên gia phản biện trung thành PR về việc “các doanh nghiệp
nước ngoài xếp hàng chờ mua nợ của VAMC”, cho tới nay đã chẳng có bất kỳ một dấu
hiệu sáng láng nào về kết quả giao dịch nợ giữa VAMC với “bạn bè quốc tế”.
Phía sau nợ xấu lại là nợ công. Dù chưa gây tác hại
trực tiếp như nợ xấu, nhưng tiềm năng mà núi nợ công dồn lên đầu hơn 90 triệu
người dân Việt Nam và các đời con cháu trong tương lai không quá xa được xem là
cực kỳ có triển vọng.
Triển vọng đe dọa ghê gớm như thế đang càng trở nên
ma quái hơn khi Chính phủ vẫn ung dung tư thế tự tại với tuyên thệ tỷ lệ nợ
công quốc gia trên GDP chưa vượt qua ngưỡng nguy hiểm 65%. Song đã từ mấy năm
qua, nhiều chuyên gia phản biện và ngay cả những quan chức nhà nước như ông Trần
Đình Thiên - Viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế Việt Nam, đã cố dẫn ra các
tính toán đủ hợp lý để cho thấy tỷ lệ trên đã lên đến ít nhất 98% GDP, tức con
số nợ công hiện thời phải lên đến khoảng 170 tỷ USD - quá khủng khiếp đối với một
dân tộc mà “chỉ” 25 tỷ USD nợ xấu cũng không biết làm cách nào để xử lý và giờ
đây vay nước ngoài 1 tỷ đô la cũng trầy trật.
Thị
trường vẫn “trơ”
Nếu hơn 70% nợ xấu nằm chôn trong thị trường bất động
sản, thì điều ngoa ngoắt cần bộc bạch thẳng thừng là thị trường này vẫn chẳng mấy
biến chuyển sau 4 năm chìm ngập trong băng giá. Bất chấp hàng loạt chính sách hỗ
trợ muộn màng như gói 30.000 tỷ đồng, hạ lãi suất cho vay, mở cửa cho người nước
ngoài mua nhà, tiết giảm thủ tục…, có đến 90% giao dịch cầm chừng vẫn thuộc về
phân khúc nhà đất giá bình dân, trong khi lượng tồn kho chủ yếu thuộc về các
phân khúc căn hộ trung cấp và cao cấp - ước tính lên đến hàng trăm ngàn đơn vị ở
hai đầu cầu Hà Nội và TP.HCM, chưa kể hàng chục ngàn căn hộ hoàn công khác bắt
buộc phải tung ra bán trong vài năm tới.
Sức mua của thị trường đã trở nên yếu mềm đến kỳ lạ.
Tình trạng hiện thời không chỉ còn là thiểu phát, hay nói cách khác là suy
thoái sức mua, mà đang có những dấu hiệu của căn bệnh giảm phát và tiếp sau cả
hàng thập kỷ mất mát. Vào những năm “hoàng kim” như 2007, nếu vòng quay vốn đạt
2 lần , thì nay có lẽ chỉ còn khoảng 0,6 - 0,7 lần, tức giảm đến khoảng 2/3.
Thời gian gần Tết 2015, như thường lệ, các doanh
nghiệp lại ồ ạt đưa hàng bán ở các siêu thị và các chợ đầu mối. Nhưng cũng như
thời điểm này của năm 2014 và trước đó là 2013, lượng hàng tiêu thụ hầu như
không tăng lên được. Rất nhiều gian hàng trong các siêu thị đã phải đóng cửa, để
lại một khoảng trống vô tận dành cho trẻ em trượt patin.
Vào đầu năm dương lịch 2015, lượng người đổ vào các
siêu thị khá đông, nhưng nhân viên siêu thị phải kêu lên rằng họ không phải là
khách hàng mà chỉ đến để dạo gót xem hàng và sau đó đi thẳng.
Tâm lý găm giữ tiền và tất nhiên cả vàng đang phủ
trùm trong dân chúng. Thu nhập giảm sút đáng kể từ năm này sang năm khác trong
hầu hết các ngành kinh tế đang khiến 90% người giữ tiền phải hạn chế mua sắm.
Tết cũng vì thế mà trở nên sầu muộn trong mắt người
lao động. Không được các doanh nghiệp và gia chủ thuê mướn phục dịch trong dịp
lễ tết, khá nhiều người làm công ở các tỉnh đã phải lên tàu xe trở về địa
phương trước Tết cả tháng trời.
Tốt
lắm là đi ngang
Với bối cảnh u ám như thế, lấy gì cho tăng trưởng quốc
gia năm 2015? Sự thể cay đắng là vào cuối năm 2014, bản báo cáo đầy màu sắc của
các ngành và sau đó là Chính phủ vẫn nâng tỷ lệ tăng trưởng GDP lên gần 6%. Một
nguồn phụ họa khác cho con số bóng nhẫy này là báo cáo dự báo triển vọng của những
ngân hàng nước ngoài như HSBC và ADB, thậm chí còn cho rằng năm 2015 GDP sẽ
tăng trưởng đến 6,5%.
Tất cả đều như quên bẵng giai thoại “GDP có chân” tại
một kỳ họp quốc hội vào năm 2013, khi hầu hết địa phương báo cáo GDP tăng trên
10%, nhưng chỉ số bình quân của toàn quốc lại chỉ còn hơn 5%. Sự bất nhất cực kỳ
đáng nghi ngờ của công tác được gọi là “thống kê” đã khiến chất lượng công bố
giảm sút ghê gớm trong lòng dạ giới tiêu dùng và dân chúng.
Tất cả cũng như lãng quên quá nhanh sự kiện mới đây
về giá dầu thế giới rơi thẳng và có nguy cơ khiến ngân sách Việt Nam hụt hẫng đến
vài chục phần trăm trong năm 2015, nếu giá dầu không chịu phục hồi.
Với một cố gắng cuối cùng của năm 2014, Ngân hàng
nhà nước và một số ngân hàng thương mại đã dồn đẩy tín dụng ra thị trường. Chỉ
số tăng trưởng tín dụng lập tức tăng vọt và đạt chỉ tiêu 12% của Ngân hàng nhà
nước đề ra và kéo theo hệ quả chính Ngân hàng nhà nước phải phá giá 1% đồng
VND. Tuy nhiên, tiền có thực sự chảy vào khu vực sản xuất và kinh doanh để kích
thích kinh tế hay không thì lại là một dấu hỏi quá lớn. Đó là một câu chuyện
khác hoàn toàn, khi trước đó đã xôn xao thông tin về việc tín dụng được bơm chủ
yếu cho những ngân hàng có nhu cầu thanh toán cuối năm và những doanh nghiệp
thuộc loại “cánh hẩu”.
Thực tế, những khảo sát bỏ túi vẫn cho thấy có đến
90% doanh nghiệp nhỏ và vừa không muốn vay vốn ngân hàng vì lý do đơn giản “vay
cũng chẳng biết để làm gì”.
Thị trường tiêu thụ vẫn quá phổ cập tính “trơ”.
Biểu đồ kinh tế cũng bởi thế không thể, không cách
nào “phục hồi” được, mà tốt lắm là sẽ đi ngang. Còn giai đoạn kéo ngang bao lâu
sẽ tùy thuộc vào tính ổn định của tình hình kinh tế thế giới và tất nhiên phụ
thuộc chủ yếu vào “bản lĩnh” bưng bít nợ xấu.
Ngay cả trong năm 2015, nếu tín dụng được bơm đẩy ồ ạt
vào thị trường thì tình hình cũng chỉ mang sắc thái nào đó của năm 2009, khi
Chính phủ đổ ra đến 143.000 tỷ đồng, tương đương 8,5% tỷ USD, nhưng lại chủ yếu
làm lợi cho hai thị trường chứng khoán và bất động sản. Cũng cần nhắc lại, hiệu
quả của gói kích thích ấy cho tới nay vẫn là một câu hỏi cực lớn, cho dù Quốc hội
đã mấy lần yêu cầu làm rõ.
Câu hỏi đó cũng dành cho cả nền chứng khoán Việt Nam
- thường được xem là “tín hiệu của nền kinh tế” - vẫn tiếp tục cơn chìm đắm lạc
giọng trong năm 2014. Mới đây, giới đánh bạc chứng kiến vụ đột tử của một nhân
viên môi giới kỳ cựu. Nghe nói anh ta đã không thể chịu nổi “nhiệt” của cái thị
trường đầy tráo trở và thất bại này.
Phạm
Chí Dũng
Việt Nam Thời Báo
Việt Nam Thời Báo
No comments:
Post a Comment